Jakość Powietrza w Izraelu: Normy i Wyzwania

Szczegóły: Opublikowano: 27. November 2025

Świat bez sprężonego powietrza jest nie do pomyślenia. Bez tego medium stanęłyby fabryki, zatrzymałyby się pociągi, a statki dryfowałyby bezładnie po oceanach. W niektórych zastosowaniach konieczne jest spełnienie określonych norm jakości powietrza.

Norma ISO 8573-1:2010

Dla laika określenie wymaganego poziomu czystości powietrza może być sporym wyzwaniem. Pomóc mogą jednak informacje zawarte w normie ISO 8573-1:2010. ISO 8573-1:2010 to nazwa techniczna międzynarodowej normy dotyczącej klas czystości powietrza. Określono w niej, z podziałem na klasy, dopuszczalną zawartość różnego rodzaju zanieczyszczeń - takich jak wilgoć, cząstki stałe, olej i inne substancje - w strumieniu sprężonego powietrza.

W normie ISO zanieczyszczenia podzielono na trzy główne kategorie: cząstki stałe, woda (tak w stanie ciekłym, jak i gazowym) oraz olej (w postaci aerozoli i pary). Z punktu widzenia użytkownika bardzo ważna jest odpowiednia jakość sprężonego powietrza. Im niższy numer kategorii, tym większa wymagana czystość powietrza.

W przypadku cząstek stałych w normie określana jest ich dopuszczalna zawartość na metr³ powietrza. Dalszy podział uwzględnia wielkość cząstek. Na przykład powietrze klasy 1 może zawierać nie więcej niż 20 000 cząstek o wielkości 0,1-0,5 mikrona, nie więcej niż 400 cząstek o wielkości 0,5-1 mikrona i nie więcej niż 10 cząstek o wielkości 1-5 mikronów (mikron jest jednostką wielkości równą 1/1000 milimetra). Z kolei powietrze klasy 2 może zawierać już maksymalnie 400 000 cząstek o wielkości 0,1-0,5 mikrona, maksymalnie 6000 cząstek o wielkości 0,5-1 mikrona i maksymalnie 100 cząstek o wielkości 1-5 mikronów.

Jeśli chodzi o wodę, bardziej rygorystyczne (niższe) klasy definiuje się w oparciu o ciśnieniowy punkt rosy, a od klasy 7 - na podstawie zawartości cieczy w powietrzu w gramach na metr sześcienny. Z kolei w przypadku oleju klasę czystości według normy ISO określa się na podstawie zawartości tej substancji w mg/m³.

Przeczytaj także: Rola Inspekcji w ochronie powietrza

Znasz już wymaganą klasę czystości sprężonego powietrza według normy ISO, a zatem nadszedł czas na dobranie odpowiednich filtrów. Aby to zrobić, wystarczy kierować się informacjami o klasie ISO podanymi przez producenta filtra.

Na przykład filtry z serii UD+ firmy Atlas Copco mają oznaczenie [1:-:2] dotyczące klas czystości powietrza określonych w normie ISO. Oznacza to, że pomagają spełnić wymagania dotyczące klasy 1 w przypadku cząstek stałych i klasy 2 w przypadku oleju. Po określeniu klasy czystości powietrza według normy ISO odpowiedniej do danego zastosowania można dobrać wyposażenie, które pozwoli spełnić wymogi.

Zanieczyszczenie Powietrza: Wpływ na Zdrowie i Źródła

Zanieczyszczenie powietrza odnosi się do substancji w powietrzu, które są szkodliwe dla zdrowia ludzkiego i/lub całej planety. W znaczących ilościach wszystkie rodzaje zanieczyszczenia powietrza stwarzają ryzyko niekorzystnych skutków zdrowotnych. Ilość ryzyka powikłań zdrowotnych zależy od ogólnego stanu zdrowia, rodzaju zanieczyszczenia, jego stężenia i czasu narażenia na zanieczyszczone powietrze.

