Badanie Wody Pitnej: Interpretacja Wyników
- Szczegóły
Jakość wody ma kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa ludzi, zwierząt i całego ekosystemu. W związku z tym przeprowadza się jej regularne badania, aby odpowiednio wcześnie wykryć ewentualne nieprawidłowości i reagować na nie. Badanie parametrów fizykochemicznych i analizy mikrobiologiczne wody mają olbrzymie znaczenie w kontekście jej zdatności do użytku i do spożycia.
Badanie Fizykochemiczne Wody
Badanie fizykochemiczne wody to zestaw analiz fizycznych oraz chemicznych, które mają na celu ocenę właściwości cieczy. Analiza wspomnianych czynników umożliwia zidentyfikowanie problemów z wodą. Badania umożliwiają monitorowanie jakości wody oraz zapewniają bezpieczeństwo w kontekście jej użytkowania.
Do najważniejszych parametrów fizykochemicznych należą:
- Analiza temperatury - sprawdza się ją bezpośrednio w miejscu, z którego pobiera się próbkę.
- Określenie barwy - analiza barwy wody jest realizowana przy użyciu kolorymetru.
- Analizę wody pod kątem zawartości różnego rodzaju pierwiastków (np. amoniaku, azotanów, fosforanów, siarczanów, chlorków) - ich występowanie w dużej ilości może wskazywać m.in. na zanieczyszczenia.
- Badanie na zawartość metali ciężkich - ołów, rtęć czy arsen nawet w niskich stężeniach stanowią ogromne zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi.
- Badanie odczynu pH - to badanie zasadowości/kwasowości wody.
- Twardość wody - wpływa na smak wody i tempo osadzania się kamienia.
Mętność
Mętność jest odwrotnością przezroczystości. Mętność ma znaczenie dla jakości wody nie tylko pod względem estetycznym, ale również wiąże się z czystością mikrobiologiczną (mikroorganizmy chętnie bytują na zawiesinie). Mętność wody wpływa przede wszystkim na jej wygląd i smak. Wody mętne nie nadają się do picia i celów gospodarczych, ponieważ woda do picia nie może mieć mętności powyżej 1 NTU.
Mętność wody może być spowodowana obecnością w niej gliny, iłów, związków żelaza, manganu, substancji humusowych, planktonu, mikroorganizmów - cząstek mineralnych i organicznych, zawieszonych i koloidalnych. Dlatego podwyższonej mętności towarzyszą przekroczone wskaźniki mikrobiologiczne, a co za tym idzie trudności w dezynfekcji.
Przeczytaj także: Interpretacja wysokiego GFR
Barwa
Barwa jest to cecha optyczna wody. W rozporządzeniu dotyczącym jakości wody, barwa znajduje się w grupie „wymagania organoleptyczne i fizykochemiczne”, z dopuszczalną wartością - 15 mg Pt/l. Podwyższoną barwę wody powodują najczęściej związki manganu i żelaza oraz substancje humusowe (naturalne związki organiczne). Barwa ma głównie znaczenie estetyczne, gdyż nieprzyjemnie korzysta się z wody, która nie jest bezbarwna.
Uwaga: zmiana rozporządzenia spowodowała, iż nie podaje się już konkretnej wartości barwy, lecz tylko wymaga, aby parametr ten był akceptowalny przez konsumentów i bez nieprawidłowych zmian.
Zapach
Zapach należy do bardzo ważnych wskaźników jakości wody używanej do spożycia, potrzeb gospodarczych i przemysłu spożywczego. Zapach wody może być wywołany obecnością w niej lotnych związków organicznych, gazów, produktów rozkładu substancji organicznych, ścieków bytowo-gospodarczych i przemysłowych.
Według aktualnego rozporządzenia dotyczącego wody do picia zapach wody powinien być akceptowalny. Najlepiej, jeśli woda nie posiada żadnego zapachu.
