Jak Wymierzyć Filtry Powietrza: Wymiary, Rodzaje i Konserwacja

Szczegóły: Opublikowano: 22. November 2025

Filtry powietrza to niezbędny element każdego systemu wentylacyjnego, zapewniający czyste powietrze, ochronę instalacji i komfort użytkowników. Z naszego przewodnika dowiesz się, jakie są rodzaje filtrów, jak działają, na co zwrócić uwagę przy ich wyborze i jak prawidłowo je konserwować, aby system wentylacyjny działał efektywnie przez lata.

Rola Filtrów Powietrza w Systemach Wentylacyjnych

Filtracja powietrza to proces kluczowy dla utrzymania czystości powietrza w systemach wentylacyjnych, mający na celu usuwanie zanieczyszczeń i ochronę zarówno użytkowników pomieszczeń, jak i elementów instalacji. Filtry powietrza odgrywają ważną rolę w funkcjonowaniu systemów wentylacyjnych, zarówno nawiewnych, jak i wywiewnych. W systemach nawiewnych oczyszczają powietrze z zanieczyszczeń, chroniąc komponenty, takie jak wymienniki ciepła i wentylatory, przed uszkodzeniami.

Parametry i Mechanizmy Filtracji Powietrza

Efektywność filtracji zależy od kilku kluczowych parametrów. Jednym z nich jest skuteczność filtracji, czyli zdolność filtra do zatrzymywania zanieczyszczeń o różnych rozmiarach. Kolejnym istotnym czynnikiem jest opór przepływu powietrza, który powinien być jak najniższy, aby ograniczyć zużycie energii i uniknąć przeciążeń systemu. Chłonność pyłowa, czyli zdolność filtra do magazynowania zanieczyszczeń, określa, jak długo filtr może działać bez konieczności wymiany. Dobór odpowiednich mechanizmów filtracji i optymalizacja parametrów pozwalają nie tylko na poprawę jakości powietrza, ale także na ochronę elementów instalacji wentylacyjnych przed uszkodzeniami i wydłużenie ich żywotności.

Rodzaje Filtrów Powietrza

Filtry powietrza stosowane w systemach wentylacyjnych można podzielić na trzy podstawowe grupy: wstępne, dokładne i absolutne.

Filtry wstępne są pierwszym etapem filtracji, usuwając z powietrza największe zanieczyszczenia, takie jak kurz czy pył. Chronią elementy systemów wentylacyjnych, takie jak wentylatory i wymienniki ciepła przed uszkodzeniem.
Filtry dokładne stanowią drugi stopień filtracji, zatrzymując mniejsze cząsteczki, takie jak drobny pył czy mikroorganizmy.
Filtry absolutne to trzeci stopień filtracji, stosowany w miejscach o najwyższych wymaganiach higienicznych, takich jak szpitale, czy laboratoria. Te filtry charakteryzują się bardzo wysoką skutecznością zatrzymywania nawet submikronowych cząstek.

Normy europejskie precyzyjnie określają klasy filtrów w zależności od ich skuteczności. Przykładowo filtry wstępne są oznaczane jako G1-G4, filtry dokładne jako M5-M6 i F7-F9, a filtry absolutne jako H10-H14 (HEPA) lub U15-U17 (ULPA). Materiały filtracyjne stosowane w filtrach powietrza to najczęściej włókna szklane, polipropylenowe lub syntetyczne, które zapewniają wysoką skuteczność przy niskim oporze przepływu.

Przeczytaj także: Zastosowanie Filtrów Powietrza

Filtry Powietrza w Centralach Wentylacyjnych

W centralach wentylacyjnych stosuje się różnorodne filtry powietrza, dopasowane do specyficznych potrzeb danego obiektu i standardów czystości powietrza. W placówkach medycznych, gdzie wymagania są szczególnie rygorystyczne, stosuje się kilka stopni filtracji, aby zapewnić maksymalną ochronę przed zanieczyszczeniami.

