Badanie EKG: Zespół preekscytacji, analiza załamków i odprowadzeń

Szczegóły: Opublikowano: 09. December 2025

EKG to badanie, którego celem jest graficzne przedstawienie czynności elektrycznej serca. Badanie EKG jest jednym z najczęściej wykorzystywanych do diagnozowania chorób serca jak również i kontrolowania postępów leczenia. Elektrokardiografia wykorzystuje do badania specjalne urządzenia, które rejestrują prądy czynnościowe mięśnia sercowego, produkowane przy każdorazowym skurczu serca.

Na czym polega elektrokardiografia?

Badanie EKG polega na sprawdzeniu pracy serca za pomocą aparatu EKG, czyli elektrokardiogramu, który to rejestruje prądy czynnościowe mięśnia sercowego pod wpływem wytwarzanego prądu elektrycznego. Najczęściej wykonywanym jest EKG spoczynkowe, gdzie pacjent leży na kozetce i podłączony zostaje do urządzenia poprzez elektrody EKG.

Te w postaci klipsów umieszcza się na nogach i rękach, pozostałe - gruszkowe na klatce piersiowej. Innym jest EKG wysiłkowe, określane jako próba wysiłkowa, gdzie pacjentowi sprawdza się serce w momencie wykonywania przez niego aktywności. I trzecią formą jest EKG metodą Holtera, gdzie monitorowana jest praca serca 24 godziny na dobę.

Co wykrywa badanie EKG?

EKG potrafi wykryć wiele chorób, w tym zaburzenia rytmu serca, niedokrwienie mięśnia sercowego czy też najbardziej popularny zawał serca.

Wskazaniem do przeprowadzenia badania są:

Przeczytaj także: Woda lekko gazowana – fakty i mity

bóle w klatce piersiowej
problemy z oddychaniem
zawroty głowy i omdlenia
nadciśnienie tętnicze
kołatanie serca
osoby z arytmią, rozrusznikiem serca i przyjmujące leki antyarytmiczne

Aparaty EKG

Aparaty EKG to urządzenia, które pozwalają w nieinwazyjny, prosty i co najważniejsze szybki sposób wykonać badanie obrazującę stan serca i jego pracę, szczególnie wtedy, gdy pojawiają się niepokojące z jego strony sygnały. Pierwszy aparat EKG pojawił się w 1924 roku, za który to Willem Einthoven otrzymał nagrodę Nobla.

Wraz z rozwojem medycyny, ale również i możliwości technologicznych, ilość dostępnych na rynku urządzeń jest naprawdę bardzo duża. Dzięki temu poszczególne urządzenia można wykorzystać indywidualnie do potrzeb wszystkich potrzebujących. W karetkach pogotowia sprawdza się na przykład aparat EKG przenośny, który umożliwia zabranie go ze sobą w każde miejsce i wykonanie badania bezpośrednio przy pacjencie.

Inny sprzęt znajduje się na oddziale intensywnej terapii, a inne aparaty do użytku domowego wykorzystywane są przez pacjentów, którzy muszą być pod 24 - godzinną kontrolą pracy swojego serca. Jedno jest jednak pewne- zarówno podręczny aparat EKG, jak również i wyspecjalizowany, najwyższej jakości na oddziałach kardiologicznych, stanowi najlepszy rodzaj sprzętu do diagnozowania chorób serca i kontrolowania ich leczenia.

Jak działają aparaty EKG?

Aparat do EKG ma za zadanie przedstawić czynność elektryczną serca w sposób graficzny. Zapis EKG określany jest jako elektrokardiogram. Badanie to jest bezpieczne, w żaden sposób nie ingeruje w zdrowie człowieka i nie powoduje jakichkolwiek skutków ubocznych. Do jego przeprowadzenia niezbędny jest właśnie sprzęt w postaci aparatu EKG.

Składa się on z jednostki centralnej, do której podłączone są elektrody EKG. Te umieszcza się na kończynach dolnych w okolicy stawu skokowego i na kończynach górnych, w okolicy nadgarstków, a także i na klatce piersiowej. W ten sposób biorąc pod uwagę różnicę napięć, jaka powstaje między elektrodami, przeprowadzona zostaje analiza zmienności potencjału elektrycznego, jaka to jest wytwarzana przez serce.

