Kwasowość Wody Gazowanej Mineralnej: Fakty i Mity
- Szczegóły
Wokół wody gazowanej narosło wiele kontrowersji. Zwolennicy cieszą się jej orzeźwiającym smakiem i dowodzą, że na wielu płaszczyznach wspomaga funkcjonowanie organizmu. Przeciwnicy zaś są zdania, że picie wody gazowanej szkodzi zdrowiu.
Zła sława wody nasyconej dwutlenkiem węgla najprawdopodobniej wynika z faktu, że w świadomości wielu osób należy ona do tej samej kategorii, co inne napoje gazowane, które trudno uznać za zdrowe, ponieważ zawierają bowiem mnóstwo cukru, a także sztucznych barwników, konserwantów itp. Warto jednak zauważyć, że sam dwutlenek węgla nie ma nic wspólnego z negatywnymi walorami tego typu napojów.
Czym właściwie jest woda gazowana?
Aby lepiej zrozumieć, w jaki sposób picie wody gazowanej wpływa na ludzki organizm, trzeba wiedzieć, czym dokładnie ona jest. Wbrew definicji woda - ta, która wypływa z naturalnych źródeł - nie jest związkiem tlenu i wodoru. To mieszanina substancji (głównie - soli mineralnych), dla których H2O jest doskonałym rozpuszczalnikiem. W wodzie rozpuszczają się także gazy.
Z reguły wody źródlane czy polodowcowe mają stosunkowo niewielkie stężenie składników innych niż H2O. Wody podziemne zaś, które często docierają na powierzchnię przez wiele warstw skalnych, nasycone są licznymi związkami mineralnymi. Jeśli woda pochodzi z rejonów dużej aktywności tektonicznej, która umożliwia przedostawanie się do niej gazów z głębszych warstw skorupy ziemskiej, dodatkowo może być nasycona dwutlenkiem węgla (CO2).
Jak widać, woda gazowana nie jest wynalazkiem epoki ulicznych saturatorów, jakie wiele z nas pamięta z końca ubiegłego wieku. Odkryto ją już wiele wieków temu. Co więcej, uchodziła za wodę o cudownych niemal właściwościach, więc możnowładcy sprowadzali ją do swoich pałaców z odległych zakątków świata. Obecnie w Polsce wody naturalnie nasycone CO2 (w ilości przekraczającej 1000 mg/l) nazywa się szczawami. Dostępne są w kurortach, ale też butelkowane jako wody lecznicze. Swoje wyjątkowe właściwości szczawy zawdzięczają w znacznej mierze dużemu stężeniu substancji mineralnych.
Przeczytaj także: Co pić przy dnie moczanowej?
Termin „woda gazowana” często używany jest zamiennie z określeniem „woda sodowa”. Nie są to jednak synonimy. Wodą gazowaną jest każda, która ma bąbelki. Woda sodowa zaś jest sztucznie nasycona CO2. To wynalazek końca XVIII w. (zawdzięczamy go angielskiemu chemikowi Josephowi Priestleyowi), który powstał w związku z intensywnym rozwojem balneologii, czyli nauki o właściwościach i zastosowaniu leczniczym wód mineralnych.
Początkowo wodę wysycano dwutlenkiem węgla pozyskiwanym w wyniku reakcji sody (stąd jej nazwa) i kwasu winowego. Z czasem technologię tę unowocześniono. Obecnie wodę sodową produkuje się poprzez przepuszczenie gazu pod wysokim ciśnieniem przez mocno schłodzoną ciecz. W taki właśnie sposób powstawała woda z saturatorów czy równie popularnych w czasach PRL syfonów na naboje. Była to zwykle „kranówka” wątpliwej - jak na dzisiejsze standardy - jakości.
