Awarie Oczyszczalni Ścieków "Czajka" w Warszawie i Ich Następstwa
- Szczegóły
Oczyszczalnia Ścieków „Czajka” znajduje się przy ul. Czajki 4/6 w Warszawie. O awarii kolektora przesyłającego ścieki z lewobrzeżnej Warszawy do oczyszczalni "Czajka" i prowadzonym w związku z tym zrzucie ścieków do Wisły prezydent stolicy Rafał Trzaskowski poinformował w sobotę. Problemy w układzie przesyłowym, którym ścieki z lewobrzeżnej Warszawy płynęły do położonej na prawym brzegu Wisły "Czajki", zaczęły się 27 sierpnia 2019 roku.
Pierwsza awaria i jej następstwa
27 sierpnia 2019 r. około godz. 5 rano nastąpiło rozszczelnienie rurociągu technologicznego „A”, transportującego ścieki z części lewobrzeżnej Warszawy do OŚK Czajka. Ścieki zalały tunel na długości ok. 850 m. Przesył ścieków został uruchomiony rurociągiem „B”. Dzień później około godz. 7 rano nastąpiło nagłe rozszczelnienie rurociągu „B”.
Wskutek awarii zarząd Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji podjął decyzję o zrzucie ścieków do Wisły. Opinię publiczną na konferencji prasowej powiadomił o tym prezydent stolicy. Nieczystości były spuszczane do rzeki z dawnego kanału ściekowego przy moście im. Marii Skłodowskiej-Curie. Trzaskowski uspokajał, że warszawiacy mogą korzystać z dostarczanej im wody, bo zrzut jest poniżej wszystkich warszawskich ujęć. Służby ostrzegały jednak przed korzystaniem z rzeki mieszkańców kolejnych powiatów leżących na północ od stolicy.
Jeszcze 28 sierpnia 2019 roku minister obrony narodowej Mariusz Błaszczak zadeklarował gotowość wojska do pomocy w walce ze skutkami awarii. 3 września 2019 roku żołnierze ukończyli budowę mostu pontonowego, na którym ułożono dwie nitki zastępczego rurociągu. 14 września Dworczyk poinformował, że instalacja osiągnęła zakładaną wydajność i pompuje do oczyszczalni 100 procent ścieków. Jak informowały potem Wody Polskie, w całą akcję budowy i utrzymania rurociągu zaangażowanych było ponad 500 osób, w tym 200 żołnierzy.
W czasie, gdy działał rurociąg na Wiśle, na zlecenie MPWiK naprawiono kolektor. Od połowy listopada, po kosztującej miasto 40 mln zł naprawie, ścieki do "Czajki" znów płynęły w układzie przesyłowym pod dnem rzeki. Przed zażegnaniem awarii okazało się, że w zakładzie "Czajka" od grudnia 2018 roku nie działała stacja termicznej utylizacji osadów ściekowych (STUOŚ). Sprawę nagłośnili radni PiS w połowie września 2019 roku. Z powodu tej usterki osady były przekazywane firmom zewnętrznym. Pochodziły nie tylko z "Czajki", lecz także z innych zakładów MPWiK.
Przeczytaj także: Oczyszczalnia Czajka: Awarie
Łącznie od dnia pierwszej awarii (28 sierpnia 2019 r.) do dnia jej usunięcia (16 listopada 2019 r.) do Wisły odprowadzono ponad 5 mln 100 tys. m3 surowych ścieków.
Druga awaria i reakcja
Minął rok i jeden dzień od konferencji, na której prezydent stolicy poinformował o pierwszej awarii "Czajki", gdy ścieki znów zaczęto zrzucać do Wisły. Druga awaria wystąpiła 29 sierpnia 2020 r., co spowodowało intensywny wypływ ścieków oraz zalanie części tunelu i części komory wejściowej syfonu. Znów ścieki trafiały bezpośrednio do Wisły.
