Rekuperacja a wilgotność powietrza w domu: Fakty i mity

Szczegóły: Opublikowano: 24. November 2025

Rekuperacja to świetne rozwiązanie, ale wiele osób po montażu zadaje jedno pytanie: dlaczego powietrze w domu wydaje się zbyt suche? Czy to normalne? A może coś poszło nie tak? Rekuperacja to stała wymiana powietrza zużytego na świeże.

Jaki poziom wilgotności jest optymalny?

Wilgotność powietrza w domu z rekuperacją powinna utrzymywać się na poziomie od 40 do 60% - to zakres, w którym człowiek czuje się komfortowo, a organizm nie reaguje przesuszeniem śluzówek czy problemami z oddychaniem. Zbyt niska wilgotność to problem dla alergików, małych dzieci i wszystkich, którzy mają problemy z drogami oddechowymi. Zbyt wysoka - prowadzi do kondensacji pary na oknach, rozwoju grzybów i pleśni.

Wilgotność powietrza w pomieszczeniu to parametr, który wykazuje istotny wpływ między innymi na nasze samopoczucie. Zmienia się ona zależnie od pory roku. Zbyt suche powietrze może powodować ból głowy, pieczenie oczu, przesuszenie śluzówek i skóry czy zwiększoną podatność na infekcję. Nadmiernie wilgotne natomiast sprzyja wystąpieniu pleśni w budynku, która wywołuje alergie, choroby układu oddechowego czy pogorszone samopoczucie. Najlepiej, gdy oscyluje on w granicach od 40 do 60%.

Czy rekuperacja wysusza powietrze?

Tak - ale to nie wada, tylko naturalny efekt działania systemu wentylacyjnego. Rekuperacja usuwa zużyte powietrze, a razem z nim - część wilgoci wytwarzanej w domu. Jeżeli w centrali nie ma wymiennika entalpicznego (odzyskującego część pary wodnej), wilgotność spada szybciej, szczególnie zimą, gdy powietrze zewnętrzne jest bardzo suche.

Wśród osób zainteresowanych montażem rekuperacji krąży niekiedy mit dotyczący jej wpływu na zbytnie obniżenie poziomu wilgotności powietrza. Tymczasem sama wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła nie jest odpowiedzialna za taką sytuację. Zmniejszenie wilgotności jest naturalnym efektem korzystania z systemu wentylacyjnego - niezależnie od jego rodzaju. Ograniczony poziom wilgotności w zimie jest związany z ujemnymi temperaturami, panującymi poza budynkiem. Podczas korzystania z rekuperacji, spadek wilgotności jest także bardziej zauważalny ze względu na jej znacznie wyższą wydajność.

Przeczytaj także: Optymalny poziom wilgotności przy rekuperacji

Powietrze w pomieszczeniach wysusza się, ponieważ wtłaczane jest zimniejsze powietrze z zewnątrz. Różnica polega na tym, że skuteczność wymiany powietrza w przypadku rekuperacji jest zdecydowanie wyższa, niż w wentylacji grawitacyjnej, powietrze jest więc bardziej suche. Warto zrozumieć, że rekuperacja nie jest bezpośrednią przyczyną przesuszenia powietrza, a jedynie intensyfikuje naturalny proces, który zachodzi również w innych typach wentylacji.

System rekuperacji zapewnia wydajny dopływ powietrza z zewnątrz, które w sezonie grzewczym może mieć bardzo niską wilgotność względną. Kiedy takie powietrze trafia do wnętrza budynku, jego ogrzanie powoduje jeszcze większy spadek wilgotności - niezależnie od tego, czy mamy do czynienia z wentylacją mechaniczną czy grawitacyjną. Jednak rekuperacja pozwala na pełną kontrolę nad ruchem powietrza, a dzięki wymiennikowi ciepła możliwe jest jego ogrzanie bez konieczności otwierania okien. W połączeniu z dobrej klasy nawilżaczem powietrza - lub jeszcze lepiej: systemowym nawilżaczem centralnym - można łatwo utrzymać optymalną wilgotność, poprawiając tym samym komfort życia domowników.

