Statystyki Kanalizacji i Oczyszczalni Ścieków w Polsce
- Szczegóły
Zainteresowani stanem ochrony środowiska śledzą różne informacje i statystyki dotyczące działań prowadzonych w tej dziedzinie. Dobrym narzędziem wydają się tu być roczniki „Ochrona środowiska”, publikowane przez Główny Urząd Statystyczny (GUS). Na początek należałoby pochylić się nad danymi dotyczącymi najważniejszego chyba zasobu, jakim jest woda.
Analiza Głównego Urzędu Statystycznego mówi o tym, że w latach 2000-2022 ilość ścieków przemysłowych i komunalnych wymagających oczyszczenia zmalała o ok. 14% (z 2 502 hm3 do 2 148 hm3 (gdzie 1 hm3 oznacza 1 hektometr sześcienny i równa się 1 milionowi metrów sześciennych), natomiast ilość ścieków nieoczyszczanych zmalała o ok. W 2022 r. Nadal jednak część ścieków wymagających oczyszczania (6%), nie zostaje poddana tym procesom.
Jak zauważa GUS, systemy zbiorowego zaopatrzenia w wodę obsługiwały w 2022 r. ok. 92% ludności kraju, w tym 96% ludności miast i 86% ludności wiejskiej. Natomiast systemy zbiorowego odprowadzania ścieków obsługiwały 72% ludności kraju, w tym 91% ludności miast i 45% ludności wsi.
Analitycy GUS podkreślają, że najistotniejszym zadaniem służącym poprawie jakości wód, jest udoskonalenie procesów zbierania i oczyszczania ścieków. W powyższym kontekście dane statystyczne odzwierciedlają ciekawe zjawisko, a mianowicie w okresie ostatnich kilkunastu lat liczba oczyszczalni ścieków przemysłowych znacznie zmniejszyła się: z 1 155 w 2010 r. Liczba oczyszczalni ścieków komunalnych w latach 2010-2022 wzrosła z 3 136 w 2010 r.
W 2022 r., wśród oczyszczalni przemysłowych dominowały oczyszczalnie biologiczne (60%) i mechaniczne (23%). Największy odsetek ludności korzystającej z oczyszczalni ścieków odnotowano w 2022 r. Z oczyszczalni typu biologicznego korzystało 14% ludności kraju, natomiast oczyszczalnie o podwyższonym usuwaniu biogenów obsługiwały 62% ludności.
Przeczytaj także: Szczegóły dotyczące oczyszczalni w szeregowcu
W latach 2000-2022 liczba miast obsługiwanych przez oczyszczalnie ścieków zwiększyła się z 801 miast w 2000 r. do 961 w 2022 r., tj. Na ogólną liczbę 964 miast w Polsce w 2022 r., trzy miasta nie były obsługiwane przez oczyszczalnie ścieków. Natomiast w 2022 r. Udział ludności korzystającej z oczyszczalni ścieków wzrósł z 53% w 2000 r. do 76% w 2022 r., przy czym w miastach wzrósł odpowiednio z 79% do ok. W krajach Unii Europejskiej wskaźnik ludności obsługiwanej przez oczyszczalnie ścieków wynoszący co najmniej 95% odnotowano w 4 państwach (Austria, Holandia, Luksemburg, Niemcy).
Osady ściekowe
Przez osady ściekowe rozumie się pochodzące z oczyszczalni ścieków osady z komór fermentacyjnych, a także innych instalacji służących do oczyszczania ścieków. Ilość generowanych osadów wynosi jedynie ok. 1-3% objętości przepływających ścieków, mimo to mogą one stanowić potencjalne zagrożenie dla środowiska w przypadku niewłaściwego ich zagospodarowania, zawierają bowiem m.in. Z drugiej strony, osady ściekowe mogą mieć praktyczne zastosowanie, gdyż stanowią bogate źródło substancji organicznej oraz pierwiastków biogennych.
Osady ściekowe są wykorzystywane do: celów rolniczych, nawożenia gleb i roślin jako cenne źródło azotu i fosforu, produkcji kompostu, a także do rekultywacji terenów zdegradowanych. W 2022 r., w oczyszczalniach ścieków przemysłowych i komunalnych wytworzono 1 012,4 tys. ton suchej masy osadów ściekowych, tj. o ok. 1% mniej niż w roku ubiegłym.