Metalowe filtry przeciwtłuszczowe (klasy G2, G3, G4) służą jako pierwsza linia obrony przed większymi cząstkami zanieczyszczeń, takimi jak kurz, pył i tłuszcze. Są powszechnie stosowane w kuchniach, restauracjach i miejscach o wysokim poziomie zanieczyszczeń powietrza. Filtry te zatrzymują większe cząstki, chroniąc kolejne stopnie filtracji przed nadmiernym obciążeniem.
Filtry z włókniny (klasy G4, F5, F7, F9) są kluczowym elementem systemów wentylacyjnych, a w placówkach medycznych często stanowią wstępny etap filtracji przed filtrami HEPA.
- Filtry kasetowe: Charakteryzują się mniejszą długością, co pozwala na łatwiejszy montaż w ograniczonych przestrzeniach.
- Filtry kieszeniowe: Mają większą powierzchnię filtracyjną dzięki dłuższej konstrukcji kieszeniowej. Zwiększona powierzchnia pozwala na dłuższe użytkowanie filtra, co oznacza rzadsze wymiany i niższe koszty operacyjne.
Filtry HEPA (High-Efficiency Particulate Air) są nieodzowne w placówkach medycznych, szczególnie na oddziałach intensywnej terapii i w salach operacyjnych, gdzie czystość powietrza ma kluczowe znaczenie. ULPA - to w filtry o najwyższej skuteczności ze wszystkich filtrów HEPA. Oznacza się je literą U. Wewnątrz każdej z grup wyróżnia się klasy oznaczane liczbą. W grupie EPA: E10, E11, E12; w grupie HEPA: H13 i H14; a w grupie ULPA: U15, U16 i U17.
Filtry węglowe stosuje się w celu usuwania zanieczyszczeń chemicznych oraz neutralizacji nieprzyjemnych zapachów.
Filtry elektrostatyczne wykorzystują ładunek elektryczny do przyciągania i zatrzymywania drobnych cząstek, takich jak kurz i dym. Ładunek elektrostatyczny nie jest niebezpieczny dla człowieka, co czyni te filtry bezpiecznymi w użytkowaniu.
Filtry antysmogowe są specjalnie zaprojektowane, aby zatrzymywać cząstki smogu i inne zanieczyszczenia pochodzące z zanieczyszczonego powietrza zewnętrznego. Są szczególnie przydatne w obszarach miejskich, gdzie poziom zanieczyszczeń jest wysoki.
Filtry adsorpcyjne są stosowane do usuwania z powietrza gazów i lotnych związków organicznych (VOC). Ich działanie opiera się na zdolności materiału filtracyjnego do wiązania zanieczyszczeń chemicznych na swojej powierzchni.

W placówkach medycznych, takich jak szpitale, laboratoria i inne miejsca o podwyższonych wymaganiach higienicznych, stosuje się zaawansowane systemy filtracji powietrza, aby zapewnić najwyższą jakość powietrza. Filtry G4 lub M5 są pierwszym stopniem filtracji, zatrzymującym większe cząstki, takie jak kurz, pyłki i włókna. Filtry F7 lub F9 stanowią drugi stopień filtracji, odpowiedzialny za zatrzymywanie mniejszych cząstek zanieczyszczeń. Filtry HEPA (High-Efficiency Particulate Air) klasy H10, H11, H13, H14 są ostatnim etapem filtracji, szczególnie w pomieszczeniach czystych w placówkach medycznych.

Wpływ Zanieczyszczonych Filtrów na Efektywność Systemu Wentylacyjnego

W placówkach medycznych, gdzie jakość powietrza jest kluczowa, zanieczyszczenie filtrów może znacząco wpłynąć na wydajność systemu wentylacyjnego. W miarę jak filtry się zanieczyszczają, ich przepustowość maleje, co prowadzi do wzrostu oporu przepływu powietrza i zwiększenia poboru mocy przez wentylatory. Efektywność działania central wentylacyjnych zależy w dużej mierze od stanu filtrów powietrza.

W miarę jak filtry się zanieczyszczają, stopniowo zwiększa się opór przepływu powietrza, co wpływa na wydajność całego systemu. Zaraz po instalacji nowych filtrów, opór przepływu powietrza jest minimalny, co przekłada się na wysoką wydajność systemu i niskie zużycie energii. Filtry kasetowe i kieszeniowe, a także filtry elektrostatyczne i HEPA, działają najefektywniej, gdy są świeżo zamontowane.

Z biegiem czasu filtry zaczynają się zanieczyszczać, zatrzymując coraz więcej cząstek z powietrza. W przypadku filtrów włókninowych, zarówno kasetowych, jak i kieszeniowych, opór przepływu powietrza stopniowo rośnie, co zmusza centralę wentylacyjną do pracy z większą mocą, aby utrzymać odpowiedni przepływ powietrza. W przeciwieństwie do filtrów włókninowych, filtry elektrostatyczne zachowują stabilny opór przepływu powietrza przez cały cykl pracy. Dzięki temu centrala wentylacyjna nie musi zwiększać mocy, co pozwala na oszczędność energii.

