Jakość Powietrza na Śląsku: Monitoring, Przyczyny i Dostępne Informacje
- Szczegóły
W kilku miejscowościach, szczególnie na południu kraju - w woj. małopolskim, z wyłączeniem Zakopanego, oraz w woj. podkarpackim i śląskim - stacje monitoringu jakości powietrza odnotowały w czwartek rano wysokie stężenie zanieczyszczenia powietrza pyłem zawieszonym. Według znajdującej się na stronie internetowej GIOŚ mapy wskazującej stan zanieczyszczenia powietrza w Polsce wysokie stężenia pyłu wystąpiły także w Żywcu i Ustroniu (woj. śląskie) oraz w Nowym Sączu (woj.
Informacje wytwarzane w ramach realizacji tych zadań Główny Inspektor Ochrony Środowiska udostępnia poprzez dedykowany portal Jakość Powietrza, dostępny pod adresem powietrze.gios.gov.pl.
Monitoring Jakości Powietrza
W ramach monitoringu jakości powietrza realizowane są zadania związane z badaniem i oceną stanu zanieczyszczenia powietrza zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska transponującą wymagania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 roku w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy, dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2004/107/WE z dnia 15 grudnia 2004 r. w sprawie arsenu, kadmu, niklu, rtęci i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w otaczającym powietrzu, oraz dyrektywy Komisji (UE) 2015/1480 z dnia 28 sierpnia 2015 r.
Kontrole przeprowadzają generalnie wojewódzcy inspektorzy ochrony środowiska (WIOŚ), natomiast sprawy związane z Państwowym Monitoringiem Środowiska prowadzi Główny Inspektor Ochrony Środowiska (GIOŚ). Tym samym, w zakresie jakości powietrza GIOŚ prowadzi monitoring, a WIOŚ-e przeprowadzają kontrole u przedsiębiorców w zakresie przestrzegania przepisów dotyczących powietrza.
Zgodnie z art. 89 ust. 1 ustawy Prawo ochrony środowiska na podstawie wyników pomiarów prowadzonych na stacjach Państwowego Monitoringu Środowiska GIOŚ (w tym Regionalne Wydziały Monitoringu Środowiska GIOŚ) co roku, w terminie do 30 kwietnia, dokonuje oceny jakości powietrza w danym województwie za poprzedni rok kalendarzowy. Wyniki ocen publikowane są w formie wojewódzkich raportów dostępnych na portalu Jakość Powietrza GIOŚ w zakładce Publikacje na podstronach wojewódzkich.
Przeczytaj także: Funkcje aplikacji GIOŚ
W ocenach prowadzonych pod kątem spełnienia kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia ludzi obecnie uwzględnia się: dwutlenek siarki (SO2), dwutlenek azotu (NO2), tlenek węgla (CO), benzen (C6H6), ozon (O3), pył PM10 i PM2,5 (dla pyłu PM2,5 w ocenie za 2020 rok, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dn. 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu, obowiązywać będzie poziom dopuszczalny 20 µg/m3), metale ciężkie: ołów (Pb), arsen (As), kadm (Cd) i nikiel (Ni) w pyle PM10 oraz benzo(a)piren (B(a)P) w pyle PM10.
Oceny jakości powietrza wykonywane są w odniesieniu do obszaru strefy. Z oceny dokonywanej na podstawie kryteriów ustanowionych w celu ochrony roślin wyłączone są obszary aglomeracji i miast powyżej 100 tys. mieszkańców. Klasyfikacji dokonuje się dla każdego zanieczyszczenia, dla każdego parametru-kryterium znajdującego zastosowanie w strefie, z uwzględnieniem różnych czasów uśredniania normowanych stężeń - poziomów dopuszczalnych lub docelowych: rok, 24 godz., 8 godz., 1 godz.
Każdej strefie przypisuje się jedną klasę dla każdego zanieczyszczenia, tzw. klasę wynikową, oddzielnie ze względu na ochronę zdrowia i ze względu na ochronę roślin. Wynik oceny i klasyfikacji strefy dla danego zanieczyszczenia zależy od stężeń tego zanieczyszczenia występujących na terenie strefy - zwykle w rejonach o najwyższym stopniu zanieczyszczenia daną substancją.
Zaliczenie strefy do klasy C wynika z wystąpienia przekroczeń odpowiedniej wartości kryterialnej stężeń substancji na określonym obszarze strefy i nie powinno być utożsamiane ze złą oceną jakości powietrza na terenie całej strefy.
Przynajmniej raz na 5 lat, zgodnie z art. 88 ustawy - Prawo ochrony środowiska, Główny Inspektor Ochrony Środowiska dokonuje oceny jakości powietrza w strefach na potrzeby ustalenia odpowiedniego sposobu wykonywania ocen rocznych, zwanej oceną pięcioletnią.
