Przydomowa oczyszczalnia ścieków: projekt, przepisy i formalności

Szczegóły: Opublikowano: 23. November 2025

Wraz ze wzrostem świadomości ekologicznej, coraz więcej właścicieli domków jednorodzinnych decyduje się na budowę przydomowej oczyszczalni ścieków zamiast szamba. Przydomowa oczyszczalnia ścieków stanowi doskonałą alternatywę dla szamba.

Owszem, zapłacimy za nią nieco więcej, lecz nie będzie tu konieczności regularnego umawiania się z firmą specjalizującą się z wywożeniem oszczędności. Poniższy artykuł przedstawia zagadnienia prawne pozwalające poznać legalny aspekt budowy i eksploatacji domowej oczyszczalni ścieków.

Wielkość przydomowej oczyszczalni ścieków

Pierwszą kwestią, którą musimy ustalić jest jej wielkość. W przypadku ścieków liczy się ilość zużywanej wody. Średnio jest to około 150 litrów na dobę na jednego mieszkańca domu. Warto zdawać sobie sprawę z faktu, że ilość ta uwzględnia nie tylko rzeczywiste zużycie wody, lecz także gotowanie, pranie czy zmywanie, w których ma ona znaczący udział.

Wybierając osadnik gnilny, należy przyjąć, że ścieki, by mogły zostać oczyszczone, muszą przebywać w nim przez około 3 dni. W przypadku domu jednorodzinnego zamieszkałego przez czteroosobową rodzinę, oznacza to około 1800 litrów pojemności, czyli 1,8 m3.

Przed podjęciem decyzji o zakupie musimy także wiedzieć, jaką powierzchnią na stworzenie przydomowej oczyszczalni ścieków dysponujemy i jak ma się ona do obowiązujących przepisów. Należy zdawać sobie sprawę z faktu, że w przypadku tego typu konstrukcji są one dosyć rygorystyczne.

Przeczytaj także: Oczyszczalnia oksydacyjna: zasady działania

Dopiero posiadając wszystkie niezbędne dane, będziemy mogli wybrać typ oczyszczalni i skalkulować rzeczywisty koszt takiej inwestycji. Taką oczyszczalnię najlepiej montować wiosną lub latem, kiedy to najłatwiej zrobić wykopy, a jej uruchomienie zgrać z momentem zamieszkania w domu.

Projekt przydomowej oczyszczalni ścieków

Kolejna kwestia to projekt. Przydomowa oczyszczalnia nie musi zostać poprzedzona jego wykonaniem, jako że nie wymagają tego przepisy. Jednak jako że jest ona niezwykle ważnym obiektem na każdej działce i wymaga sporych nakładów finansowych, warto się na niego zdecydować - dzięki niemu będziemy w stanie uniknąć błędów w czasie budowy.

W takim projekcie powinien zostać uwzględniony sposób oczyszczania ścieków, dopasowany do warunków gruntowo - wodnych panujących na działce. Projekt można zamówić indywidualnie lub zlecić wykonanie kompleksowej usługi uwzględniającej zaprojektowanie, dobór, wykonanie oraz serwis. Tego typu usługi znajdują się w ofercie większości firm zajmującej się sprzedażą oczyszczalni.

Drugie z rozwiązań będzie droższe, lecz nie będziemy musieli się tu obawiać o montaż oraz późniejsze działanie oczyszczalni.

Lokalizacja przydomowej oczyszczalni ścieków

Usytuowanie przydomowej oczyszczalni ścieków na działce określa rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r.

