Naturalna woda mineralna o charakterze wodorowęglanowym – właściwości

Szczegóły: Opublikowano: 01. December 2025

Szczawnica, znane uzdrowisko górskie typu zboczowego, od początku XIX wieku odgrywa istotną rolę w polskiej balneologii. Podstawowym profilem leczniczym uzdrowiska są przewlekłe nieswoiste zmiany zapalne dróg oddechowych oraz schorzenia alergiczne narządu oddechowego. Czynnikami warunkującymi leczenie tych schorzeń są walory lokalnego klimatu oraz właściwości wód leczniczych stosowanych w formie inhalacji i do picia.

Wody lecznicze w Szczawnicy

Lecznicze wody mineralne występujące w uzdrowisku Szczawnica pochodzą z warstw szczawnickich (eocen dolny) i warstw magurskich (eocen środkowy). Ujęcia wód szczawnickich są przeważnie płytkie, z wyjątkiem ujęć takich jak „PD-4”, „Jan”, „Józef” - o głębokości kilkudziesięciu metrów. Ujęcia te charakteryzują się niewielkimi zatwierdzonymi wydajnościami eksploatacyjnymi - min. 0,0008 m3/h („Magdalena”), 0,018 m3/h („Wanda”, „Józef”) max.

Dwutlenek węgla, występujący w kilku szczawnickich wodach, jest pochodzenia metamorficznego, powstaje w procesach dehydratacji i dekarbonizacji w ostatnim etapie działalności wulkanizmu andezytowego. Rozpuszczony w wodzie powoduje wzrost jej agresywności w stosunku do skał otaczających, wzbogacając ją w jony Ca2+, Mg2+ i inne.

Charakterystyka Źródła Magdalena

Źródło Magdalena znajduje się około 100 m poniżej Placu Dietla, na lewym brzegu potoku szczawnego, obecnie całkowicie przykrytego. Przy źródle Magdalena zlokalizowanym przy ul. Zdrojowej w Szczawnicy, wzniesiona została stylowa, podłużna drewniana altana z ażurowymi elementami. Zdrój ten został odkryty w 1839 roku.

Skład Mineralny Wody Magdalena

Woda Magdalena to naturalna woda lecznicza, bardzo popularna ze względu na swoje właściwości zdrowotne.

Przeczytaj także: Naturalna woda Gamet

Skład mineralny wód:

kation sodowy (Na+) - 8060.0 mg/l
kation potasowy (K+) - 19.8 mg/l
kation wapniowy (Ca2+) - 130.8 mg/l
kation magnezowy (Mg2+) - 338.7 mg/l
kation litowy (Li+) - 0.9 mg/l
kation strontowy (Sr2+) - 12.8 mg/l
kation amonowy (NH4+) - 21.2 mg/l
kation barowy (Br2+) - 11.9 mg/l
anion chlorkowy (Cl-) - 6150.0 mg/l
anion fluorkowy (F-) - 0.4 mg/l
anion bromkowy (Br-) - 17.8 mg/l
anion jodkowy (J-) - 6.4 mg/l
anion siarczanowy (SO4-) - 15.3 mg/l
anion wodorowęglowy (HCO3-) - 11910.0 mg/l

Średnie, najwyższe stężenie: HC03- stwierdzono w wodzie z ujęcia „Magdalena” (11785 mg/dm3), najniższe „Pitoniakówka B+C+D+G” (778 mg/dm3); Na+ - „Magdalena” (7760 mg/dm3) i „PD-4” (270 mg/dm3); Ca2+ - „Stefan” (215 mg/dm3) i „Pitoniakówka B+C+D+G” (58,12 mg/dm3); Mg2+ - „Magdalena” (225 mg/dm3) i „PD-4” (17,7 mg/dm3).

Woda ze wszystkich ujęć zawiera związki boru w znacznym stężeniu - od kilkunastu do kilkuset mg/dm3 HBO2 (dla przykładu 182 mg/dm3 „Józef”, 212 mg/dm3 „Wanda” i 481 mg/dm3 „Magdalena”). Zawartość kwasu metaborowego w wodzie z poszczególnych ujęć ulega wahaniom, stosownie do wahań ogólnej mineralizacji. Wahania te występują zwłaszcza w szczawach wodorowęglanowo-chlorkowo-sodowych, bromkowych, jodkowych, borowych („Magdalena”, „Wanda”, „Józef”).

