Uzdatnianie Wody: Przepisy Prawne i Normy Jakości w Polsce
- Szczegóły
O wodzie pitnej możemy mówić w różnych kontekstach, bo w końcu co oznacza, że jest ona pitna? Czy woda z ujęcia głębinowego jest pitna? Czy woda z ujęcia powierzchniowego jest pitna? Czy deszczówka jest pitna? Jeśli się nad tym zastanowić, to sprawa zaczyna się komplikować, bo na niektóre z tych pytań odpowiedź jest twierdząca, a na niektóre z nich przecząca. Ponadto w danym przypadku może być raz tak, a innym razem inaczej.
Przepisy Prawne Regulujące Jakość Wody Pitnej
Mówiąc w skrócie - to, czy woda jest zdatna do spożycia przez ludzi formalnie zależy od przepisów prawa. Jeśli woda spełnia określone wymagania prawne, to jest to woda pitna. W Polsce nadzór nad jakością wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi sprawują organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej, w oparciu o przepisy ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2021 r., poz.
Już tutaj można więc mieć wątpliwości czym tak naprawdę jest wodna pitna, bo wszak przepisy ciągle się zmieniają. Ponadto są one różne w różnych państwach. Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz.U. 2020 poz. 2028, z późn. zm.), Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz.U. 2017 poz. 2294).
Szczególnie istotna jest tutaj Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/2184 z dnia 16 grudnia 2020 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. Urz. UE L 435 z dnia 23 grudnia 2020 r., str. 1). Polska, jako kraj członkowski UE, jest zobligowana do wdrażania przepisów przyjmowanych na tym szczeblu. Dyrektywa ta, nazywana potocznie dyrektywą wodną, zastąpiła Dyrektywę Rady 98/83/WE z dnia 3 listopada 1998 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz.U. L 330 z 5.12.1998, s. 32).
Dyrektywa ta wprowadza szereg dość istotnych zmian i nowych wymagań w stosunku do obecnie obowiązujących przepisów, m.in. dwóch pierwszych na liście, a wdrażanie jej - chociaż już opóźnione (termin minął w styczniu 2023 r., aczkolwiek Polska jest jednym z wielu krajów, który nie zdążył) - generuje sporo wyzwań. Wymagania te skupiają się na zapewnieniu szerokiego i nieograniczonego dostępu do wody pitnej w postaci „kranówki”, w szczególności dla grup i obszarów zmarginalizowanych i wrażliwych.
Przeczytaj także: Technologie oczyszczania wody: Przegląd
Wymagania te są m.in. częścią polityki odchodzenia od używania plastikowych opakowań, które są powszechnie używane do transportu i przechowywania wody pitnej, a które stanowią istotnym element procesu zanieczyszczania środowiska naturalnego. Wymagania te sprowadzają się m.in. do zaostrzenia norm badania wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, m.in. wprowadzenia konieczności dokonywania oceny ryzyka i zarządzania ryzykiem w zakresie całego łańcucha dostaw wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi.
Czytamy tam: „Wychodząc naprzeciw rosnącemu zainteresowaniu opinii publicznej wpływem na zdrowie ludzkie nowo pojawiających się substancji w wodzie przeznaczonej do spożycia przez ludzi, takich jak substancje zaburzające gospodarkę hormonalną, farmaceutyki i mikroplastik, oraz w celu rozwiązania problemu nowo pojawiających się substancji w łańcuchu zaopatrzenia w wodę, należy wprowadzić w niniejszej dyrektywie mechanizm listy obserwacyjnej. Mechanizm listy obserwacyjnej umożliwi reagowanie na rosnące obawy w dynamiczny i elastyczny sposób. Umożliwi on również śledzenie nowej wiedzy na temat znaczenia tych nowo pojawiających się substancji dla zdrowia ludzkiego oraz nowej wiedzy odnoszącej się do najodpowiedniejszego podejścia w zakresie monitorowania oraz metodyk.
Lista ta ma być aktualizowana, ale już na tym etapie czytamy, że chodzi m.in. o substancje zaburzające gospodarkę hormonalną, farmaceutyki i mikroplastik.
W rozporządzeniu podaje się wymagania dotyczące wskaźników jakościowych, jakie musi spełniać woda przeznaczona do spożycia przez ludzi (woda zimna i ciepła woda użytkowa). Dodatkowe parametry, tzw. Naturalnych wód mineralnych spełniających wymagania określone w ustawie z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. z 2017 r. poz. 149) oraz wód źródlanych i wód stołowych w zakresie uregulowanym w przepisach wydanych na podstawie art. 39 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r.
Rozporządzenie określa też, w którym punkcie instalacji woda musi spełniać określone wymagania. Przykładowo dla wody dostarczanej z sieci i urządzeń wodociągowych jest to „punkt czerpalny, który został zlokalizowany najbliżej przed wodomierzem głównym lub przyłączem wodociągowym, a w przypadku braku możliwości poboru wody w tym miejscu, z zaworu używanego zwykle do pobierania wody, w szczególności w budynkach użyteczności publicznej lub budynkach zamieszkania zbiorowego lub budynkach mieszkalnych, w stosunku do którego przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne zadeklarowało spełnienie wymagań określonych w załącznikach nr 1 i 4 do rozporządzenia - ustalony w porozumieniu z właściwym państwowym powiatowym lub państwowym granicznym inspektorem sanitarnym”.
