Mikroklimat: Temperatura i Wilgotność - Definicja i Znaczenie
- Szczegóły
Warunki, w jakich pracownicy wykonują swoje obowiązki, mają ogromny wpływ na ich efektywność i wydajność. Jednym z najważniejszych czynników jest mikroklimat w środowisku pracy, na który składają się m.in. temperatura, wilgotność i przepływ powietrza. Każdy pracodawca powinien dążyć do zapewnienia pracownikom mikroklimatu umiarkowanego, a gdy nie jest to możliwe - dostarczyć środki, które zniwelują dyskomfort.
Co to jest mikroklimat? BHP na straży samopoczucia pracowników
Zgodnie z definicją, mikroklimat to klimat charakterystyczny dla małej części środowiska. W grę wchodzą też czynniki indywidualne, takie jak tempo metabolizmu organizmu oraz zdolność do przystosowania się do konkretnego mikroklimatu.
Mikroklimat w miejscu pracy ma decydujący wpływ na poczucie komfortu cieplnego. W odpowiednich warunkach możliwa jest optymalna koncentracja uwagi, dobre samopoczucie, zachowanie zasad bezpieczeństwa, a także efektywność w pracy.
Mikroklimat gorący, zimny i umiarkowany - jak wpływają na zdrowie?
Ze względu na parametry mikroklimatu, środowisko pracy dzielimy na gorące, umiarkowane i zimne. Tak naprawdę tylko jedno z nich - środowisko umiarkowane - daje gwarancję dobrego samopoczucia i zdrowia podczas wykonywania obowiązków służbowych. Podział ten może wynikać również ze sposobu reakcji lub odpowiedzi organizmu na dane środowisko cieplne.
Mikroklimat gorący
W takich warunkach ilość ciepła wytwarzanego przez organizm jest wyższa od zdolności odbierania ciepła przez otaczające środowisko. Mikroklimat gorący wpływa destrukcyjnie na organizm - powoduje wzrost temperatury ciała, przegrzanie, a w skrajnych przypadkach nawet odparzenia i hipertermię.
Przeczytaj także: Zalecenia dotyczące przechowywania zdjęć
Gorący mikroklimat występuje w miejscach o wysokiej temperaturze i wilgotności, np. w hutach, kuchniach przemysłowych oraz tropikalnych regionach. Powoduje on szybkie przegrzewanie organizmu, co może prowadzić do udaru cieplnego. Aby uniknąć przegrzania, należy stosować odpowiednią wentylację i nawodnienie. Ponadto pracownicy powinni mieć dostęp do odzieży ochronnej i przerw regeneracyjnych.
Wskaźnikiem wykorzystywanym do pomiarów obciążenia termicznego jest wskaźnik WBGT (Wet Bulp Globe Temperature). Te dane łączy się z ustalonym wcześniej poziomem metabolizmu pracownika.
Mikroklimat umiarkowany
Temperatura, wilgotność powietrza i inne czynniki pozwalają na zrównoważenie ilości ciepła wytwarzanego przez organizm z ilością ciepła odbieranego przez otoczenie. Innymi słowy, w mikroklimacie umiarkowanym w pracy nie jest ani za zimno, ani za gorąco. Warunki takie nie powodują dyskomfortu, poza typowymi różnicami indywidualnymi (np. w tym samym pomieszczeniu jedna osoba czuje się komfortowo w krótkim rękawku, druga - w marynarce lub w swetrze).
Umiarkowany mikroklimat charakteryzuje się stabilnymi warunkami temperaturowymi i występuje w biurach, szkołach i większości domów. Choć jest najmniej uciążliwy, nieodpowiednia wentylacja może powodować zmęczenie i bóle głowy.
Mikroklimat zimny
W takim środowisku ilość ciepła wytwarzanego przez organizm jest niewystarczająca w stosunku do odbierania ciepła z organizmu człowieka przez otaczające środowisko. Taki mikroklimat w środowisku pracy powoduje obniżenie temperatury ciała, wychłodzenie organizmu, a nawet hipotermię i odmrożenia.
Przeczytaj także: Temperatura a efektywność biegu
Zimny mikroklimat występuje w miejscach o niskiej temperaturze i dużej prędkości powietrza. W takich warunkach organizm traci ciepło, co prowadzi do hipotermii i odmrożeń. Dodatkowo pracodawca musi zapewnić ciepłe napoje i posiłki energetyczne. Pomiar mikroklimatu zimnego obejmuje wskaźniki IREQ oraz twc.
Mikroklimat zimny należy do warunków zagrożenia związanego ze środowiskiem pracy. Na jego działanie mogą być narażeni pracownicy przez cały rok, np. w chłodniach czy magazynach.
Praca w niskiej temperaturze (na zewnątrz i w pomieszczeniach) może wywołać m.in. hipotermię (wychłodzenie organizmu) oraz odmrożenia.
