Filtracja Wody: Od Starożytności do Nanotechnologii

Szczegóły: Opublikowano: 16. December 2025

Filtracja wody i powietrza ma długą historię sięgającą tysięcy lat. Już starożytni Egipcjanie używali porowatych naczyń glinianych do oczyszczania wody, a Hipokrates opracował tkaninowy „rękaw” filtracyjny. Na przestrzeni wieków technologie te ewoluowały - od piaskowych filtrów po nowoczesne membrany i nanotechnologie. Jakie metody stosowano w różnych epokach i jak wpłynęły one na dzisiejsze systemy filtracji?

Historia Filtracji Wody i Powietrza

Starożytność

Już przed tysiącami lat wykorzystywano materiały roślinne do filtrowania płynów, głównie wody pitnej. Starożytni Egipcjanie używali pierwszych filtrów ceramicznych wykonanych z porowatych glinianych naczyń. Około 1300 roku p.n.e. w Chinach stosowano maski z tkaniny do ochrony przed kurzem i pyłem. W pochodzącym z 600 r. p.n.e. 1. 480 p.n.e. Słynny grecki lekarz Hipokrates jest znany jako wynalazca „rękawa Hipokratesa”. Był to kawałek tkaniny używany do filtrowania, przez który przelewano przegotowaną wodę w celu jej dalszego oczyszczenia. Hipokrates prowadził własne eksperymenty w oczyszczaniu wody.

I-XVII Wiek

W I w. n. 1627 W dziele „A Natural History of Ten Centuries” Francis Bacon opisuje, jak eksperymentował z odsalaniem wody. Jego pomysł opierał się na przekonaniu, że woda morska przepływająca przez wiele warstw piasku może spowodować odfiltrowanie soli. Chociaż jego hipoteza okazała się błędna, zapoczątkowała nowe zainteresowanie tą dziedziną. Pomysł został rozwinięty przez Lucasa Antoniusa Portiusa, który stworzył wielowarstwowy filtr piaskowy wykorzystujący zarówno przepływ w górę, jak i w dół, w celu uzyskania wody zdatnej do picia z morza.

XVIII Wiek

Pojawiają się pierwsze filtry z wełny, gąbki i węgla drzewnego, z czasem powszechnie stosowane w domach. W połowie XVIII wieku Joseph Amy uzyskał pierwszy patent na filtr do wody. Jego projekt zawierał warstwy węgla drzewnego, wełny i gąbki, aby wyeliminować niepożądane organizmy i cząsteczki. Jean-Antoine Nollet odkrywa proces osmozy, w którym rozpuszczona substancja przechodzi przez membranę z cieczy o niskim stężeniu substancji do cieczy o wysokim stężeniu.

XIX Wiek

Pierwsze udokumentowane zastosowanie skutecznych filtrów piaskowych do oczyszczania wody miało miejsce w bielarni w Paisley w Szkocji, gdy John Gibb zainstalował eksperymentalny filtr tego typu. Opracowany przez niego „powolny filtr piaskowy” działa, ponieważ na górnej warstwie piasku tworzy się biowarstwa, a zawarte w nim organizmy żywią się bakteriami. Metoda ta została udoskonalona w ciągu kolejnych dwóch dekad przez inżynierów pracujących dla firm wodociągowych, a jej kulminacją było pierwsze uzdatnione publiczne źródło wody na świecie, zainstalowane przez inżyniera Jamesa Simpsona dla Chelsea Waterworks Company w Londynie w 1829 r. Instalacja ta zapewniała filtrowaną wodę dla każdego mieszkańca tego obszaru, a projekt sieci był szeroko kopiowany w całej Wielkiej Brytanii w kolejnych dziesięcioleciach.

Przeczytaj także: „Akademia Pana Kleksa” – nietypowe sprawdziany

John i Charles Deane opracowali w Stanach Zjednoczonych maskę dla strażaków, umożliwiając strażakom wchodzenie do płonących budynków bez narażania się na niebezpieczne opary dymu. W 1830 r. Charles Anthony Deane uzyskał patent na urządzenie składające się z miedzianego hełmu z dołączonym elastycznym kołnierzem i ubraniem. W 1848 r. Lewis P. Haslett z Louisville, KY, wynalazł urządzenie do ochrony płuc przed wdychaniem szkodliwych materiałów. Jako filtry zastosowano porowate tkaniny wełniane. W 1871 roku irlandzki fizyk John Tyndall ulepszył oryginalne maski strażackie stworzone przez Deane'ów, wprowadzając respirator wspomagający oddychanie strażaków. Połączenie urządzenia do oddychania i systemu filtracji stało się wczesnymi prekursorem dzisiejszych masek oddechowych.

