Przydomowe Oczyszczalnie Ścieków: Przepisy Prawne i Funkcjonowanie w Polsce

Szczegóły: Opublikowano: 22. November 2025

Wraz ze wzrostem świadomości ekologicznej, coraz więcej właścicieli domków jednorodzinnych decyduje się na budowę przydomowej oczyszczalni ścieków zamiast szamba. Poniższy artykuł przedstawia zagadnienia prawne pozwalające poznać legalny aspekt budowy i eksploatacji domowej oczyszczalni ścieków. Przydomowa oczyszczalnia ścieków to rozwiązanie nowoczesne, które pozwala na odprowadzenie ścieków oczyszczonych do gruntu lub wody. Takie rozwiązanie ma szereg zalet, jednak wymaga również spełnienia konkretnych wymogów prawnych.

Wymagania Prawne Dotyczące Przydomowych Oczyszczalni Ścieków

Podstawowymi problemami, które towarzyszą planowaniu budowy własnego systemu oczyszczania ścieków są wymagania prawne. Najczęściej pojawia się pytanie, czy konieczne jest pozwolenie na budowę, czy tylko zgłoszenie? Według aktualnych przepisów Prawa Budowlanego na budowę oczyszczalni ścieków o wydajności do 7,5 m3/d lub zbiornika bezodpływowego o pojemności do 10 m3 wystarczy jedynie zgłoszenie.

Oprócz pozwolenia na budowę należy mieć na uwadze pozwolenie wodnoprawne na wprowadzenie ścieków do środowiska. W tym przypadku, jeżeli odprowadzamy ścieki z własnego gospodarstwa domowego lub rolnego w ilości do 5 m3 pozwolenie nie jest konieczne. Przepisy określają to jako zwykłe korzystanie z wód.

Pozwolenie jest obligatoryjne zawsze wtedy, gdy na terenie działki prowadzona jest działalność gospodarcza. Gdy ścieki będą odprowadzane do urządzeń wodnych (np. wyloty urządzeń kanalizacyjnych, za pośrednictwem których ścieki będą kierowane do ziemi, rowów, stawów i innych zbiorników wodnych, etc.) wymagane jest pozwolenie na wykonanie urządzenia wodnego.

Aktem prawnym, który reguluje warunki, jakie trzeba spełnić przy wprowadzeniu do wód lub ziemi ścieków oraz wód opadowych i roztopowych jest Rozporządzenie Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej z dnia 12 lipca 2019 r. Budowa oczyszczalni wiąże się także z uwzględnieniem parametrów wodnogruntowych.

Przeczytaj także: Sportowa wkładka filtra powietrza - opinie

Rodzaje Oczyszczalni i Wymagania

Szczegóły wymagań dla różnych rodzajów oczyszczalni zawarto w tabeli:

Rodzaj oczyszczalni ścieków	Wymagania glebowe	Odległość od poziomu wód gruntowych	Wielkość działki
z drenażem rozsączającym	dobrze lub średnio przepuszczalne (piaski, żwiry i lessy)	> 1,5 m (1)	duża (3)
biologiczna	- rozsączanie planowane w gruncie - dobra przepuszczalność, - poza granicami działki (6)	bez znaczenia	mała (4)
hydrobotaniczna	- rozsączanie planowane w gruncie - dobra przepuszczalność, - poza granicami działki (6)	bez znaczenia	duża (5)

1 W przypadku, gdy wody gruntowe znajdują się zbyt wysoko, można zastosować kopiec filtracyjny (nasyp), o takiej wysokości, aby zachować minimalną odległość drenów od poziomu wód gruntowych
2 Konieczność zachowania minimalnych odległości na działce, regulowanych przez prawo, determinuje również wielkość działki, na której trzeba rozmieścić elementy systemu oczyszczalni.
3 System wraz z drenażem może zajmować nawet 90 m2, w zależności od ilości odprowadzanych ścieków
4 Oczyszczalnia może zajmować od 8 -10 m2
5 Powierzchnia pod wykop z drenażem oraz podzespoły oczyszczalni zależy od ilości domowników, przy założeniu, że będą to 4 osoby, około 15 m2
6 Wymagania glebowe nie mają wtedy znaczenia, ale wymagane jest Pozwolenie Wodnoprawne