Przeczytaj także: Eco 3000l: cena, opinie, montaż

Lokalizacja przydomowej oczyszczalni ścieków wymaga zachowania minimalnych warunków odległościowych od innych urządzeń terenowych.
- odległość mierzona od krawędzi zbiornika przydomowej oczyszczalni powinna mieć minimum 5 metrów od okien i drzwi budynku (w przypadku budynków jednorodzinnych).
- minimum 2 m od granicy działki sąsiedniej, ciągu pieszego oraz drogi.
- minimalna odległość od infrastruktury technicznej: 1,5 m od wodociągu, 1,0 m od kabli telefonicznych, 0,8 m od kabli elektrycznych, czy 1,5 m od rur z gazem.
- minimum 15 m od korpusu oczyszczalni oraz minimum 30 metrów od miejsca odprowadzenia oczyszczonych ścieków (np. studnia chłonna, drenaż rozsączający).
- element odprowadzający ścieki oczyszczone do wód powierzchniowych lub do ziemi musi znajdować minimum 1000 m od kąpielisk oraz plaż publicznych.
- przepisy prawa zabraniają, aby ścieki były kierowane do jezior oraz ich dopływów, jeżeli czas dopływu ścieków jest krótszy niż 24 godziny. Zabrania się doprowadzania ścieków bezpośrednio do wód stojących lub podziemnych.
- należy zachować minimum 3 metrowy odstęp od roślin z rozbudowanym systemem korzeniowym.
- zamontowanie urządzenia odprowadzającego ścieki do gruntu (np. drenaż rozsączający, studnia chłonna) w niecce terenu przyczyni się do obciążenia hydraulicznego systemu odprowadzającego ścieki.
- powinno się przewidzieć konieczność okresowego dojazdu wozu asenizacyjnego, który opróżnia zbiornik.
- przydomowa oczyszczalnia ścieków powinna znajdować się z dala od miejsc rekreacyjnych na działce, takich jak altany, plac zabaw dla dzieci albo grill.

Pozwolenia wodnoprawne i zgłoszenia

W Polsce, regulacje prawne dotyczące oczyszczania i odprowadzania ścieków są szczegółowo określone w ustawie Prawo Wodne oraz towarzyszących jej rozporządzeniach. Rozumienie tych przepisów jest kluczowe dla każdego właściciela przydomowej oczyszczalni ścieków.

Ustawa Prawo budowlane z 2015 roku pozwala na budowę oczyszczalni ścieków o wydajności do 7,5 m3 na dobę, obsługującej kilka budynków mieszkalnych, jedynie na podstawie zgłoszenia. Nie wymaga pozwolenia budowa oczyszczalni ścieków o przepustowości do 7.5 m3 na dobę. Wymaga jednak zgłoszenia robót budowlanych.

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego lub decyzje o warunkach zabudowy wydanej przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta określają, czy przydomowa oczyszczalnia może być wybudowana w planowanej lokalizacji.

Pozwolenie wodnoprawne na wykonanie urządzenia wodnego - czyli fizyczne wykonanie urządzenia technicznego służące do odprowadzania ścieków do środowiska, m.in.:

- jest wymagane, gdy korzystanie z wód na potrzeby działalności gospodarczej nie stanowi zwykłego korzystania z wód (bez wglądu na ilość ścieków).
- należy je uzyskać, gdy ilość odprowadzanych ścieków będzie przekraczać ponad 5m3 dziennie. Są to dwa odrębne pozwolenia. W niektórych przypadkach konieczne jest zdobycie obu pozwoleń wodnoprawnych.
- z obowiązku uzyskania pozwolenia wodnoprawnego na wykonanie urządzenia wodnego zwolnione są te urządzenia wodne, które służą do wprowadzania do ziemi ścieków w ramach zwykłego korzystania z wód (jeżeli system odprowadzania ścieków z przydomowej oczyszczalni stanowi integralną część tej oczyszczalni).
- nie jest wymagane, gdy wprowadzanie przez właściciela gruntu do ziemi oczyszczonych ścieków z własnego gospodarstwa domowego (lub rolnego) w ilości do 5m3 na dobę, stanowi zwykłe korzystanie z wód. Wówczas wystarczy zgłoszenie wodnoprawne. Należy dokonać go przed dokonaniem zgłoszenia budowlanego w Nadzorze Wodnym właściwym dla miejsca inwestycji.