Przeczytaj także: Porady dotyczące wyboru filtra do oczyszczacza

W pewnym momencie zanieczyszczenie filtrów osiąga poziom, który znacznie obniża wydajność systemu. W przypadku filtrów włókninowych, zarówno kasetowych, jak i kieszeniowych, oznacza to, że opór przepływu powietrza staje się na tyle wysoki, że dalsze użytkowanie staje się nieekonomiczne. W systemach z czujnikami ciśnienia, centrala automatycznie zwiększa moc wentylatorów, aby utrzymać przepływ powietrza, co prowadzi do znacznie wyższych kosztów energetycznych.

W placówkach medycznych, gdzie jakość powietrza ma bezpośredni wpływ na zdrowie pacjentów, regularna wymiana filtrów jest kluczowa. Zanieczyszczone filtry nie tylko zwiększają koszty operacyjne, ale także mogą prowadzić do pogorszenia jakości powietrza, co w skrajnych przypadkach może zagrażać zdrowiu użytkowników.

Efektywność Energetyczna a Stan Filtrów

Zanieczyszczone filtry powietrza mają istotny wpływ na efektywność energetyczną systemów wentylacyjnych. Wraz ze wzrostem zanieczyszczeń gromadzących się na filtrach, powietrze napotyka na większy opór podczas przepływu przez system. W przypadku układów standardowych następuje wówczas spadek wydajności wentylacji, który zależnie od stopni i klas filtracji może sięgać nawet 40-50 %. Z kolei w układach, gdzie czujniki ciśnienia lub czuniki przepływu dążą do utrzymania stałej wydajności - wentylatory są zmuszane do intensywniejszej pracy, co zwiększa pobór energii.

Koszty związane z wzrostem zużycia energii są jednym z głównych argumentów przemawiających za regularną wymianą filtrów. W systemach wentylacyjnych wyposażonych w czujniki ciśnienia, które automatycznie dostosowują moc wentylatorów do oporu przepływu, wzrost poboru mocy może prowadzić do znacznego wzrostu rachunków za energię.

Filtry elektrostatyczne wyróżniają się stabilnością oporu przepływu powietrza przez cały cykl pracy. Dzięki temu, w porównaniu do filtrów włókninowych, które stają się coraz bardziej zanieczyszczone i zwiększają opór przepływu, filtry elektrostatyczne pozwalają na znaczne oszczędności energetyczne. Regularne monitorowanie stanu filtrów i ich wymiana jest kluczowe dla utrzymania efektywności energetycznej systemu wentylacyjnego. Przestrzeganie harmonogramu konserwacji filtrów nie tylko zapewnia optymalne działanie systemu, ale także pozwala uniknąć niepotrzebnych kosztów związanych z nadmiernym zużyciem energii.

Przeczytaj także: Jak działają filtry górnoprzepustowe?

Konserwacja i Wymiana Filtrów

Regularna wymiana i konserwacja filtrów to kluczowe działania zapewniające sprawność systemów wentylacyjnych, optymalną jakość powietrza oraz długą żywotność instalacji. Okresy wymiany filtrów zależą od rodzaju filtra oraz warunków pracy instalacji. Filtry wstępne należy wymieniać co 3-6 miesięcy, w zależności od poziomu zanieczyszczeń powietrza zewnętrznego.

Procedury konserwacji obejmują kontrolę stanu filtrów, czyszczenie instalacji i regularne sprawdzanie szczelności systemu. Zaniedbanie wymiany filtrów i ich konserwacji może prowadzić do zwiększenia kosztów eksploatacyjnych, obniżenia jakości powietrza oraz uszkodzenia elementów systemu, takich jak wymienniki ciepła czy wentylatory. Regularna kontrola i odpowiednia konserwacja to najlepszy sposób na utrzymanie sprawnego działania systemów wentylacyjnych.

Aby systemy wentylacyjne działały efektywnie i niezawodnie, konieczne jest regularne monitorowanie i serwisowanie filtrów powietrza:

Regularne monitorowanie: W systemach wentylacyjnych, szczególnie tych wykorzystywanych w placówkach medycznych, zaleca się regularne monitorowanie stanu filtrów.
Harmonogram wymiany: Opracowanie i przestrzeganie harmonogramu wymiany filtrów jest kluczowe.
Regeneracja filtrów elektrostatycznych: Filtry elektrostatyczne, jako filtry wielokrotnego użytku, mogą być regenerowane poprzez zanurzenie w roztworze z detergentem.
Inspekcja wizualna: W przypadku central wentylacyjnych w wykonaniu higienicznym, wyposażonych w okna inspekcyjne (tzw. „bulaje”) oraz wewnętrzne oświetlenie, możliwa jest wizualna ocena stanu filtrów bez konieczności zatrzymywania centrali. Jest to szczególnie istotne w placówkach medycznych, które pracują 24 godziny na dobę, gdzie nieprzerwane działanie systemu wentylacyjnego jest kluczowe dla zapewnienia ciągłości operacji i bezpieczeństwa pacjentów.
Wybór odpowiednich filtrów: Dobór odpowiednich filtrów zależy od specyfiki budynku oraz wymagań dotyczących jakości powietrza.