Wpływ rodzaju rekuperatora na wilgotność

Generalnie zależy to od zastosowanego systemu. Wiemy już, że wymienniki obrotowe pozwalają utrzymać ją na optymalnym poziomie, jednak nieco inaczej wygląda to w przypadku wymienników przeciwprądowych. Standardowo urządzenia te nie odzyskują bowiem wilgoci, a wyjątkiem jest sytuacja, gdy są one wyposażone w tzw. wymiennik entalpiczny, który niestety obniża skuteczność, z jaką odzyskiwane jest powietrze (sprawność wynosi wtedy średnio 70-80 proc.).

Rekuperator z wymiennikiem entalpicznym - sposób na suche powietrze. W tego typu urządzeniu w miejscu metalowych lameli stosuje się tkaninę membranową, odporną na niekorzystny wpływ grzybów, drobnoustrojów czy zamarzanie. Ma on niższą sprawność, niż wymienniki przeciwprądowe. Jednocześnie zapewnia znacznie wyższy odzysk energii całkowitej. Model entalpiczny podczas pracy odzyskuje około 50% pary wodnej z powietrza. Dzięki temu osusza je w znacznie mniejszym stopniu, aniżeli wymiennik bez tej funkcji. Powinniśmy mieć jednak na uwadze, że stopień jego efektywności w zakresie zapewnienia odpowiedniej wilgotności zależy w dużej mierze od ilości pary wodnej, wytwarzanej przez użytkowników budynku.

Podczas gdy rekuperator entalpiczny z odzyskiem wilgoci korzysta z wilgoci wyprodukowanej w powietrzu wewnątrz pomieszczeń i przekazuje ją do strumienia powietrza nawiewanego, nie wytwarza on samodzielnie wilgoci. Musi ją otrzymać i wtedy dopiero wykorzysta powtórnie.

Przeczytaj także: Znaczenie filtrów G3 w rekuperacji

Pomiar wilgotności powietrza

Najprościej? Zwykły higrometr pokojowy. Kosztuje kilkadziesiąt złotych, a daje jasną odpowiedź, czy powietrze w domu nie jest zbyt suche lub zbyt wilgotne. Dobre centrale rekuperacyjne oferują wbudowane czujniki wilgotności i podają odczyt w aplikacji, ale nie każdy system to ma. Warto mieć przynajmniej jeden punkt pomiarowy - najlepiej w sypialni albo salonie, czyli tam, gdzie spędzamy najwięcej czasu.

Wpływ rodzaju budynku na wilgotność

Różnica jest spora. Domy murowane mają dużą bezwładność cieplną i wilgotnościową - ściany magazynują wilgoć i oddają ją powoli. W takich budynkach łatwiej utrzymać stabilny mikroklimat nawet przy intensywnej rekuperacji. Z kolei domy drewniane - szczególnie szkieletowe - reagują szybciej na zmiany temperatury i wilgotności. W praktyce oznacza to, że w domach drewnianych warto stosować wymienniki entalpiczne lub dodatkowe nawilżacze, jeśli rekuperacja pracuje z dużą wydajnością.

Domy prefabrykowane kojarzą się z nowoczesnością, energooszczędnością i wysokim komfortem użytkowania. W ERDOL HAUS we wszystkich naszych domach rekomendujemy montaż wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła (rekuperacji). To rozwiązanie, które nie tylko pozwala znacznie ograniczyć straty energii, ale także odpowiada za stałą wymianę powietrza - bez potrzeby otwierania okien.

Rozwiązania dla utrzymania odpowiedniej wilgotności

Nie każda centrala ma taką możliwość, ale istnieją rozwiązania, które łączą odzysk ciepła z nawilżaniem powietrza. Najczęściej są to systemy z wymiennikiem entalpicznym, który oprócz ciepła odzyskuje także część wilgoci z powietrza wywiewanego z budynku. Są też systemy rekuperacji współpracujące z niezależnym nawilżaczem kanałowym - montowanym na nawiewie. To droższe rozwiązanie, ale daje pełną kontrolę nad poziomem wilgotności w całym domu.

