Miłorząb Japoński: Uprawa i Właściwości
- Szczegóły
Miłorząb dwuklapowy (Ginkgo biloba) to prawdziwa perła w królestwie roślin. To niezwykle fascynujące drzewo o bardzo długiej historii i ogromnym znaczeniu w kulturze kilku krajów, które ma w sobie coś wyjątkowego.
Charakterystyka Miłorzębu Dwuklapowego
Miłorząb dwuklapowy to liściaste drzewo należące do rodziny miłorzębowatych. Pochodzi z Chin i jest jednym z nielicznych przedstawicieli roślin nagozalążkowych. Drzewo ma palowy i głęboki system korzeniowy. W naturze osiąga 30-40 m wysokości. Korona młodych roślin jest stożkowata, ale z wiekiem staje się cylindryczna. Pień jest prosty i pokrywa go bruzdowana, szarobrunatna kora - u starszych egzemplarzy głęboko spękana.
Liście Miłorzębu
Cechą charakterystyczną Ginkgo biloba są liście. Mają kształt wachlarza i długie ogonki. Blaszka liściowa jest skórzasta, twarda i ma widlaste unerwienie. Zielone liście jesienią przebarwiają się na żółto i opadają.
Nasiona miłorzębu otoczone są mięsistą osnówką i wyglądają jak okrągła śliwka. Warto wiedzieć, że osnówka zawiera kwas anakardowy wywołujący dolegliwości dermatologiczne. Jeśli chcesz wyciągnąć z niej nasiono, użyj rękawic ochronnych, aby nie doszło do podrażnienia skóry.
Jak Szybko Rośnie Ginkgo Biloba?
Miłorząb dwuklapowy rośnie powoli, zwłaszcza w pierwszych latach po posadzeniu. Roczne przyrosty wynoszą średnio 30-35 cm, mniej u niskich odmian. Po ok. 10 latach uprawy drzewo rośnie zwykle na ok. 2,5-3 m wysokości.
Przeczytaj także: Jak radzić sobie z wilgocią w łazience?
Odmiany Miłorzębu Chińskiego
Wyodrębniono blisko 200 odmian miłorzębu. Poszczególne rośliny różnią się głównie zabarwieniem liści i niższym wzrostem.
- Autumn Gold - drzewo o szeroko-stożkowatym pokroju. Ta odmiana nie wytwarza nasion, przez co nie wydaje nieprzyjemnego zapachu.
- Bolesław Chrobry - ma grube i postrzępione liście.
- Mariken - miłorząb karłowy. Ma płasko-kulisty pokrój i karbowaną blaszkę liściową.
- Pendula - miłorząb na pniu - niskie drzewo (zwykle do 2 m wysokości) o szerokiej, parasolowatej koronie.
- Przemysław II - odmiana o wąskim pokroju i lekko przewieszających się pędach.
- Variegata - drzewo o ozdobnych liściach z pasiastymi, kremowymi przebarwieniami. Odmiana bardzo wolno rosnąca - przez 10 lat przyrasta na ok. 1 m wysokości.
Miłorząb to najstarszy gatunek drzewa. Istnieje od około 200 milionów lat!
Właściwości Zdrowotne Ginkgo Biloba
Miłorząb chiński to nie tylko dekoracyjne drzewo, ale też znana od ponad 2000 lat roślina lecznicza. Surowcem zielarskim są liście zawierające substancje czynne, które można podzielić na dwie główne grupy. Pierwsze to flawonoidy, np. kwercetyna, kemferol i izoramnetyna. Są to związki działające antyoksydacyjnie i przeciwzapalnie. Pomagają zwalczać wolne rodniki i opóźniają procesy starzenia. Dodatkowo uszczelniają i wzmacniają naczynia krwionośne. Druga grupa to terpeny, m.in. seskwiterpeny i diterpeny. Spowalniają proces niszczenia komórek nerwowych, łagodzą objawy demencji oraz usprawniają procesy myślenia i koncentracji. Ginkgo biloba jest również źródłem witaminy C, E, selenu i karotenu.
Zastosowanie Miłorzębu
Ze względu na składniki odżywcze zawarte w liściach, miłorząb jest popularnym składnikiem leków i suplementów diety dostępnych w postaci płynów doustnych, tabletek oraz kapsułek. Ekstrakty z ginko biloba wykorzystuje się także w produkcji kosmetyków do włosów i skóry.
Jadalne nasiona, zwane „białymi orzechami”, są używane w kuchni azjatyckiej, zwłaszcza w Japonii i Chinach. Ugotowane lub uprażone mają delikatny smak i są dodawane do różnych potraw. Osnówka zawiera kwas anakardowy wywołujący dolegliwości dermatologiczne.
