Jakość mikrobiologiczna powietrza - normy i badania
- Szczegóły
Z punktu widzenia sanitarno-epidemiologicznego obecność bakterii nawet potencjalnie patogennych, a w szczególności grzybów i ich produktów metabolicznych może zagrażać zdrowiu i życiu człowieka oraz egzystencji zwierząt hodowlanych.
Normy i przepisy prawne
W Polsce, warunki pobierania próbek powietrza na stanowiskach pracy w odniesieniu do mikroorganizmów (ich całkowitej liczby oraz liczby drobnoustrojów zdolnych do wzrostu) i endotoksyn bakteryjnych są określone w normach PN-EN 13098:2020-01, PN-EN 14031:2021-12 oraz PN-EN 14583:2022-05.
- Norma PN-EN 13098:2020-01: „Narażenie na stanowiskach pracy -- Pomiar mikroorganizmów i produktów pochodzenia drobnoustrojowego zawieszonych w powietrzu -- Wymagania ogólne”, w dokumencie określono ogólne wymagania dotyczące pomiaru mikroorganizmów i produktów pochodzenia drobnoustrojowego. Norma zawiera również wytyczne dotyczące oceny narażenia na stanowiskach pracy na mikroorganizmy zawieszone w powietrzu, w tym określenie całkowitej liczby mikroorganizmów, liczby żywych mikroorganizmów oraz produktów pochodzenia drobnoustrojowego w powietrzu na stanowiskach pracy.
- Norma PN-EN 14031:2021-12: „Narażenie na stanowiskach pracy -- Pomiar ilościowy endotoksyn występujących w powietrzu”, określa metody ilościowego pomiaru endotoksyn występujących w powietrzu i podaje ogólne wymagania dotyczące: pobierania próbek na filtry, transportu, przechowywania, jak również analizy próbek.
- Norma PN-EN 14583:2022-05: „Narażenie na stanowiskach pracy -- Wolumetryczne próbniki bioaerozolu -Wymagania ogólne i ocena sprawności działania”, określa ogólne wymagania dotyczące oceny wolumetrycznych próbników bioaerozolu do oceny narażenia w stanowisku pracy oraz ich sprawności fizycznej i biologicznej. W dokumencie opisano procedury opracowywania wolumetrycznych próbników bioaerozolu, a także ich właściwości i walidację. Norma zawiera opis placówki badawczej i kryteria wyboru szczepów drobnoustrojów, które można wykorzystać do oceny ich sprawności biologicznej. Norma dotyczy wymagań stawianych producentom i konstruktorom wolumetrycznych próbników bioaerozolu, a także placówkom badawczym wyposażonym w sprzęt i umiejętności do przeprowadzania pomiarów sprawności tych próbników. Dokument nie jest przeznaczony dla osób, które używają wolumetrycznych próbników bioaerozolu do wykonywania pomiarów narażenia pracowników na stanowiskach pracy.
Metody pobierania próbek bioaerozoli
Pobieranie próbek bioaerozoli ma na celu sprawne i wydajne wychwycenie możliwie wszystkich cząstek biologicznych z powietrza, a następnie zgromadzenie w taki sposób, by umożliwić ich późniejszą detekcję, tj.
Metody pobierania cząstek bioaerozoli są determinowane przez ich fizyczne i biologiczne właściwości. Proces ten ma na celu wychwyt jak największej liczby cząstek biologicznych z powietrza, a następnie zgromadzenie ich (bez zmiany i uszkodzenia ich struktury) w taki sposób, by umożliwić późniejszą analizę.
Podczas pobierania próbek powietrza należy uwzględnić warunki mikroklimatu (temperatura, wilgotność), ilości osób przebywających w danym pomieszczeniu, intensywność ich przemieszczania się oraz sprawność systemu wentylacyjnego.
Przeczytaj także: Rola Inspekcji w ochronie powietrza
Impakcja
Impakcja, w której separacja i wychwyt cząstek ze strumienia powietrza na stałe podłoże, np. Impakcja jest jedną z najczęściej stosowanych metod pobierania próbek bioaerozoli.
W impaktorach, strumień powietrza przechodząc przez otwór wlotowy przyrządu pomiarowego ulega gwałtownej zmianie (najczęściej pod kątem 900) co do kierunku swego ruchu. W metodzie wykorzystującej impakcję bezwładnościową cząstki, na skutek sił inercji wypadają ze strugi powietrza i są deponowane na powierzchni wychwytu np. stałej pożywce mikrobiologicznej, szkiełku mikroskopowym lub taśmie pokrytej substancją o właściwościach adhezyjnych.
