Jakość Powietrza w Rabce-Zdroju: Normy i Wyzwania
- Szczegóły
Rabka-Zdrój, choć jest miejscowością uzdrowiskową i mieści się w niej Uzdrowiskowy Szpital Dziecięcy, nie może pochwalić się czystym, sprzyjającym zdrowiu powietrzem. Powietrze to - zamiast dobrego wpływu na samopoczucie i rekonwalescencję - truje mieszkańców oraz kuracjuszy rakotwórczą substancją.
Rakotwórczy Benzo(a)piren Głównym Problemem
Za zanieczyszczenie powietrza w Rabce-Zdroju odpowiada przede wszystkim rakotwórczy benzo(a)piren. Rabka-Zdrój regularnie pojawia się w niechlubnych rankingach najbardziej zanieczyszczonych miejscowości w Polsce. Jego roczne stężenie dochodzi tu do 900 proc. normy.
W 2020 r. stężenie benzo(a)pirenu wynosiło 9 ng/m3, a w kolejnym roku 8 ng/m3. Dla porównania, polska norma to 1 ng/m3, a WHO dopuszcza roczne stężenie 0,12 ng/m3. Poprawa jakości powietrza jest więc niewielka.
Bardzo obrazowo przedstawiają to płuca smogowe, czyli specjalna instalacja odwiedzająca polskie miejscowości. Sztuczne płuca, stacjonując w danym miejscu, wybarwiają się w zależności od stężenia zanieczyszczeń w powietrzu - od białego, przez szarość, po czerń. Niestety płuca w Rabce-Zdroju są czarne.
Przyczyny Zanieczyszczenia
Rabka-Zdrój jest tak usytuowana, że nie ma naturalnej wentylacji. Do tego dochodzi duża ilość nieefektywnych, nieekologicznych i przestarzałych pieców, tzw. kopciuchów. Właśnie nagromadzenie tychże kotłów jest główną przyczyną problemu. Nie pomaga też sąsiedztwo terenów, które dokładają swoją cegiełkę do fatalnej jakości powietrza w Rabce-Zdroju.
Przeczytaj także: Rola Inspekcji w ochronie powietrza
Działania na Rzecz Poprawy Jakości Powietrza
Mieszkańcy chcą jednak zmiany i możliwości oddychania świeżym powietrzem. Rabce-Zdrój naturalnie zależy też na utrzymaniu statusu uzdrowiska. Gmina utrzymuje się właśnie z kuracjuszy, których obecność jest dla niej kwestią nadrzędną. W związku z tym Rabka-Zdrój postanowiła poprawić jakość powietrza, aby dostosować ją do wymogów uzdrowiskowych.
Pierwszy poważny krok podjęto już w zeszłym roku. Rabka-Zdrój, mimo głosów przeciwnym, z innymi sześcioma gminami z małopolski przyjęła lokalną uchwałę antysmogową. W związku z tym od 2030 r. w Rabce ma zacząć obowiązywać zakaz palenia węglem.
- Samorząd nie zamiata problemu pod dywan. Na wielu frontach zaczyna walczyć o czyste powietrze. Dziś podjęto intencyjne uchwały - mówi Magdalena Cygan z Nowotarskiego Alarmu Smogowego.
Włodarz przyznał, ze dla uzdrowiska nie ma innego kierunku. Dodał jednocześnie, że musi myśleć przede wszystkim o mieszkańcach, ich zdrowiu i życiu.
Uzdrowiskowa gmina Rabka-Zdrój podejmuje szereg działań zmierzających do poprawy stanu sanitarnego powietrza, w skutek czego znacząco poprawiła się jakość powietrza. Do najistotniejszych należy zaliczyć: pozyskanie środków zewnętrznych wypłacanych mieszkańcom na zasadach dotacji do likwidacji i montażu nowoczesnych źródeł ciepła oraz do docieplenia budynków.
Przeczytaj także: Analiza jakości powietrza w Serocku
Realizacja projektów OZE (instalacje fotowoltaiczne, kolektory słoneczne, pompy ciepła). Obecnie gmina oczekuje na środki z KPO, o jakie aplikowała w ramach Klastra Energii Brama Podhala na kwotę 8 mln zł. Nie można nie wspomnieć o tym, że praktycznie wszystkie budynki spółek gminnych oraz tych z funkcją publiczną (w tym szkoły) przeszły proces modernizacji, tj.