Prawo (Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 18 listopada 2014 r.) warunkuje również stopień czystości ścieków, które będą odprowadzane do wód z oczyszczalni. Rozróżnia obszary lokalizacji oczyszczalni poza aglomeracją oraz w aglomeracji. Ścieki, pochodzące z aglomeracji, nie powinny przekraczać najwyższych dopuszczalnych wartości wskaźników zanieczyszczeń, właściwych dla RLM (tabela). W przypadku obszarów poza aglomeracją, wartości zanieczyszczeń ścieków powinny wynosić min 20% dla BZT5 oraz min 50% dla zawartości zawiesin ogólnych.

Wymagania w Zakresie Oczyszczania Ścieków w Aglomeracji

L.p.	Nazwa wskaźnika	Jednostka	RLM - równoważna liczba mieszkańców aglomeracji
			2000 - 9999	10000-14999	15000-99999	100000<1
1	Pięciodobowe biochemiczne zapotrzebowanie tlenu (BZT5 przy 20 ⁰C), oznaczane z dodatkiem inhibitora nitryfikacji	mg O2/l min. % redukcji	25 albo 70-90	25 albo 70-90	15 albo 90	15 albo 90
2	Chemiczne zapotrzebowanie tlenu (ChZTCr) oznaczane metodą dwuchromianową	mg O2/l min. % redukcji	125 albo 75	125 albo 75	125 albo 75	125 albo 75
3	Zawiesiny ogólne	mg/l min. % redukcji	35 albo 90	35 albo 90	35 albo 90	35 albo 90
4	Azot ogólny (suma azotu Kjeldahla (NNorg + NNH4) azotu azotynowego i azotu azotanowego)	mg N/l min % redukcji	15	15 albo 70-80	15 albo 70-80	10 albo 70-80
5	Fosfor ogólny	mg P/l min % redukcji	2	2 albo 80	2 albo 80	1 albo 80

Źródło: załącznik nr 3 do Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 18 listopada 2014 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego.

Reasumując, aby odprowadzanie ścieków odbywało się w ramach zwykłego korzystania z wód na własnej działce bez konieczności pozwolenia na budowę i wodnoprawnego, powinny być spełnione warunki:

Przeczytaj także: Mondeo MK3: Problemy z przewodem filtra powietrza

zapewnienie dostatecznego oczyszczenia ścieków z zanieczyszczeń,
ścieki odprowadzane są w ilości do 5 m3
wydajności oczyszczalni do 7,5 m3/d lub zbiornika bezodpływowego o pojemności do 10 m3
wody gruntowe są oddzielone minimum 1,5 m warstwą gruntu od miejsca wprowadzenia ścieków

Lokalizacja oraz Zalecenia dla Przydomowej Oczyszczalni Ścieków

Lokalizacja prywatnej oczyszczalni ścieków jest ściśle określona w przepisach prawa. Aktem, który zawiera takie wytyczne jest m. in. Prawo Wodne. Opisano w nim dopuszczalne odległości oczyszczalni od wybranych miejsc.

Minimalne Odległości Posadowienia Zbiornika

Należy zachować minimalne odległości posadowienia zbiornika, które zawarto w tabeli:

Wyszczególnione obszary	Element przydomowej oczyszczalni ścieków	Minimalne odległości [m]
		Dla zbiornika do 10 m3	Dla zbiornika od 10 do 50 m3	Dla zbiornika od 50 m3
Studnia wody pitnej	Korpus zbiornika na nieczystości ciekłe Instalacji rozsączania wody w gruncie	15 30
Budynek jednorodzinny, rekreacyjny lub o zabudowie zagrodowej*	Zbiornik na nieczystości ciekłe	5	30	x**
Pozostałe budynki		15	30	x**
Granica sąsiedniej działki***, droga, ciąg pieszy dla budynków jednorodzinnych, rekreacyjnych lub o zabudowie zagrodowej	Zbiornik na nieczystości ciekłe	2 7,5 (od granicy działki) 10 (od drogi)		x**
Dla pozostałych budynków		7,5 7,5 (od granicy działki) 10 (od drogi)		X**
Kąpieliska, plaże publiczne***	Przydomowa oczyszczania ścieków	1000
Przewody telekomunikacyjne	Elementy przydomowej oczyszczalni ścieków np. szambo ekologiczne, system rozsączania oczyszczone ścieków w gruncie	1,0
Przewody elektryczne		0,5 - 3,0
Wodociąg		0,8
Przyłącze gazowe		1,5
Roślinność (drzewa i inne)	Przydomowa oczyszczania ścieków	Zalecenie min. 3

