Jakość Powietrza w Kalwarii Zebrzydowskiej: Normy Zanieczyszczeń i Walka ze Smogiem
- Szczegóły
Licząca 4,5 tysiąca mieszkańców Kalwaria Zebrzydowska leży nieopodal Krakowa. Co pewien czas otrzymuję sygnały od czytelników, że powietrze w Kalwarii Zebrzydowskiej i Okolicach dusi, gryzie, zabija… normy (polskie, bo europejskie to już dawno) przekroczone 5,6,7-mio krotnie… i czas aby coś z tym wreszcie zrobić.
Nawet 16-krotnie przekroczony był w środę dopuszczalny poziom smogu w Kalwarii Zebrzydowskiej (woj. małopolskie). Stężenie szkodliwego pyłu zawieszonego PM2.5 wyniosło tego dnia 1600 procent normy Światowej Organizacji Zdrowa, z kolei pyłu PM10 - ponad 700 procent.
Jak relacjonował w środę reporter TVN24 Mateusz Półchłopek, w Kalwarii Zebrzydowskiej w środę normy smogu były znacząco przekroczone. Czujniki zanieczyszczenia powietrza wskazywały tego dnia nawet 16-krotne przekroczenie stężenia szkodliwego pyłu zawieszonego PM2.5 i siedmiokrotne przekroczenie pyłu PM10.
Sytuacja Smogowa Oczami Mieszkańców
Reporter TVN24, który w tej małopolskiej miejscowości przebywał tego dnia z maską antysmogową, dowiedział się od mieszkańców Kalwarii Zebrzydowskiej, że tak znaczące zanieczyszczenie powietrza to dla nich nie pierwszyzna.
- Oddycha się bardzo niedobrze. Jest tu duży smog. Gdy wjeżdża się do Kalwarii, widać, niestety, opary - powiedziała Mateuszowi Półchłopkowi jedna z mieszkanek.
Przeczytaj także: Rola Inspekcji w ochronie powietrza
Inna z pytanych kalwarianek podkreśliła, że oddycha się "okropnie". - Kalwaria jest chyba najgorszym miejscem w świecie, w Polsce. Rano, gdy się idzie to sklepu, trzeba nos trzymać w ręce. Nie da się tutaj żyć. Jest tragedia - powiedziała. Kolejny mieszkaniec przyznał, że w powietrzu "czuć zapach rzeczy, które raczej nie powinny być palone". - Szczególnie wieczorem, jak wszyscy odpalą (ogrzewanie - przyp. red.) - dodał.
Polski Alarm Smogowy o Zanieczyszczeniu Powietrza
Jak powiedział reporterowi TVN24 Andrzej Guła z Polskiego Alarmu Smogowego, "problem zanieczyszczenia powietrza występuje w dużo większym stopniu w małych miejscowościach (niż w dużych miastach - przyp. red.) ".
- W Kalwarii niestety nie ma oficjalnej stacji monitoringu powietrza, natomiast tam funkcjonuje sieć monitoringu Airly (prywatna witryna monitorująca jakość powietrza na świecie - red.). Rzeczywiście, to, czym oddychają mieszkańcy Kalwarii, to koktajl bardzo groźnych, niebezpiecznych, toksycznych związków - podkreślił Guła.
W związku z pogarszającym się wraz ze spadkiem temperatury stanem powietrza wracają kontrowersje wokół opóźnienia wejścia w życie uchwały antysmogowej dla Małopolski. Wojewódzki sejmik zadecydował we wrześniu o opóźnienia terminu wprowadzenia zakazu używania najmniej ekologicznych kotłów węglowych do 1 maja 2024 roku. Pierwotnie uchwała miała zacząć obowiązywać 1 stycznia 2023 roku.
Skarga do Sądu i Pismo do Prokuratury
Na początku grudnia władze Krakowa zapowiedziały zaskarżenie nowelizacji uchwały antysmogowej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Poinformował o tym wiceprezydent Krakowa Jerzy Muzyk, który podkreślał, że mieszkańcy nie mogą ponosić konsekwencji wydłużenia terminu wymiany pieców bezklasowych i tych najstarszych, najmniej ekologicznych.