Wspaniałym poszerzeniem możliwości nawilżania powietrza w domu jest także nawilżacz kanałowy. Urządzenie to wytwarza wilgoć i jest podłączone bezpośrednio do wody wodociągowej. Dzięki jego pracy, powietrze będzie miało przez cały rok dokładnie taki parametr wilgoci, jaki będziesz od niego wymagał.

Przeczytaj także: Poradnik: walka z wilgocią w mieszkaniu

Jeżeli w Twoim domu trzeba nawilżyć powietrze, warto rozważyć rekuperatory z możliwością odzysku wilgoci, czyli rekuperatory entalpiczne. Korzystając z systemu rekuperacji z rekuperatorem entalpicznym, masz dla domu identyczne korzyści, jak przy korzystaniu z oczyszczacza powietrza i regulatora wilgotności w jednym. Jeśli dodasz do tego kanałowy nawilżacz powietrza, pozwoli Ci to precyzyjnie regulować poziomem wilgotności w domowym powietrzu.

Co zrobić, gdy powietrze jest zbyt suche zimą?

Jeśli masz rekuperator w wymiennikiem obrotowym lub entalpicznym a korzystasz zimą z suszarki do ubrań, to pomyśl o daniu jej urlopu do wiosny.
Dłuższe kąpiele, szczególnie jeśli nie obciążają one twojego budżetu, bo np. posiadasz rekuperator do wody.
Położyć mokre ręczniki na suszarkę lub grzejnik.
Jeśli posiadasz grzejniki, to być może pamiętasz jak dawniej w mieszkaniach wieszano na nich specjalne naczynia z gliny lub innego materiału do których nalewało się właśnie wodę.

Rekuperacja a pomieszczenia wilgotne

Pomieszczenia wilgotne - łazienki, kuchnie, pralnie - są szczególnie ważne w systemie rekuperacji. To tam powstaje najwięcej pary wodnej i to stamtąd powietrze jest wyciągane na zewnątrz. W praktyce wygląda to tak: centrala powinna mieć odpowiednio dobraną wydajność wyciągu z łazienek i kuchni, a kanały muszą być tak poprowadzone, by nie było strat na długości czy przez zbyt dużą liczbę kolan.

Rekuperacja a wentylacja grawitacyjna

Nie. W teorii może się wydawać, że skoro w łazience czy kuchni paruje, to wystarczy komin i kratka, by się jej pozbyć. Ale w praktyce wentylacja grawitacyjna działa tylko wtedy, gdy są odpowiednie warunki - różnica temperatur i ciśnienia. Rekuperacja działa stale, niezależnie od warunków zewnętrznych. Dobrze dobrany i uruchomiony system nie tylko usuwa wilgoć z miejsc, gdzie jej najwięcej, ale robi to kontrolowanie i bez zbędnego wychładzania pomieszczeń. Grawitacja bywa zawodna. I nie daje kontroli.

Negatywne skutki suchego powietrza

Zbyt suche powietrze w domu może prowadzić do wielu nieprzyjemnych dolegliwości oraz problemów zdrowotnych. Najczęstsze objawy to suchość gardła, podrażnienie oczu, pękająca skóra i spadek odporności. Długotrwałe przebywanie w pomieszczeniach o zbyt niskiej wilgotności może wpływać negatywnie na drogi oddechowe, a także pogarszać objawy alergii i astmy. Zbyt wysoka wilgotność powietrza w domu to nie tylko dyskomfort, ale także realne zagrożenie dla zdrowia i stanu technicznego budynku.

Suche powietrze negatywnie wpływa na zdrowie i to z wielu różnych powodów. Najczęstszymi obawami przebywania w takich wnętrzach jest kaszel i chrypka, a także większa podatność na każde infekcje. Wynika to przede wszystkim z tego, że suche powietrze sprzyja rozprzestrzenianiu się bakterii oraz wirusów. Wysuszona śluzówka nosa jest również znakomitym środowiskiem do ich zaatakowania, co wynika ze zmniejszonej odporności organizmu. Suche powietrze to dodatkowo częstsze problemy z zatokami.

To bardzo ważna cecha, gdyż zbyt suche powietrze sprawia, że:

bakterie oraz wirusy utrzymują się w powietrzu, nawet 3 razy dłużej
nasilają się reakcje alergiczne
suchym powietrzem oddycha się nieprzyjemne.