Jak widać, dostępne w sklepach sztucznie gazowane wody to produkty wysokiej jakości (spełniające określone ustawą standardy dla wód mineralnych i źródlanych), które od niegazowanych różnią się jedynie zawartością dwutlenku węgla. Jak obecność dwutlenku węgla zmienia wodę, skoro jego zawartość w powszechnie akceptowanej wodzie mineralnej wzbudza tyle kontrowersji? Na skutek nasycenia wody CO2 tworzą się w niej niewielkie ilości kwasu węglowego (w stężeniu 0,2-1%).
Woda gazowana a zakwaszenie organizmu
Wiele osób zapytanych o to, czy woda gazowana jest zdrowa, z pewnością zaprzeczyłoby, twierdząc, że taki napój tuczy, psuje zęby, kości i jest szkodliwa dla żołądka. Oto najczęściej powtarzane argumenty przeciwko piciu wody sodowej:
- Woda gazowana ma wartość energetyczną 0 kcal. To skojarzenie ze słodkimi napojami gazowanymi sprawia, że niekiedy uznaje się ją za produkt niepotrzebnie podnoszący wartość kaloryczną jadłospisu. Tymczasem jest dokładnie odwrotnie. Czystą (bez dodatków smakowych) wodę gazowaną warto pić, będąc na diecie odchudzającej, ponieważ nie dostarczając jednej nawet kalorii, zapewnia uczucie sytości. Powszechne wiadomo, że żołądek można „oszukać” szklanką wody niegazowanej.
- Woda gazowana nie zakwasza organizmu. Pojęcie zakwaszenia organizmu to mit - dieta nie ma większego wpływu na równowagę kwasowo-zasadową, a z pewnością nie ma żadnego znaczenia pH spożywanych potraw. Tak zwane produkty kwasotwórcze (np. wysokoprzetworzone dania typu past-food) szkodzą nam z zupełnie innej przyczyny.
- Woda gazowana nie psuje szkliwa zębów. Substancje o kwaśnym odczynie rzeczywiście mogą powodować jego erozję. Szkodzi mu nadmiar kwaśnych (o odczynie poniżej pH 4,5) produktów w diecie albo refluks żołądkowo-przełykowy. Błędem jest także mycie zębów natychmiast po spożyciu np. cytrusów - w ten sposób obecny w jamie ustnej kwas wcierany jest w szkliwo. Odczyn wody gazowanej rzadko osiąga wartość pH 4,5. Zależy to od stopnia nasycenia CO2, ale przeciętnie mieści się w granicach pH 5-6.
- Woda gazowana nie powoduje osteoporozy. Jakiś czas temu świat obiegły niepokojące doniesienia amerykańskich naukowców, zgodnie z którymi zachodzi silna korelacja pomiędzy kruchością kości, a piciem napojów gazowanych. Błędne, powierzchowne interpretacje tych publikacji sprawiły, że winę przypisano dwutlenkowi węgla. Tymczasem to fosforany - obecne w dużym stężeniu w takich napojach, jak cola, a nie w wodzie - wiążą w organizmie wapń, skutkiem czego może brakować go w kościach.
- Woda gazowana nie wywołuje problemów żołądkowych u zdrowych osób. Często można usłyszeć, że zawarte w „sodówce” pęcherzyki gazu wywołują bóle brzucha, sprzyjają wzdęciom, powodują zgagę, utrudniają trawienie. Takie dolegliwości mogą wystąpić jednak tylko u osób cierpiących na niektóre schorzenia układu pokarmoweg0 (o czym będzie mowa niżej) lub w przypadku wypicia zbyt dużej ilości wody gazowanej (picie bez umiaru wody niegazowanej może być równie przykre w skutkach).
