Normy Cynku w Wodzie Pitnej w Polsce: Ewolucja Przepisów i Ich Wpływ na Jakość Wody
- Szczegóły
Parametry oceny jakości wody do picia są unormowane rozporządzeniami Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej.
Historia Norm Jakości Wody w Polsce
Rozporządzenie z dnia 16 listopada 1961 r., obowiązujące przez okres 16 lat, określało w zakresie dopuszczalnych ilości substancji chemicznych w wodzie do picia, maksymalne stężenia tylko kilku składników mineralnych: chlorków, fluorków, siarczanów, żelaza, manganu oraz ołowiu, arsenu, miedzi i cynku. Rozporządzenie zawierało jeszcze lakoniczny paragraf 20 o następującej treści: "zawartość substancji promieniotwórczych nie może przekraczać norm określonych w obowiązujących przepisach o ochronie przed promieniowaniem jonizującym".
Nowelizacja tego rozporządzenia w roku 1977 polegała z jednej strony na podniesieniu dopuszczalnej zawartości niektórych składników, na przykład: chlorków z 250 do 300 mg/dm3, fluorków z 1,0 do 1,5 mg/dm3, siarczanów z 150 na 200 mg/dm3, żelaza z 0,3 na 0,5 mg/dm3, z drugiej strony na obniżeniu dopuszczalnej zawartości miedzi z 1,0 na 0,5 mg/dm3 i wprowadzeniu dodatkowych norm odnoszących się do mikrozanieczyszczeń organicznych, pestycydów z grupy węglowodorów chlorowanych oraz detergentów (SPC).
Normy jakościowe zostały ponownie zmienione w 1990 r. i w tej wersji stanowią zestaw aktualnie obowiązujących wymagań sanitarnych dla wody pitnej.
Kierunki Zmian Norm Sanitarnych
Interesujące, z punktu widzenia konsumenta wody wodociągowej, jest stwierdzenie w jakim kierunku idą kolejne zmiany norm sanitarnej oceny wody pitnej. Czy powinno nas satysfakcjonować zwiększenie liczby kryteriów oceny jakości wody? Czy liberalizacja przepisów sanitarnych wyrażająca się podwyższeniem dopuszczalnych koncentracji niektórych zanieczyszczeń chemicznych jest wyrazem naszej zwiększonej odporności na te zanieczyszczenia?
Przeczytaj także: Wymogi dotyczące przydomowych oczyszczalni ścieków
Propozycja zaostrzenia wymagań sanitarnych dotyczy niektórych metali ciężkich i węglowodorów chlorowanych jako zanieczyszczeń toksycznych, a więc chromu Cr6+, arsenu, niklu, ołowiu i srebra oraz węglowodorów chlorowanych - chlorku etylu, pentachlorofenolu i pochodnych kwasu fenoksyoctowego. Przewidziane jest również zaostrzenie norm wobec nietoksycznych substancji, takich jak chlorki i związki żelaza.
Liberalizacja wymogów sanitarnych w stosunku do wody pitnej dotyczy natomiast dużej grupy zanieczyszczeń toksycznych, takich jak rtęć, selen, amoniak, cyjanki, węglowodory aromatyczne B(a)p i węglowodory chlorowane.
Tendencja do tolerowania podwyższonych zawartości rtęci jest niezrozumiała. Rtęć obok kadmu i ołowiu należy bowiem do grupy pierwiastków o wysokiej toksyczności. W organiźmie człowieka rtęć powoduje enzymatyczne zaburzenia w komórkach oraz zmiany w fosforowych wiązaniach DNA, co wiąże się konsekwencjami mutagennymi, ponadto działa porażająco na układ nerwowy i niszczy komórki mózgowe.
Mimo iż Światowa Organizacja Zdrowia określa dopuszczalne dla człowieka dawki rtęci, to jednak brakuje informacji na temat długoczasowego oddziaływania niskich stężeń rtęci oraz różnorodnych jego związków. Dodatkowe obawy wywołuje oddziaływanie synergiczne rtęci w obecności innych pierwiastków, prowadzące do zwiększonej koncentracji tych pierwiastków w komórkach.
