Jaka wilgotność ma ścięty grab – wszystko, co musisz wiedzieć
- Szczegóły
Wilgotność ma znaczący wpływ na właściwości drewna. Zbyt duży jej poziom doprowadza do wypaczania się wyrobów z drewna, a także sprzyja rozwojowi grzybów. Zbyt mała wilgotność natomiast może doprowadzić do pękania.
Wilgotność drewna jest stosunkiem masy wody zawartej w drewnie do masy drewna - jej poziom podaje się w procentach. Rozróżniamy dwa typy wilgotności:
- względna - stosunek masy wody zawartej w drewnie do masy drzewa wilgotnego
- bezwzględna - stosunek masy wody zawartej w drewnie do masy drewna absolutnie suchego
Wilgotność drewna po ścięciu i podczas suszenia
Tuż po ścięciu drewno ma wilgotność przekraczającą 35 procent. Po wyschnięciu na świeżym powietrzu jego wilgotność zmniejsza się do około 15-20 procent, a w suchych pomieszczeniach jego poziom wilgotności wynosi przeciętnie od 8 do 13 procent.
Krótko po ścięciu w drewnie możemy wyodrębnić wodę wolną, która wypełnia cewki i naczynia (ok. 65%) oraz wodę związaną, która znajduje się w ścianach komórkowych (23-30%). Górną granicę chłonności błon komórkowych nazywamy punktem nasycenia włókien. W zależności do gatunku punkt ten zawiera się w granicach 23-31 procent. Przy oddawaniu wody wolnej drewno nie zmieni swojej objętości, skurcz nastąpi dopiero podczas parowania wody związanej.
Wpływ wilgotności na cechy drewna
Wilgotne drewno kurczy się podczas suszenia, a podczas nasiąkania wodą pęcznieje. Może to spowodować uszkodzenia materiału wykonanego z drewna, np. podłogi. Dlatego zwykle deski produkowane są z drewna już wysuszonego, którego poziom wilgotności jest taki jak poziom wilgotności pomieszczenia, w którym będą się one znajdować.
Przeczytaj także: PE a bezpieczeństwo wód mineralnych
Aby wyjaśnić ten proces należy zapoznać się z kilkoma podstawowymi pojęciami mającymi związek z wilgotnością drewna. Pierwszym z nich jest higroskopijność, czyli zdolność do wchłaniania wilgotności z powietrza. Stopień higroskopijności zależy od gatunku drewna, temperatury i wilgotności względnej powietrza.
Pojęciem związanym z tą cechą jest stan równowagi higroskopijnej, czyli zrównoważenie wilgotności drewna z wilgotnością powietrza.
Charakterystyczną cechą drewna jest również nasiąkliwość, czyli zdolność do wchłaniania wody (lub innych cieczy) przez drewno, które jest w tej cieczy zanurzone. Stopień nasiąkliwości zależy od porowatości drewna, która z kolei ma związek z jego gęstością. Przykładowo, drewno o dużej gęstości wolniej wchłania wodę, ponieważ ma mniej porów od drewna o małej gęstości. Gdy drewno osiągnie stan pełnego nasycenia tonie.
Kolejną cechą drewna jest przesiąkliwość, czyli zdolność do przepuszczania wody pod ciśnieniem. Właściwość ta jest zależna od gatunku drewna, wilgotności początkowej, wieku drzewa itp.
Zmniejszenie rozmiarów drewna nazywamy natomiast kurczeniem. Następuje ono wskutek wysychania, czyli wydalania wody związanej z przestrzeni międzymicelarnych w błonach komórkowych. Tempo i stopień kurczenia również zależy od gatunku drewna, jego ciężaru właściwego, warunków wzrostu itp. Kurczenie powoduje pękanie i wypaczanie się drewna. Kurczenie się, podobnie jak pęcznienie, o którym będzie mowa w dalszej części, następuje w różnych kierunkach - jest to związane z różnorodnością budowy i struktury drewna.