Przeczytaj także: Analiza jakości powietrza w Serocku
Wcześniej prezydent Krakowa Jacek Majchrowski napisał w tej sprawie do wojewody małopolskiego, prokuratury i Rzecznika Praw Obywatelskich. Samorządowiec ocenił, że uchwała narusza "przepisy prawa, ale przede wszystkim prawa do życia i ochrony zdrowia".
Generator Fali Uderzeniowej w Walce ze Smogiem
Kalwaria Zebrzydowska rozpoczęła testy generatora fali uderzeniowej, który pozwolić ma na interwencyjne obniżenie stężeń zanieczyszczeń powietrza pyłami zawieszonymi, czyli - potocznie mówiąc - rozbijać smog. Jest to część projektu realizowanego we współpracy z AGH w Krakowie.
W styczniu w Kalwarii Zebrzydowskiej w województwie małopolskim ruszyły testy urządzenia skonstruowanego na Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Jak poinformowała gmina, działanie te są prowadzone w ramach programu „Opracowanie systemu interwencyjnej redukcji stężenia pyłów zawieszonych w powietrzu”. W przypadku zagrożenia wystąpienia przekroczenia norm jakości powietrza, w okresie do 15 lutego, uruchamiany będzie generator fali uderzeniowej.
„Reasumując chodzi o rodzaj „działa”, które strzela w powietrze falami dźwiękowymi. Wystrzał z tuby generuje huk i falę uderzeniową, która wypycha smog kilkaset metrów w górę - poza zasięg nosów i płuc mieszkańców. Pył PM 10 wystrzelony w górę nie będzie już groźny dla ich zdrowia” - czytamy na stronach gminy Kalwaria Zebrzydowska.
Jak Działa Działo Antysmogowe?
Pomysł naukowców polega na wytwarzaniu cyklu fal uderzeniowych, które powstają w wyniku eksplozji mieszaniny gazów palnych. Chodzi o to, by użyć ich do wymieszania powietrza. Smog powstaje, gdy warstwa zanieczyszczonego powietrza utrzymuje się przy powierzchni ziemi. Fale uderzeniowe zaburzają tę warstwę.
Przeczytaj także: Pomiary zanieczyszczeń w Stacji Czernica
Projekt urządzenia naukowcy z Akademii Górniczo-Hutniczej (AGH) w Krakowie opracowali już kilka lat temu, a opatentowali je w 2020 roku. Testy rozpoczęto 10 stycznia w Kalwarii Zebrzydowskiej.
Generator fal uderzeniowych jest ruchomy. Można go przemieszczać razem z urządzeniami do pomiaru jakości powietrza. Autorzy wynalazku i miejskie władze są przekonani o skuteczności tej technologii.
Czy Ultradźwięki Mogą Wystarczyć?
Jak informowała przed ponad rokiem AGH w Krakowie, informując o opatentowaniu urządzenia, interwencja z wykorzystaniem generatora fali uderzeniowej pozwolić ma na redukcję zanieczyszczeń powietrza.
„Wstępne wyniki pracy urządzenia wskazują na średnią 20% redukcję stężenia pyłu PM10 w warstwie smogu na wysokości do 100 m (pomiary pionowe, co 1 m) w odległości 10 m od osi generowania fal uderzeniowych w cykl 11 minut składający się ze 110 eksplozji” - napisano w komunikacie uczelni. Znaczyłoby to, że urządzanie pozwala jedynie częściowo zredukować ilość zanieczyszczeń.
Oczywiście nikt nie deklaruje, że generator fali uderzeniowej miałby być kluczowym rozwiązaniem dla problemu smogu w gminie Kalwaria Zebrzydowska. Jest to jedynie test, który pozwoli sprawdzić urządzenie w praktyce.