Określenie granicy tolerancji pojedyńczego związku chemicznego na organizm nie wyjaśnia skutków oddziaływania kompleksowego grupy zanieczyszczeń chemicznych.
Przeczytaj także: Gdzie kupić wodę destylowaną?
Wpływ Kosztów Uzdatniania Wody na Normy
Zastanawiająca jest ilość nowych parametrów oceny jakości wody pitnej. W związku z brakiem środków finansowych na kosztowne technologie uzdatniania wody, odpowiedzią na wzrost zanieczyszczenia wód jest często podnoszenie dopuszczalnej normy.
Nie zawsze rozumiany jest pogląd, że toksyczne zanieczyszczenia chemiczne nawet w ilościach dopuszczonych normą, są niepożądane w wodzie do picia a metody uzdatniania wody są drogie i nie zawsze skuteczne. Zapomina się, że lepszym rozwiązaniem jest znalezienie źródła wody niezanieczyszczonej, która nie wymaga uzdatniania.
W tej sytuacji szczególnej wartości nabierają zasoby wód podziemnych o wysokich walorach jakościowych. Tymczasem zasoby te są często rabunkowo eksploatowane na inne cele niż potrzeby konsumpcyjne ludności. Warunkiem racjonalnej gospodarki zasobami czystych wód podziemnych jest m.in.
Brak Norm Skażeń Promieniotwórczych
Zastanawiający jest brak w projekcie normy jakiejkolwiek wzmianki o dopuszczalnym skażeniu wody pitnej substancjami promieniotwórczymi. Niestety zagrożenie radiologiczne wody wodociągowej istnieje.
Zdziwienie budzi brak, w projekcie nowelizacji przepisów sanitarnych dla wody pitnej, kryterium oceny skażeń promieniotwórczych.
Przeczytaj także: Inwestycje w Jakość Wody w Proszówkach
Badania Wody Przeznaczonej do Spożycia
Przykładowo, ZUK Ślemień Sp. z o.o. publikuje wyniki badań wody przeznaczonej do spożycia, które obejmują parametry takie jak mętność, barwa, zapach, smak, pH, jon amonowy i przewodność elektryczna.
Mętność Wody
Mętność wody jest to właściwość optyczna, polegająca na rozproszeniu i absorbowaniu części widma promieniowania widzialnego przez cząstki stałe obecne w wodzie lub ściekach. Mętność wywołują zawiesiny organiczne - związki humusowe i zawiesiny nieorganiczne takie jak trudno rozpuszczalne wodorotlenki metali Fe(OH)3 , Mn(OH)2 , iły, gliny itp.
Barwa Wody
Barwa wody to jeden z parametrów określających jakość wody. Barwa wody może być spowodowana odpadami organicznymi (liście, drewno), substancjami humusowymi, ściekami przemysłowymi lub erozją gleb. Barwa wody może być również rezultatem obecności soli żelaza (kolor zielononiebieski), żelaza i manganu (żółty do brązowego koloru), siarki (niebieski), siarkowodoru (szmaragdowa) lub substancji organicznych (żółta, pomarańczowa, brunatna, rdzawa, wiśniowa, brązowa, czarna) a także planktonu (kolor zielony).
Barwa rzeczywista wody jest to barwa wody klarownej po usunięciu mętności, natomiast barwę pozorną powodują drobne zabarwione cząstki zawieszone w wodzie łącznie z substancjami rozpuszczonymi. Barwę pozorną oznacza się bez uprzedniego sączenia lub odwirowania wody. Intensywność barwy świadczy o zanieczyszczeniu wody. Barwa wody kierowanej do zasilania sieci wodociągowej nie powinna przekraczać 20mgPt/dm3. Wody studzienne wykorzystywane do picia i celów gospodarczych nie powinny mieć barwy większej niż 25mgPt/dm3.
Zapach Wody
Zapach wody to cecha organoleptyczna oceniana głównie w analizach sanitarnych wody. Wody podziemne nie wykazują najczęściej żadnego zapachu. Ocenia się rodzaj zapachu (jakość) oraz jego intensywność (natężenie). Wrażenia węchowe zależą od indywidualnej wrażliwości osoby oceniającej, temperatury wody oraz ilości i jakości występujących w wodzie substancji. Przeprowadza się badania na zimno (symbol „z”) i na gorąco (symbol „g”), podgrzewając wodę do 60°C.