30 sierpnia 2020 roku po spotkaniu strony rządowej z władzami stolicy zapadła decyzja o ponownej budowie mostu pontonowego na Wiśle. 9 września 2020 roku most połączył oba brzegi rzeki. Wojsko ostatecznie zdemontowało most w połowie grudnia. MPWiK przełączyło wówczas przepływ ścieków z tymczasowego układu na moście pontonowym do nowego, rurociągu alternatywnego układu przesyłowego, który został wydrążony pod Wisłą.
W reakcji na awarię premier Mateusz Morawiecki podjął decyzję o budowie alternatywnego rurociągu, którym ścieki z lewobrzeżnej Warszawy zostaną przerzucone na prawy brzeg, aby trafiły do oczyszczalni "Czajka". Pomoc rządu przyjęły władze stolicy. Prace wykonywane przy tym projekcie mają zostać sfinansowane z rezerwy ogólnej premiera.
Prezes Wód Przemysław Daca podkreśla, że poza rozwiązaniem awaryjnym konieczna jest budowa trwałego, alternatywnego rurociągu tłoczącego ścieki z lewego na prawy brzeg Wisły. Zarówno spółka, jak i resort gospodarki morskiej przypominają, że apelowali o to jeszcze przed kolejną awarią.
Przeczytaj także: Przydomowe oczyszczalnie ścieków Zawiercie
Przyczyny awarii według NIK
W ocenie biegłych powołanych przez NIK zmiany wykonawcze względem projektu budowlanego układu przesyłowego ścieków do Oczyszczalni Ścieków Komunalnych „Czajka” (OŚK Czajka) stworzyły warunki, które najprawdopodobniej doprowadziły do pierwszej awarii o znacznym zasięgu. Również podczas projektowania i uzyskiwania wymaganych pozwoleń nie wyeliminowano rozwiązań projektowych zwiększających ryzyko wystąpienia awarii.
Powołani przez NIK biegli ustalili, że jedną z głównych przyczyn pierwszej awarii i prawdopodobnie drugiej było zastosowanie pianobetonu.
MPWiK w styczniu 2022 roku poinformowało, że według ekspertyzy Politechniki Krakowskiej przyczyną awarii z sierpnia 2020 r. były błędy w projekcie zleconym w 2006 r.
Działania naprawcze i modernizacja
W związku z realizacją przedsięwzięć, których zadaniem było zapewnienie bezpiecznego transferu ścieków do "Czajki", spółka zawarła umowy na usługi, dostawy i roboty budowlane na łączną wartość ok. "W pierwszym etapie wykonano przejście pod rzeką Wisłą jednym rurociągiem, który zapewnia transfer wszystkich ścieków sanitarnych w porze suchej.
Odpowiedzialność i konsekwencje
Władze miasta dopuściły się karygodnego zaniedbania. Ponowna awaria tak ważnej infrastruktury każe pociągnąć do odpowiedzialności osoby, które przez ostatni rok odpowiadały za +Czajkę+ i nadzór nad oczyszczalnią. Ruch apeluje o dymisję Soszyńskiego, wiceprezydenta odpowiedzialnego m.in. za kwestie infrastruktury wodociągowo-kanalizacyjnej.
Przeczytaj także: Oczyszczalnia oksydacyjna: zasady działania
MJN chce także dymisji całego zarządu Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji m.st. Warszawy, którego częścią jest zakład "Czajka". Na czele zarządu od 2016 roku jest prezes Reneta Tomusiak - wcześniej, od 2007 roku była dyrektorem Biura Nadzoru Właścicielskiego Urzędu m.st. Warszawy. Członkami zarządu MPWiK są: Lucyna Golatowska, Tomasz Mencina.
Za całość procesu projektowania, budowy i eksploatacji układu przesyłowego ścieków do OŚK Czajka, oraz za analizę ryzyka jego awarii, odpowiedzialność wzięło MPWiK. Projekt budowlany zawierał jednak rozwiązania zwiększające ryzyko wystąpienia awarii układu przesyłowego ścieków. Prezydent m.st. Warszawy nie zapewnił skutecznego nadzoru nad prawidłowością postępowania administracyjnego.