Ilość osadów ściekowych powstających w przemysłowych oczyszczalniach ścieków w 2022 r. Od wielu lat obserwuje się wzrost ilości osadów ściekowych powstających w oczyszczalniach ścieków komunalnych, ze względu na wzrost ilości ścieków trafiających do tych oczyszczalni. Od 2000 r. do 2022 r. ilość osadów ściekowych wytworzonych w komunalnych oczyszczalniach ścieków wzrosła o ok. Jak zauważają analitycy GUS, pozytywnym trendem jest coraz częstsze stosowanie utylizacji termicznej osadów z oczyszczalni komunalnych. Obecnie przekształca się ich w ten sposób ponad 5-krotnie więcej niż w 2010 r. Ilość osadów ściekowych wytworzonych w 2022 r. w oczyszczalniach komunalnych wyniosła 580,7 tys. ton suchej masy i stanowiła 57% całkowitej masy osadów wytworzonych w danym roku.
Dofinansowanie inwestycji w infrastrukturę wodno-ściekową
Na modernizację infrastruktury wodno-kanalizacyjnej w Polsce w perspektywie finansowej 2021-2027 z programu FEnIKS przeznaczone będzie ok. 4,5 mld zł. Dofinansowanie w ramach programu FEnIKS działanie 1.3 „Gospodarka wodno-ściekowa” otrzymają łącznie 24 projekty.
Przeczytaj także: Inwestycja w Świeciu
W ramach działania 1.3 dofinansowanie do 70 proc. kosztów kwalifikowanych inwestycji mogą otrzymać podmioty odpowiedzialne za realizację zadań związanych z gospodarką wodno-ściekową na terenie aglomeracji, tj. jednostki samorządu terytorialnego i ich związki oraz przedsiębiorstwa wodociągowo‐kanalizacyjne. NFOŚiGW podpisał dotąd 24 umowy z beneficjentami na wsparcie finansowe projektów wodno-ściekowych. Rekordowe dofinansowanie - niemal 294 mln zł - otrzymał MPWiK w Warszawie.
Jeden z największych projektów realizuje także Poznań. Spółka Aquanet na kontynuację projektu „Uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej dla ochrony zasobów wodnych w Poznaniu i okolicach - etap VII”, uzyskała z programu FEnIKS 128,2 mln zł. Ostatnia z podpisanych umów dotyczy inwestycji w Bukowinie Tatrzańskiej. Za ponad 22 mln zł w ramach projektu „Budowa oczyszczalni ścieków i sieci kanalizacji sanitarnej w aglomeracji Bukowina Tatrzańska” zostanie wybudowane niemal 23 km nowej sieci kanalizacyjnej oraz oczyszczalnia ścieków komunalnych. Dzięki temu 2349 osób zostanie podłączonych do nowej zbiorczej kanalizacji sanitarnej, która doprowadzi ścieki do systemu oczyszczania. Inwestycja poprawi jakość wody i środowiska naturalnego i zapewni lepsze warunki sanitarno-epidemiologicznych mieszkańcom oraz turystom odwiedzającym miejscowość.
Wszystkie zaplanowane za ponad 1,1, mld zł inwestycje wodno-ściekowe pozwolą na podłączenie ponad 18 tys. osób do zbiorczej kanalizacji sanitarnej i systemu oczyszczania ścieków oraz na prawidłowe usunięcie ładunku ze ścieków pochodzących od ok. 600 tys. równoważnej liczby mieszkańców (RLM). - Zainteresowanie programem potwierdza potrzeby inwestycyjne miast w tym zakresie.
Długość sieci kanalizacyjnej i liczba przyłączy
W 2022 r. długość sieci wodociągowej rozdzielczej wynosiła 338 tys. km, tj. o 21 tys. km więcej niż w 2021 r. Natomiast długość sieci kanalizacyjnej w 2022 r. wynosiła ok. 178 tys. km i była większa w stosunku do roku poprzedniego o ok. 4 tys. Porównanie długości sieci kanalizacyjnej do długości sieci wodociągowej wskazuje na zróżnicowanie rozwoju infrastruktury w układzie przestrzennym kraju.
