Filtracja Powietrza w Bunkrze: Systemy i Rozwiązania

Szczegóły: Opublikowano: 07. December 2025

W obliczu rosnących zagrożeń naturalnych, technologicznych czy konfliktów zbrojnych, schrony stają się niezbędnym elementem zapewnienia bezpieczeństwa dla ludzi. Jednym z najważniejszych aspektów projektowania i użytkowania schronu jest jego wentylacja. W zamkniętej przestrzeni, takiej jak schron, jakość powietrza bezpośrednio wpływa na zdrowie i samopoczucie przebywających tam osób. Dostarczenie czystego powietrza i utrzymanie wymaganych parametrów to najbardziej podstawowe zadanie schronowego systemu wentylacji. Zadanie to musi być rozwiązane z uwzględnieniem zagrożeń zewnętrznych, takich jak różnego rodzaju skażenia atmosfery środkami bojowymi, przemysłowymi, wysokim zapyleniem oraz w warunkach szczególnie wysokich temperatur.

Wentylacja w schronach różni się od tej stosowanej w budynkach mieszkalnych. Projektowanie systemu wentylacyjnego dla schronu wymaga uwzględnienia specyficznych warunków pracy oraz różnorodnych zagrożeń. Odpowiednie zaprojektowanie układu wentylacji przemysłowej w schronie jest bardzo ważne dla jego funkcjonalności i bezpieczeństwa użytkowników.

Podstawowe Funkcje Systemów Wentylacyjnych w Schronach

Wentylacja schronu dostarcza czyste powietrze oraz wytwarza nadciśnienie, a także zapewnia skuteczną ochronę przed zanieczyszczeniami jądrowymi, biologicznymi i chemicznymi. Efektywny system wentylacji powinien spełniać kilka podstawowych funkcji:

Dostarczenie świeżego powietrza: kluczowe dla utrzymania odpowiednich warunków do oddychania.
Usuwanie zanieczyszczeń: redukcja szkodliwych substancji i toksyn, które mogą gromadzić się w zamkniętej przestrzeni.
Regulacja temperatury: Utrzymanie komfortowej temperatury wewnątrz schronu, zwłaszcza w warunkach ekstremalnych.
Kontrola wilgotności: Zmniejszenie ryzyka pojawienia się pleśni i innych problemów związanych z wilgocią.

Rodzaje Systemów Wentylacyjnych

W zależności od konstrukcji, wentylacja może być realizowana na różne sposoby. W nowoczesnych schronach często wykorzystuje się:

Wentylację naturalną: Wykorzystanie otworów wentylacyjnych oraz szczelin w strukturze budynku, aby umożliwić cyrkulację powietrza. Jej skuteczność zależy od różnicy ciśnień, temperatury wewnętrznej i kierunku wiatru.
Wentylację mechaniczną: Opiera się na systemach wentylatorów, które wymuszają przepływ powietrza, co skutkuje lepszą kontrolą warunków atmosferycznych wewnątrz. Stosowanie wentylatorów i systemów klimatyzacyjnych, które umożliwiają kontrolowane wprowadzanie świeżego powietrza oraz usuwanie zanieczyszczonego. Mechaniczna wentylacja jest niezwykle efektywna i może być stosowana w różnych warunkach atmosferycznych.
Wentylację hybrydową: Łączy elementy wentylacji naturalnej i mechanicznej, co pozwala na elastyczne dopasowanie do zmieniających się warunków. W normalnych warunkach system działa na zasadzie wentylacji naturalnej, natomiast w sytuacjach kryzysowych aktywowane są wentylatory.

Systemy Filtrowentylacyjne

Systemy filtrowentylacyjne to niezwykle ważny element wentylacji schronów, odpowiadający za ochronę przed zanieczyszczeniami i zapewnienie czystego powietrza. Filtry powietrza są kluczowe w eliminowaniu zanieczyszczeń chemicznych, pyłu radiologicznego i biologicznie niebezpiecznych materiałów.

Przeczytaj także: Definicja i pomiar filtracji kłębuszkowej

Urządzenie filtrowentylacyjne działa w sposób ciągły, dostarczając świeże powietrze do wnętrza schronu i jednocześnie usuwając zużyte powietrze na zewnątrz.

Proces działania:

Zasysanie powietrza zewnętrznego: System pobiera powietrze z otoczenia za pomocą wlotu powietrza wyposażonego w zabezpieczenia mechaniczne.
Filtracja powietrza: Powietrze przechodzi przez szereg filtrów, które zatrzymują zanieczyszczenia.
Dystrybucja powietrza: Oczyszczone powietrze jest rozprowadzane po wnętrzu schronu, zapewniając odpowiednią cyrkulację.
Usuwanie powietrza zużytego: Zużyte powietrze, zawierające dwutlenek węgla i nadmiar wilgoci, jest odprowadzane na zewnątrz za pomocą systemu wywiewnego.

Rodzaje filtrów:

Filtry HEPA (High Efficiency Particulate Air): Są to filtry o bardzo wysokiej skuteczności, zdolne do zatrzymywania nawet mikroskopijnych cząstek stałych (o wielkości do 0,3 mikrona).
Filtry węglowe: Stosowane głównie do usuwania zanieczyszczeń gazowych i neutralizowania nieprzyjemnych zapachów.
Filtry mechaniczne: Działają na zasadzie fizycznego zatrzymywania zanieczyszczeń stałych, takich jak kurz, sadza, pył czy resztki organiczne.
Filtry elektrostatyczne lub z aktywnym węglem: Mogą dodatkowo eliminować z powietrza dym tytoniowy, zapachy i inne drobne cząstki, które mogą wpłynąć na jakość powietrza w schronie.

