Jaki filtr powietrza wybrać? Poradnik o filtrach wstępnych i innych

Szczegóły: Opublikowano: 26. November 2025

Filtracja powietrza to najskuteczniejsza metoda usuwania z niego szkodliwych zanieczyszczeń, w tym pyłów zawieszonych, lotnych związków organicznych i tlenków azotu. Jest to możliwe dzięki silnikowi z wentylatorem, który powoduje pobranie zanieczyszczonego powietrza z otoczenia i kieruje je do systemu filtrującego. Filtracja polega na oczyszczaniu powietrza poprzez wymuszenie jego przepływu przez filtry, które zatrzymują (a rzadziej neutralizują) zanieczyszczenia.

Rodzaje filtrów powietrza

W domowych urządzeniach AGD wykorzystywane są różne rodzaje filtrów, a każdy z nich odpowiada za eliminację określonych zanieczyszczeń. Wśród najczęściej stosowanych rozwiązań znajdują się:

Filtr HEPA
Filtr węglowy
Filtr wstępny
Filtr wodny

Stosuje się je w różnych kombinacjach, w zależności od rodzaju sprzętu i jego przeznaczenia.

Filtr wstępny

Filtr wstępny to pierwsza linia obrony w urządzeniach oczyszczających powietrze. Jego zadaniem jest zatrzymywanie największych, widocznych gołym okiem zanieczyszczeń: kurzu, sierści zwierząt, włókien tkanin, pyłków roślin, a nawet drobnych owadów. Dzięki niemu powietrze trafiające do bardziej zaawansowanych filtrów (np. HEPA i węglowy) jest wstępnie oczyszczone - a same filtry główne są mniej obciążone i dłużej zachowują swoją skuteczność. Filtr wstępny jest najczęściej wielorazowy i nadaje się do mycia, co czyni go wyjątkowo wygodnym i ekonomicznym.

Filtr nylonowy

Filtr nylonowy to element systemu filtracji, który zazwyczaj znajduje się za klasycznym filtrem wstępnym i stanowi drugi etap oczyszczania powietrza. Wykonany z gęsto plecionej siatki nylonowej, zatrzymuje większe cząsteczki zanieczyszczeń, które nie zostały wychwycone wcześniej - takie jak kurz, włókna, sierść zwierząt czy większe pyłki roślin. Choć nie oczyszcza powietrza z alergenów, smogu czy drobnoustrojów, jego zadaniem jest odciążenie dokładniejszych filtrów, takich jak HEPA czy węglowy. Filtr nylonowy stosuje się m.in. w oczyszczaczach powietrza, osuszaczach oraz klimatyzatorach. Jego dużą zaletą jest to, że można go łatwo wyjąć, opłukać pod bieżącą wodą i ponownie zamontować.

Przeczytaj także: Poradnik: Wybór nawilżacza

Filtr węglowy

Kiedy myślisz o czystym powietrzu, najpewniej wyobrażasz sobie brak kurzu, pyłków i alergenów. A co z zapachami? Albo z tym, czego nie widzisz - jak lotne związki organiczne. Właśnie tu do akcji wkracza filtr węglowy, czyli niepozorny, ale bardzo skuteczny element oczyszczaczy powietrza. Filtr węglowy to specjalny materiał pokryty warstwą aktywnego węgla, który pochłania zapachy i szkodliwe związki chemiczne. To dzięki temu filtr węglowy poprawia komfort oddychania nie tylko w sensie fizycznym, ale też - sensorycznym. Powietrze staje się po prostu świeższe i bardziej neutralne.

Filtr węglowy pochłania szkodliwe gazy, a więc m.in. lotne związki organiczne oraz tlenki siarki i azotu. Dodatkowo eliminuje nieprzyjemne zapachy. Filtr ten zbudowany jest z węgla aktywnego, który powstaje z różnych materiałów węglowych poddanych odpowiedniej obróbce. Charakteryzuje się bardzo dobrym stosunkiem powierzchni chłonnej do masy.

