Sól fizjologiczna a woda destylowana: Różnice i zastosowania

Szczegóły: Opublikowano: 01. October 2025

Na aptecznym rynku dostępne są różne rodzaje soli - czyli roztworu chlorku sodu. Są to między innymi sole fizjologiczne, hipertoniczne, z hialuronianem sodu i z ektoiną. Mimo, że na pierwszy rzut oka wyglądają podobnie i wydawać by się mogło, że są to zamienniki, to tak nie jest. Sole te różnią się składem i - co za tym idzie - różnią się także działaniem, wskazaniami i przeciwwskazaniami.

Właściwości i zastosowanie soli fizjologicznej

Sól fizjologiczna to 0,9% roztwór chlorku sodu. Jak sama nazwa wskazuje, roztwór ten swoim stężeniem przypomina skład płynów międzykomórkowych w organizmie i łez. Jest on izotoniczny. Roztwór taki, dostępny w aptekach w ampułkach 5 i 10 ml jest jałowy (tzn. pozbawiony jest drobnoustrojów i zanieczyszczeń) i nie ma w składzie środków konserwujących. Może być stosowany u noworodków, niemowląt, dzieci i osób dorosłych.

Działanie soli fizjologicznej polega na nawilżaniu dróg oddechowych a także oczyszczaniu śluzówki nosa i oka. Zastosowanie soli fizjologicznej wykorzystuje się do przemywania oczu, higieny i oczyszczania nosa, a także do higieny ucha, oczyszczania ran, do nebulizacji czy rozcieńczania innych leków podczas zabiegu nebulizacji.

Warto pamiętać o tym, że sól fizjologiczna może być stosowana do przemywania lub przepłukiwania oczu, natomiast nie należy stosować jej do iniekcji.

Sposób zastosowania soli fizjologicznej:

Przeczytaj także: Gdzie kupić wodę destylowaną?

ampułkę soli fizjologicznej należy otworzyć i zużyć w określonym celu;
w przypadku przemywania oczu ampułkę soli fizjologicznej można używać tylko i wyłącznie bezpośrednio po otwarciu - jeden raz;
w innych sytuacjach najlepiej zużyć całą ampułkę od razu, ewentualnie do 16 godzin po otwarciu;

Należy pamiętać, że roztwór soli fizjologicznej po otwarciu traci swoją sterylność i mogą się w nim namnażać drobnoustroje. Dlatego też o upływie tego czasu roztwór może być zanieczyszczony i nie należy go stosować.

Na aptecznych półkach dostępnych jest wiele soli fizjologicznych, a w tym:

Babycap - ampułki soli fizjologicznej;
Gilbert NaCl - fizjologiczny roztwór soli;
Natrium chloratum;
Nebu-dose Isotonic;
Symphar - Sól fizjologiczna.

Sól hipertoniczna - właściwości i zastosowanie

Roztwór chlorku sodu o stężeniu 0,9% to sól fizjologiczna. Jest to roztwór izotoniczny, czyli identyczny z płynami fizjologicznymi człowieka. Natomiast na rynku dostępne są sole chlorku sodu o wyższym stężeniu - przykładowo, 3%. Wtedy taki roztwór jest roztworem hipertonicznym. Takie roztwory powodują, że następuje „napływanie/ściąganie” wody do miejsca do którego ten roztwór został podany - np. do nosa czy do dróg oddechowych.

W wyniku tego następuje upłynnienie zalegającej wydzieliny i ułatwienie jej odkrztuszenia lub wysmarkania. Po tym, jak wydzielina zostanie upłynniona, następuje obkurczenie błony śluzowej. Działanie soli hipertonicznej opiera się na nawilżaniu, upłynnianiu i rozrzedzaniu wydzieliny, obkurczaniu błon śluzowych oraz na udrażnianiu nosa - przykładowo podczas infekcji górnych dróg oddechowych.

Sól hipertoniczną wykorzystuje się także do higieny dróg oddechowych oraz do nebulizacji.

Przeczytaj także: Inwestycje w Jakość Wody w Proszówkach

Warto wiedzieć i pamiętać, że sól hipertoniczna nie może być stosowana:

do przemywania/przepłukiwania oczu;
do iniekcji (wyjątek 10% roztwór NaCl);
na wieczór i w nocy, ponieważ może powodować skurcz oskrzeli, kaszel i problemy z oddychaniem a także przesuszenie błony śluzowej;
do rozcieńczania leków do nebulizacji.