Uważa się, że nowoczesny filtr do wody, taki, którego używamy w domach, został wynaleziony przez Johna Doultona. Ceramiczny filtr do wody produkcji jego firmy miała zamówić w 1835 roku sama królowa Wiktoria dla królewskiego domu. Doulton wykorzystał do swojego eksperymentu krzemionkę i wypaloną glinę. Jego wynalazek stanowił był skuteczniejszy od używanych wcześniej filtrów tkaninowych. John Stenhouse opracowuje maskę antypyłową dla górników.

XX i XXI Wiek

Pierwszy papierowy filtr do parzenia kawy został wynaleziony przez Melittę Benz w 1908 roku w celu zmniejszenia gorzkiego smaku związanego z gotowaniem kawy mielonej. Nagrodzony Noblem chemik Richard Zsigmondy wynalazł pierwszy filtr membranowy, a w konsekwencji ulepszony filtr membranowy o wysokiej dokładności. W 1927 roku współpracująca z Zsigmondym, firma farmaceutyczna Sartorius AG rozpoczęła komercyjną produkcję filtrów membranowych. Pierwszy nowoczesny system filtra oleju samochodowego. Patent amerykański nr 1,646,377A uzyskał George Greenhalgh, ale zasługę przypisuje się też współpracującemu z nim Ernestowi Sweetlandowi.

Projekt Manhattan, w którym zbudowano broń jądrową, wymagał specjalnego sprzętu chroniącego przed promieniowaniem. Army Chemical Corp i Naval Research Laboratory pracowały nad odtworzeniem wydajnych niemieckich filtrów, co doprowadziło do stworzenia nowego typu filtrów plisowanych. W trakcie dalszego rozwoju projektu opracowano filtry HEPA (skrót od High Efficiency Particulate Air Filter). Najwcześniejsze filtry HEPA wykorzystywały azbest, potem włókno szklane, a obecnie stosuje się głównie polipropylen, którego włókna tworzą mikroskopijnej wielkości pory. Współczesne filtry HEPA są w stanie przechwycić cząstki różnej wielkości, nawet te mniejsze od 0,3 μm. Według normy filtr klasy HEPA musi filtrować 99,97 proc. cząstek powietrza o wielkości 0,3 mikrona.

W latach 60. XX wieku Filtracja z przepływem krzyżowym zaczęła być szeroko stosowana w procesach przemysłowych. W 1965 roku Pojawiają się filtry polisulfonowe. Polisulfon jest jednym z wielu nowoczesnych tworzyw sztucznych, które zmieniły skuteczność filtracji. W 1973 roku Na rynku pojawia się rozwiązanie polegające na molekularnej filtracji gazowej, znane potem pod marką Purafil. W 1980 roku Pierwsze filtry cząstek stałych do silników wysokoprężnych. Pomagają usuwać sadzę i spaliny z silników wysokoprężnych w celu zmniejszenia zanieczyszczenia powietrza. W 1991 roku Dzięki technologii True Medical HEPA i węgla aktywnego, Richard Taylor tworzy filtr, który rozwiązał kwestie zanieczyszczenia środowiska cząstkami stałymi, toksyczności chemicznej i nieprzyjemnych zapachów.

Przeczytaj także: Technologie odsalania

W II-III dekadzie XXI wieku W dziedzinę filtrów wkraczają nanotechnologie. Nanocząsteczki mogą być wykorzystywane do zabijania bakterii i usuwania zanieczyszczeń z membran, umożliwiając bardziej wydajną i ekonomiczną filtrację. W 2021 r. w trakcie pandemii filtr wykonany z polimerowych nanorurek, nici o średnicy około 300 nanometrów, pokonał w testach trzy typy dostępnych na rynku masek, wyłapując w przeprowadzonych eksperymentach 99,9 proc. aerozoli zawierających koronawirusy. Pory w tym materiale mają średnicę zaledwie kilku mikrometrów.

