Oczyszczalnia Ścieków Słupsk: Gospodarka Osadowa i Wykorzystywane Technologie
- Szczegóły
Polska w ostatnich latach dokonała znaczącego postępu w oczyszczaniu ścieków, gdzie blisko 70% ścieków jest oczyszczanych w około 3000 oczyszczalni. Jednym z wyzwań jest efektywne i ekologiczne gospodarowanie osadami ściekowymi. Osady budzą wiele emocji i kontrowersji, stanowiąc odpad trudny do racjonalnego zagospodarowania.
Wyzwania Gospodarki Osadowej
Olbrzymia ilość produkowanych osadów wymusza rozwiązania na znaczną skalę. Wyzwanie gospodarki osadowej polega na niedopuszczeniu, by do środowiska przedostały się nieodpowiednio przetworzone osady. Jednym z największych problemów w Polsce jest fakt, że obecnie około 30% osadów składowane jest na składowiskach odpadów.
Innym hamulcem w jej rozwoju jest prawny status osadów. Przepisy regulujące gospodarkę ściekową dyktuje Ramowa Dyrektywa Wodna, natomiast o odpadach (i tym samym o osadach) mówi dyrektywa odpadowa. Idzie za tym problem z finansowaniem gospodarki osadowej. O ile bowiem gospodarka ściekowa jest finansowana głównie przez opłaty za wodę i ścieki na poziomie lokalnym, o tyle gospodarką odpadową steruje się odgórnie, proponując krajowe rozwiązania strukturalne, opłacane m.in.
Obecnie lokalni operatorzy szukają indywidualnych rozwiązań, dysponując zazwyczaj ograniczonymi możliwościami technicznymi i finansowymi. Istnieje duża potrzeba stworzenia rozwiązań strukturalnych na skalę regionalną i krajową.
Technologie Przetwarzania Osadów
W tym zakresie najczęściej proponowanym sposobem przetwarzania osadów jest spalanie. W branży tej odnotowuje się w ostatnich kilku latach olbrzymią progresję, opierającą się głównie na budowie monospalarni. Drugą możliwością jest recykling organiczny.
Przeczytaj także: Przydomowe oczyszczalnie ścieków Zawiercie
Mądrą politykę planują Niemcy, w których połowa osadów poddawana jest przekształceniu termicznemu. Szwajcaria uznała termiczne wykorzystanie osadów za bardzo korzystne ze względu na warunki naturalne i dobrze rozwinięty przemysł cementowy, który daje element synergiczny. Z kolei Norwegia - inny kraj o wysokim poziomie rozwoju - wybrała przeciwne rozwiązanie: ponad 90 proc. osadów przetwarza się tam dzięki dobrym procesom higienizacji i wykorzystuje w rolnictwie.
Osady są doskonałym źródłem poszukiwanego przez rolników fosforu, którego zapasy są na wykończeniu. Fosfor w nich zawarty możemy wykorzystywać bezpośrednio poprzez użycie nawozów.
Praktyki w Słupsku
W Słupsku preferowane są metody biologiczne. Osady są najpierw poddawane procesom fermentacji, czyli przetwarzania beztlenowego. Uzyskujemy w ten sposób czysty, dobry materiał, poszukiwany w rolnictwie ze względu na wysoką zawartość azotu i fosforu oraz materii organicznej. Rolnicy zapisują się na zakup przetworzonych osadów wiele miesięcy przed ich wyprodukowaniem!
Dzięki naukowym badaniom znamy zagrożenia związane z zastosowaniem osadów. Wiadomo, że utrzymanie parametrów jakościowych w kompostach jest trudne. Mamy też świadomość nowych zagrożeń, jak np. mikrozanieczyszczenia organiczne, pochodzące m.in.
Inicjatywy Regionalne i Krajowe
W regionie pomorskim istnieje inicjatywa stworzenia tzw. master planu dla przetwarzania i zagospodarowania osadów, w którą zaangażował się Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku, Pomorski Urząd Marszałkowski, poszczególne powiaty, a także sami operatorzy oczyszczalni. Z tego może być naprawdę bardzo dobre opracowanie strategiczne dla całego regionu, tym bardziej, że nie bazuje tylko na „ankietyzacji” i zebraniu danych statystycznych, ale na realnym opisie i inwentaryzacji stanu gospodarki osadowej we wszystkich pomorskich oczyszczalniach.
Przeczytaj także: Oczyszczalnia oksydacyjna: zasady działania
Jest też inicjatywa Ministerstwa Środowiska w zakresie opracowania krajowego programu gospodarki osadami komunalnymi. Jej powodzenie będzie zależało od wielu elementów, ale jeśli mógłbym w tej sprawie doradzać, to wskazałbym, że bez regionalnych programów na bazie gmin i powiatów nie uda się stworzyć spójnego i akceptowalnego projektu krajowego.
