Jak Chronić Się Przed Smogiem i Poprawić Jakość Powietrza?
- Szczegóły
W dzisiejszych czasach, gdy miasta rosną i rozwijają się w niespotykanym tempie, jednym z największych wyzwań, przed jakimi stają mieszkańcy, jest smog - wszechobecny wróg zdrowia publicznego. Smog to mieszanka zanieczyszczeń powietrza, które często osiągają szkodliwe stężenia w wielkich aglomeracjach. Stał się codziennością dla milionów ludzi na całym świecie. Wpływ smogu na zdrowie ludzkie i jakość życia jest głęboki i wielowymiarowy.
Niestety w kwestii zanieczyszczeń powietrza, Polska należy do niechlubnej czołówki. Szacuje się, że każdego roku w Polsce ok. 45 tysięcy osób umiera na skutek zanieczyszczeń powietrza. To niemal 15 razy więcej niż ofiar śmiertelnych wypadków drogowych w Polsce w 2015 roku (2 938). Zanieczyszczenia powietrza mogą mieć również konsekwencje stricte ekonomiczne.
Czym W Ogóle Jest Smog?
Smog to drażniąca mieszanina gazów i cząstek stałych w powietrzu, powstająca z interakcji dymu, mgły i światła słonecznego. Samo słowo ‘smog’ powstało z kombinacji angielskich słów ‘smoke’ i ‘fog’, czyli dymu i mgły.
Zimą smog dokucza najbardziej. Jest to związane zarówno z intensywniejszą emisją szkodliwych substancji do powietrza przez sezon grzewczy, ale też z pogodą, jak i topografią terenu. Powodem jest zjawisko zwane inwersją temperatury. Wychłodzone grunty powodują specyficzne zachowanie warstw powietrza. Cieplejsze masy powietrza poruszają się nad chłodną masą powietrza przy gruncie, przez co zachowują się jak „pokrywa”, która uniemożliwia unoszenie się zanieczyszczonego powietrza do góry i rozrzedzenia tych zanieczyszczeń.
Smog kojarzony jest głównie z zanieczyszczeniami przemysłowymi, wywołanymi przez ludzi. a nawet przez rośliny, które produkują substancje lotne mające odstraszać roślinożerców, a które w reakcji ze światłem słonecznym stają się głównym źródłem ozonu (O3) w atmosferze.
Przeczytaj także: Rola Inspekcji w ochronie powietrza
Składniki Smogu i Ich Wpływ na Zdrowie
Zastanawiasz się, z czego składa się smog? Najczęściej spotykane składniki to:
- cząstki stałe,
Taki koktajl to silny wyzwalacz stresu oksydacyjnego. Gdy wychodzimy na spacer, to te wszystkie substancje zawieszone w powietrzu mają kontakt z naszym ciałem. Sprawia to, że mogą nam szkodzić, nawet zanim dotrą do płuc!
Chodzi o kontakt składników smogu z naszą skórą i błonami śluzowymi. Są to zewnętrzne bariery naszego ciała, które pokryte są drobnoustrojami. Zależy nam na tym, by skład mikrobiomu w skórze i śluzówkach był jak najbardziej przyjazny. Daje nam wtedy wiele korzyści, m.in. poprzez produkcję różnych substancji odżywczych i wzmocnienie ochrony przed patogenami.
Ale co gdy te nasze dobre bakterie mają kontakt ze smogiem? Umierają przez szalejący stres oksydacyjny. Skład naszego mikrobiomu się pogarsza, co zwiększa ryzyko różnych problemów zdrowotnych. Na te problemy najbardziej wrażliwe są noworodki i małe dzieci - ich najmocniej powinniśmy chronić przed ekspozycją na smog.
Jak Smog Wpływa na Zdrowie? Jakie Są Zagrożenia?
W smogu są różne substancje, które szkodzą nam na różne sposoby. Wiele lotnych związków organicznych ze smogu powiązano z wadami wrodzonymi, rakiem i innymi poważnymi chorobami. dwutlenek siarki stanowi największe zagrożenie dla zdrowia małych dzieci i astmatyków; powoduje również peroksydację lipidów i zakłóca stan redoks, negatywnie wpływa na płodność (szczególnie mężczyzn), a u kobiet zakłóca rozwój płodu, powodując nawet utratę ciąży.