Korzyści z picia wody gazowanej
Jak widać, woda gazowana nie tylko nie szkodzi zdrowiu, ale wręcz może płynąć z jej picia sporo korzyści. Wbrew obiegowym opiniom, picie wody gazowanej sprzyja pracy układu pokarmowego. Warto sięgać po nią zarówno na pół godziny przed jedzeniem, jak i po nim - zwłaszcza po spożyciu obfitego, ciężkostrawnego dania. Zawarty w wodzie sodowej dwutlenek węgla działa lekko drażniąco na ściany żołądka, powodując wydzielanie kwasu solnego, a tym samym ułatwia trawienie. Zjawisko to jest tak korzystne i bezpieczne, że picie umiarkowanych ilości wody gazowanej zaleca się nawet cierpiącym na niestrawność kobietom w ciąży (o ile nie mają przy tym na innych dolegliwości, np.
Przeczytaj także: Woda mineralna a zdrowie: Kluczowe aspekty
Dwutlenek węgla wykazuje korzystne właściwości także w dalszych odcinkach przewodu pokarmowego. Ułatwia wchłanianie niektórych substancji mineralnych. Stymuluje pracę jelit, a tym samym dobrze służy profilaktyce zaparć. Woda sodowa przyspiesza usuwanie z organizmu zbędnych produktów przemiany materii, ponieważ ma działanie moczopędne.
Z powyższych względów woda gazowana wspomaga odchudzanie. Jak widać, bąbelki nie tylko wypełniają żołądek, dzięki czemu łatwiej powstrzymać się od jedzenia. Kiedy już jemy, wspomagają trawienie, przyspieszają metabolizm i zapobiegają zaleganiu mas kałowych w jelitach.
Jak wiadomo, woda powinna być nieodłącznym towarzyszem aktywności ruchowej - zarówno w czasie uprawiania sportu, jak i pracy fizycznej. Powyższe stwierdzenie jest jak najbardziej prawdziwe, co nie oznacza, że nie warto podejść po treningu do dystrybutora wody gazowanej. „Sodówką” łatwiej jest ugasić pragnienie. Bąbelki znakomicie orzeźwiają, dając - tak miłe po wysiłku - uczucie ochłody. Przede wszystkim jednak dwutlenek węgla wspomaga „rozkręcony” fizyczną aktywnością metabolizm oraz sprzyja wchłanianiu utraconych elektrolitów. Co więcej, butelka naturalnie gazowanej wody jest zwykle znakomitym izotonikiem.
Kwestia wyboru pomiędzy wodą gazowaną i niegazowaną może wydawać się dyskusyjna w wielu przypadkach, ale nie ulega wątpliwości, że ta pierwsza jest znacznie korzystniejszą dla zdrowia alternatywą podczas długich wypraw, gdy trudno o dostęp do świeżej wody pitnej - na przykład na spływie kajakowym. Dwutlenek węgla jest naturalnym konserwantem. Obniża ph „sodówki”, a tym samym stabilizuje jej skład fizykochemiczny i tworzy środowisko nieprzyjazne dla chorobotwórczych mikroorganizmów. Tym samym woda o lekko kwaśnym odczynie dłużej nadaje się do picia niż ta o pH obojętnym lub zasadowym.
Kiedy unikać wody gazowanej?
Jak w przypadku niemal każdego produktu spożywczego, istnieje nieco przeciwskazań do picia wody gazowanej. Zawarty w wodzie sodowej gaz może bowiem podrażniać śluzówkę żołądka czy ścianki jelit, nasilając objawy wyżej wymienionych problemów zdrowotnych.
Przeczytaj także: Kwas hialuronowy: sekret gładkiej skóry
Wody gazowanej nie należy podawać najmłodszym dzieciom. Ich narządy - nawet jeśli w pełni zdrowe - są bardziej wrażliwe na działanie drażniących substancji. Tymczasem maluchy piją wodę sodową z apetytem, więc mogą robić to nieostrożnie, bez umiaru.
Jak pić wodę gazowaną?
Wodę gazowaną możemy pić tak samo, jak niegazowaną. Warto sięgać po nią często, regularnie, wypijając za każdym razem kilka łyków. Dzienna podaż płynów jest kwestią indywidualną.