Filtr HEPA

Filtr HEPA to jeden z najskuteczniejszych filtrów stosowanych w urządzeniach AGD do oczyszczania powietrza. Nazwa HEPA to skrót od angielskiego High Efficiency Particulate Air, co w dosłownym tłumaczeniu oznacza „wysokowydajny filtr cząstek stałych”. Jego zadaniem jest wychwytywanie nawet najdrobniejszych cząsteczek - usuwa z powietrza do 99,97% zanieczyszczeń o wielkości powyżej 0,3 mikrona. Oznacza to, że skutecznie eliminuje m.in. pyłki roślin, drobne zanieczyszczenia mechaniczne i alergeny. Dzięki tak wysokiej skuteczności filtr HEPA jest szczególnie polecany alergikom oraz osobom, które chcą zadbać o czyste i zdrowe powietrze w swoim domu. Występuje najczęściej w oczyszczaczach powietrza i odkurzaczach, jednak posiadają go również nowoczesne wentylatory bezłopatkowe.

HEPA (ang. High Efficiency Particulate Air) to wysokogatunkowy, cząsteczkowy filtr powietrza przypominający w swej budowie złożoną harmonijkę. Produkowany niegdyś wyłącznie ze spiekanego szkła, stworzony został na potrzeby projektu Manhattan - amerykańskiego programu budowy bomby atomowej. Dziś filtr HEPA wykonywany jest głównie z polipropylenu i stosowany bardzo często w sprzętach poprawiających jakość powietrza w pomieszczeniach.

Filtr HEPA zatrzymuje w swej strukturze najdrobniejsze zanieczyszczenia, również te, których nie sposób dostrzec ludzkim okiem. Teoretycznie najmniejsze spośród wymienionych są bakterie. Przyjmują z zasady typowy rozmiar 0,35-10 µm. Nieco większe i zarazem jedne z najbardziej niebezpiecznych są pyły zawieszone. Występują głównie w 2 rodzajach, klasyfikuje się je jako PM2.5 i PM10. Pierwsze osiągają rozmiar do 2,5 µm, dzięki czemu przenikają bezpośrednio do krwi, stanowiąc realne zagrożenie dla organizmu. Drugie o wielkości 2,5-10 µm mogą być filtrowane przez ludzki układ oddechowy, jednak wciąż stanowią źródło wielu chorób, również tych cywilizacyjnych. Uczulająca sierść zwierząt (0,5-100 µm) to kolejne z zanieczyszczeń przechwytywanych przez filtry HEPA. Pleśń (2-20 µm) wywołana między innymi przez nadmierny poziom wilgoci także stanowi zagrożenie dla układu oddechowego.

Przeczytaj także: Woda destylowana: charakterystyka

Klasy filtrów HEPA

Filtry HEPA dzielą się na kilka klas, które określają ich skuteczność w zatrzymywaniu cząstek stałych:

E10-E12 - tzw. podstawowe filtry HEPA, zatrzymują od 85% do 99,5% cząsteczek.
H13 - filtr wysokiej klasy, który eliminuje aż 99,95% zanieczyszczeń o wielkości powyżej 0,3 mikrona.
H14 - filtr klasy medycznej, usuwający nawet 99,995% zanieczyszczeń.

Rodzaje filtrów HEPA

Filtry zmywalne - wykonane z wytrzymałego poliestru.
Filtry niezmywalne - produkowane z celulozy, strukturą przypominają cienką kartkę papieru.
Filtry zintegrowane - stanowią połączenie kilku warstw filtracyjnych, np. filtra HEPA z filtrem węglowym lub wstępnym.

Wymagania, jakie musi spełniać filtr, by mógł znaleźć się w danej kategorii, określa norma PN-EN 1822- 1:2009. Poza HEPA w oczyszczaczach powietrza można znaleźć także filtry EPA.

