Szkodliwość Chloru i Alternatywne Metody Uzdatniania Wody: Srebro i Miedź

Szczegóły: Opublikowano: 08. December 2025

Czysta i wolna od drobnoustrojów woda jest kluczowa nie tylko dla zdrowia, ale także dla procesów przeprowadzanych w laboratoriach czy zakładach przemysłowych, gdzie wykorzystywana jest woda wodociągowa.

Legionella w instalacjach wodnych: Czym jest i dlaczego stanowi zagrożenie?

Bakterie z rodzaju Legionella są naturalnie obecne w środowisku wodnym, lecz stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia ludzkiego, gdy namnażają się w sztucznych systemach wodnych, takich jak instalacje ciepłej wody, systemy klimatyzacyjne czy wanny z hydromasażem. Stanowi to poważny problem, zwłaszcza w obiektach użyteczności publicznej, placówkach medycznych oraz w budynkach wielorodzinnych, gdzie istnieje ryzyko masowego zakażenia. Zgodnie z badaniami, optymalne warunki do rozwoju Legionelli występują w wodzie o temperaturze od 20°C do 50°C, z najlepszymi warunkami wzrostu w okolicach 38°C.

Zakażenie nie następuje przez spożycie skażonej wody, a poprzez wdychanie aerozolu wodnego zawierającego bakterie.

Objawy zakażenia - rozróżnienie Gorączki Pontiac i Legionelozy

Zakażenie bakteriami Legionella może przybrać jedną z dwóch głównych form:

Gorączka Pontiac: Jest to łagodniejsza postać zakażenia, która często przypomina grypę. Okres inkubacji jest krótki, zazwyczaj trwa od kilku godzin do 2 dni od momentu ekspozycji. Objawy obejmują bóle mięśni i głowy, ogólne osłabienie, dreszcze, poty, a także nudności i wymioty. Przebieg choroby jest zwykle łagodny i ustępuje samoistnie w ciągu kilku dni, nie wymagając specyficznego leczenia.
Choroba Legionistów: Jest to znacznie poważniejsza forma zakażenia, stanowiąca ciężkie zapalenie płuc, które w skrajnych przypadkach może prowadzić do niewydolności oddechowej, a nawet do śmierci. Okres wylęgania jest dłuższy, rozciągający się od 2 do 14 dni od ekspozycji. Początkowe objawy przypominają grypę, lecz szybko eskalują, obejmując wysoką gorączkę (nawet powyżej 40°C), silny kaszel (początkowo suchy, później z odkrztuszaniem wydzieliny), duszności oraz bóle w klatce piersiowej. W leczeniu tej postaci choroby niezbędna jest antybiotykoterapia, trwająca od 2 do 3 tygodni. Decyzję o sposobie leczenia zawsze podejmuje lekarz.

Optymalne warunki rozwoju i problem biofilmu

Bakterie Legionella nie namnażają się w wodzie w sposób swobodny (planktoniczny) w znaczącym stopniu. Ich bytowanie i rozwój są ściśle związane z obecnością biofilmu, czyli śluzowej warstwy złożonej z mikroorganizmów i substancji organicznych, która tworzy się na wewnętrznych ścianach rur i innych elementów instalacji wodnej. Biofilm stanowi dla Legionelli swoistą „autostradę” do kolonizacji i, co najważniejsze, jest dla niej środowiskiem ochronnym. W tej strukturze bakterie są chronione przed wieloma środkami dezynfekcyjnymi. Problem biofilmu jest kluczowy dla zrozumienia, dlaczego doraźne metody dezynfekcji często zawodzą.

Przeczytaj także: Czy nawilżacze parowe są szkodliwe?

Regularne przegrzewanie wody lub chlorowanie może zniszczyć część bakterii, jednak nie jest w stanie trwale usunąć biofilmu. Badania wskazują, że nawet dezynfekcja termiczna, choć ma na celu zabijanie bakterii, w rzeczywistości może przyspieszać procesy korozji i wytrącania kamienia na ściankach rur. Te osady mineralne, zwane kamieniem kotłowym, tworzą idealne podłoże dla powstawania i namnażania biofilmu. W rezultacie, nawet po udanej dezynfekcji, instalacja szybko ulega ponownemu skażeniu, a bakterie wracają. To jest fundamentalne wyzwanie, które należy rozwiązać, aby zapewnić trwałe bezpieczeństwo.

