Przydomowa Oczyszczalnia Ścieków z Drenażem Rozsączającym: Jak Zrobić?

Szczegóły: Opublikowano: 22. November 2025

Przydomowa oczyszczalnia ścieków to niezwykle korzystne i funkcjonalne rozwiązanie, szczególnie gdy do działki nie prowadzi sieć kanalizacyjna. Jeśli tylko pozwalają na to warunki gruntowo-wodne, warto wybrać oczyszczalnię z drenażem rozsączającym. Jest tania, łatwo ją zbudować i zapewnia wysoki stopień oczyszczania ścieków. Oferta takich oczyszczalni jest największa, dlatego stosunkowo łatwo dobrać odpowiednią do własnych potrzeb i możliwości.

Co to jest drenaż rozsączający?

Drenaż rozsączający to system, który umożliwia odprowadzanie ścieków do gruntu. Jak sama nazwa wskazuje, drenaż rozsączający jest elementem drenażowej oczyszczalni ścieków. Drenaż rozsączający oczyszczalni ma postać układu drenów (np. rur drenażowych) ułożonych na dobrze przepuszczalnym gruncie, na przykład na warstwie żwiru o odpowiednio dużej frakcji. Do rozdzielania drenów na kilka nitek służy studzienka rozdzielcza, znajdująca się tuż przed samym drenażem, za osadnikiem gnilnym. Niekiedy oczyszczalnia z drenażem może być wyposażona również w studnię chłonną na końcu całego układu.

Zasada działania oczyszczalni drenażowej

Każda instalacja oczyszczalni ścieków działa na zasadzie poszczególnych etapów filtracji lub oczyszczania ścieków. Sposób działania oczyszczalni drenażowej, gdzie zasadniczy etap oczyszczania zachodzi w samym gruncie, narzuca wiele ograniczeń i przede wszystkim nie na każdej działce można ją utworzyć. Pierwszy element oczyszczalni z drenażem rozsączającym to osadnik gnilny, gdzie ze ścieków wytrącają się zanieczyszczenia stałe. Z osadnika ścieki trafiają do studzienki rozdzielczej, a następnie do rur drenarskich. Przez perforowane ścianki rur przesączają się stopniowo do gruntu, gdzie są rozkładane przez bakterie. Ścieki podczyszczone w osadniku gnilnym, przepływając przez drenaż rozsączający, podlegają dalszemu biologicznemu oczyszczaniu, tym razem jednak z dostępem tlenu. Na powierzchni porowatego gruntu (żwiru) następuje adsorpcja zanieczyszczeń i powstaje tak zwana błona biologiczna.

Pierwszy etapem jest oczyszczanie w warunkach beztlenowych, które realizowane jest w osadniku gnilnym. Za osadnikiem gnilnym odbywa się drugi etap - doczyszczanie tlenowe - polega na oczyszczaniu w warunkach tlenowych, które realizowane jest dzięki systemowi złoża rozsączającego z układem drenów, zakopanego na odpowiedniej głębokości.

Warunki wykonania drenażu rozsączającego

Warunki wykonania drenażu rozsączającego to m.in. odpowiednie właściwości gruntu, głębokość zwierciadła wód gruntowych co najmniej 1 m poniżej dna rozsączalnika, a także odpowiednie zaprojektowanie i wykonanie systemu. grunt musi być przepuszczalny, najlepiej piaszczysty. Zbyt przepuszczalny (żwir, rumosz skalny) jest niekorzystny, bo ścieki przenikają w nim zbyt szybko, zanim zdążą się rozłożyć. zwierciadło wód gruntowych jest położone przynajmniej 1,5 m poniżej rur drenarskich. Rury drenażu rozsączającego układa się na głębokości 0,6-1,2 m pod powierzchnią terenu, a więc wody gruntowe muszą znajdować się na głębokości co najmniej 2,1-2,7 m. Jeśli poziom wód gruntowych jest wysoki, to formuje się ewentualnie nasyp, zwany kopcem filtracyjnym, w którym prowadzi się rury drenarskie. Widać z tego, że na drenaż potrzebna jest duża posesja oraz korzystne warunki gruntowo-wodne.

