Przydomowa Oczyszczalnia Ścieków a Kanalizacja – Różnice i Porównanie
- Szczegóły
Technologie i urządzenia służące do oczyszczania ścieków stale się rozwijają. W Polsce najpopularniejszymi rozwiązaniami do gromadzenia i utylizowania ścieków są przede wszystkim przydomowe oczyszczalnie oraz szamba. Wciąż nie wiesz, co będzie dobrym rozwiązaniem - kanalizacja, przydomowa oczyszczalnia ścieków czy szambo?
Funkcje i Budowa
Zarówno biologiczna oczyszczalnia ścieków, jak i szambo mają za zadanie zbieranie nieczystości płynnych generowanych przez gospodarstwo domowe. Szambo natomiast nie posiada funkcji oczyszczania ścieków. W oczyszczalniach ścieków proces oczyszczania odbywa się na drodze biologicznej, przy udziale mikroorganizmów.
Pod względem budowy, oba systemy różnią się znacznie. Szambo to prosta konstrukcja betonowa lub plastikowa, składająca się z jednego lub kilku zbiorników. Oczyszczalnie ścieków są złożonymi systemami, które w zależności od rodzaju mogą składać się z różnych komór, reaktorów i urządzeń wspomagających proces oczyszczania.
Oczyszczalnie są niemal pod każdym względem czymś skrajnie różnym od szamb. W ich przypadku celem jest unieszkodliwienie (rozkład) ścieków i zagospodarowanie ich w obrębie posesji. Poza działkę wywozimy co najwyżej powstające przy okazji tego procesu osady.
Koszty - Inwestycja i Eksploatacja
W kwestii kosztów, szambo jest znacznie tańszym rozwiązaniem w porównaniu do oczyszczalni ścieków. Zarówno koszt zakupu, jak i instalacji jest niższy niż w przypadku oczyszczalni. W przypadku oczyszczalni ścieków koszt inwestycji i instalacji jest wyższy, ale dzięki procesowi oczyszczania ścieków na miejscu, koszty eksploatacji są niższe niż w przypadku szamba. Zupełnie odwrotnie będzie zaś pod względem kosztów eksploatacji. Tu bezapelacyjnie szambo jest rozwiązaniem najdroższym.
Przeczytaj także: Oczyszczalnia oksydacyjna: zasady działania
Szambo jest niewątpliwie rozwiązaniem najtańszym na etapie inwestycji. Zbiornik wraz z montażem możemy mieć już za 3-4 tysiące zł. Z zestawień wynika, że alternatywnie w stosunku do kosztów eksploatacji szamba, inwestycja we własną oczyszczalnię może zwrócić się w czasie od ok. Dlatego szczególnie w przypadku liczniejszych rodzin oczyszczalnia przydomowa jest rozwiązaniem bezkonkurencyjnym ekonomicznie.
Koszt budowy przydomowej oczyszczalni ścieków dla pięcioosobowej rodziny wynosi od kilku do kilkunastu tysięcy złotych. Zwykle 50 - 70% ceny oczyszczalni stanowią koszty samej instalacji. Producenci różnego typu oczyszczalni przydomowych często zamieszczają na swoich stronach internetowych kalkulacje kosztów budowy oczyszczalni i kalkulacje porównawcze opłacalności eksploatacji oferowanych oczyszczalni oraz szamb.
Za średni roczny koszt eksploatacji szamba przez czteroosobową rodzinę (stosowna liczba wywozów ścieków przy zużyciu wody 160 l/dobę/osobę) obecnie przyjmuje się średnio dla kraju 2400 - 3500 zł rocznie (80 - 100 zł za jeden kurs wozu ascenizacyjnego co 2 tygodnie).
Przydomowe oczyszczalnie ścieków to odpowiedź na potrzeby klientów, którzy szukali nie tylko tańszych w użytkowaniu, ale też i funkcjonalniejszych rozwiązań. Początkowy koszt inwestycji może nieco hamować entuzjazm. Do ostatecznych kosztów inwestycji doliczyć należy także montaż, który w tym wypadku wymaga specjalistycznej wiedzy i nieco czasu. To przekłada się na wysokość opłat za usługę. Jednak warto rozważyć tę opcję.
Opłaty za wodę i ścieki
Opłaty za wodę i ścieki rosną z roku na rok i stają się coraz bardziej uciążliwe dla domowego budżetu. Wody Polskie przychyliły się tym do podwyżek na średnim poziomie ok. 8-9%. Obecnie średnia wysokość opłaty za wodę i ścieki wynosi ok. 10,00 - 12,00 zł za kubik wody (1m³), jednak różnice między województwami bywają ogromne. Szacuje się, że jedna osoba zużywa około 5-6 m³ na miesiąc. W przypadku czteroosobowej rodziny jest to już 20-24m³. Pokazuje to przykład stolicy. l za ścieki - 5,96 zł brutto. Dlatego, jeśli masz taką możliwość, warto przemyśleć alternatywne formy gospodarki nieczystościami.