W niektórych wodach np. „Wanda” i „Magdalena” występują także związki baru w stężeniu średnio 5,44-6,21 mg/dm3. Zarówno bar - w stężeniu> 1 mg/dm3 (ww. wody oraz „Józef”, „Pit.F”, „Jan”), jak też bor w stężeniu> 20 mg/dm3 oceniane są obecnie jako składniki potencjalnie szkodliwe dla zdrowia przy podawaniu ich drogą doustną.

Właściwości Lecznicze i Zastosowanie

Naturalne wody lecznicze występujące w Szczawnicy zwane są przez górali szczawami. Po II wojnie światowej wody lecznicze zostały uznane za kopaliny. Szczawnickie wody zaliczamy do wysokozmineralizowanych średnionasyconych dwutlenkiem węgla. Są to najczęściej szczawy wodorowęglanowo-chlorkowo-sodkowe, ale skład poszczególnych wód różni się między sobą na skutek przepływania przez różne rodzaje skał, a także zależy od nasączenia wodą przesiąkajacą z warstw płytszych do ujęcia.

Przeczytaj także: Właściwości wody Niskozmineralizowanej

Na tych wodach górale wypiekali chleb i ciasta (zastępowała im drożdże - głównie woda Stefan i Józefina), przygotowywali różne potrawy, a także używali ich w celach leczniczych.

Wody te można stosować na nadkwaśność, jak również niedokwaśność żołądka - decyduje o tym temperatura pitej wody.

Inne Źródła Wód Mineralnych w Szczawnicy

Uzdrowisko posiada 12 źródeł wód mineralnych. Obecnie dostępnych jest 9 źródeł wód, które najlepiej spożywać w przywróconej na historyczne miejsce i odnowionej Pijalni Wód Mineralnych przy Placu Dietla. Pierwsze sześć dostępne jest w pijalni na pl. Józefa Dietla w centrum uzdrowiska.

Józefina: Najstarsze źródło, charakteryzuje się mineralizacją na poziomie 5g na litr.
Stefan: Odkryte w 1828 roku, mineralizacja waha się od ponad 3g/dm3 do blisko 9g/dm3. Stosowany ze szczególnym uwzględnieniem alergii.
Józef: Odkryte w 1986 roku, nazwane na cześć Józefa Szalaya.
Jan: Ujęcie odkryte w 1869 roku, suma składników stałych wynosi 4 g/dm3. Wykorzystywana do kąpieli mineralnych i w leczeniu kamicy nerkowej.
Helena: Znane od 1966 roku, dominują jony wodorowęglanowy, sodowy, chlorkowy i wapniowy.
Wanda: Odkryte w latach 60 XIX wieku, zalecana przy otyłości, skazie moczanowej, nieżytach żołądka i jelit.
Szymon: Odkryte w połowie XIX wieku, najbardziej wydajne źródło, wykorzystywane do kąpieli leczniczych.
Pitoniakówka: Odkryte na początku ubiegłego wieku przez Jana Pitoniaka, mineralizacja wynosi 4g/dm3.
Waleria: Odkryty w 1840 r. przez lekarza Onufrego Trembeckiego.

Odpowiednie ujęcia i źródła wody mają nie tylko dobroczynny wpływ na nasz organizm i zdrowie, ale przede wszystkim leczą i pomagają w różnych problemach zdrowotnych. Lecznicze właściwości posiadają wody mineralne, wody źródłowe, należą do nich szczawy wodorowęglanowo-wapniowo-sodowe, borowe i żelaziste.

Krynica Zdrój i jej szczawy

Skarbem uzdrowiskowej i malowniczej Krynicy Zdrój usytuowanej w Górach Stołowych jest skład i unikalne właściwości tych ujęć podziemnych powoduje, że Krynica Zdrój jest jednym z przodujących uzdrowisk od ponad 200 lat.

Przeczytaj także: Uzdrowiska i naturalna woda mineralna

Wszystko rozpoczęło się wraz z przybyciem do Krynicy Zdrój geologa Rudolfa Zubera, sprowadzonego ze Lwowa przez dr Henryka Ebersa. Był to rok 1909. Zuber w wyniku wierceń na głębokości 810 m. odkrył wodę szczaw alkaliczny. Jak się okazało jedno z najsilniejszych takich ujęć w Europie. Woda ta została nazwana Wodą Zuber.

Wiadomo było od ponad stu lat, że znajdują się tutaj źródła wody mineralnej, które zapoczątkowały założenie zdrojowiska. Pod koniec XIX wieku Krynickie Zdrowe odwiedzało rocznie prawie 6000 kuracjuszy.

