Jakość powietrza w Hiszpanii: Normy, wyzwania i działania naprawcze
- Szczegóły
Zanieczyszczenie powietrza stanowi poważny problem zdrowotny dla Europejczyków. W 2020 r. nawet 96% mieszkańców europejskich miast narażonych było na szkodliwe dla zdrowia stężenia zanieczyszczeń powietrza, w tym głównie pyłów zawieszonych. Dane Europejskiej Agencji Środowiska nie pozostawiają wątpliwości: zanieczyszczone powietrze negatywnie wpływa na jakość i długość życia mieszkańców całej Europy. Nawet krótkotrwałe przebywanie w miejscach, gdzie powietrze jest zanieczyszczone, może prowadzić do pogorszenia pracy płuc, wywoływać infekcje dróg oddechowych, a także nasilać objawy astmatyczne.
Jakość powietrza w Europie - ogólny przegląd
Europejska Agencja Środowiska (EEA) opublikowała najnowszą ocenę jakości powietrza w Europie. Ocena opiera się na danych z ponad 4,5 tys. stacji monitorujących zlokalizowanych w 37 krajach. Jak wskazano w ocenie, przekroczenia norm jakości powietrza są powszechne w całej Europie, znacznie przekraczając zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). Wykorzystano w niej dane za 2020 r. Jak wskazuje EEA, w 2020 r. większość mieszkańców europejskich miast narażonych było na szkodliwe dla zdrowia stężenia kluczowych zanieczyszczeń powietrza.
Najwyższe stężenia PM2,5 i PM10 zaobserwowano w północnych Włoszech i niektórych krajach Europy Wschodniej (w tym m.in. w Polsce). Stacje monitorujące zlokalizowane na terenie Europy Środkowo-Wschodniej i Włoch odnotowały ponadto najwyższe stężenia rakotwórczego benzo[a]pirenu.
Z powodu wdrożonych obostrzeń wprowadzonych w związku z pandemią koronawirusa odnotowano znaczne redukcje zanieczyszczeń związkami azotu. We Francji, Włoszech i Hiszpanii średnie roczne poziomy zanieczyszczeń NO2 spadły aż o 25% w dużych miastach i o 17% na obszarach wiejskich.
Autorzy oceny wskazują, że choć widoczna jest „ogólna poprawa jakości powietrza”, to kwestia ta wciąż stanowi „poważny problem zdrowotny dla Europejczyków”. - Narażenie na drobny pył zawieszony powoduje choroby układu krążenia, raka płuc i inne choroby, które prowadzą do przedwczesnych zgonów.
Przeczytaj także: Rola Inspekcji w ochronie powietrza
Hiszpania na tle Europy
Z trującym smogiem walczy nie tylko Polska. Dane Europejskiej Agencji Środowiska nie pozostawiają wątpliwości: zanieczyszczone powietrze negatywnie wpływa na jakość i długość życia mieszkańców całej Europy. Pomimo różnej sytuacji krajów uczestniczących w audycie międzynarodowym, ich mieszkańcy narażeni byli często na negatywne oddziaływanie tych samych substancji występujących w otaczającym powietrzu, tj. pyłów zawieszonych (PM10, PM2,5), benzo(a)pirenu oraz dwutlenku azotu (NO2). Do najważniejszych źródeł zanieczyszczenia powietrza należały: transport, niska emisja (głównie emisja z sektora mieszkaniowego) oraz przemysł.
W raporcie zwrócono uwagę, że prawo unijne nie reguluje szczegółowo kwestii powiadamiania obywateli o przekroczeniu poziomów informacyjnych/alarmowych dla pyłu PM10, lecz pozostawia to w gestii rozwiązań krajowych. Rozwiązania te jednak znacząco różniły się od siebie. W konsekwencji mieszkańcy poszczególnych krajów, w sytuacji występowania dużego zanieczyszczenia PM10, byli informowani o tym fakcie przy różnych poziomach stężeń.
Hiszpania - jakość powietrza i działania naprawcze
Które więc kraje przodują, pod względem najlepszej jakości powietrza? Bez wątpienia są to: Szwecja, Finlandia, Islandia, Estonia i Hiszpania (biorąc pod uwagę państwo, jako całość).
Hiszpanii groził pozew za zbyt wysokie stężenia NO2 (najgorzej było w Madrycie - nawet do 57 μg/m3). Szacuje się, że rocznie dwutlenek azotu przyczynia się do 6,5 tys. przedwczesnych śmierci. Mówi się nawet o „la boina”, czyli berecie z zanieczyszczeń, który unosi się nad Hiszpanią. Jednak hiszpański rząd przygotował się do walki o czyste powietrze. W grudniu zeszłego roku opracowano plan, który przekonał Komisję Europejską, że zanieczyszczenia osiągną dopuszczalne stężenia do 2020 roku.
Działania podejmowane w Madrycie i Barcelonie
We wprowadzaniu rozwiązań, które mają polepszyć jakoś powietrza przoduje oczywiście Madryt. Władze stolicy ogłosiły, że do 2025 z ulic miasta znikną pojazdy z napędem diesla - niezależnie od roku produkcji i, co za tym idzie, normą emisji. W grudniu zeszłego roku na miesiąc zamknięto Gran Via, zwykle bardzo ruchliwą. Planowane jest też poszerzenie chodników kosztem dróg i wydzielenie większej liczby ścieżek rowerowych.
