Procedura Odwrócona w Prawie Zamówień Publicznych w Polsce
- Szczegóły
Procedura odwrócona uregulowana w art. 24aa ustawy - Prawo zamówień publicznych została wprowadzona do polskiego systemu prawnego na mocy ustawy z dnia 22 czerwca 2016 r. o zmianie ustawy Pzp oraz niektórych innych ustaw, stanowiąc jednocześnie implementację art. 56 ust. Dz. Urz. UE. L Nr 94, s. Ustawa - Prawo zamówień publicznych z dnia 11 września 2019 r. (Dz. U. poz. 2019), której wejście w życie ma nastąpić w dniu 1 stycznia 2021 r.
Celem, który przyświecał ustawodawcy, gdy wprowadzał do ustawy Pzp instytucję procedury odwróconej, było skrócenie czasu trwania postępowania przetargowego poprzez zwolnienie zamawiającego z obowiązku weryfikacji wszystkich złożonych ofert. Jak wskazuje się w doktrynie, wdrożenie przez ustawodawcę procedury odwróconej do polskiego systemu zamówień publicznych jest spełnieniem jednego z częściej podnoszonych postulatów w zakresie uelastyczniania procedury.
Obecne uregulowania stanowią także wyraz transpozycji dyrektywy w sprawie zamówień, która nakazuje, by w przypadku stosowania mechanizmu procedury odwróconej instytucje zamawiające zapewniały bezstronne oraz przejrzyste sprawdzenie niewystępowania podstaw wykluczenia i weryfikację spełnienia warunków kwalifikacji.
Zgodnie ze stanowiskiem doktryny procedura odwrócona stanowi przeciwieństwo klasycznego trybu prowadzącego do wyboru najkorzystniejszej oferty. W przypadku mechanizmu uregulowanego w art. 24aa ustawy Pzp oraz art. W tej fazie dokonuje on oceny ofert pod kątem przesłanek odrzucenia oferty oraz kryteriów oceny opisanych w SIWZ, by następnie jedynie w odniesieniu do wykonawcy, którego oferta została wybrana jako najkorzystniejsza, ocenić wykonawcę w zakresie spełniania wymogów podmiotowych, tj. bada oświadczenie wstępne oraz żąda przedłożenia innych dokumentów.
Zgodnie z aktualnie obowiązującą treścią art. 24aa ust. Z powyższego wynika, że procedura odwrócona odnosi się do sposobu oceny ofert, ale wyłącznie w postępowaniu prowadzonym w trybie przetargu nieograniczonego. Stosując procedurę odwróconą, zamawiający rozpoczyna od badania podstaw odrzucenia oferty. W toku badania zamawiający dokonuje m.in. oceny ważności oferty, jej zgodności z SIWZ, wyjaśnienia rażąco niskiej ceny czy uzupełnienia pełnomocnictwa. Następnie oferty, które nie zostały odrzucone, podlegają ocenie na podstawie kryteriów oceny ofert wskazanych w SIWZ. Badanie rozpoczyna się od weryfikacji oświadczeń, które zostały złożone razem z ofertą.
Przeczytaj także: Problematyka procedury odwróconej w prawie zamówień
Krajowa Izba Odwoławcza w swoim orzecznictwie podkreślała niejednokrotnie, iż określenia użyte w art. 24aa ustawy Pzp, tj. „oferta oceniona jako najkorzystniejsza” nie może być utożsamiane z pojęciem „najkorzystniejszej oferty”, o którym mowa w art. 93 ust. 1 pkt 4 ustawy Pzp. Zwrot „oferta oceniona jako najkorzystniejsza” - zdaniem Izby - powinien być rozumiany jako oferta, która w wyniku wstępnej oceny została oceniona przez zamawiającego najwyżej.
Zgodnie z art. 24aa ust. 2 ustawy Pzp, jeżeli wykonawca uchyla się od zawarcia umowy lub nie wnosi wymaganego zabezpieczenia należytego wykonania umowy, zamawiający może zbadać, czy nie podlega wykluczeniu oraz czy spełnia warunki udziału w postępowaniu wykonawca, który złożył ofertę najwyżej ocenioną spośród pozostałych ofert. KIO wielokrotnie nawiązywała w swoim orzecznictwie do art. 24aa ust. 2 ustawy Pzp. Ustawodawca dopiero na tym etapie postępowania dopuszcza możliwość zweryfikowania następnego w kolejności wykonawcy, który uzyskał najwyższą ocenę spośród pozostałych ofert.