Przeczytaj także: Wilgotność powietrza a zdrowie
Miłorząb Dwuklapowy w Ogrodzie
Miłorząb dwuklapowy jest popularną dekoracją przydomowych ogrodów, szczególnie aranżowanych na styl japoński. Wykorzystasz go jako drzewo alejowe, element większych kompozycji lub soliter, którego złocistożółte liście jesienią stworzą spektakularny efekt kolorystyczny w ogrodzie.
Wskazówki Dotyczące Uprawy Miłorzębu
Miłorząb jest łatwy w uprawie. Najlepiej rośnie na stanowisku słonecznym i ciepłym. Preferuje podłoże próchnicze, żyzne, o odczynie kwaśnym do lekko kwaśnego, ale poradzi sobie na każdej przeciętnej glebie ogrodowej - toleruje ziemię mało napowietrzoną, gliniastą, a także wapienną. Dobrze znosi zasolenie, zanieczyszczenie powietrza i zimowe spadki temperatur (z wyjątkiem młodych roślin, które wymagają osłaniania i ściółkowania).
Miłorząb nie wymaga intensywnego podlewania. Regularnie nawadniaj tylko młode sadzonki, zwłaszcza w okresie upalnym. Starsze, dobrze ukorzenione drzewa są odporne na suszę. Ginkgo biloba nie ma też dużych zapotrzebowań na dokarmianie.
Miłorząb japoński dobrze znosi cięcie i łatwo poddaje się formowaniu. Drzewo bardzo wolno przyrasta na grubość pnia i powinno być palikowane.
Rozmnażanie miłorzębu japońskiego odbywa się poprzez wysiew nasion z dojrzałych owoców do doniczek produkcyjnych w otwartym inspekcie.
Przeczytaj także: Duża wilgotność w rolnictwie
Historia Miłorzębu Dwuklapowego
Historia miłorzębu dwuklapowego ma swoje korzenie w starożytnych Chinach, gdzie drzewo to cieszyło się szacunkiem i bywało często uprawiane przez mieszkańców. Chińczycy od tysiącleci doceniali jego walory, zarówno ozdobne, jak i zdrowotne. Korzystali z nasion Ginkgo biloba jako składnika diety, wierząc, że mają one właściwości prozdrowotne.
Mnisi buddyjscy, podróżując z Indii do Chin, przyczynili się do rozpowszechnienia Ginkgo biloba poza granicami Chin. Drzewo stało się symbolem mądrości i długowieczności.
W kolejnych wiekach Ginkgo biloba docierało do Japonii i Korei, gdzie nadal jest szanowane jako drzewo o znaczeniu kulturowym.
Zastosowanie Miłorzębu Dwuklapowego
- W kuchni: Nasiona przypominające orzechy są szczególnie cenione w Azji i od dawna stanowią tradycyjny składnik kuchni chińskiej. Są one wykorzystywane do przygotowywania różnych dań i często podawane podczas wyjątkowych okazji, w tym ślubów i chińskiego Nowego Roku, jako część wegetariańskiego dania znanego u nas jako „Miska Buddy”.
- Badania medyczne: Ekstrakty z liści miłorzębu dwuklapowego często są reklamowane jako środki poprawiające funkcje poznawcze.
- Medycyna tradycyjna: Miłorząb ginkgo biloba jest znany i wykorzystywany w tradycyjnej medycynie chińskiej co najmniej od XI wieku naszej ery. Nasiona, liście i orzechy miłorzębu tradycyjnie były wykorzystywane w leczeniu różnych dolegliwości, takich jak demencja, astma, zapalenie oskrzeli oraz choroby nerek i pęcherza.
Miłorząb w Polsce
Drzewo miłorzębu dwuklapowego jest coraz częściej obecne w polskich parkach i ogrodach jako roślina dekoracyjna, ciesząca się popularnością głównie ze względu na swoją odporność na mrozy. Jest to roślina, która nie tylko pięknie wygląda, ale także doskonale znosi trudne warunki, takie jak zasolone gleby i zanieczyszczone powietrze. W niektórych krajach miłorząb jest nawet wykorzystywany do sadzenia wzdłuż ulic, co nadaje miejscom niepowtarzalny charakter.
Idealne Warunki dla Miłorzębu Ginkgo Biloba w Ogrodzie
Miłorząb w ogrodzie uwielbia słońce. Wybierając miejsce dla swojego miłorzębu, upewnij się, że ma on dostęp do odpowiedniej ilości światła słonecznego. Jednak nie musisz go wystawiać na bezpośrednie działanie pełnego słońca przez cały dzień.
Miłorzęby najlepiej rosną w glebach żyznych i dobrze przepuszczalnych. Dlatego warto zadbać o odpowiednią ilość próchnicy w glebie. To zapewni drzewu dostęp do niezbędnych składników odżywczych.
