Rura doprowadzająca powietrze od chłodnicy do filtra powietrza: Budowa i zasada działania w fortyfikacjach
- Szczegóły
Do napowietrzania pomieszczeń schronu przewidziano układ wentylacji, którego zadaniem było bezpośrednie napowietrzanie pomieszczeń bojowych i izby załogi. Przepływ powietrza umożliwiały rury osadzone w ścianach pomieszczeń.
Układ wentylacji w schronach Regelbau B1-3
Do napowietrzania pomieszczeń schronu Regelbau B1-3 niezbędne było zastosowanie trzech filtrowentylatorów Hes o wydajności 0,6 m3/min (36 m3/h) każdy. Po jednym urządzeniu umieszczono w izbie bojowej, w podszybiu małej kopuły obserwatora piechoty 9P7 oraz w izbie załogi. Każdy z wentylatorów zasysał powietrze poprzez układ rur z czerpni powietrza.
Pomiędzy giętkim przewodem, łączącym filtrowentylator z rurą osadzoną w ścianie, umieszczano od 1937 roku obrotowy zawór odcinający 2ML.01 (niem. Derehschieber 2ML.01). Zawór zapewniał hermetyczne zamknięcie przewodów doprowadzających powietrze w momencie ataku gazowego. W późniejszym okresie stosowano filtrowentylator Hes o wydatku 1,2 m3/min oraz filtr przeciwpyłowy wstępny.
Zastosowanie filtrów wstępnych przeciwpyłowych (niem. VW Filter 1,2 - Viscosewattefilter 1,2) wymagało modernizacji położonych pod samym stropem zakończeń przewodów. W tym celu montowano adaptery w kształcie litery „S”.
Szybką wymianę powietrza umożliwiało nadciśnienie panujące w izbach bezpośrednio napowietrzanych. Wloty rur zabezpieczone były nadciśnieniowymi zaworami 4ML.01 firmy Dräger z Lubeki. Zawór pozwalał na przepływ powietrza tylko w jednym kierunku. Wylot rury, usuwającej powietrze ze śluzy przeciwgazowej na zewnątrz schronu zabezpieczony był pancerzem.
Przeczytaj także: Działanie rurki dolotowej powietrza
Podczas prowadzenia ognia z ciężkiego karabinu maszynowego wymagana była ciągła praca wentylatora w izbie bojowej.
Gazoszczelny zawór nastawny 3ML.01
Gazoszczelny zawór nastawny (niem. Gasdichter - Rosettenschieber) otrzymał oznaczenie 3ML.01. Stosowano go do regulacji przepływu powietrza. Wydatek przepływu powietrza był każdorazowo ustawiany manualnie. Elementem regulującym przepływ był dekiel, osadzony na gwintowanym wałku. Obrót dekla ułatwiały dwa kuliste uchwyty. Gazoszczelność zaworu w położeniu „zamknięte” gwarantowała kauczukowa uszczelka.
W pozycji „otwarte” przepływ powietrza umożliwiały cztery profilowane otwory, wydzielone przez wsporniki z gwintowanym otworem w osi płytki. W ten otwór wkręcał się wałek z zamocowanym deklem. Zawór mocowano do kołnierza rury za pomocą 4 lub 8 śrub w zależności od jego wielkości. Produkowany go w firmie Siemens-Schuckertwerke w trzech wielkościach: 100, 150 i 200 mm. Zakres zastosowania gazoszczelnego zaworu 3ML.01 w niemieckiej fortyfikacji maleje po 1937 roku.
Układ napowietrzania i usuwania gazów prochowych w schronach PDOT(m)
Można go spotkać na terenie pozycji obronnych ZSRR, wznoszonych po 1940 roku na nowej granicy państwowej. W jednym z nich wykonano na ścianie unikalny rysunek układu napowietrzania i usuwania zanieczyszczonego powietrza. Na ścianie zostały narysowane poszczególne podzespoły oraz układ łączących je rur. Rysunek wykonano jako pomoc dla niewykwalifikowanych robotników montujących wyposażenie schronu.
Na podstawie rysunku na ścianie schronu i zdjęć wykonanych w restaurowanym schronie w Petersburgu zostanie przedstawiony standardowy układ napowietrzania i układ usuwania gazów prochowych. Na dwóch stalowych belkach o przekroju „ceowym”, osadzonych w otworze technologicznym w ścianie, ustawiono ramę z dwoma wentylatorami promieniowymi. Każdy z nich zamocowany był do skrzynki z układem przekładni kół zębatych dla napędu ręcznego. Mógł być stosowany również napęd mechaniczny.