Główne Czynniki Ryzyka Zgonu na Świecie

Spośród 62 milionów osób umierających każdego roku (stan na 2021 r.) według czynników ryzyka:

Czynniki Ryzyka	Zgony
Wysokie ciśnienie krwi	10.9M
Zanieczyszczenie powietrza (na zewnątrz i wewnątrz)	8.1M
Tabaizm	6.2M
Wysoki poziom cukru we krwi	5.3M
Zanieczyszczenie cząstkami stałymi na zewnątrz	4.7M
Otyłość	3.7M
Wysoki poziom cholesterolu	3.6M
Zanieczyszczenie powietrza w pomieszczeniach	3.1M
Dieta bogata w sód	1.9M
Spożywanie alkoholu	1.8M
Diet low in fruits	1.7M
Dieta uboga w produkty pełnoziarniste	1.5M
Niska masa urodzeniowa	1.5M
Dym z drugiej ręki	1.3M

Ponieważ PM2.5, drobne cząsteczki pyłu o średnicy do 2,5 mikrometra, mogą wnikać głęboko do płuc i przedostawać się do krwiobiegu, stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia. Źródła różnią się znacznie w zależności od lokalizacji, ale są to najczęstsze źródła na świecie:

Przeczytaj także: Analiza jakości powietrza w Serocku

Spalanie węgla
Spalanie benzyny
Spalanie oleju napędowego
Spalanie drewna
Spalanie silnika
Procesy przemysłowe
Pożary
Konwersja gazu na cząsteczkę

Wpływ Zanieczyszczenia Powietrza na Dzieci

Problemy z oddychaniem
Wzrost zachorowań na astmę i zapalenie oskrzeli
Zmniejszona funkcja płuc
Długotrwałe narażenie może zaburzyć rozwój płuc
Rozwój poznawczy
Potencjalne skutki dla rozwoju mózgu i wyników w nauce

99% Populacji świata żyje w miejscach, w których jakość powietrza przekracza roczne limity określone przez WHO.8,1 miliona zgonów na całym świecie można przypisać zanieczyszczeniu powietrza.4,7 miliona Ze względu na zanieczyszczenie powietrza na zewnątrz cząstkami stałymi.3,1 miliona Z powodu zanieczyszczenia powietrza w pomieszczeniach.0,5 miliona Ze względu na zanieczyszczenie ozonem na zewnątrz.

Zanieczyszczenie powietrza może być spowodowane zarówno przez człowieka, jak i przez źródła naturalne. Źródła naturalne obejmują kurz nawiewany lub wzbijany przez wiatr, brud i piasek, dym wulkaniczny i palące się materiały.

Źródła spowodowane przez człowieka, co oznacza, że zanieczyszczenie jest spowodowane działaniami ludzi, są zazwyczaj głównym czynnikiem przyczyniającym się do zanieczyszczenia powietrza w miastach i z natury są bardziej podatne na wpływ przepisów. Źródła spowodowane przez człowieka obejmują przede wszystkim różne formy spalania, takie jak transport napędzany gazem (samoloty, pociągi i samochody) oraz przedsiębiorstwa przemysłowe (elektrownie, rafinerie i fabryki), spalanie biomasy (spalanie materii roślinnej lub węgla w celu ogrzewania, gotowania i pozyskiwania energii) i rolnictwo.

Wkład różnych źródeł zanieczyszczenia powietrza w jakość powietrza w danej lokalizacji jest w dużym stopniu zależny od lokalizacji i przepisów miasta. Każda lokalizacja ma własną mieszankę czynników przyczyniających się i zanieczyszczeń. Źródła są powszechnie klasyfikowane w następujący sposób:

Przemysł: Do przemysłu zalicza się zanieczyszczenia pochodzące z obiektów takich jak fabryki, kopalnie i rafinerie ropy naftowej, a także elektrownie węglowe i kotły wytwarzające ciepło i energię elektryczną. Działalność przemysłowa jest głównym źródłem tlenków azotu (NOx), siarkowodoru, lotnych związków organicznych (LZO) i cząstek stałych, które przyczyniają się do powstawania ozonu i smogu.
Rolnictwo: Intensywne stosowanie nawozów na gruntach rolnych jest znaczącym czynnikiem przyczyniającym się do zanieczyszczenia powietrza drobnymi cząsteczkami.
Transport: Zanieczyszczenie powietrza z transportu odnosi się przede wszystkim do spalania paliwa w pojazdach mechanicznych, takich jak samochody, ciężarówki, pociągi, samoloty i statki. Emisje z transportu są głównym czynnikiem przyczyniającym się do podwyższonych poziomów drobnych cząstek stałych (PM2,5), ozonu i dwutlenku azotu (NO2).
Źródła naturalne: Naturalne źródła zanieczyszczenia powietrza obejmują zjawiska naturalne, takie jak aktywność wulkaniczna, pożary lasów oraz burze pyłowe i piaskowe. Wpływ źródeł naturalnych na jakość powietrza jest w dużym stopniu zależny od lokalnego środowiska.
Gospodarstwo domowe: Zanieczyszczenie powietrza w gospodarstwach domowych odnosi się do czynności wykonywanych osobiście, takich jak gotowanie i ogrzewanie domów przy użyciu węgla lub drewna, a także budowa i wyposażanie domów.
Pożary lasów i otwarte palenie: Spalanie materii roślinnej emituje duże ilości zanieczyszczeń, podobnie jak spalanie innych paliw stałych, takich jak węgiel. Spalanie materii organicznej emituje cząstki stałe (PM), tlenki azotu (NOx), tlenek węgla (CO), dwutlenek siarki (SO2), ołów, rtęć i inne niebezpieczne zanieczyszczenia powietrza (HAP).

Wpływ Oddychania Zanieczyszczonym Powietrzem - Przegląd:

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznała zanieczyszczenie powietrza za największe zagrożenie dla zdrowia środowiskowego w 2019 r., które według szacunków przyczynia się do 7 milionów przedwczesnych zgonów rocznie. Wśród dzieci poniżej 15 roku życia jest to główna przyczyna śmierci, zabijając 600 000 osób rocznie.
Zanieczyszczenie powietrza jest określane jako „cichy zabójca”, ponieważ rzadko jest bezpośrednią przyczyną śmierci. Zanieczyszczenie powietrza jest natomiast czwartą główną przyczyną przedwczesnej śmierci na świecie, odpowiadając za:
- 29% wszystkich zgonów i chorób spowodowanych jest rakiem płuc
- 17% wszystkich zgonów i chorób jest wynikiem ostrej infekcji dolnych dróg oddechowych
- 24% wszystkich zgonów spowodowanych udarem mózgu
- 25% wszystkich zgonów i chorób jest spowodowanych chorobą wieńcową
- 43% wszystkich zgonów i chorób jest spowodowanych przewlekłą obturacyjną chorobą płuc
Szacuje się, że 99% światowej populacji oddycha niezdrowym powietrzem. Choć liczba ta różni się w zależności od regionu, nigdzie nie jest bez ryzyka. Raport o jakości powietrza na świecie z 2024 r. wykazał, że 91% z 138 krajów i regionów na całym świecie przekroczyło roczną wartość PM2,5 określoną przez WHO na poziomie 5 µg/m3, a region Azji Środkowej i Południowej znajduje się w pierwszej dziesiątce najbardziej zanieczyszczonych miast na świecie.

Wysoki poziom zanieczyszczenia powietrza może powodować problemy zdrowotne, w tym:

Przeczytaj także: Pomiary zanieczyszczeń w Stacji Czernica

Efekty krótkoterminowe: trudności w oddychaniu, ból w klatce piersiowej, świszczący oddech, kaszel, ogólny dyskomfort w oddychaniu oraz podrażnienie oczu, nosa i gardła.
Efekty długoterminowe: uszkodzenie tkanki płucnej, raka, przedwczesną śmierć i rozwój chorób układu oddechowego, takich jak astma, zapalenie oskrzeli i rozedma płuc.

Do grup najbardziej podatnych na poważne negatywne skutki zdrowotne spowodowane zanieczyszczeniem powietrza zalicza się osoby:

Choroba serca, taka jak choroba tętnic wieńcowych (CAD) lub zastoinowa niewydolność serca
Choroby płuc, takie jak astma, rozedma płuc lub przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP)
Osoby starsze i seniorzy
Dzieci poniżej 14 roku życia
Kobiety w ciąży
Pracownicy na zewnątrz
Sportowcy, którzy intensywnie ćwiczą na świeżym powietrzu

Jak Poprawić Jakość Powietrza w Domu?