Aby zgłosić budowę przydomowej oczyszczalni ścieków, konieczne jest przygotowanie odpowiedniej dokumentacji. Poniżej przedstawiamy listę wymaganych dokumentów:

Przeczytaj także: Oczyszczalnia ścieków krok po kroku

Mapka sytuacyjno-wysokościowa: należy nanieść na nią lokalizację przydomowej oczyszczalni. Dokument przedstawiający rozmieszczenie oczyszczalni na działce, uwzględniający otoczenie, takie jak drogi, budynki sąsiednie itp. Mapka powinna być czytelna i zawierać wszystkie istotne informacje.
Druk zgłoszenia budowy: Oryginalny druk zgłoszenia budowy. Wraz z drukiem należy dołączyć wszystkie niezbędne załączniki.
Oświadczenie o prawie własności do działki: Dokument potwierdzający, że jesteś właścicielem działki, na której planujesz zbudować oczyszczalnię oraz oświadczenie o prawie własności do działki. Może to być akt notarialny, umowa kupna-sprzedaży lub inny dokument świadczący o twoim prawie własności.
Dokumentacja techniczna oczyszczalni: powinna uwzględnić montaż przydomowej oczyszczalni ścieków zgodnie z aktualnymi wymogami. Kompletna dokumentacja techniczna oczyszczalni, zawierająca szczegółowe informacje dotyczące sposobu jej działania, parametrów oraz instrukcje montażu. W przypadku większych oczyszczalni mogą być wymagane dodatkowe dokumenty i zezwolenia, takie jak opinia geotechniczna czy operat wodnoprawny.
WAŻNE: Biologiczna oczyszczalnia ścieków musi posiadać deklarację właściwości użytkowych potwierdzającą zgodność z normą PN EN 12566-3.

Upewnij się, że wszystkie wymagane dokumenty są kompleksowo przygotowane i zgodne z obowiązującymi przepisami.

Formalności przy budowie przydomowej oczyszczalni ścieków

Przy budowie przydomowej oczyszczalni ścieków należy złożyć zgłoszenie budowlane do Starostwa Powiatowego, pamiętając o zachowaniu odpowiednich odległości od innych elementów infrastruktury, takich jak studnie, droga, drzewa, czy linie gazowe i elektryczne.

W przypadku niektórych sytuacji, takich jak odprowadzenie oczyszczonych ścieków do wód lub większy zrzut ścieków, konieczne może być uzyskanie dodatkowego pozwolenia wodnoprawnego.

Wymagane formalności przy budowie oczyszczalni ścieków:

Przygotowanie mapki sytuacyjno-wysokościowej wraz z naniesieniem miejsca instalacji oczyszczalni.
Wypełnienie i złożenie druku zgłoszenia budowy.
Przedstawienie oświadczenia potwierdzającego prawo własności do działki.

W zależności od okoliczności, mogą zostać nałożone dodatkowe wymagania formalne, takie jak uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego lub opinii geotechnicznej. Dlatego przed przystąpieniem do budowy oczyszczalni ścieków, zawsze warto skonsultować się z lokalnymi organami administracji, aby upewnić się, że spełnione są wszelkie wymagane formalności i regulacje.

W przypadku budowy przydomowej oczyszczalni ścieków, nie zawsze jest konieczna opinia geotechniczna. To jednak wskazane skonsultowanie się ze specjalistą, który pomoże dokładnie określić warunki terenowe i procedury budowy oczyszczalni.

Gdzie odprowadzać oczyszczone ścieki?