Częstym problemem jest zapach wody ciepłej. W związku z pojawiającymi się problemami z nieprzyjemnym (siarkowodorowym - zgniłe jaja) zapachem ciepłej wody producenci urządzeń do podgrzewania wody informują, że zapach siarkowodoru, a dodatkowo zabarwianie wody na ciemno, spowodowane jest mikroorganizmami, które zasiedlają np. bojlery.
Przeczytaj także: Oczyszczalnie ścieków - badania i regulacje
Odczyn pH
Parametr pH charakteryzuje odczyn roztworu. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia pH wód naturalnych powinno zawierać się w przedziale od 6,5 do 9,5. Należy wspomnieć o bardzo dużym znaczeniu technologicznym pH, w technologii uzdatniania wody. Przykładowo mangan lepiej usuwa się przy wysokich wartościach pH.
Odczyn ma również wpływ na smak wody: woda o wartości pH 8 posiada mdły smak, przy wyższym pH dostrzegalny staje się mydlany posmak. Woda posiada orzeźwiający smak, gdy jej wartość pH jest poniżej 7,5 a jednocześnie jest chłodna i zawiera wystarczającą ilość dwutlenku węgla (około 10 mg/dm3 i więcej).
Żelazo ogólne
Jest to najczęstszy pierwiastek występujący w wodach podziemnych. Wody powierzchniowe z reguły nie zawierają żelaza, bądź znajduje się ono w małych ilościach. Stwierdzono, iż podwyższone stężenie żelaza ma bardzo duże znaczenie techniczne i organoleptyczne. Oznacza to, że obecność dużej ilość związków żelaza w wodzie do picia nadaje jej specyficzny zapach oraz posmak. Żelazo brudzi armaturę (wanny, umywalki, itp.), pranie ma kolor brązowo - żółty.
Intensywnie powstają osady w rurach, szczególnie żelaziste, zmniejszają ich światło, czyli otwór, którym może płynąć woda jest coraz mniejszy, powodując duże straty energii pomp tłoczących wodę. Ponadto w odłożonych osadach w sieci rozwijają się bakterie, które mogą wtórnie zanieczyszczać wodę.
Mangan
Mangan występuje w wodach naturalnych zwykle obok większych ilości żelaza. Mangan, mimo że jest go przeważnie mniej niż żelaza, jest trudniejszy do usunięcia i znacznie bardziej szkodliwy. Stwierdzono, iż podwyższone stężenie manganu ma bardzo duże znaczenie techniczne i organoleptyczne. Mangan barwi bardziej na czarno.
Przeczytaj także: Woda do spożycia - kluczowe aspekty
Amoniak/jon amonowy
Obecność azotu amonowego (jonu amonowego) może być wynikiem naturalnych procesów rozkładu materii roślinnej lub może świadczyć o zanieczyszczeniu ściekami. Tylko ten drugi rodzaj może budzić zastrzeżenia. O tym, że woda mogła zostać zanieczyszczona ściekami będzie świadczyła jednocześnie wysoka utlenialność, podniesione stężenie innych form azotu, opalescencja wody, wzrost liczby bakterii.
Woda przeznaczona do spożycia może maksymalnie zawierać 0,5 mg NH4+/dm3.
Azotany
Azotany pojawiają się w wodach podziemnych w rezultacie procesów mineralizacji materii organicznej i procesów nitryfikacji oraz z niektórych łatwo rozpuszczalnych minerałów, a także na skutek intensywnego nawożenia oraz zanieczyszczenia odciekami z szamba. Woda nie może zawierać azotanów więcej niż 50 mg NO3-/dm3.
W literaturze na temat szkodliwości tych związków zwraca się uwagę głównie na spożywanie takiej wody przez noworodki i kobiety w ciąży.
Azotyny
Dopuszczalny poziom parametrów w wodzie do spożycia wynosi 0,5 mg NO2-/l. Toksyczne działanie tych związków wiąże się z ich właściwościami utleniającymi. Powodują one utlenianie hemoglobiny do methemoglobiny, a także utlenianie witaminy A.