*Wyjątkiem jest, gdy przepływowy szczelny zbiornik podziemny oczyszczalni jest podłączony do instalacji wentylacyjnej powyżej 0,6 m nad górną krawędzią okien i drzwi. W takiej sytuacji zbiornik może być posadowiony w dowolnej odległości od budynków.
**Odległości ustalane indywidualnie zgodnie z ekspertyzą techniczną, przyjętą przez państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego.
***Dopuszcza się usytuowanie zbiorników bezodpływowych w odległości mniejszej niż 2 m od granicy działki, jeżeli na działce sąsiedniej znajdują się podobne urządzenia, ale pod warunkiem zachowania pozostałych odległości.
****Przepisy prawa zabraniają także, aby ścieki były kierowane do jezior oraz ich dopływów, jeżeli czas dopływu ścieków jest krótszy niż 24 godziny. Zabrania się doprowadzanie ścieków bezpośrednio do wód stojących lub podziemnych.

Zalecenia dotyczące lokalizacji zbiornika w odpowiedniej odległości od roślinności wynikają z podejścia zdroworozsądkowego. System korzeniowy mógłby uszkodzić w dalszej perspektywie elementy oczyszczalni. Oprócz tego korzenie utrudniają prace związane z posadowieniem i konserwacją instalacji. Niekorzystne jest umieszczanie zbiornika w zagłębieniach terenu, z uwagi na możliwość zalewania przez wody opadowe. W rezultacie może to powodować wypływanie ścieków. Ponadto niepotrzebnie obciąża to instalację. Takie umieszczenie oczyszczalni może skutecznie obniżyć jej efektywność.

Warto również zwrócić uwagę na korzystne umiejscowienie instalacji względem drogi dojazdowej. Dzięki temu wszelkie prace konserwatorskie oraz wizyty ekipy asenizacyjnej będą znacznie ułatwione. Należy pamiętać o możliwości wydobywaniu się nieprzyjemnych zapachów z wnętrza zbiornika. Prawidłowo działająca instalacja nie powinna generować ich w dużych ilościach. Jednakże zaleca się, aby uwzględnić ten aspekt przy planowaniu budowy.

Przeczytaj także: Niedomknięty Filtr Powietrza: Przyczyny i Skutki

Przydomowe Oczyszczalnie Ścieków (POŚ)

Przydomowe oczyszczalnie ścieków (POŚ) to coraz popularniejsze rozwiązanie dla właścicieli domów jednorodzinnych, którzy nie mają dostępu do centralnej kanalizacji lub chcą uniezależnić się od niej. POŚ pozwalają na lokalne oczyszczanie ścieków bytowych i odprowadzanie ich do gruntu lub wód powierzchniowych, co niesie ze sobą korzyści ekologiczne i ekonomiczne. Decydując się na przydomową oczyszczalnię ścieków, trzeba jednak pamiętać o licznych przepisach prawnych i wymaganiach technicznych, które należy spełnić.

Co to jest przydomowa oczyszczalnia ścieków?

Zgodnie z definicją zawartą w Prawie budowlanym, przydomowa oczyszczalnia ścieków to “zespół urządzeń służących do oczyszczania ścieków bytowych z budynków mieszkalnych jednorodzinnych, spełniający wymagania określone w przepisach odrębnych”.

Wyróżniamy dwa główne rodzaje przydomowych oczyszczalni ścieków:

Biologiczne - wykorzystujące procesy tlenowe lub beztlenowe do rozkładu zanieczyszczeń organicznych. Składają się z osadnika wstępnego, komory napowietrzania i osadnika wtórnego.
Drenażowe - oczyszczające ścieki w złożu gruntowym, przez które przepływają. Wymagają większej powierzchni działki i odpowiednich warunków gruntowo-wodnych.