W 2023 roku Zespół specjalistów z Instytutu Nauki i Technologii Daegu Gyeongbuk (DGIST) w Korei Południowej opracował nową metodę usuwania mikrozanieczyszczeń z tworzyw sztucznych w wodzie. Wykorzystują do tego filtr z materiału znanego jako kowalencyjny szkielet triazenowy (CTF), wysoce porowatego materiału o dużej powierzchni, która pozwala na efektywne wychwytywanie drobin. Otrzymany filtr okazał się skuteczny w szybkim usuwaniu mikroplastiku z wody - według doniesień ponad 99,9 proc.

Nowoczesne Technologie Filtracji Wody

Obecnie dostępne są zaawansowane technologie filtracji wody, które minimalizują ryzyko spożycia zanieczyszczonej wody. Do najpopularniejszych metod należą:

Filtry odwróconej osmozy: Usuwają do 90-99% mikroplastiku.
Filtry węglowe: Zatrzymają niektóre rodzaje mikrodrobin plastiku, zwłaszcza te o wielkości porów mniejszej niż 1 mikron.

Sposoby na ograniczenie spożycia mikroplastiku

Płukanie żywności w roztworze sody oczyszczonej: Moczenie owoców i warzyw w roztworze sody oczyszczonej i przefiltrowanej wody przez około 10-15 minut może pomóc usunąć zanieczyszczenia powierzchniowe.
Przechowywanie żywności w szklanych pojemnikach: Zmniejsza długotrwałą ekspozycję na plastik.
Unikanie odgrzewania żywności w plastikowych pojemnikach: Ogranicza przenikanie mikroplastiku do jedzenia.
Wybór wody butelkowanej w szklanych butelkach: Minimalizuje ryzyko spożycia mikroplastiku z plastikowych pojemników.

NanoseenX: Innowacyjna Technologia Filtracji

Startup Nanoseen opracował technologię opartą na nanomembranach z mieszanych matryc (Mix Matrix Solution) powstałych z połączenia wielu rodzajów nanomateriałów węglowych. Dzięki temu udało się wytworzyć pory przepuszczające filtrowaną ciecz mające wielkość - przy najmniejszych porach sięgającą od 0.1 do 0.8 nanometrów.

Technologia jest przyjazna dla środowiska i nie emituje CO2.
Nanomembrany są skalowalne i biodegradowalne, wykonane z materiałów pochodzenia naturalnego (związki węgla).
Związki chemiczne zebrane podczas oczyszczania wody można wykorzystać do recyklingu litu z baterii litowo-jonowych.

Przed wprowadzeniem filtracji dla danego typu wody, Nanoseen przeprowadza wywiad środowiskowy i badania laboratoryjne. Na tej podstawie eksperci dostosowują skład membran, testują okres ich użytkowania i wyznaczają cykl żywotności urządzenia. Przykładowo, dla wody z Bałtyku to do 200 dni, podczas których filtruje się 1000 litrów dziennie, uwzględniając regenerację membran przez odwróconą osmozę.

Przeczytaj także: Definicja i pomiar filtracji kłębuszkowej

Obecne zasoby spółki Nanoseen umożliwiają produkcję kilkunastu nanomembran NanoseenX w ciągu tygodnia. Koszt wyprodukowania każdej nanomembrany to około 0,5 USD za średnicę 60 cm i 0,08 USD za średnicę 12 cm, co pozwala na tanie uzyskanie wody z procesu odsalania i oczyszczania wody. Koszt pozyskania takiej wody wynosi zaledwie 0,0001 USD/litr.

Technologia NanoseenX cieszy się dużym zainteresowaniem wśród instytucji rządowych krajów z problemem dostępu do czystej wody. Obecnie 1,1 miliarda ludzi na świecie nie ma dostępu do czystej wody, a 2,7 miliarda odczuwa jej niedobór przez co najmniej jeden miesiąc w roku. Według ONZ, w 2050 roku ponad połowa światowej populacji będzie zagrożona deficytem wody.

Do Nanoseen zgłaszają się także klienci indywidualni oraz międzynarodowe firmy wykorzystujące wodę do produkcji w przemyśle tekstylnym, samochodowym i spożywczym.