Przeczytaj także: Optymalna wilgotność powietrza
Procentowy skurcz drewna w poszczególnych kierunkach:
| KIERUNEK SKURCZU | WIELKOŚĆ SKURCZU (%) |
|---|---|
| WZDŁUŻ WŁÓKIEN | 0,1 - 0,8 % |
| PROMIENIOWY | 3 - 5 % |
| STYCZNY | 6 - 13 % |
| OBJĘTOŚCIOWY | 7 - 22 % |
Przykładowo, drewno gatunków iglastych w poprzek włókien kurczy się mniej niż w przypadku gatunków liściastych. Bardziej kurczą się też drewna o wyższym ciężarze właściwym. Im większa gęstość drewna, tym bardziej się ono kurczy. Jest to związane z faktem, iż drewno o większej gęstości ma grubsze błony komórkowe, a przez to większą objętość przestrzeni międzymicelarnych, które ulegają zmniejszeniu podczas wyparowywania wody. W związku z tym większą kurczliwością charakteryzuje się drewno późne i gatunki twarde.
Zwiększanie wymiarów drewna wskutek wnikania wody w przestrzenie międzymicelarne nazywamy pęcznieniem. Drewno pęcznieje do punktu nasycenia włókien (ok. 30% wilgotności). Woda związana, która przenika między micele rozpycha je i zwiększa wymiary drewna.
Reakcje różnych gatunków drewna na zmiany wilgotności
Różne gatunki drewna z mniejszą lub większą intensywnością reagują na zmiany wilgotności otoczenia. Może mieć to kluczowe znaczenie w przypadku wyboru drewna na podłogę. Jeśli nie jesteśmy w stanie dobrze kontrolować zmian wilgotności w pomieszczeniu, lepiej wybrać podłogę z drewna o długim czasie zmiany wilgotnościowej. Takie drewno nieco mniej „pracuje”, czyli mniej się kurczy i pęcznieje. Należy jednak pamiętać, iż nawet w takim przypadku duże wahania poziomu wilgotności w pomieszczeniu mogą doprowadzić do uszkodzeń podłogi.
Wilgotność powietrza jest zmienna również w zależności od pory roku. Latem jest ona stosunkowo wysoka, często możemy zatem obserwować pęcznienie desek, natomiast zimą, kiedy intensywnie ogrzewamy nasze mieszkania, wilgotność powietrza jest niższa i powoduje kurczenie drewna.
Przeczytaj także: Mierniki wilgotności owsa – przegląd i zastosowanie
Drewna szybko i silnie reagujące na zmiany wilgotności nie będą się też nadawały do położenia na ogrzewania podłogowe. Do tzw. gatunków wrażliwych możemy zaliczyć buk, jesion, grab, wenge, klon, brzozę.
Wartości skurczu i pęcznienia drewna przy zmianie wilgotności o 1 %:
| Gatunek drewna | Wielkość skurczu w procentach | Wielkość pęcznienia w procentach | Czas wymiany wilgotnościowej |
|---|---|---|---|
| Brzoza | 0,41 | 0,29 | średni |
| Buk | 0,41 | 0,20 | krótki |
| Dąb | 0,36 | 0,16 | długi |
| Grusza | 0,33 | 0,16 | długi |
| Jesion | 0,38 | 0,21 | długi |
| Orzech | 0,29 | 0,18 | długi |
| Wiąz | 0,23 | 0,20 | długi |
| Wiśnia | 0,28 | 0,23 | średni |
| Daglezja | 0,27 | 0,15 | krótki |
| Modrzew | 0,30 | 0,14 | średni |
| Sosna | 0,36 | 0,19 | krótki |
| Świerk | 0,39 | 0,19 | krótki |
| Afzelia | 0,22 | 0,11 | długi |
| Ahorn | 0,26 | 0,15 | długi |
| Iroko (kambala) | 0,28 | 0,19 | długi |
| Mahoń | 0,25 | 0,20 | długi |
| Mecruse | 0,34 | 0,22 | długi |
| Merbau | 0,26 | 0,13 | długi |
| Muhuhu | 0,40 | 0,20 | długi |
| Sucupira | 0,35 | 0,23 | długi |
| Teak | 0,26 | 0,16 | długi |
| Wenge | 0,34 | 0,22 | długi |
Badanie wilgotności drewna
Materiały wykonane z drewna muszą być utrzymywane w stałej wilgotności technicznej - czyli takiej przy której materiał nie zmienia swoich kształtów. W przeciwnym wypadku może dość do zjawisk opisanych powyżej, które najczęściej powodują zniszczenie materiałów, np. podłóg.