Przeczytaj także: Oczyszczalnia oksydacyjna: zasady działania

Drenaż rozsączający nie nadaje się do warunków gruntowo - wodnych o słabej przepuszczalności oraz wysokim poziomie wód gruntowych. W przypadku tego rozwiązania grunt musi być naprawdę dobrze przepuszczalny i suchy; na innym gruncie ta technologia zwyczajnie się zamuli i szybko przestanie odbierać ścieki.

Elementy drenażu rozsączającego

studzienka zbiorcza,
rury rozsączające,
drenaż otaczający,
warstwa filtracyjna.

Jak powinien być wykonany drenaż otaczający?

Drenaż otaczający powinien być wykonany z kruszywa o frakcji 16-32 mm, a jego grubość powinna wynosić co najmniej 20 cm.

Samodzielny montaż drenażu do przydomowej oczyszczalni ścieków

Drenaż do oczyszczalni przydomowej to kluczowy element odpowiedzialny za właściwe odprowadzanie wody (frakcji płynnej ścieków) gromadzonej w zbiornikach oczyszczalni ścieków. Odpowiednie wykonanie drenażu zapobiega wylewaniu się wody z oczyszczalni i minimalizuje ryzyko powstania zalania. Dodatkowo, obecność systemu rozsączającego pozwala zmniejszyć częstotliwość opróżniania zbiorników i osadników.

Niezbędne elementy samodzielnego wykonania drenażu przydomowej oczyszczalni

Lista potrzebnych elementów do samodzielnego wykonania drenażu rozsączającego oczyszczalni:

tunele rozsączające,
dekle z deflektorami,
studzienka rozdzielcza,
studzienka zamykająca,
geowłóknina,
kamienie lub kruszywo do ułożenia warstwy wspomagającej rozsączenie,
grunt rodzimy do zasypywania drenażu (pola rozsączającego),
narzędzia i sprzęt niezbędne do wykonania wykopu, układania tuneli i zasypania złoża, takie jak łopaty, koparki, wózki transportowe, itp.,
przydatne mogą być również narzędzia pomiarowe, takie jak poziomice i miary, aby zapewnić prawidłowe ułożenie tuneli i ich spadku.

Tunele rozsączające

Tunele rozsączające do oczyszczalni ścieków - to dedykowane systemy, które są wykorzystywane do rozprowadzenia wody z oczyszczalni. Woda ściekowa jest częściowo lub całkowicie oczyszczona z zanieczyszczeń, ale nadal wymaga dalszego podczyszczania mechanicznego / mikrobiologicznego i wchłonięcia w grunt. Wykonane z wytrzymałego materiału, tunele drenarskie, są odporne na zmiany temperatury i erozję chemiczną. Mają specjalnie zaprojektowane otwory / szczeliny, przez które woda jest wypuszczana do gruntu. Dzięki zastosowaniu tuneli rozsączających, zyskuje się skuteczne i bezpieczne rozłożenie wody i minimalizuje ryzyko jej gromadzenia się i wycieku na powierzchnię terenu.

Przeczytaj także: Eco 3000l: cena, opinie, montaż

Dobierając odpowiednią ilość tuneli drenażowych, należy brać pod uwagę: liczbę użytkowników oczyszczalni oraz typ oczyszczalni. Ilość potrzebnych tuneli zależy też od ich wielkości. Tunele drenażowe można w łatwy sposób łączyć ze sobą tworząc dłuższe nitki drenażowe. UWAGA : Tunele drenażowe można instalować w miejscach ruchu kołowego oraz pod parkingami, zachowując odpowiedni poziom między powierzchnią gruntu a górną krawędzią tuneli.