Kolejnym elementem w walce o czyste powietrze, jest gazyfikacja gminy. Gaz sieciowy dostępny jest już w Ponicach i Chabówce. W następnym etapie gaz zostanie doprowadzony do Rdzawki do wysokości Szkoły, a w dalszym etapie do starej zakopianki. Na obszarze strefy uzdrowiskowej A oraz B wprowadzono lokalną uchwałę antysmogową.
Wszystkie te działania przyczyniły się do poprawy stanu sanitarnego powietrza, o którym świadczy raport Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, dotyczący liczby dni z przekroczeniem poziomu dopuszczalnego dla stężeń 24-godzinnych dla pyłu zawieszonego PM10 w latach 2017-2023:
| Rok | Liczba dni z przekroczeniem normy PM10 |
|---|---|
| 2017 | 66 |
| 2019 | 38-65 |
| 2020 | 45 |
| 2021 | 40 |
| 2022 | 27 |
| 2023 | 16 |
Działacze są zgodni, że w Rabce-Zdroju drzemie duży potencjał. Burmistrz jest progresywny. Nie brakuje też chętnych do działania radnych. A udana aktywizacja tej miejscowości, byłaby wzorem dla innych, które również mierzą się z olbrzymim zanieczyszczeniem powietrza. Rabka-Zdrój nadal ma duży problem z jakością powietrza, więc - jak dodają aktywiści - jest tam jeszcze wiele do zrobienia.
Ich zdaniem każda działająca narracja jest dobra. Jednych ludzi poruszą konsekwencje zdrowotne, drugich z kolei finansowe. - O smogu trudno nie usłyszeć. A on Rabce nie pomaga.
Przeczytaj także: Pomiary zanieczyszczeń w Stacji Czernica
Potrzebne Większe Nakłady Finansowe
Co mogłoby pomóc uzdrowisku szybciej osiągnąć pożądany efekt środowiskowy? Jolanta Sitarz-Wójcicka zauważa kolejną kwestię. Poruszono ją również na czwartkowej komisji uzdrowiskowej w Rabce-Zdroju. - Od uzdrowisk siłą rzeczy wymaga się lepszych walorów środowiskowych, niż od zwykłych miejscowości. W związku z tym wydaje mi się, że tam powinny być również większe nakłady finansowe, np. na dotacje, czy inne zapomogi. Jednak to już nie nam decydować, bo musiałoby się to wydarzyć na poziomie ogólnopolskim.
Tym samym aktywistka widzi w kryzysie pewną szansę na osiągnięcie sukcesu. Według niej mówienie na Podhalu o klimacie, to niestety fantazja. Jednak odejście od paliw kopalnych pomoże nie tylko w redukcji smogu, ale również uniezależnieniu się od Rosji. - Tym bardziej wszystkie zapisy uchwały antysmogowej, czy też jej lokalnej wersji, powinny być przestrzegane. To daje nam bezpieczeństwo energetyczne i pewniejszą przyszłość. Wtedy ludzie nie będą się martwić o to, czym będą palić za dwa miesiące.
Dr Jan Golba, prezes Stowarzyszenia Gmin Uzdrowiskowych RP, powiedział, że działania w kierunku poprawy jakości powietrza, choć oczywiste, są trudno społecznie akceptowalne. - Nasza świadomość wzrosła. To niesamowicie istotne, żeby ją budować już od przedszkola i szkoły. (…) Te rozwiązania ekologiczne są drogie. My, jako gminy, ani państwo, ani jakiekolwiek uzdrowisko sami tego nie udźwigniemy. Oczywiście zabiegamy o różnego rodzaju programy i całe szczęście, że one się pojawiają. Bo gdybyśmy chcieli to zrealizować z własnych środków, jak kiedyś to robiły gminy, to byłoby to w dzisiejszych warunkach prawie niemożliwe.
tags: #jakość #powietrza #Rabka #Zdrój #normy