Filtr wodny

Filtr wodny to element wykorzystywany w klimatyzatorach ewaporacyjnych, czyli urządzeniach, które chłodzą pomieszczenia w naturalny sposób - bez stosowania chemicznych czynników chłodniczych. Wewnątrz klimatyzera znajduje się specjalna mata nasączona wodą, przez którą odbywa się przepływ powietrza. Główna rola filtra wodnego to funkcja nawilżania powietrza. Choć nie jest to filtr typowo oczyszczający, filtr wodny wychwytuje drobne zanieczyszczenia, takie jak kurz, włókna czy pyłki. Działa więc jak bardzo delikatna bariera, która może częściowo oczyścić powietrze z największych cząstek.

Filtry w różnych urządzeniach

Filtry powietrza znajdują dziś zastosowanie w wielu urządzeniach - od oczyszczaczy, przez osuszacze, klimatyzatory, klimatory ewaporacyjne, aż po odkurzacze. Dzięki nim sprzęty te stają się sprzymierzeńcami nie tylko alergików, ale wszystkich, którzy chcą zadbać o zdrowie, komfort i lepszy mikroklimat w domu.

Oczyszczacze powietrza

W Polsce główną przyczyną decyzji o zakupie oczyszczacza powietrza jest chęć ochrony przed smogiem. W takiej sytuacji najlepiej sprawdzi się urządzenie wyposażone w filtr HEPA oraz filtr węglowy. Filtr HEPA zatrzymuje główny składnik smogu, czyli pyły zawieszone PM1, PM2,5 i PM10. Poza zanieczyszczaniami smogowymi usuwa alergeny, bakterie i wirusy.

Przeczytaj także: Filtr sportowy do Audi TT 8N: Recenzja

Podstawową rolę w oczyszczaczach powietrza odgrywa wspomniany już filtr HEPA. Oczyszczacz powietrza umożliwia usuwanie z powietrza dymu tytoniowego.

Podsumowując przedstawione do tej pory informacje, można stwierdzić, że filtry HEPA oraz węglowy to najważniejsze technologie dobrego oczyszczacza powietrza. Pojawia się zatem pytanie: co z filtrem wstępnym, który jest obecny w wielu urządzeniach? Czy stanowi on zbędny element? Filtr wstępny zatrzymuje duże zanieczyszczenia, głównie kurz oraz sierść. Odgrywa więc pomocniczą rolę przy alergii. Ponadto zapobiega zbędnemu zapychaniu dalszych filtrów. Zgromadzone na nim zanieczyszczenia można (a nawet trzeba) szybko usunąć.

Wybór oczyszczacza z odpowiednimi filtrami jest ważny, ale istotną rolę odgrywa także ich prawidłowa eksploatacja. Aby dobrze spełniały swoją funkcję, należy regularnie je wymieniać (filtr HEPA i węglowy) lub czyścić (filtr wstępny). Częstotliwość wymiany filtrów może być różna. Warto zatem co jakiś czas skontrolować stan filtrów. Zmiana koloru filtra HEPA z białego na ciemnoszary lub czarny to oznaka jego zużycia. Jeśli chodzi o filtr wstępny, to nie podlega on wymianie, lecz powinien być regularnie oczyszczany.

Odkurzacze

W niektórych urządzeniach znajdują się wyłącznie filtry siatkowe, czyli wstępne. Jednak wiele odkurzaczy ma filtr HEPA, który zatrzymuje m.in. alergeny wziewne. Jeśli domownicy zmagają się z alergią, to odkurzacz pionowy lub robot sprzątający z filtrem HEPA będzie idealnym wyborem. W odkurzaczach skuteczność filtracji uzależniona jest od mocy ssącej.

Klimatyzatory

Wiele klimatyzatorów wyposażonych jest w filtry wstępne, które zatrzymują największe zanieczyszczenia. Jednak można znaleźć także klimatyzator przenośny lub split z filtrem HEPA, a rzadziej z filtrem węglowy.