Skuteczne zwalczanie Legionelli wymaga usunięcia nie tylko samych bakterii, ale przede wszystkim ich środowiska życia - biofilmu i osadów, co jest warunkiem długoterminowej kontroli.

Kompleksowy przegląd metod zwalczania Legionelli: Wady i zalety

Walka z bakteriami Legionella w instalacjach wodnych prowadzona jest za pomocą różnorodnych metod. Poniżej przedstawiono analizę najczęściej stosowanych rozwiązań, z uwzględnieniem ich skuteczności, zalet i kluczowych ograniczeń.

Metody fizyczne: dezynfekcja termiczna, filtry i UV

Fizyczne metody uzdatniania wody obejmują m.in. odfiltrowanie i sedymentację.

Dezynfekcja termiczna: Jest to jedna z najstarszych i najczęściej stosowanych metod, polegająca na cyklicznym podgrzewaniu wody do temperatury, w której bakterie Legionella giną. Według zaleceń, woda powinna być podgrzana do co najmniej 70°C w podgrzewaczach lub nawet 80°C podczas dezynfekcji.
- Zalety: Główną zaletą jest brak konieczności stosowania środków chemicznych, co nie zmienia jakości wody. Jest to rozwiązanie uniwersalne, stosowane w różnych obiektach, od szpitali po hotele.
- Wady: Metoda ta jest czasochłonna i niesie ze sobą szereg poważnych wad. Najbardziej znaczące to ryzyko poparzeń użytkowników, wysokie zużycie energii i obciążenie instalacji, co może prowadzić do jej szybszej korozji i osadzania się kamienia. Co więcej, jej skuteczność w eliminacji biofilmu jest niska, a wręcz może nasilać problem poprzez wytrącanie osadów mineralnych, które służą bakteriom jako pożywka. Zabiegi te muszą być regularnie powtarzane, co podważa ich trwałość. Temperatura wody powyżej 50°C wywołuje powiększenie osadu kamienia wapiennego na ściankach w sieci rurociągu.
Filtry POU (Point of Use): Filtry POU, o progu filtracji 0.1 µm, są stosowane w celu zabezpieczenia pojedynczych punktów poboru wody. Działają na zasadzie mechanicznego usuwania patogenów, co zapewnia bardzo wysoką skuteczność eliminacji bakterii na poziomie ponad log 7 w miejscu instalacji. Zalecana jako lokalna.
- Zalety: Gwarantują natychmiastową i wysoką skuteczność w konkretnym punkcie poboru wody. Bardzo wysoka skuteczność na poziomie eliminacji patogenów >log 7. Filtry zabudowana na każdym z odbiorów pozwalają na uzyskanie wysokiego bezpieczeństwa higienicznego wody w całym zakresie.
- Wady: Ich działanie jest wyłącznie lokalne. Nie rozwiązują problemu skażenia w całej instalacji, a jedynie zabezpieczają końcowy punkt. Ponadto, wymagają regularnej i kosztownej wymiany wkładów filtracyjnych, zazwyczaj co 30, 60 lub 90 dni, w zależności od zaleceń producenta. Należy brać pod uwagę przy wyborze tej metody wysoki koszt filtrów. Wadą jest konieczność okresowego serwisowania poprzez wymianę wkładu filtracyjnego lub filtra co 30, 60 lub 90 dni w zależności od zaleceń producenta.
Lampy UV: Sterylizatory UV wykorzystują promieniowanie ultrafioletowe do dezaktywacji DNA mikroorganizmów, uniemożliwiając im rozmnażanie. Działanie to jest bardzo skuteczne w punkcie przepływu wody, eliminując ponad 99.99% bakterii. Przy małych przepływach wody układy mają nie zbyt duże gabaryty. Działa tylko bezpośrednio w miejscu użycia lamp czyli wypromieniowania UV. Dlatego woda wstępnie zdezynfekowana ultrafioletem musi być następnie stabilizowana chemicznie w sieci wodociągowej. Wykorzystywane żarniki szybko tracą swoje wartości, co obniża ich działanie dezynfekcyjne i wymaga częstych oraz kosztownych wymian. Skuteczna tylko lokalnie.
- Zalety: Nie wymaga użycia środków chemicznych, nie zmienia smaku, zapachu ani składu wody. Jest to metoda bezobsługowa (poza coroczną wymianą promiennika) i bezpieczna dla ludzi i zwierząt. Zaletami dezynfekcji UV jest łatwa instalacja, brak niebezpieczeństwa przedawkowania, brak toksycznych lub mutagennych / rakotwórczych produktów ubocznych, brak zmiany smaku i zapachu, brak negatywnego wpływu na instalację wodną
- Wady: Podobnie jak filtry, lampy UV działają wyłącznie lokalnie, w miejscu montażu. Nie mają żadnego wpływu na biofilm i osady mineralne wewnątrz rur. Nie są w stanie zabezpieczyć całej instalacji wodnej, co oznacza, że bakterie mogą swobodnie namnażać się na dalszych odcinkach sieci. Wadą jest brak pozostałości elementu/środka dezynfekującego w uzdatnionej wodzie, co oznacza, że wymagane są dodatkowe procedury uzdatniania wody, co powoduje dodatkowe wydatki.