Przeczytaj także: Analiza jakości powietrza w Serocku
Jednym z najpoważniejszych mechanizmów wywołujących te wszystkie problemy jest nasilenie stresu oksydacyjnego. Ekspozycja na smog wywołuje przykre konsekwencje dla zdrowia w ujęciu zarówno krótko- jak i długoterminowym. Na obszarach o podwyższonym poziomie zanieczyszczenia powietrza notowane są wysokie wskaźniki śmiertelności. Oszacowano, że ponad 2 miliony przedwczesnych zgonów dzieci w Chinach i Indiach jest spowodowanych smogiem.
Jak Sprawdzić Poziom Smogu?
Jakość powietrza można sprawdzić w różnych aplikacjach. Popularnym przykładem jest aplikacja Airly, gdzie można sprawdzić, jak wygląda sytuacja w różnych miejscach na ziemi. Można ją ściągnąć na smartfona lub sprawdzać w przeglądarce. Tego typu aplikacje (nie tylko Airly, są też inne) oferują ciekawe funkcjonalności jak np. sprawdzenie stężenia konkretnych składników (np. ozon, tlenek węgla, tlenek azotu itp.) albo historia pomiarów z ostatnich godzin.
Poziom zanieczyszczenia powietrza możesz sprawdzić na stronie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska powietrze.gios.gov.pl lub aplikację mobilną, aby dowiedzieć się, jak obecnie wygląda stan powietrza w naszej okolicy.
Czy w Polsce Problem Smogu Jest Poważny?
Nie da się ukryć, że z jakością powietrza w naszym kraju bywa różnie. Ciężko bywa szczególnie w dużych miastach na wschodzie oraz w przemysłowych aglomeracjach na południu. Analiza z lat 2016-2020 przeprowadzana na terenie pięciu największych miast Polski Wschodniej pokazała, że smog jest znaczącym czynnikiem ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego i zauważalnie zwiększa śmiertelność.
Zauważono też, że rodzaj smogu w Polsce jest specyficzny i różni się od tego, jaki jest w Londynie czy Los Angeles (to miasta słynące z dużego smogu). Tak zwany „polski smog” składa się głównie z cząstek stałych (PM) i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA), którym często nie towarzyszą wysokie stężenia dwutlenku siarki (SO2) i tlenku węgla (CO). Jego powstaniu sprzyja wysokie ciśnienie atmosferyczne i niska temperatura, zwłaszcza zimą, kiedy wzrasta zapotrzebowanie na ciepło, powodując większą emisję zanieczyszczeń do powietrza z domowych systemów grzewczych.
Przeczytaj także: Pomiary zanieczyszczeń w Stacji Czernica
Czy Chodzenie na Spacery Zimą Jest Bezpieczne?
Wszystko zależy od tego, jaka jest jakość powietrza na zewnątrz w konkretnym momencie. Jeśli według monitorów jakości powietrza zanieczyszczenie jest niskie, warto wyjść na zewnątrz, ponieważ bilans korzyści i strat będzie zdecydowanie korzystny.
Większego zastanowienia wymaga sytuacja, gdy monitory pokazują wysokie zanieczyszczenie smogiem w Twojej okolicy. Wtedy, jeśli czujesz dużą potrzebę wyjścia, warto zakryć twarz (może to być szalik, komin, a najlepiej maseczka z dobrym filtrem) i porządnie się ubrać, by zminimalizować kontakt skóry z powietrzem (czapka, rękawiczki itp.). Jeśli jednak potrzeba nie jest duża, to lepiej zostać w domu i zająć się inną formą aktywności, np. rozciąganiem lub jogą.
Wybierając się na spacer, warto zwrócić też uwagę na miejsce, w które idziemy. Park lub lasek będą zdecydowanie lepszym wyborem niż najbardziej zatłoczone ulice w mieście.
Praktyczne Porady Jak Uchronić Się Przed Smogiem
Oczywiście praktycznie niemożliwe jest stosowanie się zawsze do wszystkich tych porad. Nikt raczej nie zrezygnuje z wyjścia do pracy, bo na zewnątrz nie wieje wiatr. Można jednak wcześniej zadbać o swoją dietę, założyć maskę i pojechać do pracy mniej uczęszczanymi ulicami. A może przed wyjściem ze znajomym na spacer sprawdzisz stan powietrza i uznasz, że jednak lepiej posiedzieć w domu?