Badanie wilgotności wykonuje się na dwa sposoby:
- metodą suszarkowo-wagową - jest to bardzo dokładna metoda, stosowana głównie w laboratoriach zakładowych. Polega na pobraniu próbki o wymiarach 2x2x2 cm lub 2x2x3 cm ze środka deski w odległości 15-25 cm od czoła. Próbkę waży się na wadze z dokładnością do 0,01 g. Zważoną próbkę umieszcza się w suszarce z termoregulacją. Suszenie odbywa się w granicach 100 stopni Celsjusza, aż do chwili, kiedy próbka osiągnie stały ciężar, nie przekraczający 0,3 g. Wilgotność drewna oblicza się z dokładnością do 0,5% na podstawie wzoru.
- metodą elektrometryczną - to bardzo praktyczny sposób pomiaru wilgotności, stosowany w zakładach przerobu drewna oraz w zakładach rzemieślniczych. Polega na pomiarze oporu elektrycznego, który jest zmienny w zależności od poziomu wilgotności drewna. Przewodnictwo elektryczne zwiększa się wraz ze zwiększeniem wilgotności drewna aż do punktu nasycenia włókien - po nim wzrost wilgotności powoduje już nieznaczne zmiany przewodnictwa. Do pomiarów wilgotności tą metodą służą wilgotnościomierze.
Wilgotność a waga drewna
Wilgotność drewna może mieć znaczący wpływ na jego wagę. W zależności od gatunku drzewa, różnica pomiędzy wilgotnym a wysuszonym drewnem wynosi około 20-60%. Z tego względu, kupując drewno, warto zwrócić uwagę na to, czy zostało już wysezonowane.
Jak prawidłowo przechowywać drewno kominkowe?
Właściwe przechowywanie drewna opałowego znacząco przyczynia się do tego, że drewno nie gnije i nie pleśnieje. Suszenie twardego drewna wymaga więcej cierpliwości niż suszenie miękkiego drewna - ale drewno liściaste jest również mniej wrażliwe na warunki atmosferyczne. Nie należy jednak przechowywać drewna opałowego zbyt długo.
Większe ilości drewna opałowego najlepiej przechowywać na zewnątrz, wzdłuż południowej ściany budynku. Dzięki temu do drewna dociera wystarczająca ilość powietrza, stos drewna znajduje się z dala od strony nawietrznej, dzięki czemu ryzyko gnicia i pleśni jest znacznie mniejsze.
Jaka wilgotność drewna do kominka - wprowadzenie do tematu
Optymalna wilgotność drewna kominkowego powinna wynosić pomiędzy 15 a 20%. Świeżo ścięty pień skrywa w sobie nawet 50-60% wilgoci! Nic dziwnego, że nie można go dorzucić od razu do ognia. Prawidłowo przygotowany materiał opałowy musi spędzić 1-2 lata w przewiewnym miejscu, z dala od wilgoci, najlepiej poza zamkniętym garażem.
Jak rozpoznać właściwie wysuszone drewno kominkowe?
Suche drewno jest lżejsze, ma spękaną powierzchnię, a jego barwa jest ciemniejsza niż w przypadku mokrej “surowizny”. Słuchasz piszczenia i syczenia podczas palenia? To znak, że drewno nadal jest zbyt mokre. Najskuteczniejszą i najprostszą metodą sprawdzenia jest użycie wilgotnościomierza - wystarczy rozłupać szczapę i umieścić czujnik w środku.
Dlaczego nie warto palić mokrym drewnem?
Mokre drewno daje mniej ciepła, bo większość energii idzie na odparowanie wody. Twój kominek szybciej się brudzi, a czyszczenie przewodów jest coraz częstsze. Właściwe przygotowanie drewna do kominka to nie tylko własna wygoda, ale też realna oszczędność - spalasz mniej drewna i uzyskujesz więcej energii.
Jak sezonować drewno w domu?
Proces pozbywania się naturalnej wilgoci z drewna trwa dość długo. Najrozsądniej jest kupić świeże w okresie wiosennym i pozostawić je nawet na półtora roku, czyli nie do najbliższego sezonu grzewczego, w miejscu, w którym może odbywać się bez przeszkód sezonowanie.
Czy można układać mokre drewno?
Najważniejsze jest prawidłowe układanie drewna do suszenia. Musisz porąbać je na niewielkie szczapy. Przy układaniu drewna do sezonowania pamiętaj, by szczapy umieszczać w stosach korą do góry. Zapewni to każdemu fragmentowi drewna cyrkulację powietrza. Nie ustawia się też drewna bezpośrednio na ziemi czy trawniku, ponieważ będzie chłonąć wilgoć z podłoża.
tags: #jaka #wilgotnosc #ma #ścięty #grab #drewno