Przeczytaj także: Eco 3000l: cena, opinie, montaż
Szambo betonowe jednokomorowe kosztuje około 2000 zł., dwukomorowe średnio 2700 zł. Średni koszt montażu całego systemu wynosi ok. Zazwyczaj jest ono konieczne raz w miesiącu, a to wiąże się z kosztami na poziomie 200-350,00 zł. Czasami jednak, przy większej ilości osób i mniejszym zbiorniku, konieczne jest jego oczyszczanie nawet co dwa tygodnie. Oznacza to wzrost miesięcznej eksploatacji do 400-700 zł.
Szybki zwrot nakładów
Rozbudowane i zaawansowane przydomowe oczyszczalnie ścieków są tanie w eksploatacji. Opróżnianie zbiornika kosztuje dokładnie tyle samo, co w przypadku szamba. Czynność tę przeprowadza się jednak 1-2 razy w roku. Rocznie zapłacimy więc 400-700 zł, gdy tymczasem w przypadku szamba taka kwota obciąży nas co miesiąc. Co więcej, biooczyszczalnie ścieków przy domu mogą być rozwiązaniem na stałe. W obliczu rosnących cen jej utrzymania, dla wielu jest to kusząca opcja.
Wpływ na Środowisko
Ostatnim aspektem różniącym te dwa systemy jest ich wpływ na środowisko. Jeżeli jakość ścieków odprowadzanych z oczyszczalni spełnia stosowne normy, oczyszczalnie nie stanowią zagrożenia dla wód podziemnych i powierzchniowych. Mogą za to odgrywać pozytywną rolę w środowisku, unieszkodliwiając zanieczyszczenia u źródła ich powstawania i uzupełniając lokalnie zasoby wodne. Nie bez znaczenia są też kwestie ekologiczne. Jak wiadomo, szambo nie oczyszcza ścieków, a ich wywóz generuje ślad węglowy. Ponadto wszelkie nieszczelności powodują wydostanie się zanieczyszczeń, które negatywnie wpływają na środowisko naturalne.
Przydomowe Oczyszczalnie Ścieków - Technologie
Technologie przydomowych oczyszczalni ścieków wykorzystują te same naturalne procesy samooczyszczania, które zachodzą w wodach powierzchniowych. Dotyczy to biologicznej części oczyszczalni. Pożyteczne bakterie, które znajdują się już w doprowadzanych ściekach surowych, są w dużych ilościach niejako hodowane np. w komorach osadu czynnego. Poprzez stosowanie odpowiednich zabiegów technicznych bakteriom tym zapewnia się korzystne warunki do życia.
Producenci przydomowych oczyszczalni ścieków (POŚ) używają bardzo różnych określeń. W ich ofertach przeczytamy więc o oczyszczalniach biologicznych, oczyszczalniach ekologicznych, szambach ekologicznych, oczyszczalniach kompaktowych itd. Podstawowy problem polega na tym, że tego rodzaju nomenklatura nie jest w żaden sposób usystematyzowana, zaś budowa samych oczyszczalni jest niezwykle zróżnicowana.
Przeczytaj także: Oczyszczalnia ścieków krok po kroku
Najdłużej stosowane i wciąż bardzo popularne są oczyszczalnie z drenażem rozsączającym. Dla działania takiej oczyszczalni kluczowe jest to co dzieje się w drenach, a właściwie wokół nich. Dreny otoczone są warstwą grubego żwiru lub innego kruszywa. To tam trafiają wstępnie podczyszczone ścieki i właśnie na tym etapie zachodzi główna część ich rozkładu przez bakterie tlenowe. Zasadniczym problemem jest tu fakt, że nad bardzo dużą częścią całego procesu mamy bardzo ograniczoną kontrolę. Z praktycznego punktu widzenia bardzo ważne jest to, że drenaż zajmuje nie tylko dość dużo miejsca (zwykle 100-200 m2), ale ponadto nie może on być narażony na zalanie przez wody gruntowe. Klasycznego drenażu nie można więc wykonać na działkach, gdzie poziom wód gruntowych jest wysoki.