Szczawa oznacza pewien rodzaj leczniczej wody mineralnej o pewnej charakterystyce i składzie chemicznym. Te, które znajdują się w Krynicy Zdrój mają różny skład chemiczny i mineralny, a tym samym zastosowanie.

Wśród swoistych składników stałych, znajdujących się w wodach mineralnych Kudowy Zdroju wymienić należy: żelazo Fe (0,3-22mg/dm3), arsen As (0,4-5mg/dm3) oraz bor B (3-10mg/dm3), zaś wśród składników gazowych: dwutlenek węgla (CO2), siarczki i radon. Wszystkie źródła tryskają z niewielkiej głębokości i mają płytkie ujęcia. Jedynie najmłodsze, źródło „Moniuszko” pochodzi z odwiertu na głębokości 190 m. Prawie wszystkie źródła mineralne Kudowy Zdroju zlokalizowane są na terenie Parku Zdrojowego.

Lecznicze właściwości tych wód wynikają z obecnych w nich składników mineralnych, ale także ważna jest temperatura wód, stan ich jonizacji oraz napięcie powierzchniowe. Lecznictwo uzdrowiskowe w Kudowie opiera się na szczawach wodorowęglanowo-sodowo-wapniowych, żelazistych, borowych, pozyskiwanych ze źródeł „Śniadecki”, „Moniuszko” i „Marchlewski”.

Wody lecznicze Krynicy Zdrój

Woda Zuber: To unikalna ze względu na bogaty skład woda mineralna na skalę światową, szczawa hipersomatyczna o dużej mineralizacji i niezwykle wysokiej zawartości składników stałych. W swoim składzie posiada sód, wapń, magnez, potas, żelazo, lit, wodorowęglany, fluorki, chlorki, bromki, jodki, siarczany, kwas metakrzemowy, kwas metaborowy. Obecne stężenie to 25054,3 mg/l. Jest znakomita i polecana na problemy przewodu pokarmowego i układ trawienny.
Woda lecznicza ze źródła Śniadeckiego: Jest to szczawa wodorowowęglanowo-sodowo-wapniowa żelazista, borowa, siarczkowa z domieszką arsenu. Nadaje się do leczenia wszelkiego rodzaju anemii, stanów przemęczenia, osłabienia, zaburzeń przemiany materii.
Woda lecznicza ze źródła Marchlewskiego: Jest to szczawa wodorowowęglanowo-sodowo-wapniowa z dodatkiem radonu. Polecana jest osobom z nadczynnością tarczycy, chorobami nerek, układu trawiennego i różnego rodzaju otyłościami.

Zabiegi i kuracje lecznicze: Ujęcia szczaw krynickich mają zastosowanie w różnych schorzeniach. Ze względu na działanie wód, bogatą mineralizację, obecność, żelaza, boru, borowin, stosuje się je szeroko w lecznictwie uzdrowiskowym poprzez lecznicze kąpiele wodne, ofertę zabiegów, osobom po urazach kostnych, z wadami postawy, chorobami stawów, układu pokarmowego, układu krążenia, układu krwiotwórczego czy po chemio- lub radioterapii.

Miejscem szczególnie chętnie odwiedzanym przez kuracjuszy sanatoriów jest pijalnia wód mineralnych w Parku Zdrojowym. Można tutaj zaczerpnąć świeżego powietrza i skorzystać z ujęć obydwu źródeł wody mineralnej, porównać ich smak i zapach, czerpiąc wodę bezpośrednio dostępną z kraników, zlokalizowanych na terenie pijalni. Kuracja pitna okraszona jest tutaj dodatkowo pięknymi stylowymi wnętrzami, do których warto zaglądać.

Woda Jana

Polscy urolodzy po przebadaniu rozpoznali, że podawanie wody Jana aktywuje wydalanie z moczem soli wapnia, fosforanów i magnezu, podstawowych budulców kamieni nerkowych.

Woda Jana - skład

W składzie Wody Jana znajdziemy: aniony - wodorowęglanowy - 329,50 | chlorkowy - 51,50| siarczanowy -39,75; kationy - wapniowy - 103,30 | magnezowy - 16,70 | sodowy - 15,76| potasowy - 1,60. Ogólna suma składników stałych to 821,47 mg/dm3, a zawartość dwutlenku w wodzie Jana to 1100 mg/dm3.

Woda Jana - wskazania

Woda Jana to silna hipoosmotyczna szczawa wodorowęglanowo-wapniowa z zawartością chlorków. Jest ona bardzo moczopędna, dlatego wskazaniem do picia Wody Jana jest terapia kamicy nerkowej.