Warto jednak zauważyć, że w polskich miejscowościach wielokrotnie mamy do czynienia z dużymi przekroczeniami norm jakości powietrza. Tak dużymi, że nawet obniżenie ich poziomów o kilkadziesiąt procent nie wystarczyłoby. Za przykład może tu posłużyć wspomniana Kalwaria Zebrzydowska, gdzie przed ponad rokiem badania prowadził Polski Alarm Smogowy. Wówczas dla pyłów zawieszonych PM10 odnotowano średnie dobowe sięgające nawet 132 µg/m³, czyli wielokrotnie więcej niż rekomenduje WHO.
Działo antysmogowe ma jednak pewną wadę. Zmniejszenie zanieczyszczenia wymaga ponad stu wystrzałów w ciągu 10 minut. Działo stanęło jednak nie pośród zabudowy mieszkalnej, lecz na terenie jednego z zakładów przemysłowych.
Kontrowersje Wokół Działa Antysmogowego
Jak informował lokalny portal WadowiceOnline.pl, nie wszystkim podoba się pomysł wykorzystywania fali przeciw zanieczyszczeniom. Niektórzy mieszkańcy narzekają na poziom hałasu. Martwiono się także o jego wpływ na zwierzęta. Portal donosi, że dźwięki były podobno słyszane w miejscowościach oddalonych o wiele kilometrów, takich jak Wysoka, Stanisław Górny, Brody, Lanckorona czy Zebrzydowice.
Internauci pod artykułami w lokalnych mediach oraz na portalach społecznościowych zwracają uwagę, że przede wszystkim należy walczyć ze źródłem problemu. Niektórzy mieszkańcy narzekają na związany z testami hałas. Pojawiają się także głosy, że bardziej potrzebna jest walka ze źródłem problemu, jakim jest tzw. niska emisja.
Zanieczyszczenie Powietrza w Polsce na Tle Europy
Polskie miasta mają najbardziej zapylone powietrze w Europie. Polskie miasta są niechlubnymi rekordzistami pod względem zanieczyszczenia powietrza w Europie - jeśli brać pod uwagę średnie roczne jego wartości. Z pierwszej pięćdziesiątki miast z największym zanieczyszczeniem powietrza w Europie aż 33 to miasta polskie. Na mapie średniego stężenia pyłów w powietrzu na czerwono zabarwiona jest cała Polska.
W połowie lutego 2023 roku wiele miast we włoskiej Dolinie Padu zostało pokrytych zanieczyszczeniami. Szczególnie dotknięte zostały regiony Lombardii i Wenecji Euganejskiej. Agencje ochrony środowiska informują, że każdego roku wiele tysięcy ludzi umiera przedwcześnie z powodu chorób związanych z zanieczyszczeniem środowiska.
W niektórych częściach Polski poziomy zanieczyszczenia należą do najwyższych w Europie. Weźmy na przykład Kraków. W 2018 roku roczny poziom zanieczyszczenia w tym regionie wynosił prawie 25 mikrogramów na metr sześcienny. Poprawa nastąpiła po uruchomieniu przez polskie władze planu modernizacji domowych systemów grzewczych, znanych powszechnie jako „kopciuchy”. Proces ten trwa już od dziesięciu lat.
- Nazywamy je kopciuchami, ponieważ wytwarzają dużo dymu, ale są to stare piece - wyjaśnia Piotr Siergiej z organizacji ekologicznej Polski Alarm Smogowy.
- Dziesięć lat temu, gdy mówiło się o zanieczyszczeniu powietrza w Polsce, ludzie uważali, że to nic wielkiego, że to jak walenie głową w mur - mówi Piotr Siergiej. - Po latach ciągłego alarmowania największym sukcesem jest zmiana percepcji.
Normy Zanieczyszczeń Powietrza
We wrześniu 2021 roku Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) ogłosiła nowe, ostrzejsze limity ilości pyłów w powietrzu. Ich dopuszczalny poziom obniżyła o połowę. Decyzja wynika z wielu badań o szkodliwym wpływie smogu na zdrowie.
Normy ustanawiane przez WHO nie są wiążące. To tylko rekomendacje. W większości krajów obowiązujące przepisy są znacznie łagodniejsze i ustanawiają wyższe progi dopuszczalnych poziomów zanieczyszczeń.