Osuszacze powietrza

Osuszacz powietrza często jest wyposażony jedynie w filtr wstępny, ale nie brakuje urządzeń oferujących dokładniejszą filtrację. Na szczególną uwagę zasługują osuszacze z filtrem HEPA, ponieważ wychwytuje on m.in. alergeny. Osuszacz z oczyszczaczem posiada zaawansowany system filtrowania zanieczyszczeń.

Większość osuszaczy powietrza posiada tylko jeden filtr, czyli filtr wstępny. Jego zadaniem jest zatrzymywanie takich cząstek jak kurz, sierść i większe pyłki. Filtr wstępny jest wykonany z włókna szklanego. Jest on osadzony na stelażu z plastiku lub aluminium. Do jego zadań należy ochrona pozostałych filtrów przed szybkim zużyciem. Filtr HEPA w osuszaczu jest kluczowy w procesie oczyszczania powietrza. Filtr węglowy stanowi ważne uzupełnienie dla filtra HEPA. Funkcja jonizacji wspomaga proces oczyszczania powietrza. Jeśli chcesz zadbać o jakość powietrza we wnętrzu, wybierz osuszacz powietrza z filtrem HEPA. Rekomendujemy osuszacz z filtrem węglowym i jonizatorem.

Osuszacz z funkcją oczyszczania to praktyczne i sprawdzone rozwiązanie. Po pierwsze nadmierna wilgotność sprzyja powstawaniu grzybów i pleśni. Sam proces osuszania polega na kondensacji pary wodnej. Następnie jest ono schładzane, wskutek czego pojawia się para wodna.

Najważniejszym parametrem jest jednak wydajność osuszania wyrażana w litrach na dobę. Powinna być ona większa niż 20 l na dobę.

Jak wybrać odpowiedni filtr?

Filtracja powietrza nie zawsze jest tak samo skuteczna. Jak już wspomnieliśmy, różne filtry usuwają różne zanieczyszczenia. Nie bez znaczenia jest też wielkość filtrów - jeśli są one małe, to szybko ulegną zużyciu i efektywność filtracji znacząco spadnie. Filtry HEPA różnią się między sobą także klasą, czyli skutecznością wychwytywania zanieczyszczeń, ale wbrew pozorom nie odgrywa ona aż tak ważnej roli. Podczas pracy oczyszczacza powietrze stale przepływa przez filtry, dlatego zanieczyszczenia, które nie zostały wychwycone za pierwszym razem, zostaną zatrzymane kolejnym.

Podczas wyboru oczyszczacza należy uwzględnić CADR. To objętość powietrza oczyszczonego przez urządzenie w ciągu jednej godziny. Mówi zatem o tempie oczyszczania. Wydajność ma ważny wpływ na to, w jak dużym pomieszczeniu oczyszczacz będzie w stanie utrzymać dobrą jakość powietrza.

Użytkowanie oczyszczacza powietrza

Nie bez znaczenia jest też sposób używania oczyszczacza powietrza:

Prawidłowe ustawienie oczyszczacza - nie ma zbyt wielu ograniczeń co do lokalizacji oczyszczacza powietrza, lecz nie należy stawiać go w odległości mniejszej niż 20 cm od ściany, we wnęce czy pod biurkiem.
Kontrola stopnia zużycia filtrów - filtry takie jak HEPA i węglowy po pewnym czasie zużywają się, co skutkuje obniżeniem skuteczności oczyszczania powietrza. Wiele oczyszczaczy ma wskaźniki zużycia filtrów, lecz ich wskazania nie zawsze są wiarygodne. Uwzględniają bowiem tylko czas pracy, podczas gdy na tempo zużywania filtrów duży wpływ ma stopień zanieczyszczenia powietrza w miejscu użytkowania urządzenia. Zużycie najłatwiej rozpoznać po filtrze HEPA, który tuż po zakupie był biały.
Pamiętanie o zasadzie jeden oczyszczacz na jedno pomieszczenie - nawet najbardziej wydajny oczyszczacz nie obsłuży na raz całego mieszkania. Pomiędzy pokojami nie ma bowiem dostatecznie silnej wymiany powietrza.

