Przechowywanie Fotografii w Archiwum: Wilgotność i Temperatura – Zalecenia
- Szczegóły
Niewłaściwe przechowywanie czy eksponowanie fotografii skutkuje zmianami w partii obrazu (blaknięcie, zażółcenie, utrata kontrastu) czy degradacją warstwy podłoża (kruchość, skurcz, pękanie).
Wiele z tych zmian to zniszczenia nieodwracalne, będące efektem naturalnego starzenia się materiałów organicznych, których nie możemy całkowicie zatrzymać, a jedynie spowolnić poprzez zapewnienie odpowiedniej opieki.
Zabezpieczanie naszych zbiorów fotograficznych, określenie sposobu i parametrów ich przechowywania, powinno być poprzedzone dokładną identyfikacją techniki wykonania danego obiektu.
Poszczególne typy materiałów fotograficznych wymagają różnych warunków przechowywania, przy czym za najbardziej wrażliwe uważa się m.in. materiały barwne oraz fotografie wykonane na wczesnych tworzywach sztucznych.
W przypadku braku możliwości identyfikacji techniki wykonania czy poszczególnych składowych fotografii, należy stosować się do ogólnych zaleceń dotyczących przechowywania materiałów fotograficznych, które mają na celu ochronę archiwaliów przed światłem (lub szerzej-promieniowaniem elektromagnetycznym), niewłaściwą temperaturą i wilgotnością względną powietrza, zanieczyszczeniami chemicznymi, mikroorganizmami czy owadami.
Przeczytaj także: Poradnik: walka z wilgocią w mieszkaniu
Temperatura i wilgotność względna powietrza panujące w pomieszczeniu, w którym przechowujemy zbiory fotograficzne, powinny być stałe lub podlegać niewielkim zmianom dobowym.
By przedłużyć życie fotografii zaleca się przechowywanie zbiorów w znacznie obniżonej temperaturze i wilgotności względnej powietrza, lecz za warunki dostatecznie dobre dla mieszanych kolekcji fotograficznych uznaje się parametry wynoszące ok. 18°C i ok. 45% RH.
Wartości te powinny być rejestrowane za pomocą miernika (termohigrometr), odnotowywane i analizowane.
Najbardziej niebezpieczny dla wszelkich materiałów archiwalnych czy muzealnych jest nagły wzrost wilgotności względnej, który może prowadzić do kondensacja pary wodnej, zawilgocenia obiektów i wystąpienia infekcji mikrobiologicznej.
Zawilgocenie może także powodować lepkość warstwy obrazu fotograficznego zbudowanego z żelatyny, zanik połysku czy wklejanie się koszulek ochronnych w obiekt.
Przeczytaj także: Wakacje w Bodrum
Zbyt niska wilgotność względna, panująca w bezpośrednim otoczeniu fotografii, może powodować kruchość podłoży, deformacje oraz odspajanie się warstwy obrazu.
Zbyt wysoka temperatura skutkować może przyspieszeniem reakcji chemicznych, a co za tym idzie, wspomóc naturalny proces starzenia się i degradacji fotografii.
Zbiory powinny być przechowywane z dala od źródeł ciepła (ogrzewanie) oraz lamp, które miejscowo mogą generować podwyższoną temperaturę.
Fotografie należy przechowywać z dala od szkodliwych substancji chemicznych i generujących je obiektów: środków czyszczących, drewna i materiałów drewnopochodnych, farb, opakowań ochronnych o nieznanym składzie.
Meble tapicerowane czy dywany mogą być siedliskiem mikroorganizmów czy owadów, które z czasem staną się zagrożeniem dla naszych zbiorów; są także łatwopalne.
Przeczytaj także: Poradnik pomiaru wilgotności
Fotografie powinny być zabezpieczone, dostosowanymi do ich formy i wymiaru, atestowanymi opakowaniami ochronnymi.
Przed umieszczeniem fotografii w nowych koszulkach i pudłach zbiorczych, zbiory powinny być delikatnie oczyszczone w sposób mechanicznym z powierzchniowego kurzu i brudu np. za pomocą pędzli z miękkim włosiem, pędzli elektrostatycznych, mikrofibry, czyścików z nanocząsteczkami srebra.
Podczas przepakowywaniu zbiorów należy usuwać wszelkie ruchome elementy metalowe (np. spinacze), które z czasem mogą korodować i niszczyć obiekt.
Wymagania dotyczące mikroklimatu w archiwach
Wymagania dotyczące mikroklimatu mają krytyczne i indywidualne znaczenie dla długoterminowego przechowywania różnych papierów wartościowych, ochrony dokumentów i materiałów drukowanych.
Przechowywanie archiwów wymaga przestrzegania warunków temperaturowych i wilgotnościowych.
- Optymalny zakres temperatur: 15 - 18 °C, z dopuszczalnym poziomem do 24 °C.
- Utrzymywanie stabilnych warunków.