Wymiary Wkładów do Filtrów Narurowych

Wkłady do filtrów narurowych występują w różnych wariantach. Mowa tu nie tylko o wkładach o konkretnym przeznaczeniu, jak mechaniczne, węglowe czy zmiękczające, ale również o rozmiarze. Kiedy wybrać wkład o wielkości 10, a kiedy 20 cali? Co będzie lepszym rozwiązaniem?

W tym tekście znajdą się dokładne dane dotyczące wymiarów wkładów do filtrów narurowych. I tutaj jeszcze jedna wskazówka - warto pamiętać, że im większe wymiary wkładu filtracyjnego, tym dłuższy będzie czas kontaktu powierzchni filtracyjnej z wodą.

Wkłady 5-calowe: Są to bardzo małe wkłady filtracyjne. Charakteryzuje je niewielka powierzchnia oraz relatywnie krótki czas kontaktu wkładu z wodą. Z tego względu wkłady filtracyjne 5-calowe są najczęściej wybierane do uzdatniania wody z pojedynczych ujęć, gdzie przepływ wody nie jest zbyt wysoki. Ten rodzaj wkładów najczęściej znajduje swoje miejsce w niewielkich kuchniach, na przykład na działkach lub w domkach letniskowych. Wśród wkładów filtracyjnych 5-calowych zdecydowanie najwięcej wykorzystuje się mechanicznych, choć te komponenty występują też w innych rodzajach (zmiękczający, odżelaziający, węglowy). Wkłady 5-calowe w innych odmianach niż sedymentacyjna, nie są rekomendowane przez specjalistów. Ze względu na swój wymiar nadawałyby się jedynie do doszlifowania jakości wody mało zanieczyszczonej.
Wkłady liniowe: Wkłady liniowe to rodzaj wkładów filtracyjnych, najchętniej stosowanych w filtracji wody w kuchni. Znajdują swoje miejsce w filtrach kuchennych, zwłaszcza w systemach odwróconej osmozy czy innych systemach podzlewozmywakowych. Wkłady liniowe różnią się od tradycyjnych wkładów filtracyjnych, stosowanych w filtrach narurowych. Przede wszystkim tym, że stanowią całość - nie ma tu oddzielnego klosza i wkładu wewnątrz. Wkład liniowy montuje się jako całość. Nazwa jest związana z liniowym przepływem wody przez powierzchnię wkładu. Woda przepływa wzdłuż całego wkładu i w taki sposób jest dokładniej i dłużej oczyszczana.
- Wkłady liniowe 2-calowe: są najczęściej stosowane do doszlifowania jakości wody w filtrach kuchennych.
- Wkłady liniowe 2,5-calowe: mają nieco większą powierzchnię od wcześniej omówionych. Ten rodzaj znajduje swoje zastosowanie w filtracji wstępnej w różnego rodzaju filtrach kuchennych. W tym przypadku również zetkniemy się z różnymi typami do wyboru: sedymentacyjne, zmiękczające, odżelaziające, węglowe.
Wkłady świecowe: są przeznaczone do prostych filtrów podzlewozmywakowych. Swoją nazwę zawdzięczają trzpieniowi osadzonemu na końcu wkładu - jest osadzony na obudowie. Wkłady świecowe dostaniemy w dwóch wariantach: z gwintem lub bez gwintu na końcówce. Jeśli chodzi o rodzaje, to wybór jest naprawdę spory.
Wkłady 10-calowe: to zdecydowanie najbardziej popularne z komponentów tego rodzaju. Można je określić mianem standardowych. Występują w największej ilości odmian. Mają różne przeznaczenie. 10-calowe wkłady mechaniczne są montowane na wejściu wody do budynku. Dobrze sprawdzą się w przypadku małych domów jednorodzinnych oraz mieszkań. Z kolei 10-calowe wkłady specjalistyczne (między innymi: zmiękczające, węglowe, odżelaziające) są instalowane przy pojedynczym punkcie poboru wody. Zastosowanie ich na cały dom mogłoby okazać się nieskuteczne i drogie w eksploatacji. Oto niektóre z rodzajów 10-calowych wkładów filtracyjnych: mechaniczne, węglowe, odżelaziające, zmiękczające, ceramiczne. Z tego sedymentacyjne również są dostępne w różnych wariantach: sznurkowe, piankowe, harmonijkowe, siatkowe. Podobnie jest z 10-calowymi wkładami węglowymi. Mamy dostęp do: bloków węglowych, granulowanego węgla aktywnego, węgla aktywnego z KDF. Wkłady 10-calowe są wykorzystywane także w filtrach dwustopniowych. W tej konfiguracji natkniemy się na wkłady filtracyjne: sedymentacyjno-odżelaziające, sedymentacyjno-węglowe, sedymentacyjno-zmiękczające.
Wkłady 20-calowe: są przede wszystkim dłuższe od wyżej opisanych 10-calowych. Noszą przydomek Slim właśnie ze względu na swoje wymiary - są długie, jednak nie mają większej średnicy niż 10-calowe. Są idealne, jeśli przepływ wody jest naprawdę duży. W zdecydowanej większości znajdują swoje miejsce na głównych przyłączach wody w dużych domach jednorodzinnych.
Wkłady Big Blue (BB): są jednymi z lepiej znanych, standardowo stosowanych w filtrach narurowych. Dobrze sprawdzają się nawet przy większych przepływach ze względu na sporą powierzchnię filtracyjną. Zarówno wkłady BB 10, jak i 20-calowe z powodzeniem montuje się na głównych przyłączach wody w gospodarstwach domowych. Charakteryzuje je nieco dłuższa żywotność i większa wytrzymałość niż w przypadku standardowych wkładów 10 i 20-calowych.
- Wkłady Big Blue 10 cali: wysokość wkładu stanowi prawie dwukrotność średnicy. Duża powierzchnia filtracyjna idzie w parze z niewielkim rozmiarem. Z tego względu wkłady BB10 są chętnie wybierane i do mieszkań, i domów jednorodzinnych. Są produkowane z przyłączami: 1’ i 1 ½’.
- Wkłady filtracyjne Big Blue 20 cali: to największy i najbardziej wydajny rodzaj dostępny na rynku. Ich główną zaletą są niewielkie spadki ciśnienia. Bardzo dobrze radzą sobie z wodą mocno zanieczyszczoną pod kątem cząstek stałych. Montuje się je na początku instalacji w dużych domach, a nawet obiektach użyteczności publicznej.