Przyszłość NanoseenX

Obecnie twórcy przebudowują projekt NanoseenX pod względem jego funkcjonalności, aby był bardziej stabilny, profesjonalny i dostosowany do różnych rodzajów wód. Startup planuje w 2023 roku przyśpieszenie rozwoju produktów i rozpoczęcie produkcji masowej, wraz z globalną sprzedażą urządzeń NanoseenX, poszukując dodatkowych źródeł finansowania.

Zespół badawczy planuje rozpocząć kolejny projekt, polegający na zamianie wody wodociągowej w redestylowaną na skalę przemysłową, przy udziale pomp, co poprawi szybkość jej uzdatniania.

Filtracja Wody Morskiej w Stacji Morskiej w Helu

Praca zespołu doświadczalnych basenów (fokarium) i akwariów hodowlanych Stacji Morskiej Instytutu Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego w Helu oparta jest o wykorzystanie naturalnej wody morskiej. Zasilanie obiegu odbywa się za pomocą ujęcia brzegowego znajdującego się po zewnętrznej stronie pirsu portu rybackiego. Centralnym elementem są dwa zespoły pompowe, sięgające na głębokości 2 metrów od powierzchni wody, w wygrodzonej stalowymi ściankami Larsena studni. Rolę wstępnego filtra pełni uzupełniony geo-włókniną otaczający studnię kamienny narzut. Zbudowana w pod koniec lat dziewięćdziesiątych wymaga obecnie generalnego remontu i modernizacji. Wykonawstwo projektu o nazwie: „Przebudowa ujęcia wody morskiej dla potrzeb Stacji Morskiej Instytutu Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego w Helu” poddano procedurze przetargowej. W jego wyniku wyłoniono wykonawcą, którym została firma NAVPRO Hydrotechnika Sp. z o.o. Koszt inwestycji wyniesie około 420 tys. złotych i zostanie w całości pokryty ze środków Uniwersytetu Gdańskiego.

Filtracja Wody w Akwarystyce Morskiej

Decydując się na posiadanie akwarium w domu musimy mieć świadomość tego, jak bardzo wrażliwy i delikatny to ekosystem. Nierzadko również delikatny co zdrowie człowieka. Dodatkowo, habitat tego typu jest całkowicie zależny od nas. Przewagą, którą daje nam technologia pozwala nam niemal w pełni kontrolować procesy zachodzące wewnątrz zbiornika. Odpowiednie przygotowanie siebie, zaplecza technicznego i akwarium na szczególne znaczenie w akwarystyce morskiej, która jest najbardziej wrażliwa na niedociągnięcia i potknięcia z naszej strony. Woda kranowa jest przygotowywana tak, aby nadawała się do spożycia, nie niosła ze sobą żadnych zarodników, czy patogenów chorobotwórczych. Dlatego taką wodę poddaje się działaniu procesu ozonowania, lub dodaje się do niej chlor. Czasem może to być również chloramina. Każdy z tych związków nie jest pożądany w naszym akwarium morskim, czy rafowym.

Wytyczne akwarystyki morskiej mówią jasno - woda ma być idealnie czysta, wolna od jakichkolwiek zanieczyszczeń mechanicznych, biologicznych i chemicznych. Obecność chloru i chloraminy działają bardzo drażniąco na błony śluzowe i skrzela ryb i innych organizmów wodnych. Wodę z kranu potocznie nazywa się 'surową' wodą. Woda surowa oznacza wodę w żaden sposób nie przetworzona, nie przygotowaną do celów akwarystyki. Stara szkoła akwarystyki zalecała aby wodę do akwarium nalać do wiadra dobę przed jej pojawieniem się w naszych zbiornikach. Wielu akwarystów stosuje ten manewr po dziś dzień. Szkodliwe substancje do pewnego stopnia ulegały utlenieniu, przez co ich szkodliwość stawała się relatywnie niska. W ten sposób wyrównywała się także temperatura w wodzie z wiaderka.

Jeśli w naszym ujęciu wody występuje woda o wysokiej twardości, czyli mamy wodę twardą, nie otrzymamy w magiczny sposób wodę miękką, od samego stania i kontaktu z powietrzem. W skrócie, odwrócona osmoza to proces polegający na rozdzieleniu dwóch cieczy o różnym stężeniu. Filtry RO posiadają specjalną membranę. Membrana ta odpowiada za to aby filtracja tych dwóch cieczy przebiegła jak najskuteczniej, bo to właśnie w niej zachodzi zjawisko odwróconej osmozy. Woda, która przejdzie przez membranę odwróconej osmozy zostaje rozdzielona na wodę czystą - RO, i tak zwany ściek. Woda RO to woda, która jest wolna od wszelkich niechcianych substancji, jonów, grzybów, bakterii, i tak dalej. Jej parametry są niemal całkowicie wyzerowane. W wodzie ściekowej znajduje się kumulacja zanieczyszczeń pozostałych po przejściu wody przez filtry odwróconej osmozy. Taką ciecz na ogół spuszcza się w odpływie.