Dekle z deflektorem

Dekle to rodzaj zakończeń tuneli. Dekiel wlotowy powinien być wyposażony w deflektor do równomiernego rozprowadzania wody w obrębie całego tunelu. Deflektor to specjalna klapka wmontowana w dekiel tunelu. Jej zadaniem jest kierowanie przepływu wody w określonym kierunku, niwelowanie ciśnienia i zapobieganie wymywaniu i powstawaniu dziur w gruncie bezpośrednio przy wlocie ścieku do tunelu. Dekle z deflektorem umożliwiają zwiększenie wydajności systemu tuneli rozsączających. Przyczyniają się do lepszego rozprowadzenia wody w ziemi i zwiększenia skuteczności drenażu. Aby zapewnić skuteczne działanie drenażu rozsączającego i uniknąć problemów związanych z odpływem wody z obszaru, który ma być chroniony przed zalaniem - dekle muszą być dobrze dopasowane do wymiarów tuneli i umieszczone na odpowiedniej głębokości.

Studzienki rozdzielające i zamykające

Studzienki rozdzielające i zamykające są ważnymi elementami przy budowie drenażu oczyszczalni przydomowej. Studzienki rozdzielające montuje się tuż przed samym drenażem - za osadnikiem gnilnym. Służą do połączenia tuneli drenażowych z rurą wychodzącą ze zbiornika oczyszczalni i umożliwiają rozdzielenie przepływu ścieków na poszczególne tunele rozsączające. Jeśli pominie się studzienkę rozdzielczą, należy wykonać jedną, bardzo długą nitkę rozsączającą (jest to bardzo niepraktyczne i kosztowne ze względu na konieczność wykonania głębokiego wykopu). Studzienkę zamykającą montuje się na końcu pola drenażowego.

Studzienka rozdzielcza pozwala na równomierne rozprowadzenie ścieków do wszystkich linii tuneli, co zwiększa skuteczność procesu oczyszczania oraz przedłuża żywotność całego systemu. Montaż studzienek zapobiega zatykaniu się drenażu. Studzienki rozdzielcze pozwalają na równomierne rozprowadzenie ścieków w drenażu, co zapobiega zahamowaniu lub przeciążeniu systemu. Pozwalają na zastosowanie preparatów udrażniających linie drenażowe. W przypadku problemu z drożnością drenażu najlepszym miejscem na wprowadzenie preparatu udrażniającego jest właśnie studzienka rozprowadzająca.

Studzienka zbiorcza to ważny element w systemie drenażowym, który pełni kilka istotnych funkcji. Napowietrza drenaż: Dzięki pokrywie rewizyjnej studzienki zamykającej, w której zastosowano specjalną perforację, umożliwia prawidłowe napowietrzenie nitek drenażowych, tuneli i pakietów drenażowych (poletek filtracyjnych). Zapobiega wymywaniu terenu w miejscu zakończenia drenażu. Dzięki zastosowaniu studzienki drenażowej unikamy wtórnego zanieczyszczania wód gruntowych i zapewniamy skuteczne oczyszczanie ścieków. Warto pamiętać, że studzienki rozdzielcze i zamykające należy montować zgodnie z zaleceniami producenta oraz normami technicznymi, aby zapewnić poprawną i bezpieczną pracę całego systemu drenażowego.

Przeczytaj także: Oczyszczalnia ścieków krok po kroku

Jakie powinny być studzienki drenażowe?

Studzienka powinna być wykonana z materiałów odpornych na korozję, np. z odpornego tworzywa sztucznego.
Dostosowane rozmiarem i pojemnością do liczby i średnicy tuneli drenażowych , a także od potrzeb konkretnej instalacji.
Ważne jest, aby studzienka była łatwo dostępna, co ułatwi przeprowadzanie ewentualnych prac konserwacyjnych i naprawczych.
Umożliwia montaż kominka odpowietrzającego.
Zazwyczaj umieszcza się ją na powierzchni gruntu, zabezpieczając przed zalaniem i zamuleniem.