Mity na temat rekuperacji

Rekuperacja wyklucza otwieranie okien

To jeden z popularniejszych mitów i nie ma nic wspólnego z rzeczywistością. Oczywiście, że można otwierać okna w domu, nie ma natomiast takiej potrzeby. Dlaczego? Prawidłowo funkcjonująca rekuperacja dostarcza optymalną ilość świeżego powietrza do pomieszczeń, dzięki czemu nie musimy wietrzyć pomieszczeń i otwierać okien. Dzięki temu możemy zdecydować się na zastosowanie okien typu FIX (okno nieotwieralne). Warto jednak, głównie ze względów bezpieczeństwa, zachować możliwość otwarcia okna w strategicznych pomieszczeniach, takich jak łazienka czy kuchnia.

Rekuperacja zapobiega wlatywaniu owadów do domu

To kolejny mit. Oczywiście, brak konieczności otwierania okien w domu znacząco zmniejsza szanse na to, że do domu wlecą nieproszeni goście. Pamiętajmy jednak, że owady mogą wlecieć do domu również przez drzwi wejściowe czy tarasowe. Wentylacja mechaniczna nie sprawi, że w domu nie będzie żadnych much czy insektów, ale z pewnością będzie ich mniej.

Rekuperacja zastępuje klimatyzację

To mit. Stawianie znaku równości między rekuperacją i klimatyzacją to błąd, ponieważ wentylacja mechaniczna nigdy nie zastąpi klimatyzacji z prawdziwego zdarzenia. Jeśli chcemy, by rekuperator wtłoczył do pomieszczeń zimne powietrze, to warto zwiększyć intensywność jego pracy o poranku lub w nocy, gdy temperatury za oknem są zdecydowanie niższe. Pamiętajmy jednak, że takie rozwiązanie nie zmniejszy temperatury w całym budynku i jest to raczej chwilowy efekt, niż skuteczna klimatyzacja.

Rekuperacja a wentylacja grawitacyjna - porównanie

Poniżej znajdziecie krótkie porównanie rekuperacji z wentylacją naturalną (tzwn. grawitacyjną):

Cecha	Wentylacja Grawitacyjna	Rekuperacja
Działanie	Tradycyjny sposób wymiany powietrza w budynkach, który nie wymaga użycia żadnych urządzeń mechanicznych.	Nowoczesny system wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła.
Zasada działania	-	Działa dzięki centrali wentylacyjnej z wymiennikiem ciepła.
Koszty	-	Koszt instalacji zależy od metrażu budynku, rodzaju centrali i układu kanałów.
Proces wymiany powietrza	-	Polega na kontrolowanej wymianie powietrza: świeże powietrze napływa do pomieszczeń, a zużyte jest usuwane, przy jednoczesnym odzysku ciepła.
Obowiązkowa w Polsce?	-	Nie, ale w nowoczesnym budownictwie staje się standardem.
Zalety	-	Zapewnia stały dopływ świeżego powietrza, filtrację zanieczyszczeń i odzysk ciepła, dzięki czemu obniża koszty ogrzewania i poprawia jakość powietrza wewnątrz domu.
Budowa systemu	-	Składa się z centrali wentylacyjnej, sieci kanałów oraz nawiewników i wywiewników.
Opłacalność inwestycji	-	Tak, inwestycja opłaca się w dłuższej perspektywie. Pozwala na odzysk ciepła, obniżenie rachunków za ogrzewanie oraz podnosi wartość energetyczną budynku.
Działanie w ciągu roku	-	Tak, działa przez cały rok, dostosowując intensywność pracy do warunków zewnętrznych.
Funkcje	-	Służy do wentylacji i odzysku ciepła.

Rekuperacja to technologia, która przynosi wiele korzyści - ale jak każda, wymaga odpowiedniego zarządzania. Jeśli jesteś na etapie planowania budowy lub chcesz wiedzieć więcej o tym, jak zarządzać klimatem wewnętrznym w nowoczesnym domu prefabrykowanym - zapraszamy do kontaktu z zespołem ERDOL HAUS.

tags: #rekuperacja #a #wilgotność #powietrza #w #domu