Na rynku dostępnych jest wiele roztworów soli hipertonicznych - w tym:

Marimer - Hipertoniczna woda morska;
Nebu-dose;
Nebusalin;
Nebutac;
Symphar sterylnu hipertoniczny roztwór NaCl.

Sól z kwasem hialuronowym (hialuronianem sodu)

Kolejnym rodzajem preparatów z roztworem chlorku sodu są preparaty, w których dodatkowo znajduje się hialuronian sodu. Sam kwas hialuronowy i jego sole mają za działanie nawilżenie błon śluzowych oraz nawodnienie. Działanie soli z kwasem hialuronowym opiera się na nawilżeniu błon śluzowych gardła, a ich zastosowanie sprawdza się w nebulizacji w przypadku suchego kaszlu, a także przy wysuszonej śluzówce nosa i gardła.

Warto pamiętać, że sól z hialuronianem sodu nie może być stosowana:

do przemywania/przepłukiwania oczu;
do iniekcji;
przy użyciu inhalatorów siateczkowych i ultradźwiękowych;
do mieszania z innymi lekami podawanymi podczas nebulizacji.

Sole z hialuronianem sodu mogą występować w różnym stężeniu - mogą to być sole izotoniczne lub hipertoniczne. I w zależności od tego, jaki to jest roztwór może być on stosowany przez cała dobę (izotoniczny) lub tylko w ciągu dnia (hipertoniczny). Sól z kwasem hialuronowym należy zużyć od razu po otwarciu!

Przeczytaj także: Woda mineralna Józef: Zalety

Przykłady produktów zawierających hialuronian sodu:

Nebu-dose hialuronic;
Nebu-dose plus;
Nebu-hialuronic.

Sól morska z ektoiną

Oprócz roztworów soli fizjologicznej, hipertonicznej i z hialuronianem sodu, na rynku znaleźć można roztwory chlorku sodu z ektoiną, np. Ectodose. Ektoina to związek, który:

łagodzi stany zapalne;
chroni komórki przed szkodliwym działaniem różnych czynników;
stabilizuje błony komórkowe;
zapobiega występowaniu alergii;
nawilża błonę śluzowa dróg oddechowych;
upłynnia śluz zalegający w drogach oddechowych.

Ze względu na takie działanie, roztwory chlorku sodu z dodatkiem ektoiny wskazane są do wspomagającego leczenia stanów zapalnych i objawów chorób układu oddechowego np. w astmie alergicznej, zapaleniu oskrzeli, przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc.

Warto pamiętać, że roztwór chlorku sodu z ektoiną niemowę być stosowany:

do przemywania/przepłukiwania oczu;
do iniekcji;
przy użyciu inhalatorów siateczkowych i ultradźwiękowych;
do mieszania z innymi lekami podawanymi podczas nebulizacji - należy zrobić około 15 min przerwy/odstępu pomiędzy kolejnymi lekami.

Należy zużyć go bezpośrednio po otwarciu, a dodatkowo można go stosować w ciągu dnia, ale nie na wieczór i nie w nocy.

Woda destylowana - właściwości i zastosowanie

Aqua Dest, czyli woda destylowana, to produkt wytwarzany z normalnej wody źródłowej lub wody wodociągowej. W procesie destylacji lub demineralizacji woda oczyszczana jest z soli mineralnych, a w zależności od procedury również z substancji organicznych i mikroorganizmów, dzięki czemu powstaje woda pozbawiona związków chemicznych.

Woda demineralizowana to nie to samo co woda destylowana. Destylacja to proces wymagający dużego nakładu czasu i energii, co oznacza, że jest on związany z dużymi kosztami. Przekłada się to na wysokie ceny tego rodzaju produktów. Dlatego też w celu pozyskania wody oczyszczonej często stosuje się inne, alternatywne procesy technologiczne. Oczyszczanie wody z soli mineralnych możliwe jest w urządzeniach odwróconej osmozy lub urządzeniach filtracyjnych działających na zasadzie wymiany jonowej.

Główną różnicą między wodą demineralizowaną a destylowaną są możliwe pozostałości zanieczyszczeń organicznych i mikroorganizmów. W procesie destylacji zazwyczaj pozostają one w parowniku.