Zmiany temperatury powietrza, zarówno okresowe, jak i nagłe, są szkodliwe dla przechowywania papieru.
Należy unikać miejscowego przegrzania.
- Optymalny zakres wilgotności: od 45 do 60% z odchyleniem nie większym niż 5%.
- Stabilne warunki.
Nagłe zmiany wilgotności mogą uszkodzić strukturę produktów papierowych, spowodować ich deformację i wyschnięcie lub spowodować zaatakowanie ich przez pleśń i grzyby.
- Przyciemnienie.
- Dozwolone jest oświetlenie rozproszone.
Najbezpieczniejszy poziom oświetlenia w archiwach i składnicach książek wynosi 50 luksów (jasne światło księżyca), bez światła ultrafioletowego.
Ciemność dla materiałów fotograficznych.
- Powolna cyrkulacja powietrza.
- Odpowiednia wymiana powietrza.
- Zanieczyszczenie powietrza.
- Uszkodzenia mechaniczne i niewłaściwe przechowywanie.
- Przechowywanie w szafach, pojemnikach, skrzyniach, sejfach.
Nawiasem mówiąc, warunki o wilgotności względnej 40-50% i temperaturze co najmniej +12°C dla materiałów czarno-białych i nie wyższej niż +50°C dla materiałów kolorowych są uważane za optymalne do przechowywania materiałów fotograficznych.
Podczas przechowywania zdjęć w konwencjonalnej składnicy, temperatura powietrza nie może być wyższa niż +20°C przy wilgotności względnej do 53%.
Czujniki temperatury i wilgotności są instalowane w magazynach w celu monitorowania mikroklimatu oraz regulacji ogrzewania i wentylacji.
Osuszacze powietrza w archiwach
Osuszacze powietrza to energooszczędne urządzenia przeznaczone do obniżania poziomu wilgotności względnej w pomieszczeniach, a także do przechowywania na sucho dokumentów, papierów wartościowych, książek lub materiałów fotograficznych.
W modelach adsorpcyjnych opary wilgoci są pochłaniane przez specjalny żel krzemionkowy lub zeolit, który wypełnia obrotowy wirnik.
Żel krzemionkowy jest następnie przedmuchiwany ogrzanym powietrzem, a usunięta wilgoć jest usuwana z pomieszczenia na zewnątrz lub skraplana do pojemnika.
W modelach kondensacyjnych powietrze przepływające przez osuszacz jest schładzane do punktu rosy, co powoduje skraplanie się pary wodnej na zimnych powierzchniach wymiennika ciepła i gromadzenie się jej w zbiorniku.
Jak prawidłowo używać osuszacza?
- Ustaw osuszacz prawidłowo, w odległości co najmniej jednego metra od półek z książkami lub dokumentami.
- Ustaw żądany poziom wilgotności na panelu sterowania osuszacza lub za pomocą aplikacji na smartfonie.
Dodatkowe informacje
Aby skutecznie kontrolować wilgotność i utrzymywać optymalne warunki w depozytach książek lub archiwach dokumentów, biurach lub muzeach, tradycyjne systemy klimatyzacji, wentylacji lub ogólnej wentylacji nawiewno-wywiewnej nie są wystarczające.
W końcu powietrze na zewnątrz, które jest wentylowane do pomieszczenia, może być suche i zimne lub ciepłe i bardzo wilgotne.
Zastosowanie specjalnych urządzeń - osuszaczy i nawilżaczy - pozwala skutecznie kontrolować i regulować wilgotność w pomieszczeniach o stałym lub okresowym napływie wilgoci.
Nie ma uniwersalnego optymalnego mikroklimatu dla wszystkich przedmiotów w kolekcji, rodzajów materiałów papierowych lub specyficznych produktów, jeśli chodzi o ich ochronę przed wilgocią i szkodliwymi zanieczyszczeniami unoszącymi się w powietrzu.
Zalecane warunki przechowywania różnych nośników informacji
Poniżej przedstawiono zalecane warunki przechowywania różnych nośników informacji:
| Nośnik | Temperatura | Wilgotność względna |
|---|---|---|
| Materiały czarno-białe (fotografie) | Co najmniej +12°C | 40-50% |
| Materiały kolorowe (fotografie) | Nie wyżej niż +50°C | 40-50% |
| Zdjęcia w konwencjonalnej składnicy | Nie wyżej niż +20°C | Do 53% |
| Papiery wartościowe | 15-18°C (do 24°C) | 45-60% (odchylenie max. 5%) |
| Dyski twarde | Idealna praca: do 60°C, Przechowywanie: 15-18°C | 40%RH |
| Archiwa dokumentów | 15-18°C (do 24°C) | 45-60% (odchylenie max. 5%) |
Pamiętajmy, że utrzymanie właściwych warunków przechowywania jest kluczowe dla zachowania materiałów archiwalnych w jak najlepszym stanie przez długie lata.
tags: #przechowywanie #fotografii #wilgotność #i #temperatura #w
