Jakość Powietrza w Piotrkowie Trybunalskim: Normy, Przyczyny i Działania Naprawcze
- Szczegóły
Choć smog najczęściej kojarzy się z Chinami czy Indiami, to Polska od lat pozostaje czarnym punktem na mapie Europy. Zimą oddychamy tu powietrzem, które często bardziej przypomina dym z ogniska niż świeże górskie powietrze - i to nie tylko w dużych miastach, ale przede wszystkim w mniejszych miejscowościach, gdzie dominują piece węglowe.
Normy WHO a Smog w Polsce
Różnica między tym, co oddychamy w Polsce, a tym, co Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznaje za bezpieczne, wciąż potrafi zaskoczyć. WHO zaostrzyła swoje wytyczne dotyczące jakości powietrza w 2021 roku, opierając je na najnowszych badaniach naukowych. To naprawdę niewiele. To oznacza, że w Polsce formalnie można oddychać powietrzem pięciokrotnie bardziej zanieczyszczonym, niż zaleca WHO, i nikt nie podniesie alarmu.
Skąd się bierze Smog? Przyczyny Zanieczyszczeń w Polsce
Nie trzeba być naukowcem ani aktywistą, żeby poczuć, że zimą powietrze w Polsce potrafi “gryźć” w gardło.
- Największym winowajcą są tzw. emisje niskie, czyli te pochodzące z domowych pieców i kotłów - zwłaszcza węglowych.
- Polska jest jednym z ostatnich krajów w UE, w których ogrzewanie domów węglem nie tylko jest legalne, ale bywa wręcz dotowane. Węgiel bywa też traktowany jako „narodowe paliwo” - co utrudnia wprowadzanie radykalnych zmian.
- Wiele polskich miast - zwłaszcza tych leżących w dolinach (np. Kraków, Nowy Sącz) - ma fatalne warunki do naturalnej wentylacji powietrza. Do tego dochodzi chaotyczna zabudowa, brak korytarzy powietrznych i niska jakość planowania przestrzennego.
- Choć udział samochodów w generowaniu pyłów jest mniejszy niż emisje z domów, to stare diesle bez filtrów DPF, korki i niska jakość paliwa wciąż dokładają swoją cegiełkę.
Piotrków Trybunalski a Jakość Powietrza
Smog w Piotrkowie Trybunalskim pojawia się w okresach grzewczych. Jako że jest to silny ośrodek miejski, pochodzi on przede wszystkim z niskiej emisji, czyli gospodarstw domowych. Problemem jest więc pył zawieszony PM10 czy PM2,5 oraz benzo(a)piren. Wszystkie te wskaźniki badane są przez stacje monitorowania jakości powietrza w Piotrkowie Trybunalskim przy ulicy Krakowskie Przedmieście.
Wyniki Pomiarów Zanieczyszczeń
Zanieczyszczenie powietrza w Piotrkowie Trybunalskim jest spore. Oznacza to, że średnioroczny dobowy poziom pyłów zawieszonych PM2,5 wyniósł w 2018 roku 28,2 ug/m3. Norma dopuszczalna w miastach Europy wynosi 25 ug/m3, choć od 2020 roku będzie wynosiła 20 ug/m3. Z kolei poziom pyłów PM10 wyniósł 37 ug/m3 (norma 40 ug/m3). Najwyższy wskaźnik dzienny pokazał jednak aż 150,1 ug/m3 w ciągu sezonu grzewczego i nie był to odosobniony przypadek. Wartość benzo(a)pirenu, najbardziej szkodliwego związku wyniósł równie 5,0 ng/m3, czyli równą normę dopuszczalną. Jak więc widać, dużo w kwestii smogu w Piotrkowie Trybunalskim należy zrobić.
Przeczytaj także: Rola Inspekcji w ochronie powietrza
Piotrków został sklasyfikowany na 10. miejscu w kraju pod względem średniorocznego stężenia pyłu PM10.
Te dane wskazują na utrzymujący się problem z jakością powietrza w Piotrkowie Trybunalskim, który wymaga pilnych działań w zakresie poprawy efektywności ogrzewania, wymiany przestarzałych kotłów oraz rozwoju odnawialnych źródeł energii. W obliczu rosnących stężeń zanieczyszczeń, konieczne staje się wdrożenie skutecznych strategii antysmogowych, a z tym jest równie źle, jak z jakością powietrza.
Działania Antysmogowe
W całym województwie wprowadzono różne zmiany w ramach tzw. uchwały antysmogowej, które mają dopasować przepisy do ekoprojektu. W myśl zmian zakazuje się korzystania z niektórych paliw kopalnych. Dodatkowo stan powietrza w Piotrkowie Trybunalskim ma się poprawić dzięki rezygnacji z kotłów i pieców niskiej jakości.
Czy jest Nadzieja na Poprawę?
Choć smogowe mapy Polski wciąż świecą się na czerwono, coś powoli zaczyna się zmieniać. Największy wpływ na poprawę sytuacji mają programy wspierające wymianę starych pieców. Program “Czyste Powietrze”, mimo wielu krytycznych uwag, od 2018 roku doprowadził do wymiany ponad 700 tys. Coraz większą rolę w ograniczaniu emisji odgrywają też pompy ciepła. Choć po rekordowym 2023 roku (ponad 200 tys. instalacji) w 2024 zanotowano spadek sprzedaży, Polska nadal pozostaje jednym z największych rynków pomp ciepła w Europie Środkowo-Wschodniej. Mimo wyzwań rozwój tej technologii postępuje, a coraz więcej gospodarstw decyduje się na rezygnację z węgla na rzecz bezemisyjnych źródeł ciepła.
Do 2024 roku aż 16 województw przyjęło regionalne uchwały antysmogowe, które zakazują używania starych kopciuchów w określonych terminach. W Małopolsce i na Śląsku część gmin wprowadziła nawet lokalne przepisy bardziej restrykcyjne niż wojewódzkie. Z roku na rok rośnie świadomość ekologiczna mieszkańców - nie tylko w dużych miastach. W wielu gminach pojawiają się czujniki jakości powietrza, a lokalne organizacje społeczne organizują kampanie edukacyjne i protesty.
Przeczytaj także: Analiza jakości powietrza w Serocku
Polskie miasta od lat znajdują się w ścisłej czołówce europejskich rankingów smogowych. Skala problemu wciąż jest ogromna - setki tysięcy mieszkańców oddychają powietrzem, które znacznie przekracza normy WHO, a nawet krajowe limity. Jednocześnie pojawiają się pierwsze sygnały poprawy. To jednak dopiero początek drogi.
Przeczytaj także: Pomiary zanieczyszczeń w Stacji Czernica
tags: #jakość #powietrza #piotrków #trybunalski #normy
