Filtracja kłębuszkowa: Definicja, mechanizm i znaczenie
- Szczegóły
Filtracja kłębuszkowa to proces fizjologiczny zachodzący w nerkach, stanowiący pierwszy etap formowania moczu. W kłębuszkach nerkowych krew przepływająca przez naczynia włosowate kłębuszka jest filtrowana przez barierę filtracyjną do przestrzeni moczowej torebki Bowmana, pod wpływem różnicy ciśnień hydrostatycznych.
Bariera filtracyjna
Bariera filtracyjna składa się z trzech warstw:
- śródbłonka naczyń włosowatych,
- błony podstawnej,
- wyrostków stopowatych podocytów.
Dzięki tej strukturze do przesączu pierwotnego przedostają się woda, elektrolity, glukoza, aminokwasy i niewielkie białka, natomiast większe cząsteczki białkowe oraz elementy morfotyczne krwi pozostają w naczyniach.
Współczynnik przesączania kłębuszkowego (GFR)
Wskaźnikiem sprawności filtracji kłębuszkowej jest współczynnik przesączania kłębuszkowego (GFR - Glomerular Filtration Rate), który u zdrowej osoby dorosłej wynosi około 120-130 ml/min. Obniżenie GFR poniżej 60 ml/min/1,73 m² utrzymujące się przez co najmniej 3 miesiące wskazuje na przewlekłą chorobę nerek.
Ocena pracy nerek
Filtracja kłębuszkowa (GFR) pozwala na ocenę pracy nerek. Kłębuszki to znajdujące się w nerkach maleńkie filtry, które umożliwiają usuwanie produktów rozkładu z krwi, jednocześnie nie dopuszczając do utraty ważnych białek i krwinek. Każdego dnia zdrowe nerki filtrują krew i produkują około 500 ml moczu. Podany stopień filtracji odnosi się do ilości krwi filtrowanej w ciągu minuty. Kiedy funkcja nerek obniża się w wyniku ich uszkodzenia lub choroby stopień filtracji spada i produkty rozpadu zaczynają się gromadzić we krwi.
Przeczytaj także: Jak rozpoznać twardą wodę?
Szacowana filtracja kłębuszkowa (eGFR) w przybliżeniu określa faktyczną filtrację kłębuszkową. Bezpośredni pomiar GFR jest trudny i wymaga doświadczenia personelu, dlatego GFR ocenia się aktualnie poprzez eGFR. Obliczenie eGFR oparte jest na oznaczeniu kreatyniny w surowicy. Gdy funkcja nerek obniża się mniej kreatyniny jest wydalane z moczem i jej stężenie we krwi wzrasta. Obliczenie eGFR w oparciu o stężenie kreatyniny jest racjonalnym oszacowaniem filtracji kłębuszkowej.
Kiedy badanie jest wykonywane?
Uznaje się, że eGFR jest najdokładniejszym sposobem wykrywania zmian funkcji nerek. Ocenę przeprowadza się w oparciu o stężenie kreatyniny w surowicy i obliczenie filtracji zgodnie ze wzorem. eGFR zleca się w celu monitorowania chorych z zaburzeniem funkcji nerek i tych z cukrzycą lub nadciśnieniem tętniczym, które mogą prowadzić do choroby nerek.
Objawy mogące świadczyć o chorobie nerek to między innymi:
- Obrzęki, szczególnie w okolicy oczu, twarzy, nadgarstków, brzucha, ud lub kostek
- Mocz pienisty, krwisty lub w kolorze kawy
- Zmniejszona objętość wydalanego moczu
- Problemy z oddawaniem moczu, takie jak pieczenie, nieprawidłowa wydzielina podczas oddawania moczu, zmiana częstotliwości oddawania moczu - szczególnie w nocy
- Ból w bokach, poniżej żeber, w okolicach nerek
- Nadciśnienie
Wraz z postępem choroby nerek mogą pojawiać się następujące objawy:
- Częstsze lub rzadsze oddawanie moczu
- Świąd
- Zmęczenie, brak koncentracji
- Utrata łaknienia, mdłości i/lub wymioty
- Obrzęk i /lub drętwienie dłoni i stóp
- Ciemnienie skóry
- Skurcze mięśnie
GFR może być zlecane okresowo u pacjentów z przewlekłą chorobą nerek, cukrzycą lub nadciśnieniem tętniczym, których powikłaniem jest uszkodzenie nerek.
Przeczytaj także: Poradnik: Lokalizacja i wymiana filtra powietrza Dacia 1.4
Interpretacja wyniku eGFR
Przy pomocy eGFR wykryć można większość chorób nerek w najwcześniejszym stadium. Prawidłowe eGFR oznacza nikłe prawdopodobieństwo występowania choroby nerek, a niskie eGFR wskazuje na pewne ich uszkodzenie. Wartość eGFR poniżej < 60 ml/min sugeruje, że doszło do pewnego uszkodzenia funkcji nerek. NKF zaleca, aby wynik eGFR był interpretowany w odniesieniu do historii choroby i aktualnego stanu pacjenta.
Wg zaleceń NKF każdy powinien znać swój wynik eGFR oraz wiedzieć jak go interpretować w oparciu o następującą tabelę:
| Kategoria GFR | GFR (ml/min/1,73 m2) | Opis |
|---|---|---|
| G1 | ≥ 90 | Prawidłowa lub zwiększona czynność nerek |
| G2 | 60-89 | Łagodne zmniejszenie czynności nerek |
| G3a | 45-59 | Umiarkowane zmniejszenie czynności nerek |
| G3b | 30-44 | Umiarkowane do ciężkiego zmniejszenie czynności nerek |
| G4 | 15-29 | Ciężkie zmniejszenie czynności nerek |
| G5 | < 15 lub dializa | Niewydolność nerek |
Czynniki wpływające na dokładność eGFR
Obliczenie eGFR ma na celu ocenę funkcji nerek wówczas gdy jest ona, stabilna i gdy powstawanie kreatyniny pozostaje bez zmian. Jeśli stężenie kreatyniny jest oznaczane wówczas gdy funkcja nerek ulega szybkim zmianom, tak jak w ostrej niewydolności nerek, ocena filtracji kłębuszkowej w oparciu o eGFR nie jest przydatna.
eGFR może być niewiarygodny u osób, których stężenie kreatyniny znacznie odbiega od normy jak np. u osób z rozbudowana masą mięśniową lub słabo umięśnionych (z utratą tkanki mięśniowej), u osób z otyłością olbrzymią czy niedożywionych, u wegetarian spożywających niewielkie ilości białka, u osób spożywających suplementy diety zawierające kreatynę.
Podobnie eGFR ma ograniczoną użyteczność u osób powyżej 75 roku życia ponieważ ich masa mięśniowa obniża się z wiekiem.
Przeczytaj także: Woda destylowana: charakterystyka
Na wartość eGFR może mieć wpływ stosowanie leków (gentamycyna, cisplatyna, cefoksytyna), które podwyższaja stężenie kreatyniny i leki, które obniżają przepływ krwi do nerek.
tags: #filtracja #kłębuszkowa #definicja