Metody chemiczne: dwutlenek chloru, chlor i jony metali

Chemiczne metody dezynfekcji systemów wodociągowych polegają na wprowadzeniu do instalacji środków chemicznych o działaniu bakteriobójczym. W trakcie tego procesu usuwane są bakterie, osady organiczne (np. biofilm), a także osady mineralne. Skuteczność dezynfekcji zapewnia wyłącznie wyczyszczenie wszystkich zbiorników i elementów w instalacji. Wraz z poprawną eksploatacją systemu, dezynfekcja chemiczna może być także metodą zabezpieczania instalacji przed rozwojem bakterii Legionella. Stosowanie specjalistycznych środków chemicznych to jeden z najpopularniejszych sposobów uzdatniania wody.

Przeczytaj także: Fakty na temat filtrów odwróconej osmozy z UV

Dwutlenek chloru (ClO₂): Stanowi skuteczną alternatywę dla tradycyjnego chloru. Jest to środek o dużej zdolności penetracji biofilmu, dzięki czemu skutecznie niszczy bakterie Legionella ukryte w tej ochronnej warstwie.
- Zalety: Skuteczność niezależna od poziomu pH, brak powstawania odpornych szczepów bakterii, a także mniejsza szkodliwość niż wolny chlor.
- Wady: Konieczność profesjonalnej obsługi i zachowania ostrożności, gdyż wysokie stężenia mogą być toksyczne. Dodatkowo, analiza wskazuje na niepewność co do trwałości efektów, a zabieg trzeba powtarzać.
Chlorowanie: Chlor jest tanią i szeroko rozpowszechnioną metodą dezynfekcji wody.
- Wady: Chlorowanie reaguje z materią organiczną, tworząc szkodliwe produkty uboczne, a jego skuteczność w zwalczaniu biofilmu jest ograniczona w porównaniu do dwutlenku chloru.
Jony miedzi i srebra: Technologia wykorzystuje metale ciężkie do niszczenia ścian komórkowych bakterii. Jony srebra mają działanie dezynfekcyjne. Warunkiem skutecznego działania tej metody jest pH wody o wartości poniżej 8,5. W atestach higienicznych takich urządzeń znajdujemy notatkę o konieczności prowadzenia regularnych badań wody pod kątem zawartości ciężkich metali. Działanie dezynfekcyjne bardzo zależy od pH wody.
- Wady: Mimo swojej skuteczności, metoda ta podlega ścisłym ograniczeniom wynikającym z przepisów prawa dotyczących dopuszczalnego stężenia metali ciężkich w wodzie przeznaczonej do spożycia przez ludzi, co może ograniczać jej zastosowanie i skalę. W niektórych krajach UE jonizacja wody przy użyciu jonów miedzi (Cu) i srebra (Ag) nie jest dozwolona jako metoda uzdatniania wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Ta metoda wymaga że badaniu powinny podlegać nie tylko takie parametry bakteryjne, a również: stężenie miedzi i stężenie srebra. Spożycie dużej ilości srebra może spowodować chorobę zwaną argyrią (srebrzyca) , charakteryzującą się nieodwracalną zmianą koloru skóry na niebieskoszary. Chociaż miedź jest pierwiastkiem śladowym, pełni ważne funkcje w organizmie, a jej niedobór, jak i nadmiar są szkodliwe. Nadmiar miedzi w organizmie prowadzi do objawy choroby Wilsona. Choroba Wilsona objawia się przede wszystkim problemami z wątrobą. Mogą występować również objawy neuropsychiatryczne, takie jak zaburzenia ruchu, mowy czy zaburzenia osobowości.