Przeczytaj także: Wymiana Filtra Powietrza w Skuterze
Do napędu wykorzystywano silnik elektryczny. Napęd przekazywany był za pomocą przekładni pasowej z paskiem klinowym. Wentylatory wraz z skrzynkami napędowymi mocowano do ramy, ustawionej na dwóch ceownikach. Po lewej stronie umieszczono kolumnę filtrów. Dwa zawory pozwalały na odpowiednie ukierunkowanie przepływu powierza.
Wentylator promieniowy zasysał gazy prochowe za pomocą rury podwieszonej pod stropem i dwóch giętkich przewodów. Gazy prochowe zasysane były przez jeden z giętkich przewodów (w tym przypadku) z gazoszczelnego worka, podwieszanego pod 7,62 mm ciężkim karabinem maszynowym Maxim wz. 1910. Drugi z przewodów zasysał powietrze z komory zamkowej.
Gazy prochowe tłoczone były na zewnątrz schronu za pomocą przewodu i rury osadzonej w ścianie schronu. Przewidziano możliwość gazoszczelnego zamknięcia przewodu w przypadku ataku gazowego. Powietrze do napowietrzania było zasysane przewodem poprzez czerpnię z przelotni. Dwa zawory służyły do ukierunkowania przepływu powietrza - oczyszczone przez zestaw filtrów przeciwchemicznych i tłoczone przez wentylator.
Wentylator KP-4A posiadał napęd ręczny i mechaniczny. W tym wypadku wykorzystywano napęd ręczny. Przekładnia pasowa z paskiem klinowym umożliwiała jednoczesny napęd obu wentylatorów. Koła pasowe osadzano na wałku napędowym wirnika. Do oczyszczania powietrza stosowano standardowe filtry przeciwchemiczne FPU-50 lub FPU-100. Liczba w oznaczeniu filtra podaje jego nominalny wydatek w m3/h.
Powietrze, w celu przefiltrowania w filtrach dostarczano otworem, który znajdował się na cylindrycznej części filtra, w połowie jego wysokości. Średnica filtra wynosiła 550 mm przy wysokości 406 mm. Filtry ustawiano w kolumnach. W przypadku zastosowania filtrów przeciwchemicznych nowej generacji FPUM-100 doprowadzenie powietrza znajdowało się w osi cylindrycznej obudowy. Zastosowanie tych filtrów wymuszało użycie filtra przeciwdymnego.
Przeczytaj także: Tętniczki doprowadzające i odprowadzające w nerkach
Dla schronów PDOT(m) przewidziano stanowisko bojowe PK-4a składające się z 7,62 mm ciężkiego karabinu maszynowego Maksim 1910 i podstawy fortecznej. W schronie w Petersburgu osadzono stanowisko NPS-3. W przypadkach stanowisk bojowych PK-4a i NPS-3 na podstawie fortecznej montowany był 7,62 mm ciężki karabin maszynowy Maksim 1910. Sposób zasysania gazów prochowych, niezależnie od zastosowanej podstawy fortecznej nie ulega zmianie.
Obrotowy zawór odcinający 2ML01
Obrotowy zawór odcinający 2ML01 (niem. Derehschieber 2ML01) stosowano zgodnie z wytycznymi z 1937 roku. Służył do odcinania dopływu powietrza do urządzenia filtrowentylacyjnego Hes. Był mocowany za pomocą czterech śrub 5/8″ do kołnierza rury o średnicy 10 cm, doprowadzającej powietrze z czerpni powietrza. Otwory mocujące rozłożone zostały co 90 stopni względem osi zaworu.
Wylot rury znajdował się standardowo przy ścianie, poniżej stropu. Podczas przeprowadzanych w późniejszym okresie modernizacji układu wentylacyjnego, w miejsce obrotowych zaworów odcinających, montowano filtry przeciwpyłowe (niem. VW-Filter). W tym celu stosowano złączki w kształcie litery „S”. Umożliwiały one zamocowanie filtra przeciwpyłowego do wysoko umieszczonego przewodu doprowadzającego powietrze.
Do filtrowentylatora Hes powietrze dostarczane było za pomocą giętkiego przewodu o oznaczeniu 9ML01, mocowanego za pomocą dwóch nakrętek 8ML01. W pozycji „otwarte” powietrze przepływa poprzez trzy otwory o tym samym kształcie i powierzchni, wykonane w korpusie jak i w zasuwie zaworu.