Przeczytaj także: Grupa Azoty Puławy - oczyszczanie wody
Innymi słowy - nie, „kranówka” nie jest z definicji wodą pitną, bo między punktem, o którym mowa w zacytowanym fragmencie tekstu, a punktem końcowym poboru (np. Rzecz ma się jeszcze gorzej w przypadku indywidualnych ujęć wody, np. studni - tutaj rozporządzenie nie ma zastosowania, a dość często woda taka nie spełnia wymagań jak dla wody pitnej.
Dzieję się tak z oczywistych powodów - jest to w dużej mierze woda spływowa/opadowa, gromadzona na małej głębokości, a więc nieprzefiltrowana odpowiednio przez złoże/grunt. W wyniku tego może zawierać zanieczyszczenia z odpadów przemysłowych i chemikaliów rolniczych, np. nawozów. Może również zawierać pasożyty, środki ochrony roślin, odchody, itp.
Źródła Wody Pitnej w Polsce
W Polsce głównymi źródłami wody przygotowywanej jako woda pitna - w kolejności pobieranej objętości są - ujęcia podziemne, tj. głębinowe, rzeki, zbiorniki powierzchniowe (np. jeziora i zbiorniki retencyjne). Stosowane do wody o ww. klasach procesy uzdatniania podzielone są na kategorie - od A1 dla klasy I do A3 dla klasy IV. W Polsce dominuje woda o klasach II i III, poddawana procesom uzdatniania o kategorii A2 i A3.
Jednak, jak wspomniałem, nawet tak dobrze przygotowana woda może docierać do punktu czerpalnego z pogorszoną jakością.
Domowe Metody Uzdatniania Wody
Typowy proces uzdatniania wody uwzględnia zwykle procesy filtracji mechanicznej, odżelazianie, odmanganianie, filtracja na węglu aktywnym (głównie usuwanie chloru), zmiękczanie, filtrację ochronną i na końcu odwróconą osmozę, aczkolwiek zwykle nie wszystkie te procesy są stosowane do wody pitnej.
Przeczytaj także: Przewodnik po uzdatnianiu wody szkłem
Urządzenia służące tym zadaniom można podzielić z punktu widzenia ich konstrukcji, miejsca montażu, czy też z punktu widzenia dokładności oczyszczania wody i pełnionej funkcji.
- Dzbanek filtrujący/filtracyjny. Jest to popularne i jedno z najczęściej stosowanych urządzeń. Zasada działania polega na powolnym, grawitacyjnym przesączaniu się wody przez wkład filtracyjny.
- Filtr zamontowany bezpośrednio na wylewce baterii (kranu), u jej podstawy, bądź na jej wylocie (przy czym z uwagi na wielkość i ciężar nie poleca się go do montażu na wylewkach elastycznych). Urządzenia zwykle mają przełącznik pozwalający bądź przepuścić wodę przez wkład filtracyjny, bądź „bypassem”, bez filtracji.
- Wolnostojący filtr zewnętrzny - nablatowy. Jest to bardziej zaawansowane, większe i droższe urządzenie, do którego, osobnym przewodem, podłącza się stronę sieciową, a samo urządzenie umieszcza się na blacie kuchennym. Działo ono „na bieżąco” (nie magazynuje wody) i składa się zwykle z kilku modułów, np.
- W zakresie pełnionej funkcji i zastosowanych układów filtracyjnych rozwiązanie to może być podobne do wyżej opisanego, ale montowane jest pod blatem kuchennym/pod zlewem i przyłączana jest do niego bateria (kran). Tak więc uzdatniona woda wypływa bezpośrednio z wylewki. Jest jednak bardziej wymagające z punktu widzenia instalacji i montażu, a czasem wymaga także osobnej wylewki do korzystania z wody.
Ponadto w rozwiązaniach podzlewowyuch spotkać można jeszcze bardziej zaawansowane urządzenia, wykorzystujące zjawisko odwróconej osmozy oraz wielostopniową filtrację i uzdatnienie wody. Urządzenia działające na tej zasadzie wymagają odpowiedniego ciśnienia, dlatego też zwykle posiadają osobny zbiornik i pompę.
Odwrócona osmoza usuwa z wody nie tylko faktyczne zanieczyszczenia, ale także inne składniki, np. sód, potas, wapń, magnez, przez co zuboża ją w składniki mineralne - demineralizuje, co nie jest zjawiskiem korzystnym. Zwykle urządzenia można jednak wyposażać w mineralizatory.
Istnieją również bardziej zaawansowane systemy, nazywane zwykle stacjami uzdatniania wody, które integrują w sobie zwykle kilka z opisanych wyżej rozwiązań.
„Kranówka” a Woda Butelkowana
O „kranówce” wiemy już sporo. Ponadto, jeśli porównamy zawartość minerałów wody z kranu do wody butelkowanej, to nierzadko okazuje się, że ta druga wcale nad tą pierwszą nie góruje, a zawsze jest wielokrotnie droższa. Dodatkowo, jej przygotowanie, w którego proces wchodzi m.in. wyprodukowanie plastiku, zużywa bardzo duże ilość wody i energii, powoduje produkcję gazów cieplarnianych i samych butelek/opakowań, które rozkładają się przez bardzo długi czas.
Czy są więc jakieś istotne przewagi typowej wody butelkowanej nad „kranówką”, np. zawartość „bąbelków”?
tags: #uzdatnianie #wody #przepisy #prawne