Przeczytaj także: Analiza jakości powietrza w Serocku
W czerwcu ma być wprowadzona strefa zero emisji w centrum Madrytu, gdzie będą mogli wjeżdżać jedynie mieszkańcy, posiadacze elektrycznych samochodów i służby. Po 2020 w centrum będą mogły parkować tylko elektryczne samochody. Z kolei do końca tego roku prędkość na obwodnicy miasta będzie ograniczona do 70 km/h.
Podobne zasady wyznaczono w Barcelonie. Hiszpania stawia także na coraz tańszą komunikację publiczną i na tworzenie nowych linii autobusowych. W stolicy już pojawiły się pierwsze autobusy elektryczne.
Kalima i jej wpływ na jakość powietrza
W południowej Europie dodatkową rolę odgrywa zanieczyszczenie pochodzenia naturalnego, z powodu suchego krajobrazu, często występuje również zanieczyszczenie drobnym pyłem z Afryki, który czasem powoduje duże zamglenie. To zjawisko określane jako kalima, można spotakać średnio co kilka tygodni (zazwyczaj kilka lub kilkanaście razy w roku) zarówno na Wyspach Kanaryjskich (oddalonych od Afryki ok. 150 km), jak i na kontynencie Europy np. w Hiszpanii.
To zjawisko atmosferyczne w przypadku Wysp Kanaryjskich związane jest ze wschodnim wiatrem o nazwie sirocco, który wieje od strony Afryki. Pokonując on ponad stukilometrową drogę nad oceanem przenosi on gorące masy powietrza wraz z ziarenkami piasku pochodzącego z Sahary. Temperatura powietrza na Wyspach Kanaryjskich może się wówczas gwałtownie podnieść nawet o kilkanaście stopni.
Zamglenie powoduje podrażnienie dróg oddechowych i dotyka alergików, chociaż nie ma nic wspólnego z roztoczami, ale piasek powoduje, że cząsteczki takie jak zarodniki i grzyby pozostają dłużej w atmosferze i gromadzą się z pojazdami, cząsteczkami z przemysłu w okolicy itp.
Przeczytaj także: Pomiary zanieczyszczeń w Stacji Czernica
Strefy czystego transportu jako narzędzie poprawy jakości powietrza
Dlatego też coraz więcej krajów europejskich tworzy na obszarach miejskich tzw. strefy ograniczonej emisji komunikacyjnej (LEZ - ang. Low Emission Zone) w celu ograniczenia zanieczyszczeń powietrza emitowanych przez transport samochodowy.
W tym roku liczba stref czystego transportu w Europie przekroczyła 320. Wraz z utworzeniem strefy z ulic Berlina zniknęło ok. 70 tys. pojazdów niespełniających jej norm. W efekcie już w pierwszym roku funkcjonowania strefy średni poziom pyłu PM10 zmalał o ok. 17 proc. Liczba dni, gdy poziom PM10 przekraczał normę, która w poprzednich latach wynosiła średnio 54, spadła do 32.
Badania brytyjskich naukowców opublikowane w magazynie Lancet wykazały też, że w pierwszych latach funkcjonowania LEZ, odsetek londyńskich dzieci mieszkających w obszarze z przekroczoną normą NOx spadł z 99 proc. do 34 proc.
Najczystsze i najbardziej zanieczyszczone regiony nadmorskie w Europie
Airly przygotowało mapę odzwierciedlającą stan powietrza na plażach całego Starego Kontynentu. W niechlubnej czołówce zestawienia obejmującym cały poprzedni sezon wakacyjny (czerwiec-sierpień 2020) nie zobaczymy polskich miast. Najbardziej zanieczyszczone cząsteczkami stałymi (PM) powietrze odnotowano na Wyspach Kanaryjskich (Hiszpania) na Malcie oraz Sardynii (Włochy).
Z kolei w czołówce najbardziej „czystych” wybrzeży brylują tereny Wielkiej Brytanii, portugalskie Azory oraz województwo pomorskie, które zamyka TOP5.
Aktualna jakość powietrza - gdzie szukać informacji?
Przebywając nad morzem, możemy na bieżąco śledzić aktualną jakość powietrza dzięki sensorom jakości powietrza Airly zainstalowanym na terenach miejscowości i gmin m.in. darłowo, Kołobrzeg, Ustronie Morskie, Jurata, Hel jak również hoteli m.in. Rosevia Resort & Spa czy Bryza w Juracie za pośrednictwem mapy MyAirly.
Podsumowanie
Hiszpania, choć zaliczana do krajów z relatywnie dobrą jakością powietrza w Europie, wciąż boryka się z problemami zanieczyszczeń, szczególnie w dużych miastach. Działania podejmowane przez władze Madrytu i Barcelony, takie jak wprowadzanie stref czystego transportu i promowanie komunikacji publicznej, mają na celu poprawę jakości powietrza i ochronę zdrowia mieszkańców. Ważnym aspektem jest również monitorowanie i informowanie społeczeństwa o aktualnym stanie powietrza, co pozwala na podejmowanie świadomych decyzji dotyczących aktywności na zewnątrz.
| Zanieczyszczenie | Źródło | Obszary występowania |
|---|---|---|
| PM2.5 | Spalanie paliw stałych, transport | Północne Włochy, Europa Wschodnia |
| PM10 | Spalanie paliw stałych, pył saharyjski | Włochy, Europa Wschodnia, Południowa Hiszpania, Wyspy Kanaryjskie |
| Benzo(a)piren | Spalanie węgla i innych paliw stałych | Europa Wschodnia |
| NO2 | Transport | Duże miasta o dużym natężeniu ruchu |
| O3 | Reakcje chemiczne w atmosferze | Kraje śródziemnomorskie i środkowoeuropejskie |
tags: #jakość #powietrza #w #Hiszpanii #normy