Wentylacja drenażu

Wentylacja oczyszczalni z drenażem jest składnikiem niezbędnym dla właściwego funkcjonowania systemu. Wentylacja ta znajduje się na końcu drenażu. Polega na montażu specjalnych kominków (nie mylić z wentylacją poprzez pion kanalizacyjny). W każdej oczyszczalni z drenażem rozsączającym konieczne jest zastosowanie obu typów wentylacji, ponieważ kominki napowietrzające dostarczają powietrze, niezbędne do poprawnego oczyszczania ścieków. Studzienki rozdzielające muszą być wypoziomowane i nie powinny wystawać ponad poziom terenu ani znajdować się poniżej terenu. Pokrywy studzienek powinny być wyrównane z powierzchnią gruntu. W studzience zamykającej należy zainstalować wywiewkę, która wystaje około 0,5 m ponad poziom terenu. Dzięki temu powietrze będzie mogło swobodnie dostawać się do systemu drenów, nawet w okresach, gdy teren jest pokryty liśćmi lub śniegiem.

Warstwy filtrujące drenażu oczyszczalni

Warstwa filtracyjna pod drenaż oczyszczalni jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania systemu oczyszczania. Jej celem jest zatrzymywanie cząstek stałych i zanieczyszczeń, które nie zostały usunięte w poprzednich etapach oczyszczania ścieków, a które mogłyby zatkać tunele drenarskie i uniemożliwić swobodny przepływ ścieków.

Warstwa filtracyjna składa się ze żwiru i kamieni o odpowiedniej średnicy. Umieszcza się ją pod tunelami drenarskimi. Właściwie dobrany żwir i kamienie pochłaniają zanieczyszczenia i umożliwiają swobodny przepływ wody do ziemi. Dzięki temu oczyszczona woda może zostać odprowadzona do gruntu bez szkody dla środowiska naturalnego.

Jaki kamień pod drenaż oczyszczalni ścieków?

Wybór odpowiedniego kamienia pod drenaż oczyszczalni zależy od wielu czynników, takich jak rodzaj gleby, poziom wód gruntowych, wielkość oczyszczalni i przepływ wody. Ogólnie jednak, kamień pod drenaż powinien mieć kilka podstawowych cech:

Duża porowatość - kamień powinien mieć dużą porowatość, aby umożliwić swobodny przepływ wody przez drenaż.
Odporność na ścieranie - kamień pod drenaż powinien być odporny na ścieranie i nie ulegać rozdrabnianiu, co zapobiegnie zatykaniu się drenażu.
Wielkość ziaren - kamienie powinny mieć odpowiednią wielkość ziaren, aby umożliwić swobodny przepływ wody.
Brak substancji organicznych - kamienie powinny być wolne od substancji organicznych.

Najczęściej stosowanym kamieniem pod drenaż jest kamień polny płukany oraz tłuczeń.

Geowłóknina do nakrycia tuneli drenażowych

Geowłóknina stosowana podczas budowy drenażu oczyszczalni ma kilka funkcji. Przede wszystkim chroni ona drenaż przed przedostaniem się ziemi, błota, piasku i innych zanieczyszczeń do wnętrza tuneli drenażowych, co może prowadzić do ich zapchania. Dodatkowo geowłóknina zabezpiecza drenaż przed zamuleniem i erozją, a także pomaga w utrzymaniu stabilnej struktury gruntu. Geowłókninę należy rozłożyć wokół tuneli drenażowych (zarówno pod tunele, jak i ponad nimi). Zaleca się wykorzystanie geowłókniny o dużej wytrzymałości, aby zapewnić skuteczne zabezpieczenie drenażu na dłuższy czas.