Niezależnie od typu, przydomowa oczyszczalnia ścieków działa na zasadzie trzystopniowego oczyszczania:

Mechanicznego - usuwania zawiesin i części stałych w osadniku wstępnym.
Chemicznego - strącania fosforu za pomocą koagulantów.
Biologicznego - rozkładu zanieczyszczeń organicznych przez mikroorganizmy w komorze napowietrzania lub złożu gruntowym.

Procedury Formalne Krok po Kroku

Zgłoszenie budowy w starostwie powiatowym lub urzędzie miasta (dla POŚ o wydajności do 7,5 m3 na dobę). Do zgłoszenia należy dołączyć:
- Oświadczenie o prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane.
- Mapę z rozmieszczeniem urządzeń oczyszczalni na działce.
- Opis techniczny oczyszczalni, wraz z danymi o jej wydajności i sposobie odprowadzania ścieków.
Zgłoszenie wodnoprawne w Nadzorze Wodnym (dla POŚ o przepustowości do 5 m3 na dobę). Zgłoszenie powinno zawierać informacje o ilości i jakości odprowadzanych ścieków, sposobie ich oczyszczania i odprowadzania do odbiornika oraz wpływie na stan wód.
Uzyskanie pozwolenia na budowę (dla POŚ o wydajności powyżej 7,5 m3 na dobę) lub pozwolenia wodnoprawnego (dla POŚ o przepustowości powyżej 5 m3 na dobę), jeśli jest wymagane.
Montaż i odbiór przydomowej oczyszczalni ścieków przez uprawnionego instalatora.
Zgłoszenie zakończenia budowy do nadzoru budowlanego (dla POŚ wymagających pozwolenia na budowę).

Eksploatacja i Konserwacja Przydomowej Oczyszczalni Ścieków

Aby zapewnić długotrwałe i efektywne działanie przydomowej oczyszczalni ścieków, należy przestrzegać kilku podstawowych zasad:

Regularnie usuwać osady z osadnika wstępnego, zgodnie z zaleceniami producenta (zazwyczaj raz na 6-12 miesięcy).
Nie wrzucać do oczyszczalni substancji szkodliwych, takich jak środki chemiczne, oleje, tłuszcze, resztki jedzenia, które mogą zaburzyć procesy biologiczne.
Stosować biopreparaty wspomagające rozkład tłuszczów i innych zanieczyszczeń organicznych.
Nie dopuszczać do przeciążenia oczyszczalni nadmierną ilością ścieków (np. poprzez oszczędne gospodarowanie wodą).

Dlaczego Warto Wybrać Przydomową Oczyszczalnię Ścieków?

Przydomowe biologiczne oczyszczalnie ścieków to nowoczesne rozwiązanie, które przynosi wymierne korzyści zarówno dla portfela, jak i środowiska naturalnego.

W przeciwieństwie do tradycyjnego szamba, bio oczyszczalnia pozwala na:

Oszczędności finansowe
- Brak kosztów regularnego wywozu nieczystości (szambo kosztuje średnio 200-400 zł miesięcznie)
- Niskie koszty eksploatacji (około 500-600 zł rocznie)
- Zwrot inwestycji już po 2-3 latach użytkowania
- Możliwość uzyskania dofinansowania do 8000 zł
Korzyści ekologiczne
- Oczyszczanie ścieków do poziomu umożliwiającego bezpieczne odprowadzenie do gruntu
- Redukcja zanieczyszczeń o ponad 97%
- Brak ryzyka skażenia wód gruntowych
- Wsparcie lokalnego obiegu wody w przyrodzie
Komfort użytkowania
- Bezzapachowa oczyszczalnia ścieków - nowoczesne technologie eliminują nieprzyjemne zapachy
- Nie musisz pamiętać o comiesięcznym wywozie szamba
- Minimalna obsługa (przegląd 1-2 razy w roku)
- Niezależność od gminnej sieci kanalizacyjnej

Czy Potrzebujesz Pozwolenia na Budowę Przydomowej Oczyszczalni Ścieków?

