Miejskie parki: Oazy zieleni w betonowej dżungli – opinie
- Szczegóły
W dobie postępującej urbanizacji i narastających wyzwań klimatycznych, takich jak upały, susze, nawalne deszcze, zanieczyszczenie powietrza, rola miejskich parków wykracza daleko poza estetykę i rekreację. Stają się one kluczowym elementem strategii adaptacji miast do zmian klimatu, pełniąc funkcje termoregulacyjne, filtracyjne i społeczne.
Według prognoz ONZ w 2050 roku 68 proc. ludności świata będzie mieszkać w miastach. Choć miasta pokrywają tylko 3 proc. powierzchni Ziemi, to zużywają 70 proc. energii i wytwarzają 72 proc. światowej emisji gazów cieplarnianych. By osłabić skutki zmian i zadbać o zrównoważoną przyszłość, konieczne jest przejście na odnawialne, zeroemisyjne źródła energii.
Zgodnie z założeniami polityki energetycznej Polski, jednym ze sposobów na walkę z niską emisją i skuteczną poprawę jakości powietrza pozostaje podłączanie odbiorców do sieci - ciepła systemowego, które w nieodległej perspektywie staną się również sieciami systemowego chłodu. Trzeba także poprawić efektywność energetyczną budynków - dzięki termomodernizacji i wykorzystaniu energooszczędnych technologii.
Mieszkańcy miast doskonale rozumieją, że parki to znacznie więcej niż tylko miejsca do spacerów.
Obniżanie temperatury i walka z miejskimi wyspami ciepła
Wzrost temperatur i coraz częstsze fale upałów to jedne z najbardziej dotkliwych skutków zmian klimatu w miastach. Betonowe i asfaltowe powierzchnie pochłaniają i kumulują ciepło, tworząc tzw. miejską wyspę ciepła. Zjawisko to zbadał i opisał na początku XIX wieku Luke Howard. Odpowiednio zaprojektowane parki są potężnym narzędziem w walce z miejską wyspą ciepła. Dzięki roślinności, która zapewnia cień i chłodzenie poprzez transpirację (proces parowania wody z powierzchni roślin), potrafią znacznie obniżyć temperaturę otoczenia.
Przeczytaj także: Park Krajobrazowy pod Warszawą
Poprawa jakości powietrza
Drzewa i rośliny działają jak naturalne filtry, pochłaniając zanieczyszczenia, takie jak pyły zawieszone (PM2,5, PM10), dwutlenek siarki, tlenki azotu i ozon, jednocześnie produkując tlen. Zieleń miejska może zmniejszyć stężenie pyłów zawieszonych nawet o 20-40 proc. w bezpośrednim sąsiedztwie.
Miejsce odpoczynku i integracji społecznej
Parki są naturalnym środowiskiem dla aktywności fizycznej, relaksu i spotkań. Zwiększają spójność społeczną, oferując przestrzeń do rekreacji, gier, pikników czy wydarzeń kulturalnych. Dla urody miasta i zdrowia psychicznego ludzi parki wprowadzają piękno do miejskiego krajobrazu, tworząc atrakcyjne wizualnie kompozycje z roślin, wody i małej architektury. Kontakt z naturą redukuje stres, lęk i poprawia nastrój.
Oaza bioróżnorodności
Parki są kluczowe dla zachowania bioróżnorodności w miastach. Zarządzanie wodą opadową i redukcja hałasu to kolejne ważne funkcje parków miejskich.
Jeden z najpiękniejszych skwerów Warszawy powstał poprzez odbetonowanie placu Grzybowskiego.
W ograniczonej przestrzeni w miastach, architekci krajobrazu i urbaniści poszukują innowacyjnych rozwiązań, które maksymalizują korzyści płynące z zieleni.
Przeczytaj także: Działanie ozonowania soli fizjologicznej
Parki w miastach: Innowacyjne rozwiązania
- Park kieszonkowy: To niewielki, zazwyczaj mniejszy niż 0,5 hektara, obszar zieleni, często tworzony na opuszczonych lub niezagospodarowanych działkach. Jednym z najsłynniejszych parków kieszonkowych jest nowojorski Paley Park w sercu Manhattanu z charakterystycznym wodospadem.
- Park liniowy: Powstaje nad tunelami, na dawnych, nieczynnych trasach komunikacyjnych, takich jak linie kolejowe czy autostrady. Ikoną parków liniowych jest High Line w Nowym Jorku, który urządzono na nieczynnej linii kolejowej. W Warszawie można obecnie obserwować, jak rośnie park nad ursynowskim odcinkiem Południowej Obwodnicy Warszawy (POW) wzdłuż ulicy Filipiny Płaskowickiej. To pierwszy w Polsce park, który powstaje częściowo na stropie tunelu drogowego. Zakończenie prac ma nastąpić wiosną 2026 roku. Na powierzchni 12,5 ha zostanie posadzonych około 1000 drzew i ponad 100 tys. roślin.
