Ozonowanie starych książek: Efekty i zastosowanie
- Szczegóły
Ozon to gaz niepalny będący alotropową odmianą tlenu o wzorze chemicznym O3. W związku z tym nazywany jest też tritlenem lub trójtlenem. Ozon został odkryty i nazwany w XIX wieku przez niemieckiego chemika Christiana Friedricha Schönbeina.
W stanie wolnym gaz występuje w stratosferze, gdzie tworzy ozonosferę - warstwę odpowiedzialną za pochłanianie części szkodliwego dla organizmów żywych promieniowania z zakresu nadfioletu. Ze względu na swoje właściwości aseptyczne oraz toksyczne gaz ten ma również szerokie zastosowanie w dezynfekcji. Co ciekawe, to środek znacznie skuteczniejszy niż chociażby chlor. Może być wykorzystywany np. do wyjaławiania wody pitnej oraz oczyszczania pomieszczeń.
Ozonowanie - skuteczna metoda dezynfekcji
Jednym ze sposobów wykorzystania ozonu jest ozonowanie. To technologia oczyszczania i dezynfekcji o wysokim stopniu skuteczności. Polega na wykorzystaniu gazu o odpowiednim stężeniu, który jest w stanie dotrzeć do wszystkich zakamarków i szczelin w danym pomieszczeniu. Ozon wchodzi w reakcję ze związkami organicznymi i je eliminuje. Podczas rozkładu gazu uwalniany jest tlen.
Urządzeniem wykorzystywanym do procesu ozonowania jest generator ozonu, nazywany też po prostu ozonatorem. Zasilany jest on prądem z sieci energetycznej. We wnętrzu urządzenia dzięki zastosowaniu elektrod o wysokiej wydajności dochodzi do kontrolowanych wyładowań. W ich wyniku tlen wtłaczany do wnętrza ozonatora jest najpierw rozbijany na mniejsze cząsteczki, a następnie łączony w ozon. Ten za pośrednictwem wentylatora jest rozpylany w pomieszczeniu.
Efekty ozonowania
Ozonowanie pomieszczeń to metoda przynosząca wymierne efekty na wielu polach. Ozon po dostaniu się do komórek organizmów żywych jest w stanie wstrzymać ich oddychanie wewnątrzkomórkowe. To sprawia, że zabija wszelkie drobnoustroje - wirusy, bakterie, roztocza, niszczy także grzyby oraz pleśń. Tlen uwalniany podczas rozkładu ozonu neutralizuje również działania pyłków roślin i zapobiega w ten sposób alergiom.
Przeczytaj także: Działanie ozonowania soli fizjologicznej
To zarazem skuteczna metoda do tępienia różnego typu uciążliwych i pasożytniczych insektów, a także ich jaj oraz larw. Wystarczy wspomnieć tu o molach, karaczanach, pluskwach czy wszach. Ozon odstraszy również gryzonie. Co istotne, ozonator pozwala na skuteczne usuwanie zapachu spalenizny w domu. To wszystko sprawia, że jest używany często podczas renowacji starych budynków. Ozonowanie pomieszczeń po pożarze daje wymierne efekty i pozwala na ich ponowne wykorzystanie.
Ale właściwości omawianego gazu okażą się też skuteczne na mniejszą skalę. Wystarczy wspomnieć o ozonowaniu mieszkania po palaczu.
Bezpieczeństwo podczas ozonowania
Ozonowanie nie pozostawia w powietrzu oraz na powierzchniach szkodliwych substancji chemicznych. Nie zmienia to faktu, że wysokie stężenie ozonu ma działanie niekorzystne dla wszelkich organizmów żywych - w tym także ludzi czy zwierząt domowych. W związku z tym przy ozonowaniu mieszkania np. po palaczu konieczne jest zachowanie szczególnych środków ostrożności.
Usuwanie zapachu spalenizny w domu czy eliminacja drobnoustrojów za pomocą ozonatora zawsze powinny przebiegać zgodnie z zasadami i w bezpiecznych warunkach. Ważne jest tu odpowiednie przygotowanie i uszczelnienie pomieszczenia, ale również dopasowanie stężenia ozonu i czasu przeprowadzania procesu. Czasem po jego zakończeniu należy wietrzyć dom czy mieszkanie przez kilka godzin.