Jakość powietrza w pomieszczeniach nie jest bezpieczna od zanieczyszczeń powietrza na zewnątrz. Ponadto istnieje wiele źródeł emisji specyficznych dla środowisk wewnętrznych, które mogą prowadzić do podwyższonych poziomów zanieczyszczenia powietrza w pomieszczeniach. Aby poprawić jakość powietrza w domu, należy zarządzać zarówno wentylacją wewnętrzną, jak i źródłami wewnętrznymi.

Metody ograniczania zanieczyszczenia powietrza w pomieszczeniach obejmują:

Sprawdź aktualne i prognozowane poziomy jakości powietrza w swojej okolicy. Postępuj zgodnie z zaleceniami zdrowotnymi dotyczącymi aktualnych warunków.
Trzymaj okna i drzwi zamknięte. Uszczelnij szczeliny w drzwiach i oknach, aby zminimalizować przeciekanie.
Gdy powietrze na zewnątrz jest silnie zanieczyszczone, należy przełączyć systemy klimatyzacji (HVAC) z dopływem świeżego powietrza na tryb recyrkulacji.
Stosuj oczyszczacze powietrza lub filtry HVAC o wysokiej wydajności (np. filtry HEPA lub HyperHEPA), aby usuwać z powietrza drobne cząsteczki.

W przypadku gdy poziom zanieczyszczenia powietrza w pomieszczeniu jest już wyjątkowo wysoki:

Unikaj forsownej aktywności, np. ćwiczeń, aby zmniejszyć ilość wdychanego zanieczyszczonego powietrza.
Jeśli masz taką możliwość, noś maskę antysmogową N95.
Często uruchamiaj oczyszczacz powietrza na najwyższym ustawieniu wydajności.
Jeśli jakość powietrza w pomieszczeniu stanie się „niebezpieczna”, co może się zdarzyć w przypadku pobliskich pożarów lasów, należy ewakuować się.

W Jaki Sposób Maski Chronią Przed Zanieczyszczeniem Powietrza?

Maski są bardzo skuteczne w ograniczaniu narażenia na zanieczyszczenie powietrza. Podczas gdy szeroka kategoria masek przeciw zanieczyszczeniom powietrza obejmuje maski gazowe do radzenia sobie z wysoce toksycznymi chemikalami, większość masek przeciw zanieczyszczeniom powietrza dostępnych na rynku filtruje tylko zanieczyszczenie cząsteczkowe. Do codziennego użytku te maski są zazwyczaj wystarczające, ponieważ środowiska zewnętrzne rzadko doświadczają gazów na tak niebezpiecznych poziomach jak cząsteczki. Maski przeciw zanieczyszczeniom powietrza mogą pomóc chronić osobę przed PM2,5, wirusami, bakteriami i alergenami.

Oceniając skuteczność masek przeciw zanieczyszczeniom, należy wziąć pod uwagę trzy elementy: filtr przeciw zanieczyszczeniom, szczelność maski i wentylację.

Filtr zanieczyszczeń: Filtry zanieczyszczeń są zazwyczaj oceniane na N90, N95, N99 lub N100. Ocena określa procent cząstek stałych (> 0,3 µg), które maska jest w stanie zablokować. Na przykład maska N95 blokuje 95% cząstek stałych większych niż 0,3 mikrograma. Obejmuje to zdecydowaną większość PM2,5 i PM10. Im wyższa ocena, tym skuteczniejszy filtr maski, zakładając, że uszczelnienie maski i elementy wentylacyjne działają prawidłowo.
Szczelność maski: Niezależnie od stopnia filtracji zanieczyszczeń maski, maski, które nie uszczelniają wokół twarzy, nie są skuteczne, ponieważ powietrze będzie głównie przepływać bez filtra przez boki maski. Dobre uszczelnienie maski powinno powodować, że maska będzie zasysać twarz podczas wdechu.
Wentylacja (zawór CO2): Wentylacja sprawia, że maski są bardziej oddychające, a jednocześnie zmniejsza się gromadzenie wilgoci i CO2. Chociaż nie jest to cecha wszystkich masek, wiele z nich wykorzystuje zawór CO2 wielkości monety, aby zapewnić ukierunkowany wypływ. Wdychanie słabo wentylowanego powietrza o wysokiej zawartości CO2 może przyczyniać się do krótkotrwałych efektów, takich jak bóle głowy, letarg, zawroty głowy i nudności. Maski z zaworem wentylacyjnym nie są skuteczne w ograniczaniu rozprzestrzeniania się wirusów, ponieważ wydychany powietrze nie jest filtrowane.