Sformułowanie „może zbadać”, jakim posługuje się ustawodawca, wskazuje na uprawnienie wykonawcy do przeprowadzenia takiej czynności oraz wybrania oferty następnej w kolejności. Jeżeli wobec wykonawcy, którego oferta została najwyżej oceniona, zachodzą podstawy wykluczenia, wykonawca ten nie spełnia warunków udziału w postępowaniu, nie składa podmiotowych środków dowodowych lub oświadczenia w formie JEDZ, potwierdzających brak podstaw wykluczenia lub spełnianie warunków udziału w postępowaniu, zamawiający dokonuje ponownego badania i oceny ofert pozostałych wykonawców.
Nowa ustawa Pzp reguluje mechanizm procedury odwróconej w art. 263 nowego Pzp stanowi odpowiednik art. 24aa ust. 2 aktualnie obowiązującej ustawy. Już na pierwszy rzut oka widać, że regulacja dotycząca procedury odwróconej zawarta w nowym Pzp jest bardziej kompleksowa.
Ustawodawca w uzasadnieniu projektu ustawy - Prawo zamówień publicznych wskazuje, iż: (…) W ustawie proponuje się doprecyzowanie w przepisach właściwych dla przetargu nieograniczonego regulacji stanowiącej o tzw. procedurze odwróconej, dopuszczalnej jedynie dla tego trybu (obecnie unormowanej w art. 24aa ustawy Pzp). Owo uszczegółowienie jest widoczne już w samej konstrukcji przepisu, który otrzymał dwa dodatkowe ustępy w stosunku do art. W dalszej części wskazano, iż: (…) w celu uelastycznienia i odformalizowania tej procedury projektuje się zgodnie z art. 139 ust. 2 projektu ustawy, że wykonawca nie będzie obowiązany do złożenia wraz z ofertą oświadczenia, o którym mowa w art. 125 ust.
Przeczytaj także: Sterowniki i usterki ASUS K52J
Jedną z podstawowych różnic jest usunięcie elementu trybu przetargu nieograniczonego z art. 139 nowego Pzp. Kolejna ze zmian to wyłączenie obowiązku składania wraz z ofertą oświadczenia w formie JEDZ przez wykonawców, których oferty zostały sklasyfikowane na liście rankingowej poniżej pierwszego miejsca, jeżeli zamawiający przewidział w SWZ możliwość żądania tego oświadczenia wyłącznie od wykonawcy, którego oferta została najwyżej oceniona.
W art. 139 ust. 4 nowego Pzp wprowadzono regulację, która wyjaśnia wątpliwości przedstawicieli doktryny dotyczące powtarzania procedury wobec wykonawców, którzy zostali sklasyfikowani na liście rankingowej na miejscach niższych niż drugie, w przypadku gdyby także drugi wykonawca uchylał się od podpisania umowy lub nie wnosił wymaganego zabezpieczenia należytego wykonania umowy. Jeśli chodzi o art. 263 nowego Pzp, to stanowi on odpowiednik art. 24aa ustawy Pzp. Zmiana polega na rozszerzeniu katalogu wykonawców, wobec których zamawiający może dokonać ponownego badania i oceny ofert.
Zmiany wprowadzone przez ustawodawcę w nowym Pzp należy ocenić pozytywnie. Cel regulacji, jakim jest uszczegółowienie mechanizmu procedury odwróconej, zdaje się osiągnięty. Racjonalne zdaje się także wyjaśnienie części wątpliwości, na które zwracają uwagę przedstawiciele doktryny, m.in. w zakresie dopuszczalności ponownego badania oraz oceny pozostałych w postępowaniu wykonawców w przypadku uchylania się wykonawców składających oferty ocenione najkorzystniej.