Tabela Porównawcza Metod Dezynfekcji

Poniższa tabela przedstawia porównanie różnych metod dezynfekcji wody pod względem skuteczności, trwałości efektu, wpływu na instalację, bezpieczeństwa i kosztów.

Kryterium	Dezynfekcja Termiczna	Dezynfekcja Chemiczna	Filtry POU	Lampy UV	Technologia HydroFLOW
Skuteczność wobec biofilmu	Niska (może nasilać problem)	Wysoka (dla ClO2)	Brak wpływu	Brak wpływu	Wysoka (usuwa biofilm)
Trwałość efektu	Niska (wymaga powtarzania)	Niska (wymaga powtarzania)	Niska (lokalny i doraźny)	Niska (lokalny i doraźny)	Wysoka (trwałe zabezpieczenie)
Wpływ na instalację	Korozja, wytrącanie kamienia	Potencjalna korozja	Neutralny	Neutralny	Neutralny (usuwa kamień)
Bezpieczeństwo	Ryzyko poparzeń	Ryzyko toksyczności	Brak ryzyka	Brak ryzyka	Wysoki (nieinwazyjna)
Koszty (TCO)	Wysokie (energia, serwis, uszkodzenia)	Wysokie (zakup chemikaliów, obsługa)	Wysokie (regularna wymiana wkładów)	Średnie (wymiana lamp)	Niskie (brak serwisu, niska energia)
Typ rozwiązania	Krótkoterminowe	Krótkoterminowe	Lokalnie doraźne	Lokalnie doraźne	Długoterminowe, kompleksowe

Technologia HydroFLOW: Trwałe rozwiązanie problemu Legionelli i biofilmu

Biorąc pod uwagę ograniczenia i wady tradycyjnych metod, optymalne rozwiązanie powinno być w stanie zwalczać nie tylko same bakterie, ale również ich środowisko życia - biofilm i osady mineralne. Technologia HydroFLOW, będąca innowacyjnym podejściem do dezynfekcji wody, odpowiada na te potrzeby w sposób kompleksowy i trwały.

Jak działa technologia Hydropath (HydroFLOW)?

Technologia HydroFLOW wykorzystuje unikalny mechanizm działania, oparty na indukowaniu pulsacyjnego pola elektrycznego w cieczy. Urządzenia są montowane w punkcie zasilania instalacji (POE), a sygnał elektryczny o zmiennej amplitudzie i częstotliwości rozchodzi się wraz z wodą po całej połączonej sieci. Działanie tego sygnału jest dwutorowe. Po pierwsze, dezaktywuje on zawieszone w wodzie mikroorganizmy, w tym bakterie Legionella, zakłócając ich procesy metaboliczne. Po drugie, co najważniejsze, sygnał ten oddziałuje na biofilm i osady mineralne na ścianach rur. To fizyczne działanie prowadzi do stopniowego usuwania istniejącego biofilmu, co pozbawia bakterie schronienia i podłoża do rozwoju. Usuwanie kamienia kotłowego jest bezpośrednią odpowiedzią na problemy, które generuje np. dezynfekcja termiczna. Dzięki temu, technologia HydroFLOW zapewnia nie tylko tymczasową dezynfekcję, ale także trwałą kontrolę nad czystością całej instalacji.

Kluczowe zalety: bezpieczeństwo, ekonomia i brak konieczności serwisu

Technologia HydroFLOW wyróżnia się na tle konkurencji szeregiem kluczowych zalet, które czynią ją optymalnym wyborem dla zarządców obiektów:

Bezpieczeństwo: Jest to metoda nieinwazyjna i całkowicie bezpieczna dla ludzi i zwierząt. W przeciwieństwie do dezynfekcji termicznej, nie stwarza ryzyka poparzeń, a w przeciwieństwie do metod chemicznych, nie wprowadza do wody żadnych toksycznych substancji. Nie wpływa także na smak ani skład chemiczny wody.
Ekonomia: Urządzenia HydroFLOW charakteryzują się bardzo niskimi kosztami eksploatacji, co odróżnia je od metod wymagających dużych nakładów energetycznych czy zakupu chemikaliów. Roczny koszt energii elektrycznej to zaledwie około 100 zł. Analiza ekonomiczna wykazuje, że mimo wyższej początkowej ceny zakupu i instalacji (od 16,000 zł netto), całkowity koszt posiadania (TCO) w perspektywie długoterminowej jest znacznie niższy w porównaniu do innych metod.
Brak serwisu: Jest to jedna z największych przewag tej technologii. Urządzenia nie wymagają regularnych przeglądów ani wymiany części zamiennych, co eliminuje dodatkowe koszty i konieczność angażowania specjalistycznego personelu. Ponadto, ich trwałość jest oceniana na ponad 20 lat, co zapewnia długoterminowy spokój i bezpieczeństwo.

Aspekty prawne i koszty zwalczania Legionelli w Polsce

Dla profesjonalnych decydentów, problem Legionelli to nie tylko kwestia zdrowotna, ale także prawna i finansowa. Zrozumienie przepisów oraz analiza całkowitych kosztów posiadania (TCO) ma kluczowe znaczenie przy wyborze metody zabezpieczenia instalacji.

Przeczytaj także: Wpływ chloru na zdrowie

Obowiązki i wymagania prawne - Rozporządzenia Ministra Zdrowia i Infrastruktury

W Polsce kwestie występowania bakterii Legionella w instalacjach wodnych regulowane są przez szereg aktów prawnych. Kluczowe znaczenie ma Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, które określa dopuszczalną liczbę bakterii w wodzie. Obecnie, badanie wody na obecność Legionelli jest obowiązkowe dla właścicieli i zarządców budynków użyteczności publicznej, takich jak szpitale, domy opieki, hotele, akademiki, baseny, oraz inne obiekty zamieszkania zbiorowego. Normy te dopuszczają maksymalne stężenie 100 j.t.k./100 ml. Niewypełnienie tych obowiązków może skutkować nałożeniem kar finansowych.

W kontekście niedawnej epidemii legionelozy w Polsce , znaczenie i pilność przestrzegania tych przepisów wzrosły. Posiadanie skutecznego, trwałego systemu dezynfekcji nie jest więc jedynie „dobrym pomysłem”, ale strategicznym narzędziem do utrzymania zgodności z wymogami prawa i minimalizowania odpowiedzialności prawnej zarządców.

Analiza kosztów dezynfekcji i zwrot z inwestycji (ROI)

Analiza kosztów zwalczania Legionelli musi wykraczać poza jednorazową cenę usługi. Należy wziąć pod uwagę całkowity koszt posiadania (TCO) w perspektywie wieloletniej.

Koszty dezynfekcji jednorazowej: Profesjonalne usługi dezynfekcji chemicznej lub termicznej mogą mieć cenę wyjściową od 3,500 zł netto. Należy jednak pamiętać, że są to koszty za jednorazową interwencję, która będzie musiała być regularnie powtarzana.
Koszty technologii HydroFLOW: Koszt jednorazowego zakupu i instalacji urządzenia HydroFLOW wynosi od 16,000 zł netto, z opcją wynajmu od 2,100 zł miesięcznie. Początkowo może się to wydawać wysoką inwestycją, jednak należy uwzględnić, że żywotność urządzenia to ponad 20 lat, a roczny koszt energii to zaledwie około 100 zł.

Porównując te dane, można dojść do wniosku, że podczas gdy metody doraźne generują stałe, powtarzalne koszty (usługi, chemikalia, wymiana wkładów), technologia HydroFLOW, mimo znacznej ale nie koniecznie wyższej ceny początkowej, oferuje znacznie niższy TCO w perspektywie długoterminowej. Brak kosztów serwisowych i niskie zużycie energii oznaczają, że inwestycja w HydroFLOW zwraca się w czasie, a dodatkowo chroni instalację przed uszkodzeniami i korozją. Ta analiza finansowa dostarcza mocnego argumentu biznesowego, który przemówi do decydentów, dla których priorytetem jest nie tylko bezpieczeństwo, ale i efektywność operacyjna.

tags: #szkodliwość #chloru #uzdatnianie #wody #srebrem #miedzią