Woda destylowana, znana również pod nazwą Aqua Dest lub Aqua destillata, to produkt który znajduje szerokie zastosowanie np. w kosmetyce, chemii, farmacji, medycynie lub przemyśle. Często stosuje się ją jako rozpuszczalnik lub środek czyszczący. Na przykład idealnie nadaje się do sporządzania roztworów.

Wodę destylowaną można stosować również do specjalistycznego mycia i czyszczenia w laboratorium. Przydaje się przykładowo do płukania pojemników laboratoryjnych, ponieważ nie tworzy plam wapiennych.

W obszarze technicznym wyjątkowo dobrze nadaje się do stosowania w różnych urządzeniach.

Tabela porównawcza: Sól fizjologiczna a woda destylowana

Właściwość	Sól fizjologiczna	Woda destylowana
Skład	0,9% roztwór chlorku sodu	Czysta woda (H2O) bez minerałów i zanieczyszczeń
Izotoniczność	Izotoniczna (zbliżona do płynów ustrojowych)	Hipotoniczna
Zastosowanie	Przemywanie oczu, nosa, ran, nebulizacja	Rozpuszczalnik, czyszczenie, zastosowania techniczne
Sterylność	Dostępna w sterylnych ampułkach	Dostępna w sterylnej formie

Płukanie zatok - kiedy i jak?

Płukanie zatok i nosa to nieinwazyjna metoda, którą można wykorzystać już u małych dzieci (od 4. roku życia). To również ogromne wsparcie do walki z katarem i infekcją zatok u kobiet w ciąży, karmiących piersią - wiadomo, że w tym okresie istnieje mocne ograniczenie w stosowaniu dużej ilości leków.

Irygacja zatok jest metodą bezpieczną, niefarmakologiczną, w której wykorzystuje się m.in. różnicę ciśnień osmotycznych (i właściwości osmotyczne roztworu), co przekłada się na redukcję obrzęku śluzówki i udrożnienie nosa występujące podczas zapalenia zatok, a także pozbyciu się zalegającej wydzieliny.

Z metody tej można również skorzystać w przypadku suchości nosa i jamy nosowej, a także gdy borykamy się z ciepłym i suchym powietrzem w sezonie grzewczym.

Do irygacji zatok stosuje się fizjologiczny, czyli roztwór izotoniczny chlorku sodu, który stosowany zgodnie z przeznaczeniem nie powoduje interakcji!

Płukanie zatok może być pomocne w przypadku krzywej przegrody nosowej, której niefizjologiczne ułożenie może utrudniać usuwanie zalegającej wydzieliny z nosa.

Płukanie zatok stosuje się profilaktycznie/prewencyjnie, a także w leczeniu objawowym takich dolegliwości jak zapalenie zatok przynosowych, nieżyt nosa (różnego pochodzenia), do utrzymania właściwej higieny nosa (np.

Irygacja zatok ma wiele korzyści, wśród nich wymienia się ułatwione oczyszczanie nosa i zatok z nadmiernej (często ropnej, zapalnej) wydzieliny i śluzu. Oprócz tego ułatwia oddychanie, udrażnia nos przez właściwości przeciwobrzękowe roztworów do płukania. Dodatkowo zmniejsza ryzyko dalszego rozwoju infekcji i stanu zapalnego. Jest to jedna z bezpiecznych metod, które mogą stosować kobiety w ciąży i karmiące piersią. Oprócz tego to metoda odpowiednia dla 3-4 latków, dzieci starszych, młodzieży i dorosłych.

Każda metoda czy to farmakologiczna czy nie posiada pewne ograniczenia w stosowaniu. Nie jest inaczej w przypadku płukania (irygacji) zatok. Przeciwwskazaniami do płukania zatok i/lub nosa jest obecne krwawienie z nosa lub ryzyko jego ponownego wystąpienia, występowanie uszkodzenia w obrębie śluzówki błony śluzowej (strupy, rany, podrażnienia).

Jednym z ważniejszych przeciwwskazań jest całkowita blokada nosa, która uniemożliwia przepłukanie jamy nosowej i odpływ roztworu. Takiemu płukaniu może towarzyszyć ból i wystąpić różnica ciśnień w obrębie głowy, które może wpłynąć niekorzystnie na zmysł równowagi (z płukania zatok seniorzy powinni korzystać ostrożnie, a niekiedy zrezygnować jeśli borykają się z ciężkimi zaburzeniami równowagi).