Przegląd oczyszczaczy powietrza z filtrem HEPA

Przedstawiamy subiektywny zbiór najlepszych oczyszczaczy powietrza wyposażonych w wysokiej klasy filtry HEPA/EPA:

Oczyszczacz powietrza Sharp UA-KIN50E-W
Oczyszczacz powietrza Philips Dual Scan AC3858/51
Oczyszczacz powietrza LIFAair LA333
Oczyszczacz powietrza Electrolux Pure A9 PA91-605GY
Oczyszczacz powietrza Blueair HealthProtect 7440i
Oczyszczacz powietrza IDEAL AP 40 Pro

Mechanizmy działania filtrów HEPA

Każdy z tych mechanizmów oddziałuje na cząsteczki o innej wielkości, masie i poruszające się z inną prędkością:

Intercepcja: Gdy cząsteczki płynące z prądem powietrza zbliżają się do włókna filtra HEPA, mogą zostać przechwycone i przykleić się do niego.
Impakt: Duże cząsteczki, będąc cięższe, mają tendencję do poruszania się prostoliniowo, zamiast śledzić strumień powietrza.
Dyfuzja molekularna: Najmniejsze cząsteczki, takie jak cząsteczki o wielkości poniżej 0,1 mikrometra, poruszają się w sposób chaotyczny z powodu zjawiska dyfuzji Browna.

Dodatkowe funkcje oczyszczaczy powietrza

Filtry mechaniczne to nie jedyne sposoby na oczyszczenie powietrza z unoszących się w nim zanieczyszczeń. Nie bez powodu oczyszczacze powietrza, nawilżacze, a także wentylatory i kolimatory coraz częściej wyposażane są w dodatkowe funkcje nawilżania i jonizacji powietrza. Są to metody wspomagające dobre oczyszczanie powietrza, realnie poprawiające jego jakość i tworzące zdrowy mikroklimat w domowych przestrzeniach.

Jonizator powietrza

Jonizacja polega na wytwarzaniu jonów ujemnych, które przyłączają się do cząsteczek zanieczyszczeń unoszących się w powietrzu - takich jak kurz, dym, pyłki czy alergeny. Dzięki temu stają się one cięższe, szybciej opadają lub są łatwiej wyłapywane przez filtry w urządzeniu. To prosty sposób na wspomaganie oczyszczania powietrza i poprawę jego jakości w pomieszczeniach.

Nawilżacz powietrza

Nawilżacz powietrza poprawia komfort oddychania i ogranicza unoszenie się pyłu oraz kurzu, co ułatwia utrzymanie czystszego powietrza w pomieszczeniach. Odpowiednia wilgotność sprzyja również lepszemu samopoczuciu, chroni śluzówki przed wysychaniem i zmniejsza podatność na infekcje. Dodatkowo regularne nawilżanie powietrza wspiera kondycję skóry, włosów i paznokci.

Elementy przygotowania sprężonego powietrza

Proponujemy sprzęt i osprzęt do filtrowania sprężonego powietrza dzięki którym w sposób efektywny wyeliminowane zostaną wszelkie zanieczyszczenia i zredukowane ciśnienie do sugerowanego poziomu. Elementy przygotowania sprężonego powietrza mają zastosowanie m.in. w lakierniach, narzędziach pneumatycznych (zwiększając ich efektywność i przedłużając żywotność) czy siłownikach pneumatycznych.

Filtracja powietrza ma na celu uzyskanie sprężonego powietrza odznaczającego się:

Nie występowaniem wody w żadnej postaci
Poziomem substancji zanieczyszczających nie przekraczającym 5 um.
Brakiem olejów czy też innego rodzaju cieczy w formie kropel

Filtrowanie powietrza - proces filtracji powietrza polega na tym że powietrze wchodzi do filtra poprzez ruch wirowy powietrza. Następnie przechodzi przez wkład filtracyjny a zanieczyszczenia zostają odseparowane na wkładzie filtracyjnym. Finalnie, czyste powietrze wychodzi drugim otworem z filtra.