Przeczytaj także: Sterowniki i usterki ASUS K52J

Graficzny zapis EKG pozwala lekarzowi kardiologowi dogłębnie spojrzeć na pracę serca i ewentualne, pojawiające się przypadłości. Badanie serca EKG rejestruje wynik, czy to na taśmie czy na ekranie monitora. Cała ta aktywność elektryczna mięśnia sercowego, przedstawiona jest poprzez: linie izoelektryczne, załamki, odcinki i odstępy.

Jak odczytać EKG?

Parametry te razem tworzą wykres, który daje specjaliście wgląd w dogłębną pracę serca. Na tej podstawie można odkryć zawał serca, zapalenie mięśnia sercowego, zaburzenia pracy serca, nieprawidłową wielkość komór. Jest bez wątpienia najczęściej wykorzystywaną formą badania, jeśli w grę wchodzi nasze serce.

Badanie EKG przy pomocy 12 odprowadzeń

Aby uzyskać jak najbardziej dokładny obraz EKG, niezwykle istotną rolę odgrywa metoda i sposób badania. W nowoczesnych rozwiązaniach wykorzystuje się tak zwane odprowadzenia EKG 12 kanałowe. I tak wyróżniamy tutaj:

3 dwubiegunowe kończynowe Einthovena - I, II i III
3 jednobiegunowe kończynowe wzmocnione Goldbergera - aVR, aVL, aVF
6 jednobiegunowych przedsercowych Wilsona - V1,V2,V3,V4,V5,V6

Podczas wykonywania EKG, niezwykle ważną rolę odgrywają kolory elektrod. Odpowiednie należy przyłożyć do konkretnych miejsc na ciele.

elektroda czerwona - prawa ręka
elektroda żółta - lewa ręka
elektroda zielona - lewa noga
elektroda czarna - prawa noga

Niezwykle istotne znaczenie mają odprowadzenia EKG, w których to bada się pomiar różnicy potencjałów.

Przeczytaj także: Zastosowanie wężyków do filtra osmozy

odprowadzenia aVR - z elektrody prawej ręki
odprowadzenia aVl - z elektrody lewej ręki
odprowadzenia aVf - z elektrody lewej nogi

Analiza załamków, odcinków i odstępów w EKG

Cała ta aktywność elektryczna mięśnia sercowego, przedstawiona jest poprzez: linie izoelektryczne, załamki, odcinki i odstępy.

Załamki

Załamek P - powstaje w wyniku depolaryzacji mięśniówki przedsionków szerzącej się z węzła zatokowo - przedsionkowego. W symbolice + widoczny powinien być w odprowadzeniach I, II i aVL, z kolei - w odprowadzeniu aVR. Amplituda tego załamka powinna wynosić do 2,5 mm w odprowadzeniach kończynowych oraz do 3 mm w odprowadzeniach przedsercowych. Czas trwania - 100mc. Jeśli kształt załamka P jest podwyższony, poszerzony, odwrócony lub dwuszczytowy, wówczas możemy mówić o zmianach patologicznych.
Nieprawidłowe EKG w tej kwestii może pokazać:
- okresowy brak załamków P - przyczyną może być tachykardia
- brak załamków P - przyczyną może być migotanie przedsionków, hipokaliemia, hiperkaliemią czy blok zatorowo - przedsionkowy
- odwrócone załamki P - przyczyną może być przerost prawego przedsionka, niewłaściwa depolaryzacja przedsionków, prawostronne położenie serca
- wysoki załamek P - przyczyną może być przerost prawego przedsionka serca
- szeroki załamek P - przyczyną może być przerost lewego przedsionka serca
Załamek Q - jest to pierwszy ujemny załamek zespołu QRS, odpowiada za depolaryzacje przegrody międzykomorowej. Przebiega ona od lewej, do prawej strony.
Zespół QRS - powstaje w skutek depolaryzacji komór mięśnia sercowego. Jego norma wynosi do 0,10s.
Prawidłowy wynik EKG wynosi QRS 0,06 - 0,11 s. Nieprawidłowy wynik EKG w tym zakresie może obejmować:
- zbyt wysoki załamek R lub S - przyczyną może być przerost jednej z komór serca, zawał ściany serca, prawostronne położenie serca
- zwiększona wysokość zespołu QRS - przyczyną może być przerost komór serca
- mała rozpiętość zespołu QRS - przyczyną może być wysięk w osierdziu lub rozedma płuc
- szeroki zespół QRS - przyczyną mogą być zaburzenia przewodnictwa śródkomorowego.
Załamek T - tworzy się w wyniku repolaryzacji komór, w kierunku od nasierdzia do wsierdzia. Z reguły jest (+). Odwrócenie załamka może być spowodowane: niedokrwieniem mięśnia sercowego, blokiem odnogi pęczka Hisa. Poprawny załamek T wynosi 0,12 - 0,16.
Jeśli jest:
- zbyt wysoki załamek T - przyczyną może być hiperkaliemia lub ostre niedokrwienie mięśnia sercowego
- zbyt niski załamek T - przyczyną może być hipokaliemia, wysięk w osierdziu czy niedoczynność tarczycy
- odwrócony załamek T - przyczyną może być zawał, przerost komory serca czy niedokrwienie mięśnia sercowego
- dwufazowe załamki T - przyczyną może być blok odnogi pęczka Hisa lub zespół preekscytacji
Załamek U - występuje jedynie w 25 % zapisów EKG. Najprawdopodobniej jest wyrazem repolaryzacji włókien Purkiniego. Występuje on po załamku T i jest dodatni.