W przypadku obrotu zasuwy, ulega zmniejszeniu wielkość pola przepływu w przekroju poprzecznym, co skutkuje spadkiem wydatku przepływu powietrza. Ruch obrotowy zasuwy ograniczony jest przez dwie śruby mocujące 5/8”, rozstawione co 90 stopni względem osi obrotu zasuwy. W drugim skrajnym położeniu zasuwy zaworu nie następuje przepływ powietrza.
Układ wentylacji w schronie na ckm i armatę ppanc.
Schron na polową armatę przeciwpancerną i ckm (niem. Pak und MG-Schartenstand) z 1938 roku otrzymał nowoczesne rozwiązanie układu wentylacyjnego. Wykorzystano elementy wyposażenia typowe dla konstrukcji projektowanych do 1938 roku. Zastosowano bezpośrednie napowietrzanie obu izb bojowych oraz pomieszczenia dla załogi. Pośrednio przewietrzany był magazyn amunicji i śluza przeciwgazowa.
Warunkiem koniecznym gazoszczelności było zapewnienie we wszystkich pomieszczeniach nadciśnienia. Zadanie to miały zrealizować filtrowentylatory. Powietrze do napowietrzania pomieszczeń obiektu pobierane było poprzez dwie czerpnie. Osadzono je na tylnej elewacji schronu. Zabezpieczały wloty głównego przewodu zasilającego przed uderzeniami pocisków i oddziaływaniem fali uderzeniowej.
Główny przewód zasilający poprowadzono pod stropem schronu. Wykonano go ze spawanych odcinków rur stalowych o średnicy 15 cm i 10 cm. Połączenia kołnierzowe stosowano do montażu całych sekcji przewodu lub kompensacji wydłużenia. Boczne odprowadzenia służyły do zasilania filtrowenylatorów. Zgodnie z wytycznymi z 1937 roku na wylocie przewodu doprowadzającego powietrze zamocowano obrotowy zawór odcinający 2ML.01 (niem. Drehschieber) a powietrze do filtrowentylatora podawane było giętkim przewodem.
W schronie zastosowano filtrowentylatory (niem. Heeres-Einheits-Schutzlüfter w skrócie Hes) systemu Piller z napędem ręcznym o wydajności 1,2 m3/min (72 m3/h) w przypadku filtrowanego powietrza lub 1,8 m3/min (108 m3/h) z pominięciem zestawu filtrów. Przyrost ciśnienia (spręż) uzyskany przez wentylator wynosi 200 mm słupka wody. Czas pracy urządzenia napowietrzającego wynosił 10 minut, a przerwy pomiędzy kolejnymi cyklami uzależnione były od kubatury pomieszczenia i ilości członków załogi.
Filtrowentylatory w izbach bojowych pracowały w sposób ciągły tylko i wyłącznie podczas prowadzenia ognia. Wentylator Hes 1,2 zapewniał wymianę powietrza w izbie bojowej na ckm. Wykorzystano zasadę, że zanieczyszczone gazami prochowymi powietrze z izb bojowych z płytami stalowymi 7P7 wypływało przez otwartą strzelnicę.
Strzelnica dla ciężkiego karabinu maszynowego sMG 08 posiadała stosunkowo duże wymiary 22 x 30 cm (szerokość x wysokość). Niemieccy fortyfikatorzy z Urzędu Uzbrojenia nie dopracowali się systemowego usuwania łusek na zewnątrz schronu lub ich zbierania do gazoszczelnego pojemnika przy stanowisku bojowym sMG 08. Wystrzelone łuski wraz z resztkami gazów prochowych zalegały na posadzce izby, co powodowało wzrost stężenia gazów prochowych w powietrzu.
W polskiej fortyfikacji stałej norma zaopatrzenia w powietrze izby bojowej ckm o przybliżonej kubaturze (1,9 x 1,9 x 2,0 m) wynosiła 150 m3/h. W obiektach bojowych, stosowano hermetyczny pojemnik na wystrzelone łuski. Wentylator Hes 1,2 miał zapewnić dopływ powietrza do izby bojowej na polową armatę przeciwpancerną.
Podsumowanie
Układy doprowadzania powietrza w fortyfikacjach były kluczowe dla zapewnienia odpowiednich warunków do życia i prowadzenia działań bojowych. Odpowiednia filtracja i wentylacja, a także możliwość odcięcia dopływu powietrza w razie ataku, były niezbędne dla przetrwania załogi w ekstremalnych warunkach.
tags: #rurka #doprowadzająca #powietrze #od #chłodnicy #do