Jak ustaliła NIK, MPWiK nie było dostatecznie przygotowane do działania w czasie poważnych awarii związanych z nieszczelnością układu przesyłowego ścieków. Mimo dużego doświadczenia obsługa systemu sterowania kolektorami nie była przygotowana do sprawnego reagowania w czasie awarii, w warunkach znaczącego stresu. Przy braku szczegółowych procedur operowania instalacją w przypadku nieszczelności zapanował chaos, który powiększył skalę awarii i zniszczeń.
Charakterystyka Oczyszczalni "Czajka"
Oczyszczalnia ścieków „Czajka” stosuje procesy mechaniczne i biologiczne. Powstałe podczas oczyszczania osady ściekowe, w kontrolowanych warunkach, ulegają fermentacji. Zaraz po uruchomieniu „Czajki”, w 1991 roku, ścieki oczyszczano jedynie poprzez redukcję związków węgla organicznego. Z czasem dodano rozwiązania umożliwiające usuwanie ze ścieków także związków biogennych, czyli azotu i fosforu. Jednak ograniczenia wynikające z konstrukcji istniejących obiektów technologicznych nie pozwalały osiągnąć norm dla ścieków oczyszczonych, obowiązujących obecnie w Polsce i innych krajach unijnych.
Zmodernizowana „Czajka” jest obecnie jedną z największych i najnowocześniejszych oczyszczalni ścieków w Polsce. Do 2012 roku oczyszczaliśmy tu ścieki wyłącznie z prawobrzeżnych dzielnic Warszawy i okolicznych gmin: Legionowa, Zielonki, Jabłonnej, Marek i Ząbek (ok. 180 tys. m3/d). W lipcu 2012 r. do oczyszczalni kolektorami przesyłowymi położonymi pod dnem Wisły, dopłynęły ścieki z centralnej i północnej części Warszawy lewobrzeżnej (ok. 240 tys. m3/d). Docelowo Zakład „Czajka” zaprojektowany jest na przyjęcie 435 tys.
„Czajka” to oczyszczalnia mechaniczno-biologiczna z podwyższonym usuwaniem ze ścieków związków biogennych. Dopływające ścieki mieszają się w komorze zbiorczej, a następnie przepływają kolejno przez kraty, piaskowniki i osadniki wstępne, skąd dopływają do pompowni pośredniej. Podniesione przez pompownię, rozdzielane są następnie na 10 ciągów technologicznych. Każdy z nich składa się z reaktora biologicznego z osadem czynnym typu BIODENIPHO i zespołu dwóch osadników wtórnych. Osad z osadników wstępnych odprowadzany jest do zagęszczaczy grawitacyjnych i po zagęszczeniu mieszany jest z osadem nadmiernym zagęszczonym na wirówkach. Zagęszczone osady zmieszane kierowane są dalej do Wydzielonych Komór Fermentacyjnych, gdzie w procesie stabilizacji beztlenowej osadów powstaje biogaz. Częściowo spalamy go w kotłowni oraz w stacji gazogeneratorów. Przefermentowane osady są następnie odwadniane i kierowane do unieszkodliwienia w Stacji Termicznej Utylizacji Osadów Ściekowych (STUOŚ). Osady są unieszkodliwiane w piecach fluidalnych połączonych ze specjalnymi kotłami. Wszystko po to, aby odzyskać jak najwięcej energii.
Tabela: Chronologia Wydarzeń związanych z Awarami "Czajki"
| Data | Wydarzenie |
|---|---|
| 27 sierpnia 2019 | Rozszczelnienie rurociągu "A" |
| 28 sierpnia 2019 | Rozszczelnienie rurociągu "B", rozpoczęcie zrzutu ścieków do Wisły |
| 3 września 2019 | Ukończenie budowy mostu pontonowego z rurociągiem zastępczym |
| 16 listopada 2019 | Zakończenie naprawy kolektora, wznowienie przesyłu ścieków pod dnem rzeki |
| 29 sierpnia 2020 | Druga awaria, ponowny zrzut ścieków do Wisły |
| 9 września 2020 | Ponowne połączenie brzegów Wisły mostem pontonowym |
tags: #czajka #oczyszczalnia #zarząd