Szerokość wykopu i odległość między nitkami

Drenaż oczyszczalni powinien być wykonany na odpowiedniej głębokości, aby zapewnić skuteczne rozsączanie ścieków. Zazwyczaj zaleca się, aby rury drenarskie umieszczać na głębokości około 1 metra, ale dokładna głębokość może się różnić w zależności od warunków terenowych oraz projektu oczyszczalni. Zazwyczaj tunele rozsączające umieszcza się na głębokości od 0,8 do 1,2 metra. Minimalna szerokość wykopu powinna wynosić 0,5 m, a minimalna odległość pomiędzy nitkami tuneli to 1 m.

Lokalizacja przydomowej oczyszczalni ścieków

Przydomowa oczyszczalnia ścieków nie może być zlokalizowana w przypadkowym miejscu. Należy przestrzegać wytycznych, dotyczących jej umiejscowienia, m.in. pod zabudowę określa Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Ważna jest odległość od ujęć wody. Drenaż rozsączający musi być umieszczony na głębokości 1,5 m poniżej drenów rozsączających. Lokalizacja oczyszczalni ścieków musi być odsunięta od roślin z rozbudowanym systemem korzeniowym (np. minimum 3 m. Dlaczego? Korzenie mogą uszkodzić plastikowe zbiorniki, a rury zablokują otwory przeznaczone do odprowadzania ścieków.

Eksploatacja i konserwacja

Jednym z ważniejszych elementów przydomowej oczyszczalni jest drenaż rozsączający. Na etapie realizacji oczyszczalni dostosowywane są wszystkie parametry wykonywanego drenażu adekwatnie do m.in. warunków gruntowych, maksymalnego (w roku) poziomu wód gruntowych, szacowanej ilości ścieków wytwarzanych przez dane gospodarstwo domowe itd. Istnieje jednak prawdopodobieństwo, że drenaż przestanie odbierać ścieki lub wodę. W przypadku przydomowych oczyszczalni ścieków z końcowym osadnikiem glinianym lub komorą denitryfikacji (pełni rolę osadnika gnilnego) i systemem drenarskim najczęściej do problemów dochodzi w wyniku zapchania drenażu. Przyczyną może być zarówno wadliwie wykonany drenaż, jak i nieprawidłowe użytkowanie instalacji.

Oczyszczalnie biologiczne działają praktycznie bezobsługowo, jednak trzeba pamiętać o tym, aby co 2 tygodnie zaaplikować niewielką dawkę preparatu bakteryjnego wprost do muszli klozetowej. Z kolei raz na 9 miesięcy trzeba wybrać osad gromadzący się w komorze denitryfikacji zwykłym wozem asenizacyjnym.

Kiedy dojdzie do zapchania drenażu, zdecydowanie nie należy go rozkopywać. W pierwszej kolejności warto próbować go udrożnić, stosując odpowiednio dobrany biologiczny preparat udrażniający. Specjalistyczne środki zawierają wysokie stężenie aktywnie biologicznych składników, dzięki którym zatory organiczne są sukcesywnie redukowane. Jeśli jednak zastosowana metoda nie przyniesie efektów, należy skorzystać z usług profesjonalnego serwisu.

Zbyt szybkie problemy z drenażem (do 2 lat) świadczą o nieprawidłowym dobraniu urządzeń lub nieodpowiednim montażu. Każda oczyszczalnia drenażowa działa na zasadzie osadnika wstępnego i filtra piaskowego pionowego. To co ulega degradacji to właśnie filtr pionowy piaskowy. W wyniku szeregu zależności przestaje on działać. Przy nadmiernej kolmatacji gruntu tworzy się błona biologiczna (namuł lub sapropel), który blokuje przepływ podczyszczonych ścieków. W przypadku braku powodzenia pozostaje przebudowa oczyszczalni.

Podsumowanie

Drenaż rozsączający jest jednym z najtańszych sposobów na oczyszczanie ścieków. Jednak aby system działał prawidłowo, konieczne jest przestrzeganie zasad projektowania, montażu i eksploatacji. Warto również pamiętać o regularnej konserwacji, która pozwoli uniknąć problemów z zapchaniem drenażu.

tags: #przydomowa #oczyszczalnia #ścieków #drenaż #jak #zrobić