Co wpływa na jakość powietrza PM2.5? Źródła i skutki
- Szczegóły
Cząstki cząstkowe, oznaczane jako PM, odnoszą się do cząstek znajdujących się w powietrzu, w tym kurzu, sadzy, brudu, dymu i kropel cieczy. Cząstki PM2.5 mierzą 2,5 mikronów lub mniejszą średnicę. Są one tak małe, że można je zobaczyć tylko za pomocą mikroskopu elektronowego.
Ze wszystkich środków zanieczyszczenia powietrza zanieczyszczenie PM2,5 stanowi największe zagrożenie dla zdrowia. Dominujące źródła jakości powietrza PM2,5 mogą się różnić w zależności od sezonu, pogody, klimatu, poziomu urbanizacji, kraju i regionu.
Źródła zanieczyszczeń PM2.5
W badaniu z 1994 r. w środowisku atmosferycznym dotyczyło źródeł PM2,5 w Stanach Zjednoczonych, określając, że spalania biomasy były najwyższym czynnikiem przyczyniającym się do zanieczyszczenia PM2,5 na północnym zachodzie, podczas gdy resztkowe spalanie ropy było dominującym źródłem na północnym wschodzie i w głównych miastach portów morskich. Źródła zanieczyszczeń mogą obejmować emisje z krajów sąsiednich.
W Krakowie, jak pokazują badania, największy problem stanowi niska emisja. Jej źródła to przede wszystkim palenie złej jakości paliwem w piecach. Drugim w kolejności czynnikiem, który pogarsza jakość powietrza w mieście, jest transport drogowy. Lata działań na rzecz walki z kopciuchami sprawiają, że coraz większą rolę w zanieczyszczaniu powietrza w Krakowie zyskuje transport. W miesiącach letnich samochody odpowiadają za 42% emisji PM 10, w zimie ten odsetek spada do ok 11%.
Jak zanieczyszczenie PM2.5 wpływa na nasze zdrowie?
Mikroskopijny rozmiar PM 2.5 zwiększa jego potencjał, który należy wpłacić głęboko w drogi oddechowe. Przy 2,5 mikronach PM2,5 jest w stanie wejść do układu krążenia, a nawet do mózgu. Krótkoterminowe objawy narażenia na wysokie poziomy cząstek stałych obejmują podrażnienie gardła i dróg oddechowych, kaszel i trudności z oddychaniem. Najprawdopodobniej narażenie na zanieczyszczenie cząstek na osoby z chorobami serca lub płuc dzieci i starsi dorośli.
Przeczytaj także: Temperatura a efektywność biegu
Liczne badania potwierdziły wiele poważnych powikłań zdrowotnych spowodowanych narażeniem na zanieczyszczenie PM2,5. Na przykład badanie z 2011 r. opublikowane w American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine śledziło 1,2 miliona Amerykanów w latach 1982-2008. Każde 10 mikrogramów na wzrost stężenia PM2,5 w metrach sześciennych był związany ze wzrostem śmiertelności z powodu raka płuc o 15-27%.
Zanieczyszczenie PM2,5 związane jest ze zwiększonym ryzykiem astmy u małych dzieci w Danii, zgodnie z badaniem 2020 opublikowanym w British Medical Journal. Wszystkie dzieci urodzone w latach 1997-2014 były przestrzegane w celu wystąpienia astmy i uporczywego świszczącego od 1 do 15 lat. Badanie wykazało, że dzieci narażone na wyższe poziomy PM2,5 częściej rozwijały astmę i uporczywe świerdzenie niż dzieci, które nie były narażone.
PM2,5 jest znacznie drobniejszy od PM10, przez co może przenikać, za pośrednictwem układu oddechowego, aż do krwioobiegu. Jest szczególnie niebezpieczny dla osób z chorobami dróg oddechowych - osłabia i podrażnia płuca, powoduje też zaburzenia rytmu serca, jest odpowiedzialny za miażdżycę i zapalenie naczyń krwionośnych, przenika do wielu organów ludzkiego ciała. Badania pokazują, że jego zbyt duże stężenie podnosi ryzyko wystąpienia choroby Alzheimera lub demencji. U dzieci powoduje zaburzenia rozwojowe, m.in związane z deficytem koncentracji, obniża iloraz inteligencji.
PM2.5 a PM10 - różnice
PM10 i PM2.5 to zarówno formy zanieczyszczeń, które mają różne rozmiary. Cząstki PM2.5 są uważane za w porządku, a PM10 jest większy i bardziej gruby. Cząstki PM10 wynoszą od 2,5 do 10 mikrogramów. Nasze ciała mogą łatwiej bronić przed PM10 poprzez kichanie lub kaszel. Te obrony nie działają z mniejszymi cząsteczkami.
PM10 może osadzić się w płucach, gdzie są one związane z niekorzystnymi skutkami zdrowia, takimi jak uszkodzenie tkanki płuc i astma. PM2,5 Zanieczyszczenie może przemieszczać się na duże odległości przez silne wiatry, do setek tysięcy mil od ich źródła. PM2,5 może być przenoszony do wód przybrzeżnych i basenów rzecznych, gdzie zmieniają równowagę składników odżywczych. Kiedy zanieczyszczenie cząstek osiada na uprawach i lasach, może to uszkodzić roślinność.
Przeczytaj także: Trądzik a nawodnienie
Co można zrobić z zanieczyszczeniem PM2.5?