Oczyszczone ścieki można odprowadzać do:

Gruntu przez drenaż rozsączający (najpopularniejsze)
Studni chłonnej (przy odpowiednich warunkach gruntowych)
Cieku wodnego (wymaga pozwolenia wodnoprawnego)
Rowu melioracyjnego (za zgodą zarządcy)

Obowiązki właścicieli przydomowych oczyszczalni ścieków

Korzystający z "usług wodnych" zobowiązani są prowadzić pomiary ilości i jakości ścieków wprowadzanych do wody i przekazywać wyniki prowadzonych pomiarów w zakresie określonym w pozwoleniu wodnoprawnym albo pozwoleniu zintegrowanym, do organu wydającego tę decyzję i do WIOŚ. Za niewykonanie tego obowiązku grozi grzywna z art.

Obecne przepisy w zakresie nieczystości dotyczyły głównie przedsiębiorców prowadzących opróżnianie zbiorników bezodpływowych, a także transport nieczystości ciekłych. Od 1.01.2023 r.:

Obowiązek posiadania zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie opróżniania osadników w instalacjach oczyszczalni ścieków i transportu nieczystości ciekłych; przy ubieganiu się o to zezwolenie powinien udokumentować gotowość odbioru nieczystości ciekłych przez stację zlewną i zezwolenie powinno wskazywać stacje zlewne, do których nieczystości ciekłe będą dostarczane (art. 7 ust. 1, art. 8 ust. 2a, art. 9 ust. 1aa UCZIP).
Obowiązek dostarczania nieczystości ciekłych do oczyszczalni ścieków spełniającej wymagania określone w przepisach wydanych na podstawie art. 99 ust. 1 PW2, przewidziane dla oczyszczalni ścieków w aglomeracji, z której są dostarczane nieczystości ciekłe (art. 7 ust. 6c UCZIP); obowiązek ten dotyczy też gminnych jednostek organizacyjnych wykonujących taką usługę.
Sporządzanie kwartalnych sprawozdań (po raz pierwszy za I kwartał 2023 r.) i przekazywanie ich wójtowi/ burmistrzowi/prezydentowi miasta w terminie do końca miesiąca następującego po kwartale (art. 9o UCZIP).
Dołączanie do sprawozdania wykazu właścicieli nieruchomości, z którymi w okresie objętym sprawozdaniem zawarł umowy na opróżnianie osadników w instalacjach przydomowych oczyszczalni ścieków i transport nieczystości ciekłych, oraz wykaz właścicieli nieruchomości, z którymi umowy te uległy rozwiązaniu lub wygasły; w wykazach zamieszcza imię i nazwisko albo nazwę oraz adres właściciela nieruchomości, a także adres nieruchomości (art. 9o ust.

Podsumowanie najważniejszych informacji

Reasumując, aby odprowadzanie ścieków odbywało się w ramach zwykłego korzystania z wód na własnej działce bez konieczności pozwolenia na budowę i wodnoprawnego, powinny być spełnione warunki:

zapewnienie dostatecznego oczyszczenia ścieków z zanieczyszczeń,
ścieki odprowadzane są w ilości do 5 m3
wydajności oczyszczalni do 7,5 m3/d lub zbiornika bezodpływowego o pojemności do 10 m3
wody gruntowe są oddzielone minimum 1,5 m warstwą gruntu od miejsca wprowadzenia ścieków

Tabela: Wymagania glebowe i odległości dla różnych rodzajów oczyszczalni ścieków

Rodzaj oczyszczalni ścieków	Wymagania glebowe	Odległość od poziomu wód gruntowych	Wielkość działki
Z drenażem rozsączającym	Dobrze lub średnio przepuszczalne (piaski, żwiry i lessy)	> 1,5 m	Duża
Biologiczna	- rozsączanie planowane w gruncie - dobra przepuszczalność - poza granicami działki	Bez znaczenia	Mała
Hydrobotaniczna	- rozsączanie planowane w gruncie - dobra przepuszczalność - poza granicami działki	Bez znaczenia	Duża

tags: #przydomowa #oczyszczalnia #projekt #przepisy