Przewodność
Jest to wielkość fizyczna charakteryzująca przewodnictwo elektryczne wody. Parametr ten traktowany jest jako cecha wód naturalnych i powszechnie oznaczany dla przybliżonej oceny ich mineralizacji i stopnia zanieczyszczenia. Dopuszczalny zakres wartości dla PEW w wodzie to 2500 μS/cm.
Twardość ogólna
Twarda woda to taka która zawiera wysokie stężenie soli wapnia i magnezu. Woda twarda będzie pozostawiała osady (np. na wylewkach, bateriach), kamień kotłowy w czajnikach, na grzałkach pralki, zmywarki itp.
Z drugiej strony zbyt miękka woda może być powodem niedostatecznego efektu prania bielizny, a także zwiększa potrzeby zużywania większej ilości wody do spłukiwania detergentów i kosmetyków.
Rozporządzenie dotyczące jakości wody do picia podaje zalecaną wartość twardości ogólnej, która mieści się w bardzo szerokich granicach od 60 do 500 mg CaCO3/dm3 (w przeliczeniu na stopnie niemieckie to około od 3 do 28 dH).
Na podstawie wyniku można stwierdzić, czy dom rzeczywiście potrzebuje zmiękczacza wody - urządzenie jest zalecane szczególnie wtedy, gdy twardość przekracza 14 °dH. Twardą wodę można rozpoznać po wyraźnych objawach użytkowych, takich jak osad kamienny na kranach i bateriach, biały nalot na naczyniach i czajniku, matowe szkło po myciu czy obniżona skuteczność detergentów.
Zmiękczacz wody jest potrzebny wtedy, gdy twardość przekracza około 14 °dH lub gdy w domu wyraźnie pojawia się kamień, mimo że wynik testu może wskazywać wartości nieco niższe. Urządzenie działa na zasadzie wymiany jonowej, zastępując jony wapnia i magnezu odpowiedzialne za powstawanie kamienia, jonami sodu.
Badania Mikrobiologiczne Wody
Mikrobiologiczne badania wody umożliwiają dokonanie oceny obecności w niej mikroorganizmów, bakterii i wirusów, pierwotniaków, grzybów. Badania umożliwiają monitorowanie jakości wody oraz zapewniają bezpieczeństwo w kontekście jej użytkowania.
Pozwalają wykrywać m.in.:
- Bakterie Legionella
- Enterokoki kałowe
- Bakterie E.coli (można przeprowadzić np. badanie badania liczby Escherichia Coli).
Liczba bakterii grupy coli
W Polsce są przyjęte jako wskaźnik zanieczyszczenia wód pod względem sanitarnym. Same bakterie grupy coli w większości nie są szkodliwe dla człowieka. Ich obecność świadczy jednak o obecności innych bakterii chorobotwórczych.
Jeśli okaże się, że w wodzie są bakterii typu coli - wody nie można pić bez przegotowania. Bakterie grupy coli, a szczególnie Escherichia coli są organizmem wskaźnikowym.
Zatem, gdy podczas badania czystości wody zostaną wykryte bakterie coli, zagrożenie rzadko tkwi w Escherichia coli. Niebezpieczeństwo polega na tym, że pojawienie się tej bakterii oznacza możliwość obecności w wodzie także groźnych dla człowieka mikroorganizmów chorobotwórczych. Według rozporządzenia bakterie grupy coli nie mogą być obecne w 100 ml badanej wody.
Liczba Escherichia coli
Należy do rodziny Enterobacteriaceae. Znajduje się w dużych ilościach w odchodach ludzkich i zwierzęcych, ściekach surowych i oczyszczonych. Występuje, także w wodach naturalnych i glebach niedawno zanieczyszczonych. Bakterie te są wykorzystywane, jako bakterie wskaźnikowe. Niektóre szczepy E.coli produkujące egzotoksynę czasem powodują zatrucia pokarmowe często spowodowane spożyciem zakażonego pokarmu. Według rozporządzenia bakterie E. coli nie mogą być obecne w 100 ml badanej wody.