Drugi zasadniczy typ oczyszczalni przydomowych bywa zbiorczo określany mianem kompaktowych, chociaż producenci używają najrozmaitszych nazw. Chyba najczęściej pojawia się określenie oczyszczalnie biologiczne. Mianowicie praktycznie cały proces oczyszczania zachodzi w wielokomorowym zbiorniku, ewentualnie w kilku zamkniętych zbiornikach połączonych szeregowo. Zapewnia się w nich optymalne warunki do działania bakterii (tlenowych i beztlenowych), rozkładających zanieczyszczenia. Ścieki są tam napowietrzane i przepompowywane, bakterie rozwijają się tam na powierzchni specjalnych kształtek z tworzywa, obracających się tarcz, kopca z porowatego kruszywa itd. Taka oczyszczalnia zajmuje niewiele miejsca (stąd określenie kompaktowa), gdyż zbiorniki mają objętość kilku, maksymalnie kilkunastu metrów sześciennych. Są to więc rozmiary porównywalne ze zwykłym szambem.
Rodzaje przydomowych oczyszczalni ścieków
- Roślinne oczyszczalnie wykorzystują naturalne procesy przyrodnicze, które zachodzą w glebie dzięki obecnym w niej mikroorganizmom, naśladując ekosystem mokradeł.
- Biologiczne oczyszczalnie są dostępne w trzech wersjach - z osadem czynnym, ze złożem biologicznym lub przy zastosowaniu obu technologii na raz.
- Oczyszczalnie drenażowe bazują na drenażu rozsączającym albo filtrze piaskowym lub żwirowym.
Niezależnie od rodzaju przydomowych oczyszczalni, ścieki zawsze oczyszczane są w dwóch etapach - beztlenowym i tlenowym.
Formalności i Ograniczenia
To czy na konkretnej działce będziemy mogli wybudować przydomową oczyszczalnię zależy od kilku czynników. Spośród nich najważniejsze są ograniczenia formalno-prawne, gdyż z problemami technicznymi praktycznie zawsze można sobie jakoś poradzić. Wynika to przede wszystkim z faktu, że oczyszczalnie występują w wielu odmianach o bardzo różnych cechach. Dla odmiany, wobec wymogów prawnych pozostajemy niejako bezradni, po prostu musimy się do nich dostosować.
Najważniejsze są zapisy zawarte w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego (MPZP) lub decyzji o warunkach zabudowy. Zawsze bowiem określają one dopuszczalne sposoby zagospodarowania ścieków. Jeżeli okolica jest skanalizowana to możemy być praktycznie pewni, że w MPZP znajduje się zapis o obowiązku przyłączenia do publicznej sieci, bez dopuszczenia innych rozwiązań. Sporadycznie może się zdarzyć, że z nadzorującego kanalizację zbiorczą zakładu usług komunalnych otrzymamy decyzję mówiącą o braku technicznych i ekonomicznych warunków przyłączenia. Tylko wówczas wchodzi w grę możliwość zbudowania oczyszczalni lub szamba. Takie sytuacje są jednak rzadkością. Trzeba natomiast podkreślić, że w tej sprawie nie ma symetrii - dla inwestora zbyt wysokie koszty nie są argumentem.
Kolejnym niezwykle ważnym czynnikiem z pogranicza prawa i techniki jest obowiązek zachowania określonych odległości pomiędzy oczyszczalnią oraz niektórymi obiektami na działce lub działkach sąsiednich. Największym problemem jest wymóg zachowania przynajmniej 30 m odległości pomiędzy studnią i drenażem lub innym przewodem rozsączającym ścieki do gruntu. W przypadku małych działek może to zablokować możliwość budowy oczyszczalni, tym bardziej, że trzeba uwzględniać również studnie na działkach sąsiednich. Jest tu jednak pewne zastrzeżenie. Mianowicie, te wymogi dotyczą wyłącznie studni, z których pobierana jest woda przeznaczona do spożycia przez ludzi. Bliżej może znajdować się więc studnia, z której woda służy tylko do celów gospodarczych, np.
Eksploatacja Przydomowej Oczyszczalni Ścieków
Oczyszczalnia przydomowa generalnie nie jest zbyt absorbująca, jednak użytkownicy powinni pamiętać o pewnych czynnościach obsługowych. Najczęściej wymagane jest regularne, np. raz w miesiącu uzupełnianie preparatów bakteryjnych. Jeżeli w użytkowaniu oczyszczalni zdarzają się długie, trwające po kilka tygodni przerwy, np. na działkach letniskowych, to zwykle konieczne jest po takiej przerwie wprowadzenie jednorazowej większej dawki bakterii (tzw. startowej). Można powiedzieć, że o bakterie rozkładające ścieki trzeba w pewnym sensie dbać. Lepiej więc nie używać w większej ilości agresywnych środków chemicznych. Pod tym względem korzystniejsze będzie np. mycie naczyń w zmywarce w wyższej temperaturze, za to z użyciem połowy standardowej tabletki.