Filtry odwróconej osmozy są stosowane przez większość profesjonalnych hodowców, ale także przez laboratoria oraz w przemyśle. Proces osmozy znajdzie zastosowanie wszędzie tam, gdzie wymagana jest pełna kontrola nad procesem przygotowania zbiornika pod konkretny habitat. System odwróconej osmozy generuje nam wodę od zerowej twardości ogólnej i zerowej twardości węglanowej. System filtrów RO powoduje również spadek odczynu pH takiej wody. Ciecz, którą uzyskujemy bezpośrednio po odwróconej osmozie może posiadać odczyn bliski nawet 5-5,5. Jedna z czasem, poprzez kontakt z tlenem z powietrza, odczyn wzrasta i może wahać się w przedziale pH około 6,5-7. Poza tym, taki system niemal całkowicie wyjaławia wodę, przez co staje się ona bardzo plastyczna dla naszego zbiornika.

Instalacja Filtrów RO

System odwróconej osmozy i jego instalacja jest naprawdę prosta, i nie zajmie nam wiele czasu. Instalację filtrów RO odwróconej osmozy robimy możliwie blisko wyjścia wody. Będzie to na przykład toaleta, zlew w kuchni, a nawet wąż od prysznica. Po ustaleniu miejsca instalacji filtra czas na jego montaż. Tutaj należy dokładnie zapoznać się z załączoną instrukcją, którą producent dodał do naszego zestawu. Opiszemy jednak pokrótce ten proces. Każdy wkład na leży rozpakować. Na ogół są to wkład mechaniczny polipropylenowy, węgiel aktywny, jak i sama membrana odwróconej osmozy, w którą wyposażymy zaraz nasze filtry RO. Ważne, dla żywotności naszej membrany odwróconej osmozy, aby najpierw poddać płukaniu dwa pierwsze wkłady, zanim zaczniemy nasze pierwsze spuszczanie czystej wody z naszych filtrów. Następnie możemy zainstalować naszą membranę. Istotne jest aby membranę zainstalować poprawnie. Mamy tu na myśli kierunek instalacji. Tylko wtedy zajdzie odwrócona osmoza, a nasza membrana będzie pracować prawidłowo.

Branża akwarystyczna oferuje nam także akcesoria, które mają sprawić, iż nasza odwrócona osmoza, jak i same filtry RO będą pracować efektywniej. Filtr można wyposażyć w specjalne pompy. Pompy te mają na celu podnieść ciśnienie wody w instalacji wodnej. Odwrócona osmoza, aby przebiegała prawidłowo potrzebuje odpowiednio wysokiego ciśnienia wody. Kiedy ciśnienie jest zbyt niskie, membrana może nie uzyskać nominalnej wydajności oraz skuteczności. Właśnie wtedy warto wspomóc nasze membrany w pompy.

Stosowanie specjalnej mieszkanki soli przeznaczonej do zastosowania w akwarystyce morskiej powoduje, iż po wymieszaniu takiej soli z wodą po odwróconej osmozie, w proporcjach jakie podał producent, otrzymujemy wodę o parametrach wskazanych przez producenta tejże soli. Warto uważnie zaznajomić się z instrukcją, którą załączył producent tejże soli, aby uzyskać możliwie najlepszą wodę dla naszego akwarium i jego mieszkańców. Ważne byśmy pamiętali aby zawsze wsypywać sól do wody z filtrów RO, nie wlewać wodę z odwróconej osmozy do soli.