Zatem, gdy podczas badania czystości wody zostaną wykryte bakterie coli, zagrożenie rzadko tkwi w Escherichia coli. Niebezpieczeństwo polega na tym, iż pojawienie się tej bakterii oznacza możliwość obecności w wodzie także groźnych dla człowieka mikroorganizmów chorobotwórczych. Jednak należy podkreślić, że E. coli może być bakterią chorobotwórczą w pewnych warunkach.
Enterokoki kałowe
Nazwą tą określa się zwykle te paciorkowce, które żyją w odchodach ludzi i zwierząt. Posiadają dużą odporność na warunki środowiska. Obecność tego organizmu w wodzie wskazuje prawie na pewno na zanieczyszczenie kałem ludzkim. Rzadko rozmnażają się w wodach, wiec są dobrym wskaźnikiem rozmiaru i czasu trwania zanieczyszczenia. Po dostaniu się do przewodu pokarmowego powodują objawy chorobowe charakterystyczne dla tzw. zatruć pokarmowych. Według rozporządzenia Ministra Zdrowia bakterie te nie mogą być obecne w 100 ml badanej wody.
Clostridium perfringens (dla wód powierzchniowych)
Są częścią ludzkiej i zwierzęcej flory jelitowej. Produkują szereg toksyn (głównie enterotoksyn) i enzymów, są bardzo odporne na warunki środowiska oraz dezynfekcję. Szczególnie niebezpieczne jest użycie skażonej wody do przygotowania potraw.
Legionella
Bakterie tego rodzaju powodują choroby układu oddechowego, ale przenoszone są przez wodę. Bakteria ta szczególnie intensywnie rozmnaża się w instalacjach wody ciepłej. Do zakażenia dochodzi wdychając aerozol wodno-powietrzny (np. biorąc prysznic, korzystając z klimatyzacji).
Liczba mikroorganizmów z rodzaju Legionella, której zawartość w 100 ml wody jest dopuszczalna przez Rozporządzenie, to poniżej 100 jtk. Wyjątkiem są podmioty wykonujące działalność leczniczą taką, jak stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne, w których przebywają pacjenci z obniżoną odpornością, w tym objęci leczeniem immunosupresyjnym. Dla takich podmiotów liczba mikroorganizmów powinna być mniejsza niż 50 jtk w 1000 ml wody.
W przypadku wykrycia w instalacji wysokiego skażenia Legionellą kluczowy jest jak najszybszy demontaż końcówek instalacji oraz ich wymiana lub dezynfekcja.
Normy i Interpretacja Wyników
Otrzymując wyniki badania wody, wiele osób ma spory problem z ich odpowiednią interpretacją. Dlatego też poniżej przedstawiamy opisy standardowych parametrów badanej wody: o czym świadczą, co przekroczenia ich norm mogą oznaczać dla naszego zdrowia.
| Parametr | Norma |
|---|---|
| Barwa wody | Akceptowalna |
| Mętność | Poniżej 1 NTU |
| Zapach | Akceptowalna |
| Odczyn pH | 6,5 - 9,5 |
| Twardość wody | 60 do 500 mg/l |
| Przewodność | Do 2500 μS/cm |
| Utlenialność | Do 5 mg O2/l |
| Żelazo | Do 0,200 mg/l |
| Mangan | Do 0,05 mg/l |
| Amoniak / jon amonowy | Do 0,5 mg/l |
| Azotany | Do 50 mg/l |
| Azotyny | Do 0,50 mg/l |
| Bakterie z grupy coli | Brak w 100 ml wody |
| Bakterie Escherichia coli | Brak w 100 ml wody |
Ważne: badaniom należy poddawać nie tylko wodę przeznaczoną do spożycia. Analizy powinny być przeprowadzane również w przypadku cieczy wykorzystywanej w różnych gałęziach gospodarki, w tym w produkcji żywności, przemyśle czy branży farmaceutycznej.
tags: #badanie #wody #pitnej #interpretacja #wyników