- Park sensoryczny: Zaprojektowany tak, aby stymulować wszystkie zmysły. Znajdują się tu specjalnie dobrane rośliny o intensywnym zapachu (lawenda, mięta), różnorodnych fakturach (krzewy o aksamitnych liściach, trawy szumiące na wietrze), jaskrawych kolorach oraz elementy, które wydają dźwięki (szumiąca woda, dzwonki wietrzne). Jednym z pierwszych tego typu parków w Polsce był Park Sensoryczny w Cieszynie otwarty w 2014 roku. Oferuje ścieżki sensoryczne z różnymi nawierzchniami, ogrody zapachowe, elementy wodne do słuchania, tablice dotykowe i ścieżki edukacyjne. W 2020 roku oddano do użytku Ogród Sensoryczny w Skierniewicach przy Centrum Integracji Społecznej.
- Park tematyczny: Skupia się na konkretnym motywie, np. historycznym, przyrodniczym, edukacyjnym. Jeden z najpiękniejszych i najbardziej autentycznych ogrodów japońskich poza Japonią znajduje się we Wrocławiu. Prezentuje tradycyjne elementy japońskiej sztuki ogrodowej - stawy, mostki, pawilony, starannie dobrane rośliny, formowane drzewa.
- Las Miyawakiego (mikrolas): Tworzony zgodnie ze wskazówkami japońskiego botanika Akiry Miyawakiego. Zakłada sadzenie dużej liczby rodzimych gatunków drzew i krzewów w bardzo dużym zagęszczeniu (do siedmiu roślin na metr kwadratowy) na niewielkich powierzchniach. Pierwsze eksperymentalne lasy Miyawakiego zaczęły powstawać w latach 50. W Polsce lasy Miyawakiego stają się coraz popularniejsze. Trzy takie mikrolasy ma już Kraków, ostatni posadzony w listopadzie ub.r. w rejonie ulicy Nad Sudołem, dzięki współpracy deweloperów i Zarządu Zieleni Miejskiej. Pierwszy w Warszawie las Miyawakiego stworzono w ub.r.
- Ogrody na dachu: Ogrody na dachach są popularne na całym świecie. Spektakularnym przykładem integracji zielonych dachów i pionowych ogrodów są Gardens by the Bay w Singapurze. W Polsce jednym z najbardziej znanych przykładów jest Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie (BUW), której dach pokrywa rozległy ogród, dostępny dla zwiedzających.
- Ogrody wertykalne (zielone ściany): Pionowe ogrody na elewacjach budynków. Ogród na ścianie dawnej elektrowni w Madrycie, zamienionej na centrum sztuki Caixa Forum. Na powierzchni około 1,5 tys. m kw. rośnie ponad 15 tys. roślin. Jednym z najbardziej znanych twórców ogrodów wertykalnych jest Patrick Blanc. To on zaprojektował ogrody na fasadzie Musée du Quai Branly w Paryżu, jeden z największych ogrodów wertykalnych na świecie na budynku CaixaForum w Madrycie czy One Central Park w Sydney. Zapierającym dech przykładem zielonych ścian są dwie wieże z Mediolanu - Bosco Verticale (projekt: Stefano Boeri), zwane także Pionowym Lasem, z ponad 20 tys. drzew i krzewów.
- Ogrody deszczowe: Specjalnie zaprojektowane niecki terenowe z roślinnością, które zbierają i filtrują wodę opadową z utwardzonych powierzchni, spowalniając jej spływ i umożliwiając wsiąkanie do gruntu.
- Miejskie sady: Polacy zamarzyli o słodkich plonach w środku miasta.
- Czwarta przyroda, czyli dzika zieleń w miejskiej tkance: Wyrasta spontanicznie na nieużytkach, zaniedbanych terenach poprzemysłowych, niezagospodarowanych działkach czy wzdłuż torów kolejowych. Czwarta przyroda może pełnić funkcję edukacyjną, pokazując mieszkańcom, jak cenne są dzikie ekosystemy i jak ważna jest ich ochrona. Zmienia perspektywę z „ładnego trawnika” na zrozumienie złożoności przyrody. Coraz więcej miast zaczyna dostrzegać potencjał w tych zaniedbanych przestrzeniach, integrując je z planowaniem urbanistycznym. Zamiast je wycinać i betonować, stosuje się podejście polegające na minimalnej interwencji, czasem wzbogacaniu o ścieżki czy proste elementy małej architektury, by umożliwić mieszkańcom dostęp i obserwację dzikiej przyrody w sercu miasta.
Najwięcej miejskiej zieleni mamy w Warszawie, w sumie: 32 parki, 74 skwery i zieleńce, a także ponad 1000 hektarów łąk, rabat i trawników wzdłuż ulic. Stolica Polski jest również jednym z najbardziej zielonych miast w Europie - tereny zieleni zajmują około 40 proc.
24 lipca wyznacza w tym roku Dzień Długu Ekologicznego. To moment, kiedy wyczerpaliśmy roczną pulę zasobów naturalnych, na których odnowienie potrzeba 12 miesięcy. Od 24 lipca zaczynamy żyć „na kredyt” wobec naszej planety i przyszłych pokoleń.
Przeczytaj także: Opinie o ozonowaniu w Mysiadle
tags: #park #w #tychach #ozonowanie #opinie