Oznaczenia Filtrów Kabinowych i Kierunek Przepływu Powietrza

Przeglądając forum i inne strony w internecie widzę że sporo osób ma problem z poprawnym założeniem filtra kabinowego jak jest na nim strzałka.Jedni piszą, że w instrukcji jest do góry i tak trzeba zakładać. Inni znowu, że odwrotnie. Więc jak to jest z tymi filtrami?

Jeżeli mamy filtr ze strzałką i obok niej mamy UP to sprawa jest prosta i zakładamy tak jak to jest dokładnie oznaczone. Problem pojawia się jak na filtrze mamy strzałkę i napis Air Flow. W tym przypadku strzałka oznacza przepływ powietrza. W przykładowym samochodzie na filmie przepływ powietrza jest z góry na dół (odwrotnie do oznaczenia UP) więc taki filtr musimy zamontować strzałką w dół. Wtedy jest poprawnie.

Dwie możliwości przy oznaczeniu filtra:

Strzałka w górę i (UP) - filtr montujemy strzałką w górę niezależnie od przepływu powietrza.
Strzałka i (Air Flow) - filtr montujemy zgodnie z przepływem powietrza strzałka nam go wskazuje.

Jeżeli nie wiemy w którą stronę przepływa powietrze to możemy to określić po wyjęciu starego filtra i strona brudniejsza (np. kawałki liści, kurz) będzie oznaczała wlot powietrza.

Tak naprawdę nawet te najtańsze filtry z wkładem węglowym są lepsze niż droższy zwykły filtr. Jakiś czas temu sprawdzałem to w swoim samochodzie i kupiłem filtry zwykły (renomowanego producenta) i węglowy (mało znanej firmy) praktycznie w takiej samej cenie. Wytrzymał dłużej ten z wkładem węglowym i jak go wymieniałem po około 6 m-c nie było czuć jeszcze żadnego nieprzyjemnego zapachu, natomiast przy zwykłym taki zapach pojawiał się już po około 2 m-c.

tags: #jak #wymierzyć #filtry #powietrza #wymiary