Jednorazowe maski chirurgiczne są niedrogie i łatwo dostępne. Są również zaskakująco skuteczne w walce z zanieczyszczeniem cząsteczkowym. Badanie przeprowadzone w Edynburgu przez Particle and Fiber Toxicology testowało maski chirurgiczne do 0,007 µg i wykazało, że materiał masek chirurgicznych był w stanie zablokować 80% cząsteczek.

Międzynarodowa Kontrola Jakości Powietrza

Z trującym smogiem walczy nie tylko Polska, ale cała Europa. Dane Europejskiej Agencji Środowiska nie pozostawiają wątpliwości: zanieczyszczone powietrze negatywnie wpływa na jakość i długość życia mieszkańców całej Europy. Nawet krótkotrwałe przebywanie w miejscach, gdzie powietrze jest zanieczyszczone, może prowadzić do pogorszenia pracy płuc, wywoływać infekcje dróg oddechowych, a także nasilać objawy astmatyczne. W trosce o zdrowie obywateli Najwyższa Izba Kontroli wraz z Naczelnym Organem Kontroli Holandii (Algemene Rekenkamer), podjęły się koordynowania pierwszej międzynarodowej kontroli nt. skuteczności działań na rzecz poprawy jakości powietrza w 14 krajach Europy oraz Izraelu, i prezentują właśnie dokument Joint report on air quality[1], podsumowujący wyniki tego projektu.

Piętnaście Naczelnych Organów Kontroli (NOK) wraz z Europejskim Trybunałem Obrachunkowym (ETO) połączyły siły w ramach wspólnego audytu jakości powietrza w Europie. Uczestnikami projektu były kraje UE (Bułgaria, Estonia, Hiszpania, Holandia, Polska, Rumunia, Słowacja oraz Węgry), a także (Albania, Gruzja, Kosowo, Izrael, Macedonia, Mołdawia, Szwajcaria).

Przedmiotem audytu była ocena skuteczności i efektywności działań służących poprawie jakości powietrza podejmowanych przez władze poszczególnych państw. NIK wraz z Naczelnym Organem Kontroli Holandii (Algemene Rekenkamer) podjęły się koordynowania tej pierwszej międzynarodowej kontroli.

Wyniki w maju br. Z uwagi na transgraniczny charakter zanieczyszczeń powietrza władze krajowe muszą rozwiązywać ten problem nie tylko na terytorium własnego państwa, ale także współpracować ze sobą w celu osiągnięcia jak najlepszych rezultatów podejmowanych działań naprawczych.

Kraje uczestniczące w audycie międzynarodowym stoją w obliczu znacząco różnych wyzwań związanych z zanieczyszczeniem powietrza (np. pod względem poziomów przekroczeń norm jakości powietrza, systemów zarządzania, wdrażanej polityki ochrony powietrza, jej finansowania oraz monitorowania zanieczyszczeń powietrza).

Pomimo odmiennej sytuacji geograficznej i gospodarczej krajów uczestniczących w audycie międzynarodowym, ich mieszkańcy narażeni byli często na negatywne oddziaływanie tych samych substancji występujących w otaczającym powietrzu. Największym problemem dla jakości powietrza w tych krajach były wysokie stężenia pyłów zawieszonych (PM10 i PM2,5) oraz dwutlenku azotu (NO2).

Niektóre kraje (jak Polska, Słowacja, Węgry, Bułgaria) miały również trudności z dotrzymaniem, obowiązującego w UE, poziomu docelowego dla benzo(a)pirenu, przy czym większość państw objętych audytem nie dysponowała danymi o stężeniach tych substancji lub kompletność tych danych była niska.