Istotę procedury odwróconej na gruncie Pzp wyraża art. 24aa ust. W orzecznictwie Izby zwracano uwagę, że procedura odwrócona polega, w pierwszej kolejności, na zbadaniu ofert pod kątem przesłanek odrzucenia wynikających z art. 89 ust. Następnie, i tylko w odniesieniu do wykonawcy, który złożył ofertę ocenioną jako najkorzystniejszą (ofertę, która uzyskała najwyższą liczbę punktów w przyjętych w danym postępowaniu kryteriach oceny ofert), zamawiający przechodzi do badania sytuacji podmiotowej wykonawcy, tj. kwestii spełniania warunków udziału w postępowaniu i braku podstaw do wykluczenia.
W okresie sprawozdawczym Izba wypowiedziała się również w kwestii dopuszczalności rezygnacji ze stosowania procedury odwróconej. W tym zakresie należy zwrócić uwagę, że przepis art. 24aa ust. 1 Pzp określa warunek, od którego spełnienia zależy możliwość zastosowania procedury odwróconej (przewidzenie takiej możliwości w SIWZ lub w ogłoszeniu o zamówieniu), nie przesądza jednak o dopuszczalności rezygnacji ze stosowania omawianej procedury.
Przeczytaj także: Zastosowanie wężyków do filtra osmozy
Zagadnienie to było przedmiotem rozważań Izby w wyroku KIO z 20 kwietnia 2017 r., sygn. akt: KIO 643/17. W sprawie tej skład orzekający wskazał, że możliwa i dopuszczona jest rezygnacja z prowadzenia postępowania na podstawie art. 24aa ustawy Pzp, jednakże musi ona nastąpić przed terminem składania ofert, a także musi być jednoznacznie przedstawiona podmiotom chcącym ubiegać się o zamówienie.
W orzecznictwie Izby problematyka procedury odwróconej zaznaczyła się również w kontekście zagadnienia związanego z postępowaniem odwoławczym, a to materialnoprawnych przesłanek wniesienia odwołania, o których mowa w art. 179 ust. W przywołanych orzeczeniach składy orzekające uznawały, że odwołującym się wykonawcom, których oferty zajmują kolejne pozycje w rankingach oceny ofert, przysługuje legitymacja do skorzystania ze środków ochrony prawnej.
Uzasadniając taki pogląd, podkreślano, że brak kwestionowania wszystkich ofert wyżej sklasyfikowanych i ograniczenie się wyłącznie do podważenia wyboru ofert najkorzystniejszych nie może uzasadniać wniosku o braku interesu w uzyskaniu zamówienia bądź możliwości poniesienia szkody.
W zamyśle ustawodawcy procedura odwrócona miała uprościć i przyspieszyć proces udzielania zamówień publicznych, redukując czynności zamawiającego w zakresie badania sytuacji podmiotowej wykonawców do niezbędnego minimum, tj. w stosunku do wykonawcy, którego oferta została oceniona jako najkorzystniejsza. Z ograniczeniem zaangażowania zamawiającego w czynność wyboru najkorzystniejszej oferty związane jest poszerzenie możliwości kwestionowania tej czynności przez rozszerzenie kręgu wykonawców spełniających przesłanki zawarte w art. 179 ust.
Dla przyszłej oceny procedury odwróconej może mieć znaczenie zagadnienie, które nie zaznaczyło się w orzecznictwie Izby w minionym roku, tj. problematyka uchylania się wykonawcy, którego oferta wybrana została jako najkorzystniejsza w tej procedurze, od zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego (art. 24aa ust.
Od 1 stycznia 2021 r. procedurę odwróconą w Pzp wolno zastosować wyłącznie w postępowaniach o wartościach unijnych. Jest ona bowiem możliwa jedynie w przetargu nieograniczonym, który właściwy jest dla zamówień w wyższych kwotach.
Zamawiający ma możliwość określenia w specyfikacji warunków zamówienia, że oświadczenie JEDZ będzie wymagane wyłącznie od wykonawcy, którego oferta zostanie oceniona jako najlepsza.