Odcinki

Odcinek PQ - jest to część krzywej EKG mierzona od końca załamka P do początku zespołu QRS, ukazuje przejście depolaryzacji przez węzeł przedsionkowo - komorowy i pęczek przedsionkowo - komorowy. Norma wynosi 50 ms. Przebiega zwykle w linii izoelektrycznej. Obniżenie odcinka PQ mogą świadczyć o takich zaburzeniach jak, np. rzadko opisywany zawał przedsionka czy też zapalenie osierdzia w przypadku którego obniżenie PQ ułatwia różnicowanie ze STEMI. Często zdarza się, że takie zmiany są wariantem normy, zwłaszcza jeśli występują jako jedyna zmiana na EKG.
Odcinek ST - mierzony jest od końca zespołu QRS do początku załamka T, przedstawia wolną repolaryzacje komór mięśnia sercowego. Powinien trwać 120 ms. Jego prawidłowa wysokość to linia izoelektroniczna. Może nieznacznie wychylać się ku górze. Rozciąga się od końca zespołu QRS do początku załamka T. Prawidłowo odcinek ST przebiega w linii izoelektrycznej, a wszelkie pomiary jego uniesienia lub obniżenia wykonuje się w punkcie J. W diagnostyce istotne jest również określenie charakteru zmian odcinka ST. Uniesienie ST może mieć być kopulaste, poziome, wklęsłe, skośne do dołu lub skośne ku górze.
Za istotne uniesienia odcinka ST uznajemy uniesienia o ⩾ 1mm w 2 sąsiednich odprowadzeniach. Wyjątkiem są odprowadzenia V2 i V3, tam kryteria są inne:
- ⩾ 1,5mm u kobiet
- ⩾ 2mm u mężczyzn >40 r.ż.
- ⩾ 2,5mm u mężczyzn <40r.ż.
Warto również pamiętać o odprowadzeniach mniej typowych: prawokomorowych (V3R-V4R) oraz znad ściany tylnej (V7-V9). Tam istotne są już uniesienia mające ⩾ 0,5mm.

Za istotne obniżenia odcinka ST uważa się obniżenia mające przynajmniej 1mm w 2 sąsiednich odprowadzeniach, ale tu znów wyjątkiem są V2 i V3, gdzie granica to 0,5mm.
Odcinek TP - ten odcinek mierzony jest od końca załamka T do początku kolejnego załamka P.