Ozonowanie to zatem czynność, którą powinno się powierzyć specjalistom z odpowiednią wiedzą, umiejętnościami oraz doświadczeniem.
Przeczytaj także: Opinie o ozonowaniu w Mysiadle
Ozonowanie starych książek
Zastanawiałeś się kiedyś, co zrobić, gdy odnajdziesz na strychu stare, rodzinne dokumenty albo książki przesiąknięte zapachem wilgoci i widocznie zaatakowane przez pleśń lub owady? Dla wielu z nas takie znaleziska mają wartość nie tylko sentymentalną, ale często także historyczną czy prawną. Niestety - czas i warunki przechowywania potrafią zdziałać swoje.
Ozonowanie to jeden ze sposobów na konserwację starych książek. Należy jednak pamiętać, że część starodruków i obrazów wykonanych jest z użyciem tuszy czy farb roślinnych oraz nietrwałych substancji, które mogą ulec zniszczeniu pod wpływem ozonu. Ozon, jako silny utleniacz, może prowadzić między innymi do blaknięcia kolorów, osłabienia papieru, tkanin oraz degradacji farb. W efekcie, nieodwracalne straty mogą zrujnować cenne zbiory, które powinny być chronione przed działaniem szkodliwych czynników.
Fumigacja jako alternatywa dla ozonowania
Fumigacja to proces odkażania papierowych materiałów - takich jak książki, dokumenty czy archiwalia - za pomocą specjalistycznych gazów. Zabieg ten stosuje się wtedy, gdy materiały są zainfekowane przez pleśń, bakterie lub zamieszkiwane przez owady niszczące papier (np. rybiki, kołatki, skórniki). Tego typu problemy często pojawiają się w przypadku zbiorów trzymanych w piwnicach, na strychach, w garażach - wszędzie tam, gdzie występuje podwyższona wilgotność, kurz i brak odpowiedniej wentylacji.
Fumigacja ksiąg i aktów nie tylko zatrzymuje rozwój grzybów czy bakterii, ale także usuwa wszelkie formy życia, które mogły zasiedlić papier. Proces fumigacji przebiega w kilku etapach i zawsze odbywa się w kontrolowanych warunkach - nie jest to coś, co można przeprowadzić w domu.
Etapy fumigacji
- Ocena stanu materiałów
Specjaliści najpierw sprawdzają, z czym mają do czynienia - czy problemem jest pleśń, czy owady, a może jedno i drugie. - Przygotowanie do dezynfekcji
Dokumenty są oczyszczane z luźnego kurzu i pakowane do komory fumigacyjnej. - Gazowanie w próżniowej komorze
Materiały trafiają do specjalistycznej komory, z której wypompowuje się powietrze, tworząc próżnię. Następnie wtłaczany jest gaz - najczęściej mieszanka tlenku etylenu i dwutlenku węgla. - Wietrzenie i neutralizacja
Po zakończonym procesie gazowania, komora zostaje przewietrzona, a materiały trafiają na tzw. kwarantannę - kilka dni odpoczynku, podczas których gaz całkowicie odparowuje.
Dobrze wykonana fumigacja nie niszczy papieru, nie wpływa na kolor atramentu ani nie powoduje odkształceń książek. Czasem słyszy się o innych domowych sposobach, takich jak mrożenie książek czy ozonowanie.
Przeczytaj także: Oczyszczanie powietrza: Ozonowanie czy adsorpcja?
Gdy książki i dokumenty są już odkażone, warto zadbać o ich dalszy los. Przechowuj je w suchym, przewiewnym miejscu. Unikaj piwnic, strychów i garaży. Dobrze, jeśli książki stoją pionowo na półce, w opakowaniach z papieru bezkwasowego lub specjalnych pudełkach archiwalnych.
Fumigacja ksiąg i aktów to jedna z najbardziej efektywnych metod walki z pleśnią, bakteriami i owadami niszczącymi papier. Jeśli masz podejrzenie, że Twoje zbiory mogą być zainfekowane - nie zwlekaj. Dobrze wykonana fumigacja może uratować bezcenne dziedzictwo rodzinne, zanim stanie się ono jedynie wspomnieniem.
tags: #ozonowanie #starych #książek #efekty