Saturatory i dystrybutory wody gazowanej
Butelkowaną wodę z bąbelkami kupimy w zasadzie w każdym sklepie. Współczesne saturatory to designerskie urządzenia, które wyglądem przypominają nieco ekspresy ciśnieniowe do kawy. Nie wymagają jednak zasilania. Działają na podobnej zasadzie jak niegdysiejsze syfony, ale są znacznie wydajniejsze - jeden nabój pozwala na przygotowanie nawet kilkudziesięciu litrów wody gazowanej.
Opcje filtrowania wody i nasycania jej dwutlenkiem węgla można połączyć. Służą temu zaawansowane dystrybutory wody gazowanej - przydatne w biurach, budynkach użyteczności publicznej, ale też w tych prywatnych lokalach, gdzie wody z orzeźwiającymi bąbelkami spożywa się naprawdę dużo. Idealnym wyborem dla firm są dystrybutory wolnostojące. W warunkach domowych świetnie sprawdzają się urządzenia nablatowe.
Woda gazowana a woda alkaliczna
Woda alkaliczna cechuje się zasadowym pH (zazwyczaj 8 lub 9), obecnością minerałów alkalicznych i ujemnym potencjałem oksydacyjno-redukcyjnym. Wartość pH wody pitnej oscyluje w granicach 6-7 [1].
Woda gazowana od niegazowanej różni się jedynie zawartością dwutlenku węgla (Co2). Wody niegazowane zawierają śladowe ilości tego gazu. Posiada kwaśny odczyn - dwutlenek węgla rozpuszczając się w wodzie tworzy lekki kwas węglowy. Dlatego każda woda gazowana ma kwaśny odczyn (pH poniżej 7). W zależności od stopnia nasycenia Co2 woda gazowana może przyjmować pH od 4 do 6,5. Ta cecha nadaje też korzystny walor wodzie gazowanej, gdyż w kwaśnym środowisku wolniej rozwijają się mikroorganizmy.
Lekki kwas węglowy H2CO3 jaki wytwarza się w wodzie gazowanej jest istotnym składnikiem w utrzymaniu przez organizm równowagi kwasowo-zasadowej, gdyż jest głównym składnikiem największego, naturalnego buforu kwasowo-zasadowego organizmu człowieka - buforu wodorowęglanowego. Około 95% kwasu węglowego dysocjuje do anionu HCO3¯ i jonu wodorowego H+, którego stężenie decyduje o pH krwi i tkanek. Paradoksalnie zatem pijąc wodę gazowaną o kwaśnym odczynie pH, wspieramy w działaniu naturalny bufor alkaliczny organizmu. Należy jednak pamiętać, że ilości kwasu węglowego przyjmowanego w wodzie oraz nietrwały charakter tego związku, nie mają większego znaczenia dla utrzymania równowagi pH w organizmie.
Wpływ na leczenie schorzeń
Woda gazowana wzmaga wydzielanie soku żołądkowego, dlatego jest zalecana w profilaktyce oraz leczeniu niektórych schorzeń. W połączeniu z sodem uzyskuje się korzystne efekty w leczeniu nadkwasoty żołądka, w zaburzeniach funkcjonowania jelit oraz infekcjach dróg moczowych. Kwaśny odczyn wody gazowanej w zderzeniu z pH soku żołądkowego, które wynosi około 2-3, nie zaburza tak silnie jego odczynu, jak woda niegazowana.
Woda gazowana przyjmowana w niewielkich ilościach (do 1L na dobę) nie ma negatywnego dla zdrowego organizmu. Wyjątkiem są osoby cierpiące na dolegliwości układu trawiennego zmagające się z takimi schorzeniami jak zespół jelita drażliwego, choroba wrzodowa żołądka, przewlekłe wzdęcia. Ze względu na mogące pojawić się podrażnienia śluzówki, nie zaleca się podawać wysokonasyconych wód gazowanych dzieciom. Także kobiety w ciąży powinny wybierać wody niegazowane lub lekko nasycone Co2.