Do najważniejszych źródeł zanieczyszczenia powietrza należały: transport, przemysł oraz niska emisja (głównie emisja z sektora mieszkaniowego). Aż 10 spośród 15 krajów uczestniczących (67%) wskazało transport wśród czynników, które w największym stopniu wpływają na jakość powietrza.

Z danych tych można wyciągnąć dwa podstawowe wnioski. Po pierwsze - najwyższe stężenia pyłów zawieszonych występują w krajach, na obszarze których jakość powietrza kształtowana jest przede wszystkim poprzez emisję ze źródeł komunalno-bytowych. Poza Polską, niska emisja stanowi najistotniejsze w źródło zanieczyszczeń w sześciu krajach objętych audytem, tj. Bułgarii, Kosowie, Macedonii, Rumunii, Słowacji i na Węgrzech). Po drugie - po wyeliminowaniu problemu niskiej emisji w Polsce, która obecnie stanowi główną przyczynę niedostatecznej jakości powietrza w kraju, kolejnym wyzwaniem w zakresie poprawy jakości powietrza będzie redukcja emisji z sektora transportowego.

Ustalenia audytu wskazują, że skala i rodzaj problemów związanych z zanieczyszczeniem powietrza w poszczególnych państwach są bardzo zróżnicowane, m.in. z uwagi na sytuację gospodarczą, czy też ich położenie geograficzne i powierzchnię. W konsekwencji nie ma możliwości wskazania „jedynie słusznej drogi” czy też „złotego środka”, które zapewnią poprawę jakości powietrza bez względu na okoliczności zewnętrzne.

Władze publiczne poszczególnych państw objętych audytem nie nadały wystarczającego priorytetu problemowi zanieczyszczenia powietrza, uwzględniającego w szczególności negatywne konsekwencje tego stanu dla zdrowia ludzkiego. Większość krajów uczestniczących nie spełniała krajowych i / lub międzynarodowych norm jakości powietrza i nadal przekraczała wartości normatywne dla poszczególnych substancji.

W raporcie zwrócono uwagę, że prawo unijne nie reguluje szczegółowo kwestii powiadamiania obywateli o przekroczeniu poziomów informacyjnych/alarmowych dla pyłu PM10, lecz pozostawia to w gestii rozwiązań krajowych. Rozwiązania te jednak znacząco różniły się od siebie. W konsekwencji mieszkańcy poszczególnych krajów, w sytuacji występowania dużego zanieczyszczenia PM10, byli informowani o tym fakcie przy różnych poziomach stężeń.

Władze poszczególnych państw uczestniczących w projekcie stosowały rozwiązania, które w raporcie wskazano jako dobre praktyki, tj.

Władze w Bułgarii w zakresie emisji liniowej podjęły m.in. decyzje o modernizacji transportu publicznego poprzez zastąpienie starych pojazdów pojazdami ekologicznymi (certyfikat 5 i 6 EURO) oraz o rozbudowie tego sytemu w stolicy tego kraju poprzez budowę trzeciej linii metra (metro w Sofii ma 35% udział w transporcie krajowym - oszacowano, że jego wykorzystanie przez niemal 400 tys. pasażerów dziennie prowadzi do ograniczenia emisji gazów silników spalinowych o ok. 90,5 tys. ton rocznie).
Władze Gruzji promują wykorzystanie samochodów elektrycznych oferując różne formy ulg podatkowych. Pojazdy elektryczne zostały zwolnione m.in.
W Izraelu stosowane są słoneczne podgrzewacze wody (SWH), które są opłacalnym sposobem wytwarzania ciepłej wody do użytku domowego. Izrael był jednym z pierwszych krajów, które zatwierdziły stosowanie SWH. Obecnie 85% gospodarstw domowych w tym kraju używa SWH.
Na Węgrzech uruchomiono program rządowy mający na celu poprawę efektywności energetycznej poprzez modernizację budynków przemysłowych i mieszkalnych. Wsparcie jest dostępne w formie ulg lub dotacji, które mogą być stosowane do izolacji termicznej, wymiany drzwi, modernizacji systemów grzewczych (np. wymiana kotłów) i instalacji systemów odzyskiwania energii odnawialnej.

tags: #jakość #powietrza #w #Izraelu #normy