Wśród zaleceń wymienić należy również:

choroby nerek;
choroby dróg moczowych;
miażdżycę;
cukrzycę - w tym wypadku Wodę Jana należy pić razem z Wodą Zuber.

Właściwości Wody Jana pozwalają na obniżenie poziomu cholesterolu oraz cukru we krwi. W wodzie rozpuszczone są składniki mineralne, które po wypiciu biorą udział w gospodarce wodno-elektrolitowej. Woda Jana wspomaga procesy usuwania kamieni nerkowych i co ważne działa profilaktycznie, zapobiegając ich ponownemu pojawieniu. Po przejściu operacji usunięcia kamieni nerkowych, wskazana jest kuracja tą wodą mineralną. Kuracja pitna powinna się odbyć w nieprzekraczalnym czasie 6 tygodniu po zabiegu.

Woda Jana - zalety

Picie Wody Jana sprawia, że mocno zwiększa się wydalanie z moczem soli wapnia, fosforanów oraz magnezu, które są głównymi elementami budującymi kamienie nerkowe. Ponadto Woda Jana ma bardzo silne działanie moczopędne. Po wypiciu woda skutecznie usuwa złogi, wręcz je wypłukując, w ten sposób zapobiegając zakażeniom dróg moczowych, a także nawrotom kamicy nerkowej. Ponadto regularne picie Wody Jana korzystnie wpływa na utrzymanie odpowiedniego poziomu glukozy we krwi, a także zwiększa stężenie potasu i wapnia w surowicy krwi.

Woda Jana - zastosowanie

Woda Jana znalazła zastosowanie w krenoterapii, jako element leczenia:

osteoporozy;
cukrzycy;
otyłości;
chorób nerek i dróg moczowych;
nadczynności tarczycy.

W określonych przypadkach można również wykonywać inhalacje z Wody Jana. Jest to możliwe w leczeniu:

paradontozy;
przewlekłych nieżytów alergicznych górnych dróg oddechowych;
zanikowego nieżytu śluzówek.

Woda Jana - dawkowanie

Dawkowanie Wody Jana jest uzależnione od wskazań lekarza. Zawsze należy pić Wodę Jana ściśle według jego wskazówek i zaleceń. Przyjęło się, że profilaktycznie można pić od 500 do 700 ml Wody Jana trzy raz w ciągu dnia. Należy pamiętać, aby spożywać ją ok. 30-45 minut przed posiłkiem. Podaną ilość Wody Jana można w indywidualnych przypadkach zwiększać.

Wodę Jana pijemy powoli, małymi łyczkami. Nie należy jej podgrzewać, gdyż może stracić wiele ze swoich właściwości biochemicznych, gdyż w wysokiej temperaturze składniki mineralne mogą ulec wytrąceniu. Dlatego też optymalna temperatura to ta na wypływie ze źródła.

Wodę Jana można pić w połączeniu z wodą Zuber. W zależności do schorzenia należy je łączyć w odpowiedni sposób:

połączenie Wody Jana z wodą Zuber w stosunku 1:1, czyli np. 100 ml Wody Zuber na 100 ml Wody Jana stosuje się w terapii nieżytów nadkwaśnych,
połączenie Wody Jana z wodą Zuber w stosunku 1:3, czyli np. 200 ml Wody Zuber na 50 ml Wody Jana stosuje się w leczeniu chorego pęcherzyka żółciowego, chorób wątroby, trzustki, a także zaburzeń przemiany materii. Jest to szczególnie istotnie w przypadku dny moczanowej i w jednej z postaci kamicy. Istotną przyczyną choroby jest bowiem wytwarzanie kwasu moczowego.

Woda Jana obniża poziom glukozy, podnosi poziom potasu i wapnia w surowicy krwi. I co bardzo istotne - ma silne działanie alkalizujące, zapobiegające powstawaniu kamicy szczawianowej.

Aby zmniejszyć zawartość dwutlenku węgla w wodzie, mieszankę Wody Jana i Wody Zuber można lekko podgrzać w łaźni wodnej do temperatury ok. 40 st. C. Pozwoli to uniknąć podrażnień śluzówki, co może nasilić działanie żółciopędne i żółciotwórcze.

Widoczny w osad w Wodzie Jana jest zjawiskiem naturalnym.

tags: #naturalna #woda #mineralna #o #charakterze #wodorowęglanowo