Od płukania zatok i nosa należy również wstrzymać się w przypadku infekcji uch lub w uczuciu zatkanego ucha. Zabiegu tego nie przeprowadza się również świeżo po zabiegać laryngologicznych / chirurgicznych.

Kiedy nie płukać zatok?

Przede wszystkim, jeśli nie ma ku temu wskazań. Część osób może doświadczyć uczucia podrażnienia śluzówki - jest to przemijające uczucie. Niekiedy mogą wystąpić łagodne dolegliwości jak ból głowy.

Niewłaściwe przygotowanie roztworu może również mieć swoje konsekwencje - zbyt słony lub zanadto rozwodniony roztwór mogę zaostrzyć katar. Oprócz tego część osób może wykazywać nadwrażliwość na składniki zawarte w zestawie do płukania zatok.

Istotnym elementem jest właściwe przygotowanie roztworu, do którego stosuje się przegotowaną wodę. Niestety woda kranowa odpada. Dodatkowo istotna jest temperatura rozpuszczalnika - nie może być zbyt zimny czy gorący. Płyn powinien mieć temperaturę zbliżoną do temperatury ciała. Poza tym płukanie zatok przeprowadza się za dnia, unika stosowania bezpośrednio przed snem (minimum godzinę przed). Oprócz tego po płukaniu zatok nie należy od razu wychodzić na dwór - najlepiej odczekać 1-2 godziny.

Podczas płukania należy oddychać przez usta, a końcówkę butelki wprowadza się do otworu nosowego.

Obecnie w aptece dostępnych jest szereg produktów do płukania zatok. Jedną z częstszych propozycji jest sól chlorek sodu, znany jako sól kuchenna, który pozwala na przygotowanie roztworu soli fizjologicznej. Niekiedy oprócz chlorku sodu obecny jest również dwuwęglan sodowy.

Ciekawą alternatywą jest roztwór ksylitolu do płukania jamy nosowej. Alternatywnie niektóre saszetki mogą zawierać mieszankę różnych soli, gdzie oprócz chlorku sodu występuje chlorek potasu, chlorek wapnia, chlorek magnezu, wodorowęglan sodowy.

Płukanie zatok to zabieg, który przeprowadza się w domu - z góry powiemy Wam co nie nadaje się do płukania nosa i zatok - jest to woda z kranu ani woda destylowana (demineralizowana).

W ciężkich przypadkach lekarz może zalecić płukanie zatok mieszaniną soli fizjologicznej, antybiotyku (np. gentamycyny w ampułkach) i sterydu (deksmetazon w ampułkach).

Ze względów higienicznych 1 butelka przeznaczona jest dla 1 osoby. Zaleca się wymianę butelki co kilka miesięcy.

Część osób zamiast butelki pochwali pomysł z dużą strzykawką np. taką na 100 ml roztworu. Teoretycznie strzykawka posiada odpowiedni tłok, miarkę.

Kto przeprowadza profesjonalne płukanie w przypadku zapalenia zatok przynosowych? Takim specjalistą jest lekarz laryngolog, który może przeprowadzić irygację zatok z wykorzystaniem metody Proetza.

Sól fizjologiczna dla zdrowia oczu

Oczy, jako jeden z najważniejszych i najbardziej wrażliwych narządów naszego ciała, wymagają szczególnej uwagi i delikatnego podejścia do ich pielęgnacji. Idealnie w tym celu sprawdza się sól fizjologiczna.

Sól fizjologiczna to roztwór chlorku sodu (NaCl), czyli soli kuchennej w wodzie. W najczęściej stosowanej postaci sól fizjologiczna to sterylny rozwór o stężeniu 0,9%. W zależności od potrzeb stosuje się również nieco słabsze oraz mocniejsze stężenia.

Sól fizjologiczna znajduje szerokie zastosowanie w medycynie, pielęgnacji i higienie. Jest stosowana do płukania ran, przemywania oczu, nosa i skóry, przygotowywania kropli do oczu czy inhalacji.

Zalety soli fizjologicznej:

tags: #sol #fizjologiczna #a #woda #destylowana #różnice