Dobry mikroklimat w pracy - obowiązek właściciela firmy
Każdy pracodawca ma obowiązek zapewnić swoim pracownikom optymalne warunki pracy. Panujący w niej mikroklimat nie może powodować dyskomfortu ani oddziaływać negatywnie na zdrowie i samopoczucie zatrudnionych osób.
Obowiązkiem pracodawcy jest dążenie do zapewnienia pracownikom mikroklimatu umiarkowanego. Zgodnie bowiem z art. 94 Kodeksu pracy, właściciel firmy musi zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy, a także prowadzić systematyczne szkolenia BHP. Przepis ten odnosi się także do komfortu cieplnego pracowników.
Przeczytaj także: Temperatura i wilgotność: Rola czujników środowiskowych
Właściciel firmy ma obowiązek nie tylko zapewnić swoim pracownikom odpowiedni mikroklimat w środowisku pracy, ale też sprawdzać panujące w nim warunki.
Aby zapewnić umiarkowany mikroklimat w miejscu pracy, właściciel firmy powinien stosować środki zapobiegawcze i na bieżąco eliminować czynniki szkodliwe. Jeśli nie jest to w zupełności możliwe ze względu na specyfikę pracy, musi zapewnić swoim pracownikom środki ochrony indywidualnej.
W trosce o zdrowie i samopoczucie pracownika - badania
W praktyce dbanie o umiarkowany mikroklimat w pracy to np. zapewnienie odpowiedniego ogrzewania zimą, klimatyzacji latem, wprowadzenie systemów gwarantujących optymalną cyrkulację powietrza itp. Z drugiej strony wywietrzniki i klimatyzatory nie powinny być umieszczane tuż nad stanowiskami pracy.
Dlatego pomiary powinny być wykonywane przez specjalizujące się w czynnikach mikroklimatycznych akredytowane laboratorium pomiarowe. Zlecając takie badanie specjaliście, przedsiębiorca może liczyć na wsparcie w ustaleniu, jakie metody ochrony okażą się najlepsze dla pracowników, a także jak poprawić ich warunki.
Zapewnienie pracownikom optymalnego mikroklimatu w środowisku pracy pozwoli im uniknąć wielu problemów zdrowotnych, m.in. chorób układu krążenia, układu oddechowego, ośrodkowego układu nerwowego czy spadku odporności. Do tego przyczyni się do zwiększenia codziennej wydajności i ogólnego zadowolenia pracowników.
Praca w mikroklimacie gorącym lub zimnym - co musi zrobić pracodawca?
Oczywiście istnieją zawody i czynności, których specyfika uniemożliwia zachowanie umiarkowanego mikroklimatu w pracy. Wiedzą o tym pracownicy hut, chłodni, górnicy czy osoby wykonujące swoje zadania w warunkach zewnętrznych podczas upałów.
Pracodawca, którego pracownicy wykonują swoje obowiązki służbowe w mikroklimacie gorącym, musi zapewnić im napoje, dzięki czemu będą mogli zachować równowagę wodno-elektrolitową organizmu. Z kolei praca w mikroklimacie zimnym wymaga od właściciela firmy zapewniania pracownikom specjalnej odzieży oraz gorących napojów. Przy czym każda z zatrudnionych w takich warunkach osób musi posiadać zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do pracy w zimnym mikroklimacie.
Zarówno w mikroklimacie gorącym, jak i zimnym, nie mogą pracować kobiety w ciąży, matki karmiące piersią oraz pracownicy młodociani.
Obowiązki pracodawcy w zapewnieniu odpowiedniego mikroklimatu
- Pracodawca ma obowiązek chronić pomieszczenia pracy przed utratą ciepła i napływem zimnego powietrza z zewnątrz.
- W pomieszczeniach ogrzewanych klimatyzacją powietrze musi być oczyszczone z pyłów i substancji szkodliwych dla zdrowia.
- Klimatyzacja lub wentylacja nie powinny powodować przeciągów, wyziębienia ani przegrzewania pomieszczeń pracy.
- Strumień powietrza z nawiewnych urządzeń wentylacyjnych nie powinien być skierowany bezpośrednio na stanowisko pracy.
- Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów dotyczącym profilaktycznych posiłków i napojów na stanowiskach pracy, pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikom bezpłatne napoje.
- Jeśli pracownicy pracują w zimnym mikroklimacie lub na zewnątrz (w temperaturze poniżej 10°C), zapewnij im gorące napoje przez całą zmianę.
Parametry mikroklimatu i ich zakresy
Poniższa tabela przedstawia zakresy parametrów mikroklimatu dla różnych warunków:
| Parametr | Zakres (Środowisko Umiarkowane) | Zakres (Mikroklimat Gorący) |
|---|---|---|
| Temperatura powietrza | (0 - 60) °C | (25 - 50) °C |
| Temperatura poczernionej kuli | (0 - 60) °C | (30 - 60) °C |
| Wilgotność powietrza | (20 - 90) % | (20 - 70) % |
| Prędkość powietrza | (0,15 - 5) m/s | (0,2 - 2,0) m/s |
tags: #mikroklimat #temperatura #wilgotnosc #definicja