Tego typu mechanizm wychwytu cząstek bioaerozoli znalazł zastosowanie m.in. w: jedno- (np.: Surface Air Sampler, MAS, impaktor N-6 Andersena) i wielostopniowych impaktorach (np.
Impakcja wirowa
Metoda impakcji wirowej wykorzystuje inercję cząstek, które przed depozycją wprawiane są w ruch wirowy wewnątrz cylindrycznej komory.
W aspiratorze wirowym powietrze jest pobierane do wnętrza głowicy przyrządu przez wirujący z dużą szybkością (4000-5000 obrotów/min.) cylinder. Wskutek działania siły odśrodkowej mikroorganizmy zostają zdeponowane na powierzchniach ścianek aparatu pokrytych paskami z warstwą agaru.
Przeczytaj także: Analiza jakości powietrza w Serocku
Impakcja wirowa wykorzystywana jest m.in.
Inne metody
Najczęściej w metodzie tej jako medium wychwytujące, stosuje się wodę, ciecze o podobnej do wody lepkości lub ciecze nieparujące, których lepkość jest wielokrotnie wyższa od lepkości wody (np. „lekki” lub „ciężki” olej mineralny).
Woda i ciecze do niej zbliżone dość szybko odparowują, dlatego stosując je, należy redukować czas trwania pobierania próbki. Użycie cieczy o niskim współczynniku parowania (np. glicerol) pozwala na wydłużenie czasu pobierania próbki aerozolu biologicznego.
Do najczęściej stosowanych w pomiarach bioaerozoli zalicza się filtry: poliwęglanowe, żelatynowe, teflonowe, z polichlorku winylu, octanu celulozy, mieszaniny estrów celulozy oraz filtry wykonanych z nanorurek węglowych.
Ze względu na swą prostotę, stosunkowo niskie koszty i szeroki zakres zastosowań, filtracjajest powszechnie wykorzystywaną metodą pomiaru aerozoli biologicznych.
Przeczytaj także: Pomiary zanieczyszczeń w Stacji Czernica
Badania mikrobiologiczne w różnych środowiskach
Zakłady piekarnicze
Celem niniejszej pracy była ocena stanu jakości mikrobiologicznej powietrza w zakładach piekarniczych zlokalizowanych na terenie województwa podlaskiego. Badania wykonano jesienią 2014 roku na terenie trzech zakładów piekarniczych.
Próby powietrza pobierano metodą zderzeniową z użyciem próbnika powietrza MAS-100 (Merck, Niemcy). Mikrobiologiczne badania powietrza obejmowały oznaczenie ogólnej liczby bakterii psychrofilnych i mezofilnych, bakterii wskaźnikowych tj. bakterii z gatunku Pseudomonas fluorescens, gronkowców mannitolododatnich i manitoloujemnych oraz grzybów pleśniowych znajdujących się w powietrzu atmosferycznym.
Zanieczyszczenie powietrza wewnętrznego w badanych piekarniach pod kątem mikrobiologicznym różniło się w zależności od rodzaju lokalizacji zakładu produkcyjnego. Stężenia występujących wewnątrz zakładów bakterii mezofilnych i Staphylococcus mannitolododatnich oraz mannitoloujemnych przekraczały wartości graniczne określone dla powietrza niezanieczyszczonego. Nie odnotowano natomiast w analizowanych piekarniach nadmiernego zanieczyszczania powietrza grzybami pleśniowymi.
Budynki inwentarskie
Specific microclimate is often present in livestock buildings, which creates conditions suitable for the invasion and development of various microorganisms.
The aim of this study was to characterize microbial quality of livestock buildings in farms.
The air samples were collected in farming buildings, such as cow houses, hen house, barn and granary. Bioaerosol samples were collected using a six-stage Andersen impactor. During sampling, air relative humidity (RH) and temperature were measured with thermohigrometer Kestrel 4000.
Qualitative evaluation of the air microflora isolated from air revealed that the dominant microorganisms were bacteria from the genera Staphylococcus, Micrococcus, and Bacillus and fungi: Alternaria, Aspergillus, Cladosporium and Penicillium.
Analiza ilościowa wykazała, że stężenia aerozolu biologicznego w badanych obiektach inwentarskich i gospodarczych były wyższe niż dla powietrza zewnętrznego.
przeprowadzonych badań wykazano, że najwyższe stężenia bioaerozolu występowały w obiektach, w których nagromadzone były odchody zwierząt oraz panowała w nich podwyższona wilgotność tj. bakteryjnego jak i grzybowego stwierdzono w oborach.
tags: #jakość #mikrobiologiczna #powietrza #normy