Żywica DI

Żywica DI to specjalny wkład, który sprawi, iż odwrócona osmoza wykonana przez nasze filtry RO będzie jeszcze skuteczniejsza. Można to zmierzyć w prosty sposób za pomocą miernika TDS. Woda w kranie posiada wynik TDS średnio na poziomie 300-400 TDS. Odwrócona osmoza, kiedy filtry w naszym systemie są nowe, spowoduje spadek tej wartości nawet do TDS równemu 2. Często jest tak, iż w tym TDS 2 znajdują się krzemiany, które są powodem występowania okrzemek i cyjanobakterii. Wtedy z pomocą przychodzą filtry DI. Filtry RO wyposażone w filtr demineralizacyjny pozwalają aby osiągnąć wynik TDS równy 0. To relatywnie tani i szybki sposób aby rozbudować nasze filtry o dodatkowy moduł.

Odsalanie Wody Morskiej

Chociaż woda pokrywa niemal 75 proc. powierzchni Ziemi, to w większości jest to woda słona, nienadająca się do picia. Na całym świecie prowadzi się badania nad technologiami jej odsalania. Aż 97 proc. zasobów wody na naszej planecie to woda morska i oceaniczna o znacznym stopniu zasolenia, która w efekcie nie nadaje się do spożycia. Picie takiej wody jest szkodliwe dla naszego zdrowia, bowiem wydalamy po niej więcej płynów, niż wypiliśmy. Z pozostałych 3 proc. znaczna część wody znajduje się w lodowcach, a stosunkowo łatwo osiągalne jest jedynie ok. 0,7 proc. Rozwiązaniem mogą być technologie odsalania wody morskiej i obecnie tego typu procesy prowadzone są w ponad 100 krajach na całym świecie. Największe zakłady odsalające znajdują się w Zjednoczonych Emiratach Arabskich i Izraelu, ale technologie te rozwijane są także m.in. w USA, Chinach, Japonii czy Australii.

Odsalanie polega na usunięciu z wody morskiej soli i innych rozpuszczonych w niej substancji. Wśród najpopularniejszych metod odsalania wody są m.in. membrany. W trakcie całego procesu mamy do czynienia z szeregiem różnych oddziaływań i mechanizmów. Często ma miejsce tzw. efekt sitowy, w którym membrany separują cząstki określonej wielkości i typu, przepuszczając dalej czystą wodę.

Technologie odsalania wody z zastosowaniem membran stają się coraz popularniejsze m.in. Cały proces można też dość łatwo zautomatyzować i pozyskujemy końcowy produkt, czyli w tym wypadku wodę do picia, o w miarę stałym składzie. Technologia ta jest także bardzo skuteczna i efektywna. W zależności od tego, jak zaplanujemy cały proces, a także od składu wody i rodzaju membran, ze 100 litrów wody morskiej możemy uzyskać od 60 do nawet 90 proc. wody do picia.

Zastosowanie membran nie jest jednak pozbawione pewnych wad, ponieważ są one podatne na uszkodzenia i łatwo mogą zostać zablokowane (tzw. zjawisko foulingu). W swojej pracy nasza badaczka testowała efektywność i zużycie energii w procesie elektrodializy. Swoje testy prowadziła na roztworach modelowych, które symulowały skład wody morskiej. Odsolenie wody kształtowało się na poziomie 90 proc., a zużycie energii, która była wykorzystywana głównie na transport jonów, też było dosyć niskie.

Także Polska od wielu lat zmaga się z kryzysem wodnym, który w naszym kraju ma głównie postać suszy hydrologicznej i hydrogeologicznej. Z powodu zmian klimatycznych mamy mniejsze ilości wody w rzekach i w efekcie nie ma możliwości pobranie takiej jej ilości, jaka zazwyczaj była wykorzystywana przez miasta. Czy rozwiązaniem może być dla nas odsalanie wody? Obecnie jest to niestety bardzo mało prawdopodobne. Trudno oczekiwać, żebyśmy zaczęli odsalać wodę na dużą skalę. Na tle innych mórz Bałtyk charakteryzuje się silnym zanieczyszczeniem. Trzeba byłoby zastosować skomplikowane technologie odsalania i oczyszczania, żeby pozyskać wodę nadającą się do picia.

Co więcej, nawet jeśli nasz kraj zdecydowałby się na takie rozwiązanie, to na chwilę obecną nie będziemy mogli z niego skorzystać we Wrocławiu. Ogromnym problemem byłaby bowiem konieczność transportu wody na duże odległości, który spowodowałby zmianę jej składu. Wiąże się to choćby z oddziaływaniem przewodów wodociągowych, ale także wielu innych czynników.

tags: #akademia #morska #filtracja #wody