Ponadto należy zwracać uwagę na wszelkie nietypowe zjawiska w działaniu oczyszczalni. Pojawienie się chociażby nieprzyjemnego zapachu w pobliżu oczyszczalni świadczy o zaburzeniach w jej funkcjonowaniu, niesprawności któregoś z elementów. Regularny serwis firmowy jest też wymagany jako niezbędny warunek uznania gwarancji. Jednak nawet po jej zakończeniu warto zlecać fachowcowi coroczny przegląd. W przypadku większości oczyszczalni konieczne jest także regularne usuwanie gromadzących się w nich osadów. Zależnie od typu oczyszczalni, jej wielkości oraz poziomu obciążenia ściekami może to być potrzebne co kilka miesięcy albo zaledwie co kilka lat.
Właściciele oczyszczalni z drenażem muszą brać pod uwagę jeszcze jeden bardzo kłopotliwy obowiązek związany z serwisem. Mianowicie, po ok. 10 latach pracy dreny zwykle wymagają odkopania i oczyszczenia lub wymiany. Warto regularnie kontrolować, czy w działaniu oczyszczalni nie pojawiły się jakieś niepokojące objawy, np. nieprzyjemny zapach, nadmiar osadu itd.
Kanalizacja Zbiorcza a Przydomowa Oczyszczalnia
Na temat tego czy właściciel oczyszczalni może z niej dalej korzystać po wykonaniu na danym obszarze kanalizacji zbiorczej krąży wiele mitów. Na tym tle dochodziło też już do sporów pomiędzy właścicielami oczyszczalni i lokalnymi władzami samorządowymi. Przede wszystkim właściciel już funkcjonującej oczyszczalni przydomowej nie ma obowiązku z niej rezygnować, nawet jeżeli pojawi się możliwość przyłączenia posesji do kanalizacji zbiorczej. Jednak co bardzo ważne, dotyczy to wyłącznie już funkcjonujących oczyszczalni. Jeżeli zaś oczyszczalni jeszcze nie ma, a posesja znajduje się na terenie skanalizowanym, to właściciel działki nie ma wyboru. Nie może więc wybudować oczyszczalni zamiast wykonać przyłącze kanalizacyjne. Dotyczy to nawet sytuacji, gdy oczyszczalnia jest dla niego rozwiązaniem znacznie korzystniejszym - pod względem kosztów wykonania, eksploatacji, czasu oczekiwania na przyłączenie itd.
Kanalizacja - Alternatywa dla Oczyszczalni?
Kanalizacja służy do zbierania, transportu i unieszkodliwiania ścieków bytowo-gospodarczych oraz wód deszczowych. Sieć rur i kanałów umożliwia transport ścieków do oczyszczalni lub innych urządzeń oczyszczających. Natomiast kanalizacja deszczowa gwarantuje odprowadzanie wód opadowych do zbiorników naturalnych, w tym rzek i jezior. Kanalizacja rozdzielcza obejmuje dwie sieci. Jedna dotyczy ścieków bytowo-gospodarczych, a druga - wód deszczowych. W przypadku systemu półrozdzielczego dwie sieci współpracują dzięki separatorom.
Problemy z dostępnością - kanalizacja nie jest dostępna na wszystkich obszarach. Wiele zależy od lokalizacji nieruchomości, budżetu na instalację oraz preferencji użytkownika. Zazwyczaj za pierwszym rozwiązaniem przemawia niezależność i relatywnie niski koszt instalacji.
Podsumowanie Różnic
Podsumowując, oczyszczalnia ścieków i szambo to dwa różne systemy gospodarki ściekowej, które mają różne funkcje, budowę, koszty oraz wpływ na środowisko. Stąd warto rozpatrzyć budowę własnej przydomowej oczyszczalni ścieków, nie tylko w sytuacji braku możliwości przyłączenia do sieci kanalizacyjnej, ale zawsze, gdy tylko umożliwiają to warunki.
| Cecha | Szambo | Przydomowa Oczyszczalnia Ścieków |
|---|---|---|
| Funkcja | Gromadzenie ścieków | Oczyszczanie ścieków |
| Koszty Inwestycyjne | Niskie | Wysokie |
| Koszty Eksploatacyjne | Wysokie | Niskie |
| Wpływ na Środowisko | Negatywny (ryzyko nieszczelności) | Pozytywny (oczyszczanie ścieków) |
| Obsługa | Częste opróżnianie | Rzadkie opróżnianie, uzupełnianie bakterii |
Dobór i wykonanie oczyszczalni to poważne przedsięwzięcie. Zyskujemy jednak układ niemal bezobsługowy oraz tani w eksploatacji.
tags: #przydomowa #oczyszczalnia #ścieków #a #kanalizacja #różnice