Wyróżnia się 3 podstawowe grupy zapachów: roślinne (R), np. roślinny, ziemisty, trawiasty, kwiatowy, torfowy; gnilne (G), np. gnilny, stęchły, zbutwiały, siarkowodoru; specyficzne (S), np. fekalny, fenolu, rybi, nafty, benzyny.
Natężenie zapachu określa się za pomocą umownej skali: 0 - brak zapachu, 1 - zapach bardzo słaby, 2 - zapach słaby, 3 - zapach wyraźny, 4 - zapach silny, 5 - zapach bardzo silny. Zapach wody ocenia się zarówno w terenie, jak i w laboratorium. Wody przeznaczone do celów pitnych nie powinny wykazywać zapachu.
Smak Wody
Smak wody to cecha organoleptyczna oznaczana jedynie w przypadku pewności, że badana woda nie jest zanieczyszczona. Wyróżniamy 4 podstawowe rodzaje smaku, wywoływane najczęściej przez określone substancje rozpuszczone w wodzie (słony, gorzki, kwaśny, słodki). Inne uboczne odczucia smakowe są nazywane posmakiem (np: posmak metaliczny, alkaliczny, fenolowy, mdły, rybi itd.).
Odczucia smakowe mają zwykle charakter indywidualny, a intensywność ich wzrasta wraz z niewielkim podwyższeniem temperatury. Intensywność smaku określa się w sześciostopniowej skali: 0 - brak smaku, 1 - smak bardzo słaby, 2 - smak słaby, 3 - smak wyraźny, 4 - smak silny, 5 - smak bardzo silny. Zarówno smak, jak i posmak odczuwa się przy różnym poziomie stężeń poszczególnych substancji.
Skala pH
Skala pH to ilościowa skala kwasowości i zasadowości roztworów wodnych związków chemicznych. Skala ta jest oparta na aktywności jonów hydroniowych [H3O+] w roztworach wodnych. Dla roztworów wodnych wartość pH mieści się w przedziale 0-14; roztwory kwaśne: pH<7, roztwory zasadowe: pH>7, obojętne: pH=7.
Jon Amonowy
Jon amonowy jest charakterystycznym składnikiem wód podziemnych występujących w warunkach redukcyjnych. Pojawia się w wodach podziemnych w wyniku naturalnych procesów, których efektem jest wydzielanie się amoniaku reagującego z wodą. W wodach gruntowych najczęściej pochodzi z mineralizacji substancji organicznej zachodzącej w warunkach redukcyjnych oraz denitryfikacji. Dostaje się też do wód razem ze ściekami rolniczymi, bytowymi, przemysłowymi. Łatwo sorbowany. Stężenia jonu amonowego przekraczające 0,5 mgN/dm3 są uznawane za toksyczne, a występujące w wodach gruntowych traktowane jako bezpośredni wskaźnik ich zanieczyszczenia.
Przewodność Elektryczna
Przewodność elektryczna (konduktancja, G) jest miarą podatności wody na przepływ prądu elektrycznego. Jest wywołana obecnością jonów (kationów i anionów) powstałych w wyniku dysocjacji rozpuszczonych soli oraz amoniaku i dwutlenku węgla. Przewodność elektryczna jest wskaźnikiem informującym o stopniu mineralizacji wody (o stopniu zasolenia). Konduktancja wody wiąże się zatem z jej twardością.
Podsumowanie Obowiązujących Przepisów
Na podstawie art. 13 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. Nr 72, poz. 747 oraz z 2002 r. Nr 113, poz. 1. 2. 3. 1. Woda powinna być bezpieczna dla zdrowia, nie powinna zawierać mikroorganizmów chorobotwórczych i pasożytów w liczbie stanowiącej zagrożenie zdrowia oraz bakterii wskaźnikowych i substancji chemicznych w liczbie lub w stężeniu przekraczających wartości określone w załącznikach nr 1 i 2 do rozporządzenia.
tags: #cynk #w #wodzie #pitnej #norma