W celu uzyskania takiego efektu polecamy:

Zespoły przygotowania sprężonego powietrza - różne warianty wykonania (w tym ze stali nierdzewnej) oraz konfiguracji połączeń. Bloki składają się z trzech elementów: reduktora, filtra i smarownicy. Rolą zespołów jest przygotowanie powietrza wychodzącego z kompresora dla różnych procesów technologicznych. W bloku przygotowania powietrza każdy element jest odpowiedzialny za wykonanie określonych funkcji:
- Filtry oczyszczają, zapewniają filtrację powietrza poprzez zatrzymanie substancji zanieczyszczających oraz częściowo olej wychodzący ze sprężarki
- Reduktory zapewniają redukcję ciśnienia wychodzącego z kompresora do wartości wymaganej w danym procesie
- Smarownice wykonują operację smarowania powietrza mgiełką olejową. W zależności od aplikacji (niektóre tego wymagają, inne nie) stosowanie smarownic nie zawsze jest konieczne w zespołach przygotowania powietrza.
Filtry ciśnieniowe - w tym filtry powietrza (wstępne, dokładne, liniowe, dla wysokich wartości ciśnienia, lub ze stali nierdzewnej) i filtry do wody. Filtracja powietrza przy użyciu filtrów wstępnych polega na eliminacji zgrubnych zanieczyszczeń. Filtrowanie powietrza przebiega na poziomie 20 mikronów, w przypadku większych filtrów filtracja wynosi 50 mikronów. Filtry wstępne montowane są zaraz za sprężarką. Warto pamiętać że częste wymiany wkładów filtracyjnych poprawiają jakość jakość sprężonego powietrza na wyjściu. W przypadku filtrów dokładnych, montaż wykonać należy przy samych punktach poboru sprężonego powietrza. Ich zadaniem jest przygotowanie powietrza dla danych aplikacji. Filtry dokładne zawsze muszą być poprzedzone filtrem wstępnym. Filtrowanie powietrza w zależności od aplikacji wynosi 5 mikronów; 0,3 mikrona lub nawet 0,01 mikrona. Z kolei filtry liniowe montowane są tam gdzie fizycznie nie ma miejsca na standardowe filtry. Bardzo często stosowane są przed narzędziami pneumatycznymi. Filtracja powietrza takich filtrów wynosi 20-30 mikronów.
Reduktory ciśnienia - bardzo szeroki wybór reduktorów ciśnienia powietrza, gazów itd.
Smarownice mgłą olejową - służą do nasycania olejem czynnika roboczego w celu ochrony przed korozją i zmniejszenia zużycia współpracujących detali elementów pneumatyki.
Zaworo-filtry - do powietrza i wody w kilku wersjach, także w wykonaniu ze stali nierdzewnej. Zaworo-filtr jest złożony z dwóch elementów: filtra i reduktora sprężonego powietrza. Jako jeden element posiada kompaktową obudowę. Standardowo filtr odpowiada za filtrację powietrza, natomiast reduktor pozwala na wyregulowanie sprężonego powietrza do wymaganego ciśnienia.
Kombibloki - to bloki przygotowania powietrza w jednym elemencie. Stosowane są wszędzie tam gdzie nie ma miejsca na stosowanie standardowych zespołów przygotowania powietrza. Za filtrowanie powietrza odpowiada filtr powietrzny, zawór redukcyjny reguluje ciśnienie sprężonego powietrza, a smarowniczka „smaruje” powietrze mgiełką olejową.
Kostki rozdzielcze - pozwalają połączyć kolejne elementy zespołów przygotowania powietrza.

tags: #jaki #filtr #powietrza #wybrać #czy #z