Praktycznie wszyscy w Europie mieszkają w zanieczyszczonych miastach, gdzie średnie roczne stężenie pyłu zawieszonego jest wyższe niż limit zalecany przez Światową Organizację Zdrowia (WHO). W praktyce oznacza to, że prawie każdy mieszkaniec kontynentu oddycha złym powietrzem, które może być śmiertelne.
- Przy obecnym poziomie zanieczyszczenia powietrza wiele osób choruje. DW we współpracy z European Data Journalism Network przeanalizowała dane satelitarne z Serwisu Monitoringu Atmosfery Copernicus (Copernicus Atmospheric Monitoring Service / CAMS).
WHO zaleca, aby średnie roczne stężenie drobnego pyłu zawieszonego nie przekraczało pięciu mikrogramów na metr sześcienny powietrza.
Poziomy zanieczyszczenia różnią się w zależności od regionu Europy. Wysokie poziomy zanieczyszczenia powietrza w poszczególnych miastach europejskich były zgłaszane już wcześniej, ale ta nowa analiza danych oferuje pierwsze ogólnoeuropejskie porównanie zanieczyszczenia w różnych regionach. Ponadto wykorzystaliśmy dane, aby zidentyfikować dwa kontrastujące ze sobą miejsca. Po pierwsze - w północnych Włoszech, gdzie poziom zanieczyszczenia jest stale wysoki. Po drugie - w południowej Polsce, gdzie są one wysokie, ale spadają.
- Limity UE dotyczą nie tylko zdrowia, ale także argumentów ekonomicznych, podczas gdy limity WHO są ustalane przez ekspertów, którzy biorą pod uwagę tylko zdrowie - wyjaśnił Mark Nieuwenhuijsen z ISGlobal.
Zalecenia Ochronne w Przypadku Wysokiego Zanieczyszczenia Powietrza
Wojewódzki Zespół Zarządzania Kryzysowego wprowadza II stopień zagrożenia zanieczyszczeniem powietrza i ostrzega o ryzyku przekroczenia poziomu informowania dla stężenia 24-godzinnego pyłu PM10 oraz związanego z nim wysokiego stężenia pyłu PM2,5 oraz benzo(a)pirenu w powietrzu.
Mieszkańcy obszaru, a zwłaszcza osoby szczególnie wrażliwe na zanieczyszczenie powietrza: dzieci i młodzież poniżej 25 roku życia, osoby starsze i w podeszłym wieku, osoby z zaburzeniami funkcjonowania układu oddechowego, chorzy na astmę, choroby alergiczne skóry i oczu, osoby z zaburzeniami funkcjonowania układu krwionośnego, osoby zawodowo narażone na działanie pyłów i innych zanieczyszczeń oraz osoby palące papierosy i bierni palacze, powinni podjąć następujące środki ostrożności:
- ograniczyć długotrwałe przebywanie na otwartej przestrzeni dla uniknięcia długotrwałego narażenia na podwyższone stężenia zanieczyszczeń,
- unikać wietrzenia pomieszczeń w trakcie wysokich poziomów zanieczyszczenia,
- ograniczyć duży wysiłek fizyczny na otwartej przestrzeni np. uprawianie sportu lub czynności zawodowe zwiększające narażenie na działanie zanieczyszczeń,
- osoby chore powinny zaopatrzyć się we właściwe medykamenty i stosować się do zaleceń lekarzy,
- śledzić informacje na stronie powietrze.malopolska.pl/jakosc-powietrza, na stronie monitoring.krakow.pios.gov.pl oraz na stronie muw.pl w zakładce „Komunikaty dot. powietrza” o aktualnie występujących poziomach zanieczyszczenia powietrza.
Jednostki oświatowe (szkoły, przedszkola, żłobki) oraz opiekuńcze powinny ograniczyć długotrwałe przebywanie podopiecznych na otwartej przestrzeni dla uniknięcia narażenia na wysokie stężenia zanieczyszczeń.
Szpitale i przychodnie podstawowej opieki zdrowotnej powinny być przygotowane na możliwość wystąpienia większej ilości przypadków nagłych (np.
tags: #jakość #powietrza #Kalwaria #Zebrzydowska #normy #zanieczyszczeń