W postępowaniu prowadzonym w trybie przetargu nieograniczonego oświadczenie, o którym mowa w art. 125 ust. 1 ustawy Pzp, składa się na formularzu jednolitego europejskiego dokumentu zamówienia (w skrócie „jednolity dokument” lub „JEDZ”), sporządzonym zgodnie ze wzorem standardowego formularza określonego w rozporządzeniu wykonawczym Komisji (UE) 2016/7 z dnia 5 stycznia 2016 r. ustanawiającym standardowy formularz jednolitego europejskiego dokumentu zamówienia (Dz. Urz. UE L 3 z 06.01.2016, str. Jednolity dokument stanowi dowód potwierdzający brak podstaw wykluczenia, spełnianie warunków udziału w postępowaniu lub kryteriów selekcji, odpowiednio na dzień składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu albo ofert, tymczasowo zastępujący wymagane przez zamawiającego podmiotowe środki dowodowe (zob. art. 125 ust.
W wariancie pierwszym, po otwarciu ofert, zamawiający dokonuje badania, a następnie oceny ofert, które nie podlegają odrzuceniu. Po dokonaniu oceny ofert zamawiający bada jednolity dokument wykonawcy, którego oferta została najwyżej oceniona. Jeżeli wykonawca, którego oferta została najwyżej oceniona, nie złożył jednolitego dokumentu, jednolity dokument złożony wraz z ofertą zawiera błędy lub jest niekompletny, zamawiający wzywa wykonawcę, którego oferta została najwyżej oceniona, odpowiednio do jego złożenia lub poprawienia, chyba że oferta tego wykonawcy podlega odrzuceniu bez względu na jego uzupełnienie lub poprawienie lub zachodzą przesłanki unieważnienia postępowania.
Jeżeli złożony wraz z ofertą jednolity dokument jest kompletny i nie zawiera błędów, zamawiający na podstawie art. 126 ust. W wariancie drugim, na podstawie art. 139 ust. 2 ustawy Pzp, wykonawca nie jest obowiązany do złożenia wraz z ofertą jednolitego dokumentu, jeżeli zamawiający przewidział w SWZ możliwość żądania jednolitego dokumentu wyłącznie od wykonawcy, którego oferta została najwyżej oceniona. W takim przypadku zamawiający również żąda jednolitego dokumentu tylko od wykonawcy, którego oferta została najwyżej oceniona, a podstawą prawna żądania jest art. 139 ust.
Jeżeli zamawiający przewidział w SWZ możliwość żądania jednolitego dokumentu wyłącznie od wykonawcy, którego oferta została najwyżej oceniona, a wykonawca złożył jednolity dokument wraz z ofertą, zamawiający powinien zbadać taki jednolity dokument. Jeżeli, w przypadku, o którym mowa w art. 139 ust. 2 ustawy Pzp, jednolity dokument został złożony wraz z ofertą i jest niekompletny lub zawiera błędy, zamawiający wzywa wykonawcę do złożenia jednolitego dokumentu. W takim przypadku podstawą wezwania będzie art. 139 ust. 2, a nie art. 128 ust.
Jeżeli, na wezwanie z art. 139 ust. 2 ustawy Pzp, wykonawca, którego oferta została najwyżej oceniona, nie złożył jednolitego dokumentu, jednolity dokument został złożony i jest niekompletny lub zawiera błędy, zamawiający na podstawie art. 128 ust.
| Aspekt | Procedura Standardowa | Procedura Odwrócona |
|---|---|---|
| Kolejność działań | Najpierw weryfikacja podmiotowa (JEDZ), potem ocena ofert. | Najpierw ocena ofert, potem weryfikacja podmiotowa tylko dla oferty ocenionej najwyżej. |
| JEDZ | Musi być dołączony do oferty, w przypadku braku - wezwanie do uzupełnienia. | Pomija się kwestie podmiotowe na etapie składania ofert, JEDZ wymagany tylko od wykonawcy z najwyższą oceną. |
| Porównanie ofert | Porównuje się oferty wykonawców wstępnie zweryfikowanych podmiotowo (na podstawie JEDZ). | W porównaniu biorą udział wszystkie ważne i zgodne z SIWZ oferty, nawet te bez JEDZ. |
tags: #procedura #odwrocona #a #wykluczenie #definicja