Przeczytaj także: Rola Inspekcji w ochronie powietrza
Wyniki oceny oraz klasyfikację stref GIOŚ niezwłocznie przekazuje zarządom województw. Aktualne raporty dla każdego województwa za 2019 r. są dostępne. Przykładowo, województwo pomorskie jest podzielone na dwie strefy, tj. Trójmiejską oraz Strefę Pomorską. W 2019 r. stwierdzono przekroczenia poziomu docelowego dla benzo(a)pirenu w Strefie Pomorskiej.
Przyczyny Zanieczyszczeń
Jak wskazuje Najwyższa Izba Kontroli, główną przyczyną niedostatecznej jakości powietrza w Polsce jest emisja pyłów zawieszonych i benzo(a)pirenu z domowych pieców i lokalnych kotłowni węglowych, w których spalanie węgla odbywa się w nieefektywny sposób. Jest to tzw. niska emisja.
Jej cechą charakterystyczną jest to, że powodowana jest przez liczne źródła wprowadzające do powietrza niewielkie ilości zanieczyszczeń. Jednak duża liczba takich emitentów powoduje, że zjawisko to jest bardzo uciążliwe. Zanieczyszczenia gromadzą się wokół miejsca powstawania, a są to najczęściej obszary o zwartej zabudowie mieszkaniowej.
Warto dodać, że kontrolę palenisk domowych dokonuje właściwy miejscowo wójt (burmistrz, prezydent miasta). Natomiast zadaniem WIOŚ-ów jest kontrola przedsiębiorców. W jej trakcie sprawdza się m.in., czy nie jest prowadzony proceder spalania odpadów w sposób nielegalny.
Prowadzony przez GIOŚ-a monitoring pozwala ocenić, jak na przestrzeni lat zmienia się jakość powietrza w Polsce. W sytuacjach niespełnienia norm dotyczących powietrza po przekazaniu oceny rocznej jakości powietrza do zarządu województwa, sejmik województwa jest zobowiązany nakreślić działania naprawcze.
Przeczytaj także: Analiza jakości powietrza w Serocku
Dostępne Narzędzia Informacyjne
Dostępne są różne narzędzia, które umożliwiają śledzenie jakości powietrza na Śląsku:
- Śląski Monitoring Powietrza - na stronie internetowej administrowanej przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Katowicach można zapoznać się z bieżącą i historyczną informacją na temat jakości powietrza, w zakresie danych pochodzących ze stacji Śląskiego Monitoringu Jakości Powietrza.
- Prognozy zanieczyszczeń powietrza - na stronie internetowej Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska można uzyskać informację nt. prognozy jakości powietrza na trzy kolejne doby, zarówno dla całego kraju, jak i dla poszczególnych województw. Prognozy wykonywane są przez Instytut Ochrony Środowiska - Państwowy Instytut Badawczy (IOŚ-PIB).
- Portal o jakości powietrza Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska - na stronie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska znajdują się informacje dotyczące jakości powietrza w całej Polsce.
- Śląskie SMOGSTOP - system dostępny poprzez stronę www.slaskiesmogstop.pl oraz aplikację Śląskie SMOGSTOP. Umożliwia zapoznanie się m.in. z prognozą jakości powietrza na obszarze województwa śląskiego w formie graficznej i tekstowej. Prezentowane dane prognostyczne dostępne są w układzie do 48 godzin. Prognozę jakości powietrza opracowuje Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych w oparciu o kilka modeli, tj. model emisyjny, model prognozy meteorologicznej WRF (bazuje na prognozie globalnej NOAA korygowanej w oparciu o depesze METAR), model rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń, model prognozy stężeń zanieczyszczeń powietrza. Śląskie SMOGSTOP na potrzeby kalibracji i weryfikacji powyższych modeli pobiera dane pomiarowe pochodzące z sieci METAR oraz Państwowego Monitoringu Środowiska.
- Aplikacje mobilne - dostępny jest szereg aplikacji na urządzenia mobilne, które umożliwiają uzyskanie informacji nt. jakości powietrza.
Wpływ Zanieczyszczeń na Zdrowie
Według informacji zdrowotnych prezentowanych na portalu GIOŚ dostateczny poziom jakości powietrza oznacza, że zanieczyszczenie powietrza stanowi zagrożenie dla zdrowia (szczególnie dla osób chorych, starszych, kobiet w ciąży oraz małych dzieci), a także może mieć negatywne skutki zdrowotne. Natomiast bardzo zła jakość - według informacji GIOŚ - ma negatywny wpływ na zdrowie. W takiej sytuacji osoby chore, starsze, kobiety w ciąży i małe dzieci powinny bezwzględnie unikać przebywania na wolnym powietrzu. Pozostałym osobom zaleca się, by ograniczyły to do niezbędnego minimum. Długotrwała ekspozycja na działanie szkodliwych substancji znajdujących się w powietrzu zwiększa ryzyko zmian m.in.
tags: #gios #jakość #powietrza #śląskie #co #to