Woda gazowana nie ma szkodliwego oddziaływania na nasz organizm, choć ma wąską grupę przeciwwskazań do zastosowania. Niestety coraz częściej jest kojarzona i niesłusznie stawiana w grupie ze słodzonymi napojami. W przeciwieństwie do słodzonych napojów woda gazowana nie zawiera kalorii, ale przede wszystkim szkodliwych i zakwaszających organizm cukrów prostych. Także jej odczyn pH jest znacząco wyższy w porównaniu do słodkich, gazowanych napojów typu Cola, gdzie wynosi on 2,5 - 3.
Woda alkaliczna - co na to nauka?
Na temat wody alkalicznej pojawia się wiele rozbieżnych informacji. Naukowcy twierdzą, że nie ma wystarczającej ilości odpowiednich badań, aby uznać informacje podawane przez producentów i zwolenników wody za rzetelne. Istnieje kilka badań, których wyniki ukazują zalety stosowania tej wody.
Między innymi badanie z 2012 roku przeprowadzone przez Josepha Weidmana i współautorów pokazało, że picie naturalnie gazowanej wody alkalicznej ze studni artezyjskiej o pH 8,8 może pozbawić aktywności pepsynę - hormon biorący udział w procesie powstawania refluksu. Jednak potrzeba więcej badań z udziałem ludzi, aby potwierdzić to odkrycie.
Naukowcy z Japonii przeprowadzili małe badanie w 2018 roku, którego wyniki sugerowały, że picie alkalicznej, elektrolizowanej wody nieznacznie poprawiło wypróżnianie u 60 uczestników. W 2016 roku przeprowadzono doświadczenie, którego grupa badawcza wynosiła 100 osób. W rezultacie badania odkryto, iż woda o większej wartości pH może mieć wpływ na lepkość krwi. Osoby, które spożywały wodę o wysokim pH, miały zmniejszoną lepkość w porównaniu do osób, które piły standardową oczyszczoną wodę pitną.
W 2017 roku pojawił się także artykuł przedstawiający doświadczenie sprawdzające, czy alkaliczna woda mineralna ma wpływ na stan nawodnienia i odpowiedź metaboliczną podczas wykonywania ćwiczeń interwałowych. Wyniki wskazywały, że spożywanie wody alkalicznej może pozytywnie wpływać zarówno na równowagę kwasowo-zasadową, jak i nawodnienie. Sportowcy pijący alkaliczną, niskozmineralizowaną wodę wykazywali korzystne zmiany stanu nawodnienia w odpowiedzi na ćwiczenia interwałowe o wysokiej intensywności ze znacznym zmniejszeniem ciężaru właściwego moczu oraz wzrostem pH moczu.
W temacie tym opublikowano jednak wciąż za mało prac badawczych. Aby potwierdzić zasadność picia wody alkalicznej w kontekście wyżej wymienianych schorzeń, należałoby przeprowadzić większą ilość badań z odpowiednio dużymi grupami badawczymi [7-10].
Jaka woda pitna jest najzdrowsza?
Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, jaka woda jest najzdrowsza, ponieważ to, jaka woda będzie dla kogoś najlepsza, zależy od jego indywidualnych potrzeb. Przy wyborze odpowiedniej dla nas wody powinniśmy brać pod uwagę następujące czynniki: wiek, stopień aktywności fizycznej, choroby towarzyszące (takie jak cukrzyca czy choroby nerek), zapotrzebowanie na składniki mineralne (np. niedobory magnezu lub wapnia) [11].
Na temat wody alkalicznej pojawia się wciąż wiele niepotwierdzonych badaniami informacji. Warto więc zachować ostrożność w jej spożywaniu.
tags: #kwasowość #wody #gazowanej #mineralnej