W 2020 r. sieć kanalizacyjna w Polsce osiągnęła długość 169,8 tys. km, zaś liczba przyłączy do budynków mieszkalnych wyniosła 3,6 mln sztuk. W stosunku do roku wcześniejszego - 2019 - długość wybudowanej lub przebudowanej sieci kanalizacyjnej zwiększyła się o ok. 4,7 tys. km, tj. o 2,9%, przy jednoczesnym wzroście liczby przyłączy o prawie 109 tys. szt., czyli o 3,1% - podał Główny Urząd Statystyczny (GUS) w informacji sygnalnej pt. przyłączy kanalizacyjnych do budynków mieszkalnych.
Przeczytaj także: Oczyszczalnia przydomowa czy kanalizacja? Porównanie
W układzie wojewódzkim najbardziej znaczący przyrost długości sieci kanalizacyjnej w porównaniu z 2019 r. odnotowano w województwach: dolnośląskim - o 4,9%, pomorskim - o 4,2% oraz małopolskim - o 3,7%, najmniejszy zaś w woj. odnotowane zostało na terenie woj. małopolskiego - 114,3 km na 100 km2. zostało w woj.
Na koniec 2020 r. do sieci kanalizacyjnej wyniósł 51,8% i w porównaniu do 2019 r. 0,6 punktu .procentowego. kanalizacyjną w 2020 r. ona w porównaniu z 2019 r. o 23,1 hm3.
Zużycie wody
Jak podaje GUS, jej przeciętne zużycie w gospodarstwach domowych w 2013 r. wyniosło niemal 31 m3 „na głowę”. Zarysowuje się przy tym dość znaczna różnica pomiędzy miastem a wsią. Pozytywnie natomiast - patrząc z perspektywy oszczędzania zasobów wody - ocenić można fakt, że w porównaniu z 2012 r. zużycie wody przez gospodarstwa domowe minimalnie spadło - o 0,3 m3, mimo wzrostu liczby ludności korzystającej z sieci wodociągowej. Widoczne jest w tym obszarze także zróżnicowanie geograficzne.
Wskaźnik zużycia wody na mieszkańca w przypadku miast wahał się od 29,3 m3 w woj. podlaskim do 39,4 m3 na Mazowszu. Z kolei na terenach wiejskich najniższe zużycie zaobserwowano w woj.
W Polsce odnotowywany jest systematyczny spadek zużycia wody przez gospodarstwa domowe. W 2017 r. wyniosło ono 122 360 m³ i w porównaniu z rokiem poprzednim zmniejszyło się o 1 460 m³ (spadek o 1,2 proc.), zaś przeciętne zużycie wody przez gospodarstwa domowe przypadające na 1 mieszkańca wyniosło 31,8 m³ i w porównaniu z 2016 r. zmniejszyło się o 0,4 m³. Na obszarach wiejskich zużycie wody na jednego mieszkańca spadło o 0,7 m³., natomiast tylko nieznaczny spadek zużycia wody odnotowano w miastach - 0,1 m³. Przyczynami malejącego zużycia wody jest głownie jej cena.
Uregulowania prawne
Na terenie Unii Europejskiej zagadnienia prawne w zakresie odprowadzania i oczyszczania ścieków komunalnych zawiera głównie dyrektywa Rady z dnia 21 maja 1991 r. (91/271/EWG). W polskim prawodawstwie problematyka związana z gospodarką ściekową, racjonalnym kształtowaniem środowiska i ochroną zasobów wodnych uregulowana jest przede wszystkim w ustawie z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne (Dz. U. z 2017 r. poz. 1121).
Ustawa Prawo wodne nakłada na Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej obowiązek opracowania i okresowej aktualizacji Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych. KPOŚK umożliwia organizację zadań w zakresie odprowadzania i oczyszczania ścieków komunalnych, w celu realizacji postanowień dyrektywy Rady 91/271/EWG. Źródłami finansowania są środki pomocowe Unii Europejskiej oraz pożyczki i dotacje funduszy ekologicznych. Istotnym źródłem są też opłaty i kary za szczególne korzystanie ze środowiska.
Tabela: Wybrane statystyki dotyczące kanalizacji i oczyszczalni ścieków w Polsce
| Rok | Długość sieci kanalizacyjnej (tys. km) | Liczba przyłączy (mln) | Ludność obsługiwana przez systemy kanalizacyjne (%) |
|---|---|---|---|
| 2020 | 169.8 | 3.6 | 51.8 |
| 2022 | 178 | brak danych | brak danych |
tags: #kanalizacja #i #oczyszczalnia #ścieków #statystyki #Polska