- Sprawdzaj stan zanieczyszczenia powietrza: Codziennie sprawdzaj, jak wygląda stan czystości powietrza w twojej okolicy. Dzięki temu będziesz mieć świadomość, jakie warunki panują na zewnątrz i będziesz mógł tak zaplanować dzień, żeby jak najmniej czasu spędzić na "świeżym" powietrzu. Im gorsze powietrze, tym mniej czasu powinieneś spędzać na zewnątrz.
- Kup maseczkę antysmogową: W okresie jesienno-zimowym możesz zamienić maseczkę na antysmogową. Antysmogowe maseczki mają prawie 100 proc. skuteczność w zatrzymywaniu zanieczyszczeń z zewnątrz. Dobre modele potrafią zatrzymać prawie 100% zanieczyszczeń.
- Zadbaj o czyste powietrze w domu: Upewnij się, że masz sprawną wentylację w domu. W naszych mieszkaniach pozostaje nawet 50 proc. smogu z zewnątrz, który wdychamy nawet podczas snu. Gdy tylko pogoda na to pozwala, wietrz mieszkanie. Kiedy wychodzisz z domu, zamykaj okna, które wychodzą na ulicę.
- Otocz się roślinami: To prawda, że rośliny pozytywnie wpływają na jakość powietrza. - Według naukowców na dziesięć metrów kwadratowych mieszkania powinna przypadać przynajmniej jedna roślina - mówiła w rozmowie z Medonetem prof. dr hab. n. med. Barbara Nieradko-Iwanicka z Uniwersytetu Medycznego w Lublinie. Na jakość powietrza, którym oddychamy w domu, dobry wpływ mają rośliny zielone.
- Zadbaj o swoją dietę: Właściwa dieta, bogata w witaminy A, C i E oraz selen może zmniejszyć ryzyko wystąpienia skutków związanych z oddychaniem zanieczyszczonym powietrzem.
Jaką Maseczkę Antysmogową Wybrać?
Półmaski filtrujące FFP1 zatrzymują co najmniej 80 proc. cząsteczek znajdujących się w powietrzu (do wielkości 0,6 μm) i chronią przed nietoksycznymi pyłami. Maseczki z oznaczeniem FFP2 mają skuteczność na poziomie 94 proc. i chronią przed stałymi i płynnymi pyłami, dymem i cząsteczkami aerozolu. Najskuteczniejsze są maseczki oznaczone kodem FFP3, które filtrują 99 proc. cząsteczek. Maseczki antysmogowe polecane są dla mieszkańców regionów szczególnie narażonych na zanieczyszczenie i osób, które dużo czasu spędzają na wolnym powietrzu.
Co Jeść, Aby Chronić Się Przed Smogiem?
W artykule w czasopiśmie "Respiratory Research" czytamy, że naukowcy znaleźli dowody, że karotenoidy, witamina D i E pomagają w ochronie przed uszkodzeniami spowodowanymi przez zanieczyszczenia, które mogą wywoływać astmę, POChP i raka płuc. Podobne działanie mają też witamina C, kurkumina, cholina i kwasy tłuszczowe omega-3.
Jakie Kwiaty Warto Mieć w Mieszkaniu?
Lista jest bardzo długa, a znalazło się na niej kilkanaście gatunków: anturium, aglaonema, bluszcz, chryzantema wielokwiatowa, dieffenbachia, daktylowiec niski, dracena odwrócona, epipremnum, figowiec, gerbera, kroton, liripe, nephrolepis, skrzydłokwiat, sansevieria, phoenix, zielistka, rapis wyniosły i sensewiria gwinejska.
Zadbaj o Swoje Otoczenie
Postaraj się jak najmniej przyczyniać się do powstawania zanieczyszczeń. Ogranicz jazdę samochodem, korzystaj częściej z komunikacji miejskiej albo przesiądź się na rower (no chyba, że zanieczyszczenie powietrza jest bardzo wysokie), stosuj energooszczędne rozwiązania w domu. Zaangażuj się w inicjatywy na rzecz ochrony środowiska w twoim najbliższym otoczeniu.
Pamiętaj, że poprawa jakości powietrza zależy w dużej mierze od systemowych rozwiązań. Sami jednak możemy nie tylko chronić się przed skutkami smogu, ale też przyczynić się do tego, żeby było go mniej.
tags: #jakość #powietrza #jak #się #chronić #porady