Odstępy

Odstęp PQ - część krzywej EKG mierzona od początku załamka P do początku zespołu QRS, odpowiada za przewodzenie depolaryzacji od węzła zatokowo przedsionkowego do komór mięśnia sercowego. Norma:150ms. Mierzony jest od początku załamka P do początku zespołu QRS w odprowadzeniu, w którym załamek P jest najszerszy. Prawidłowy czas trwania odstępu PQ wynosi od 120 do 200 ms. Odzwierciedla on czas jaki upływa od depolaryzacji węzła zatokowego do początku depolaryzacji komór.
- Skrócenie odstępu PQ <120ms może występować np. w rytmie z łącza przedsionkowo-komorowego lub zespole preekscytacji.
- Wydłużenie odstępu powyżej 200 ms świadczy zazwyczaj o bloku przedsionkowo-komorowym I stopnia.
Odstęp QT -mierzony od początku zespołu QRS do końca załamka T, odpowiada czasowi trwania depolaryzacji i repolaryzacji komór mięśnia sercowego. Jest zależny między innymi od częstości rytmu serca ( im jest ona większa, tym odstęp QT jest krótszy). Norma: do 0,40s. Jest mierzony od początku zespołu QRS do końca załamka T, czyli zawiera w sobie zespół QRS, odcinek ST i załamek T. Jest to fragment zapisu w którym zachodzi depolaryzacja i repolaryzacja komór.
Czas trwania odstępu QT jest zależny od płci i zmienia się wraz ze zmianą częstości rytmu serca:
- im szybsza praca serca, tym krótszy odstęp QT
- im wolniejsza praca serca, tym dłuższy odstęp QT
Zatem w celu korekcji czasu trwania odstępu QT w odniesieniu do częstotliwości rytmu serca liczymy skorygowany odstęp QT (QTc). Najbardziej popularnym wzorem do tego wykorzystywanym jest wzór Bazetta. Jest on jednak miarodajny jedynie w przedziale częstości rytmu od 60 do 100/min.

UWAGA! Wydłużenie odstępu QT niesie za sobą ryzyko wystąpienia groźnych dla życia arytmii komorowych, tj: polimorficznego częstoskurczu komorowego zwanego Torsade de pointes czy też migotania komór.
Odstęp RR - jest to odległość pomiędzy wierzchołkami dwóch kolejnych załamków R. Odstęp pomiędzy dwoma kolejnymi załamkami R na EKG. Odstęp ten jest stały (rytm miarowy) lub zmienny (rytm niemiarowy). Odstęp RR wykorzystujemy do obliczania częstości pracy serca.
Odstęp PP - podobnie ja w przypadku odstępu RR, to odległość między wierzchołkami dwóch kolejnych załamków P. Określa on odległość między wierzchołkami dwóch kolejnych załamków P. Używany, np. w diagnostyce bloków przedsionkowo-komorowych.

Dekalog opisu EKG

Zgodnie ze stanowiskiem grupy ekspertów Sekcji Elektrokardiologii Nieinwazyjnej i Telemedycyny Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego podstawowa zasada opisu elektrokardiogramu (EKG) obejmuje dziesięć punktów. Dlatego jest ona nazywana dekalogiem opisu. Dla lepszej przejrzystości można uprościć zasady podstawowego opisu EKG do siedmiu kroków:

Określenie podstawowego rytmu lub rytmów serca widocznych w EKG. Opisujący musi ocenić rytm wiodący, jego pochodzenie (zatokowe, przedsionkowe, komorowe, z układu bodźcotwórczego czy stymulatora) oraz jego częstotliwość.
Analiza osi elektrycznej serca. Oznaczenie osi elektrycznej jest bardzo ważne ze względu na potencjalnie występujące patologie. Patologiczna oś elektryczna powinna automatycznie skierować naszą uwagę na nieprawidłowości elektrokardiogramu.
Analiza wszystkich zaburzeń przewodzenia w sercu, najczęściej związanych z bradyarytmią. Jest to bardzo ważny punkt, bez którego nie można oceniać innych patologii w EKG (przerostów komór serca, ostrych zespołów wieńcowych).
Ocena jam serca w aspekcie ich powiększenia i/lub przerostów.
Analiza wszystkiego, co wiąże się z chorobą niedokrwienną serca, zawałem serca i przebytymi incydentami wieńcowymi. W tym kroku opisuje się morfologię zespołów komorowych pod kątem występowania patologicznych załamków Q, zespołów QS czy zmian załamków R, a także zmian zespołu ST-T.
Różnicowanie różnego rodzaju tachyarytmii.
Opis funkcjonowania stymulatora lub defibrylatora pod względem skuteczności działania oraz ewentualnych zaburzeń sterowania.

Podsumowanie

Badanie EKG jest cennym narzędziem diagnostycznym, pozwalającym na ocenę pracy serca i wykrywanie różnych nieprawidłowości. Interpretacja zapisu EKG wymaga wiedzy i doświadczenia, ale znajomość podstawowych zasad analizy załamków, odcinków i odstępów może pomóc w zrozumieniu stanu zdrowia pacjenta.

tags: #zespół #preekscytacji #badanie #EKG #odwrócone #odprowadzenia