Dobra wiadomość! Przydomowa oczyszczalnia ścieków o wydajności do 7,5 m³ na dobę nie wymaga pozwolenia na budowę. Zgodnie z art. 29 ust. 1 pkt 3 ustawy Prawo budowlane, wystarczy dokonać zgłoszenia robót budowlanych w starostwie powiatowym.

Procedury w Zależności od Wydajności Oczyszczalni

Wydajność oczyszczalni	Wymagana procedura	Czas oczekiwania
Do 7,5 m³/dobę	Zgłoszenie budowy	21 dni
Powyżej 7,5 m³/dobę	Pozwolenie na budowę	30-65 dni

Kluczowe Informacje o Zgłoszeniu:

ℹ️ Dokumenty należy złożyć minimum 21 dni przed rozpoczęciem prac
ℹ️ Brak sprzeciwu urzędu w ciągu 21 dni oznacza zgodę (tzw. milcząca zgoda)
ℹ️ Zgłoszenie zachowuje ważność przez 2 lata od planowanej daty rozpoczęcia robót
ℹ️ Koszt zgłoszenia to jedynie opłata skarbowa w wysokości 72 zł

Niezbędne Dokumenty do Zgłoszenia Budowy Oczyszczalni

Przygotowanie kompletu dokumentów to klucz do sprawnego przeprowadzenia procedury zgłoszenia.

Mapa sytuacyjno-wysokościowa
- ✅ Skala 1:500 lub 1:1000
- ✅ Aktualna (nie starsza niż 1 rok)
- ✅ Z naniesioną lokalizacją planowanej oczyszczalni
- ✅ Zawierająca wszystkie budynki, granice działki i istniejące media
Formularz zgłoszenia budowy
- ✅ Dostępny w starostwie lub do pobrania ze strony internetowej urzędu
- ✅ Wypełniony czytelnie, zawierający dane inwestora
- ✅ Z określonym terminem rozpoczęcia robót
Oświadczenie o prawie do dysponowania nieruchomością
- ✅ Standardowy druk potwierdzający tytuł prawny do działki
- ✅ Podpisany przez wszystkich współwłaścicieli (jeśli dotyczy)
Dokumentacja techniczna oczyszczalni
- ➡️ Opis techniczny urządzenia
- ➡️ Schemat działania systemu
- ➡️ Instrukcję montażu i użytkowania
- ➡️ Deklarację zgodności CE potwierdzającą spełnienie normy PN-EN 12566-3
- ➡️ Dane techniczne (wydajność, wymiary, parametry oczyszczania)
Dokumenty dodatkowe (w niektórych przypadkach)
- ➡️ Opinia geotechniczna - przy nietypowych warunkach gruntowych
- ➡️ Wypis z planu miejscowego - jeśli jest wymagany przez urząd
- ➡️ Oświadczenie o braku dostępu do sieci kanalizacyjnej

Zgłoszenie Wodnoprawne - Kiedy Jest Wymagane?

Oprócz zgłoszenia budowlanego, instalacja przydomowej biologicznej oczyszczalni ścieków często wymaga również zgłoszenia wodnoprawnego. To kluczowy element procedury, który zależy od sposobu odprowadzania oczyszczonych ścieków.

Zgłoszenie wodnoprawne jest wymagane gdy: Odprowadzasz ścieki do gruntu poprzez urządzenie wodne:

Drenaż rozsączający
Studnię chłonną
Tunel rozsączający
Pakiet rozsączający

Procedura: Zgłoszenie do PGW Wody Polskie, opłata 114,66 zł, czas oczekiwania 30 dni

Pozwolenie wodnoprawne jest wymagane gdy:

➡️ Odprowadzasz ścieki do wód powierzchniowych (rowy, rzeki, jeziora)
➡️ Ilość ścieków przekracza 5 m³/dobę

Procedura: Wniosek o pozwolenie, operat wodnoprawny, opłata około 500-1000 zł, czas oczekiwania 30-60 dni

Kiedy NIE jest wymagane zgłoszenie wodnoprawne?

Możesz uniknąć dodatkowych formalności, jeśli:

✅ Magazynujesz oczyszczoną wodę w szczelnym zbiorniku do wykorzystania gospodarczego
✅ Rozsączasz wodę powierzchniowo (np.

tags: #oczyszczalnia #ścieków #przepisy #prawne #funkcjonowanie