Kiedy już posadzisz ‘Ginkgo biloba’ miłorząb japoński w swoim ogrodzie, nie musisz się martwić o skomplikowaną pielęgnację. Podobnie jak większość roślin, drzewo ginkgo biloba potrzebuje regularnego podlewania, zwłaszcza w okresach suszy. Należy jednak monitorować wilgotność gleby i dostarczać roślinie odpowiednią ilość wody.
Wiosną możesz nawozić swojego miłorzębu nawozem wieloskładnikowym, aby zapewnić mu odpowiednią ilość składników odżywczych. Wybierz nawóz przeznaczony do drzew i krzewów, a Twój miłorząb będzie zdrowy i pełen energii.
Młode drzewa warto zabezpieczyć przed mrozem na pierwszą zimę. Możesz to zrobić, owijając je specjalnym materiałem ochronnym np. agrowłókniną czy matą słomianą.
Jeśli chcesz nadać swojemu miłorzębowi określony kształt lub ograniczyć jego wzrost, przycinanie jest możliwe, miłorząb znosi je bardzo dobrze.
Odmiana 'Menhir'
Ginkgo biloba 'Menhir' jest jak wskazuje nazwa, szczupłe pionowo kolumnowe drzewo, ma stały i silny wzrost. Liście 'Menhir' ma ładnie wyrzeźbione kolor szaro-niebieski. Jesienią żółty kolor utrzymuje przez długi czas. 'Roślina ta dobrze się czuje w każdym rodzaju gleby.
'Menhir' jest formą męską, nie wytwarza nasion. Ze względu na bardzo wąski pokrój, miłorząb japoński 'Menhir' doskonale prezentuje się jako samotnik lub sadzony w rzędzie, np. wzdłuż ścieżki lub chodnika. Może być sadzony także w pojemnikach. Dobrze toleruje suszę i zanieczyszczenia miejskie, świetnie sprawdza się w zieleni miejskiej lub osiedlowej.
Charakterystyka Miłorzębu Dwuklapowego
Długowieczne, sporych rozmiarów drzewo osiągające w swojej ojczyźnie 40 m wysokości i 5 m średnicy pnia. W Polsce znacznie niższe, w wieku 30 lat dorasta do 10-12 m wysokości, najstarsze egzemplarze mają nie więcej niż 20 m wysokości.
Miłorząb dwuklapowy, zwany także miłorzębem dwudzielnym lub miłorzębem japońskim, ze względu na brak okrycia zalążków jest zaliczany w systematyce do roślin iglastych, choć zamiast igieł ma liście.
Drzewa tworzą regularną, luźno ugałęzioną koronę, u młodych drzew dość wąską i stożkowatą, z wiekiem rozszerzającą się, cylindryczną, niekiedy szeroko rozpostartą. Kora pokrywająca pień i gałęzie przez długi czas pozostaje szara i gładka, później staję się ciemnobrązowa, a u starych egzemplarzy jest głęboko spękana.
Na pniach i dolnej stronie konarów starych drzew mogą pojawiać się charakterystyczne narośla, tzw. „czi-czi ”. Swym wyglądem przypominają stalaktyty. Narośla te po zetknięciu się z ziemią zakorzeniają się i niekiedy wytwarzają pędy.
Miłorząb tworzy dwa rodzaje pędów: nagie, żółtobrązowe długopędy oraz wałeczkowate krótkopędy, pokryte dość licznie bliznami (śladami po ogonkach liściowych opadłych liści). Pąki brązowe, szerokostożkowate, okryte łuskami.
Liście Miłorzębu
Blaszki liściowe wachlarzowate, szerokości 5-8 cm, od góry wyraźnie wcięte, z dwiema klapami (stąd nazwa łacińska, bo bilobus oznacza dwuklapowy), skórzaste, ciemnozielone, osadzone na długich ogonkach liściowych. Unerwienie widlaste, rozchodzące się wachlarzowato od nasady ogonka po brzegi blaszki liściowej. Dychotomiczne rozgałęzienie nerwów jest cechą pierwotną, charakterystyczna dla wielu wymarłych gatunków kopalnych, niespotykaną u roślin okrytonasiennych.
Szerokość blaszki liściowej oraz głębokość wcięcia są dość zmienne. Zmiany te mogą wynikać m.in. z usłonecznienia, ale przede wszystkim zależą od wieku drzewa.
Na długopędach liście ułożone są pojedynczo, skrętolegle, natomiast na krótkopędach są gęsto skupione w liczbie od 3 do 5.
Miłorząb jest drzewem o ulistnieniu sezonowym. Wiosną liście są jasnozielone, latem ciemnozielone, a jesienią spektakularnie przebarwiają się na złocistożółty kolor.
Rozmnażanie i Kwiaty
Miłorząb jest gatunkiem rozdzielnopłciowym dwupiennym, zatem występują osobno rośliny płci męskiej i żeńskiej. Płeć drzew przed uzyskaniem dojrzałości jest bardzo trudna do ustalenia.