Wierzymy, że połączenie potencjałów naukowych, doświadczeń operatorów, wiedzy producentów uznanych technologii oraz koordynacji i finansowania przez administrację publiczną pozwoli wypracować najlepsze modele gospodarki osadami ściekowymi w całej Europie.
Andrzej Wójtowicz, Prezes Zarządu spółki Wodociągi Słupsk, podkreśla, że dzisiaj już samorządy, zarówno wojewódzkie, jak powiatowe i gminne, o wiele lepiej wiedzą, jak wyznaczać i modyfikować swoje aglomeracje.
Nowe Regulacje i Wyzwania dla Małych Oczyszczalni
Nawet 80% małych oczyszczalni może nie sprostać zmianom w rozporządzeniu dotyczącym osadów ściekowych, szykowanym przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska. - Średnie i duże oczyszczalnie poradzą sobie z nowymi przepisami bez większych przeszkód, ale te małe będą mieć z tym problem - mówi Sławomir Sobczak, prezes Komunalnego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji w Nakle. Rozwiązaniem, w ocenie Izby Gospodarczej Wodociągi Polskie, jest regionalizacja.
Przyczynkiem do rozpoczęcia prac nad projektem rozporządzenia ministra klimatu i środowiska zmieniającego rozporządzenie w sprawie komunalnych osadów ściekowych jest doprecyzowanie przepisów regulujących parametry jakościowe i warunki stosowania komunalnych osadów ściekowych na powierzchni ziemi. - Obecnie w przeważającej części małe przedsiębiorstwa wodociągowe zagospodarowują osad ściekowy w sposób rolniczy. Ujmując to obrazowo, bada się osad, bada grunt u rolnika, dobiera odpowiednią dawkę osadu, która następnie u tego rolnika w odpowiedniej ilości zostaje zadysponowana. To wynika z rozporządzenia ministra środowiska z dnia 6 lutego 2015 r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych.
Przeczytaj także: Jak ustawić napowietrzanie?
W projekcie rozporządzenia pojawia się też nowa tabela metod referencyjnych badań osadów komunalnych, która również jest dobrym rozwiązaniem, bo pokazuje jednoznacznie, w jaki sposób te osady badać. Jego zdaniem średnie i duże oczyszczalnie nie powinny mieć większych problemów z wdrożeniem zmian, ale dla tych najmniejszych będzie to sporym wyzwaniem. Rozwiązaniem może być ich centralizacja. Mówiąc krótko - zastosowanie efektu skali.
Gospodarka osadowa była dotychczas traktowana w naszym kraju po macoszemu. Jej porządkowanie będzie wymagało nakładów finansowych. Myślę, że wiele - może nawet 80 proc.
W ocenie Izby Gospodarczej Wodociągi Polskie, każdy z parametrów wskazanych w nowo dodanym punkcie rozporządzenia, jest możliwy do weryfikacji w trakcie prowadzonej kontroli w oparciu o dane eksploatacyjne, procesowe czy wykazane zużycie materiałów. Wpłynie to wówczas istotnie na wzrost kosztów zagospodarowania osadów innym sposobem lub konieczność poniesienia znaczących nakładów inwestycyjnych. W związku z wprowadzeniem wymaganej stabilizacji wapnem - w przypadku braku innych wymienionych procesów - w małych oczyszczalniach trzeba się z kolei liczyć ze wzrostem eksploatacji osadów.
Izba Gospodarcza Wodociągi Polskie od lat stoi na stanowisku, że należy tworzyć oczyszczalnie o wielkości kilkanaście-kilkadziesiąt RLM (równoważna liczba mieszkańców - przyp. - Ten próg, na którym fermentacja zaczyna się opłacać, zdecydowanie się zmniejszył. Dziś jest to 20-30 tys. RLM. To jest oczyszczalnia trochę większa niż gminna. Przy dzisiejszych 140 instalacjach fermentacji sądzimy, że gdyby ich było ponad 300, czyli np. w każdym powiecie, a powiatów jest 340, i każda przejęłaby obowiązki fermentacji odpadów z całego powiatu, to mielibyśmy rozwiązany problem z osadami. Tymczasem każda z tych małych oczyszczalni szuka takich technologii, które mogą być dobre albo są dobre, ale nie są tanie.
One do tej pory dawały sobie z nimi radę. Albo je wapnowały, albo oddawały osady do kompostowania. Jednak ceny 2-3 lata temu mocno poszły w górę i utrzymują się na poziomie kilkuset złotych, w związku z czym powstała swoista bariera cenowa.
To jest ten czas, kiedy potrzeba impulsu ze strony instytucji finansujących, żeby natychmiast zaoferowały pomoc w zakresie tworzenia regionalnych centrów gospodarki osadowej z uwzględnieniem umorzeń. Warunek jest jeden - musi to być centrum, a nie "każdy sobie rzepkę skrobie".
tags: #oczyszczalnia #ścieków #słupsk #gospodarka #osadowa #technologie