Osoby obawy dotyczące PM2.5 w ich środowisku mogą opowiadać się za przepisami dotyczącymi czystego powietrza i stref o niskiej emisji. Zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza PM2,5 i PM10 jest priorytetem dla większości krajów. Indie dołączyły do Koalicji Klimatu i Clean Air w 2019 roku W celu zmniejszenia krajowego zanieczyszczenia cząstek stałych o 20 do 30 procent do 2024 r. W 2019 r. Indie uruchomiły National Clean Air Program, aby osiągnąć te cele. Ludzie mogą pomóc w ograniczeniu emisji cząstek stałych w swoim życiu. Nawet środki czyszczące i odświeżacze powietrza mogą wytwarzać zanieczyszczenia gazowe poprzez reakcje chemiczne, co powoduje zanieczyszczenie PM2,5 w pomieszczeniach.
Inne zanieczyszczenia powietrza
Istnieje wiele form zanieczyszczeń oprócz PM10 i PM2.5. Kryteria zostały ustalone przez ustawę o czystym powietrzu, a amerykańska Agencja Ochrony Środowiska określa standardy kryteriów. Chociaż przepisy pomogły utrzymać zanieczyszczenie powietrza pod kontrolą i poprawić jakość życia, nadal istnieją znaczące zanieczyszczenia szkodzące zdrowiu i dobrostanie finansowym ludzkości.
Do innych zanieczyszczeń powietrza zagrażających zdrowiu należą m.in.:
- Tlenki azotu (NOx) - ich głównym źródłem są rury wydechowe (szczególnie pojazdów z silnikiem diesla). Są wyjątkowo groźnie dla zdrowia - powodują podrażnienia dróg oddechowych, ich wdychanie może doprowadzić do ataków duszności, wykazują też negatywny wpływ na układ odpornościowy. Długotrwałe narażenie na ich oddziaływanie wpływa na powstawanie schorzeń takich jak: astma oskrzelowa, choroby układu sercowo-naczyniowego czy nowotwory. Transport odpowiada za ok. 75% emisji tlenków azotu w Krakowie.
- PM10 to mieszanina złożona z rakotwórczych cząstek takich związków jak benzopireny, dioksyny i fenole. Cząsteczki są tak małe, że nie można ich zauważyć gołym okiem, odpowiadają za napady kaszlu i problemy z oddychaniem. Nawet krótkotrwałe silne stężenie może wywołać zawał serca lub udar mózgu.
Spaliny Diesla już w 2012 roku zostały uznane za rakotwórcze przez Światową Organizację Zdrowia. Są też czynnikiem ryzyka rozwoju wielu innych chorób.
Jakość powietrza w Krakowie
Powietrze w Krakowie nie spełnia norm unijnych ani zaleceń WHO. Na zły stan jakości powietrza w mieście wpływa wiele czynników. Jak pokazują badania, największy problem stanowi niska emisja. Jej źródła to przede wszystkim palenie złej jakości paliwem w piecach. Drugim w kolejności czynnikiem, który pogarsza jakość powietrza w mieście, jest transport drogowy.
Przeczytaj także: Jak filtr powietrza wpływa na moc?
Działania miasta sprawiają, że generalnie jakość powietrza w mieście się poprawia. W 2020 r. normy jakości powietrza były przekroczone ”tylko” 49 razy, jeśli chodzi o stężenie PM10. Średnie stężenia pyłów zawieszonych PM10 oraz Benzo(a)pirenu pokazują znaczący spadek emisji tych zanieczyszczeń. Przyczyny zanieczyszczenia powietrza w Krakowie na przestrzeni lat się zmieniały - w latach 70. XX wieku głównym emitentem był przemysł, potem na pierwsze miejsce awansowała niska emisja.
W tym samym czasie na ulicach Krakowa pojawiło się rekordowo dużo samochodów. Miasto ma poważny problem. Każdego roku na ulicach przybywa samochodów, których średni wiek stale rośnie. Znaczna część z tych pojazdów jest niesprawna, a dodatkowo każdego dnia do Krakowa przyjeżdża ponad 250 000 pojazdów z gmin ościennych.
Z pomiarów przeprowadzonych w Krakowie w 2019 r. podczas których badano poziom stężenia NO2 (dwutlenku azotu), wynika, że w 72 punktach na 91 zbadanych normy emisji zostały przekroczone. W rekordowym punkcie zanotowano 77,3 µg/m³. To poważny problem z uwagi na to, że norma europejska dla stężenia średniorocznego to 40 µg/m³, w prawie regulującym monitorowanie zanieczyszczenia powietrza nie ustalono obowiązującej normy dziennej. Według rekomendacji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) dotyczących jakości powietrza, roczne stężenie NO2 nie powinno przekraczać 10 µg/m³, natomiast dobowe nie powinno być większe niż 25 µg/m³.
Podobne badania przeprowadzono w 2021, kiedy zbadano 88 lokalizacji - aż w 52 przekroczono obowiązujące normy 40 µg/m³. Stężenie tlenków azotu nie ulega dużym wahaniom w zależności od pory roku ponieważ ich największym źródłem emisji jest transport.
Wśród nich najwyższy, aż 20%, udział w emisjach tych wysoce szkodliwych związków, mają samochody osobowe z silnikiem Diesla spełniające normę Euro 4, przy czym stanowią one jedynie 12% wszystkich pomiarów.
tags: #co #wpływa #na #jakość #powietrza #PM2.5