Kwiaty wyrastają na krótkopędach i są wiatropylne. Pyłek może być przenoszony nawet na odległość 1,5 km. Kwiaty męskie przypominają niewielkie, wąskie kotki o długości 3-4 cm. Zalążki są osadzone na długich, cienkich szypułkach. Przeważnie tylko 1 zalążek rozwija się i przekształca w nasienie.
Zapylenie ma miejsce wiosną, w maju lub czerwcu, natomiast do zapłodnienia dochodzi znacznie później, w kilka miesięcy po zapyleniu, często już w wykształconych i opadłych na grunt nasionach przy udziale ruchliwych, opatrzonych w wici plemników.
Kuliste nasiona (nie są to owoce) pokrywa mięsista, początkowo zieloną, a po dojrzeniu bursztynowożółta osnówką. Dojrzałe osnówki nasion wydzielają nieprzyjemny zapach zjełczałego masła.
Warunki Uprawy
Miłorząb najlepiej rośnie na glebach głębokich, żyznych, lekko kwaśnych (pH 5-6) z woda gruntową poza zasięgiem korzeni. Należy zwrócić szczególną uwagę, aby podczas sadzenia nie uciskać zbyt mocno bryły korzeniowej, gdyż tak samo jak w przypadku sadzenia magnolii, bardzo łatwo można uszkodzić korzenie. Po wykopaniu odpowiedniego dołka należy obsypać bryłę korzeniową pulchną ziemią i obficie podlać.
Miłorząb i jego liczne odmiany bardzo źle znosi przesadzanie, zwłaszcza starsze okazy. Dlatego należy unikać przesadzania roślin.
Miłorząb jest drzewem odpornym na choroby, rzadko atakowanym przez szkodniki, tolerancyjnym na zanieczyszczenie powietrza i gleby. Siewki oraz młode okazy mogą przemarzać, dlatego w pierwszych latach po posadzeniu drzewka warto okrywać na zimę włókniną lub chochołami ze słomy oraz zabezpieczać system korzeniowy przed mrozem grubą warstwą ściółki. W późniejszym okresie miłorząb jest odporny na niskie temperatury.
Historia i Rozpowszechnienie
Miłorząb dwuklapowy został odkryty w Chinach w 1690 r. przez niemieckiego lekarza Engelberga Kampfera. Ze względu na walory ozdobne miłorzęby od wieków uprawiano także poza Chinami, w przyświątynnych i pałacowych ogrodach Japonii i Korei, gdzie otaczano je szczególna opieką oraz kultem religijnym.
Za ostatnią naturalną ostoję populacji miłorzębu dwuklapowego uznaje się chińskie prowincje Chongqing (Syczuan) i Guizhou.
Najstarszy w Europie miłorząb rośnie od 1730 r. w Ogrodzie Botanicznym w Utrechcie w Holandii. W Polsce najstarszy miłorząb rośnie w ogrodzie przypałacowym w Łańcucie, szacuje się, że został tam posadzony między 1770 a 1780 rokiem.
Zastosowanie w Miastach
Miłorząb dwuklapowy, a przede wszystkim jego liczne odmiany są cennymi drzewami ozdobnymi dla terenów zieleni, zwłaszcza w miastach. Na terenach zurbanizowanych wykorzystuje się przede wszystkim osobniki męskie (brak nasion i problemu z zaśmiecaniem chodników) o wąskich koronach.
Zapotrzebowanie Przemysłu Farmaceutycznego
Na duże zainteresowanie uprawą miłorzębu dwuklapowego wpływa przemysł farmaceutyczny i zapotrzebowanie na surowiec zielarski - liście. Z wyciągów na bazie liści produkuję się leki, suplementy diety oraz kosmetyki. Obecnie wytwarzanych jest około 150 preparatów.
Uprawa Miłorzębu: Praktyczne Wskazówki
Roślina do prawidłowego funkcjonowania potrzebuje kwaśnego podłoża, które zazwyczaj trzeba jej specjalnie przygotować. Pozbywamy się dokładnie chwastów, by nie konkurowały z nowo posadzoną rośliną o wodę, światło i składniki pokarmowe. W obrębie stanowiska usuwamy chwasty ręcznie lub chemicznie za pomocą herbicydu.
Czynność ułatwi roślinie wrośnięcie korzeniami w glebę, głębiej się też zakorzeni. Najprościej będzie mocnymi prostopadłymi pchnięciami naciąć ziemię szpadlem na głębokość połowy długości szpadla.
Składniki mieszamy mniej więcej w proporcji 1:1, tak by torf obniżył pH gleby do wartości poniżej 6 - by upewnić się o pH gleby użyj np. kwasomierza glebowego.
tags: #milorząb #japoński #uprawa #zbyt #wilgotno