W celu zapewnienia skutecznej ochrony, systemy filtrowentylacyjne powinny być regularnie kontrolowane i konserwowane. Należy regularnie wymieniać filtry, monitorować parametry pracy oraz sprawdzać szczelność instalacji.

Zawory Przeciwwybuchowe i Nadciśnieniowe

Zawory przeciwwybuchowe i nadciśnieniowe są niezwykle ważnym elementem systemów wentylacyjnych. Służą do szczelnego zamykania wlotów i wylotów powietrza w schronach, centrach dowodzenia oraz innych miejscach wymagających ochrony, takich jak elektrownie czy kwatery główne. Zawory przeciwwybuchowe z filtrem wstępnym dodatkowo filtrują powietrze przed wprowadzeniem go do systemu, zapewniając maksymalną ochronę przed zanieczyszczeniami.

Przeczytaj także: Webber AP8400 - wymiana filtrów

Zawory z zabezpieczeniem przeciwwybuchowym zabezpieczają otwory nawiewne i wywiewne w schronach przed nagłymi podmuchami powietrza o ciśnieniu do 1 bar. Na wlocie powietrza należy zastosować zawory przeciwwybuchowe z filtrami wstępnymi (ESV-VF) o odpowiedniej wielkości (w zależności od ilości zastosowanego powietrza).

Wybór i Instalacja Systemu Filtrowentylacyjnego

Wybór odpowiedniego urządzenia filtrowentylacyjnego do schronu jest bardzo ważny, aby zapewnić skuteczną ochronę przed zagrożeniami i poprawić jakość powietrza. Na rynku dostępnych jest wiele modeli, które różnią się między sobą wydajnością, funkcjami, a także ceną.

Kryteria wyboru:

Wielkość schronu: Dokładne określenie rozmiaru schronu jest kluczowe. Aby prawidłowo dopasować urządzenie, należy zmierzyć długość, szerokość i wysokość schronu, a następnie obliczyć jego objętość.
Wydajność urządzenia: Wydajność urządzenia filtrowentylacyjnego jest często określana w metrach sześciennych na godzinę (m³/h). Im większa objętość schronu, tym większa musi być wydajność urządzenia.
Rodzaj filtrów: Należy zwrócić uwagę na rodzaj filtrów, które wchodzą w skład systemu.
Rodzaj zagrożenia: Wybór urządzenia filtrowentylacyjnego zależy także od rodzaju zagrożenia, które może wystąpić w otoczeniu schronu. Należy wziąć pod uwagę, czy schron będzie narażony na skażenie biologiczne, chemiczne, radiacyjne czy też inne niebezpieczeństwa.
Warunki pracy: Urządzenie filtrowentylacyjne musi być dostosowane do warunków, w jakich będzie pracować.
Zasilanie awaryjne: Urządzenie powinno być wyposażone w system zasilania awaryjnego.
Efektywność energetyczna: Wybierając urządzenie, warto zwrócić uwagę na jego efektywność energetyczną.

Instalacja:

Instalacja urządzenia filtrowentylacyjnego w schronach wiąże się z koniecznością przestrzegania przepisów prawnych, norm technicznych oraz zasad bezpieczeństwa.

Przeczytaj także: Optymalne rozcieńczenie bimbru

Lokalizacja urządzenia: Urządzenie powinno być zainstalowane w centralnym punkcie schronu, aby zapewnić równomierne rozprowadzenie filtrowanego powietrza do wszystkich jego części.
Montaż przewodów wentylacyjnych: Przewody wentylacyjne muszą być odpowiednio rozmieszczone, aby skutecznie dostarczać świeże powietrze do schronu i usuwać zanieczyszczenia.
Instalacja filtrów: Filtry powinny być łatwo dostępne do regularnej wymiany.
Sprawdzenie szczelności: Po zakończeniu instalacji, ważne jest przeprowadzenie testów szczelności systemu.

Przepisy Prawne i Normy Techniczne

W zależności od kraju, w którym planujesz zainstalować urządzenie filtrowentylacyjne do schronu, mogą obowiązywać różne przepisy dotyczące tego typu systemów. W ramach przepisów o ochronie cywilnej, które obejmują m.in. zasady wyposażenia schronów i bunkrów, urządzenia filtrowentylacyjne muszą spełniać określone standardy jakości powietrza oraz zapewniać odpowiednią filtrację.

Przykładowe normy i dyrektywy:

ISO 9001: Certyfikat jakości zarządzania produktem.
ISO 16890: Normy dla filtrów powietrza, które określają wymagania dotyczące wydajności filtracji cząsteczek stałych i gazów.
Dyrektywa 2009/125/WE: Określa wymagania dotyczące efektywności energetycznej urządzeń wentylacyjnych i klimatyzacyjnych w Unii Europejskiej.

Dodatkowe Wyposażenie Schronu

Oprócz systemów wentylacyjnych, warto zadbać o dodatkowe wyposażenie schronu, które zwiększy komfort i bezpieczeństwo użytkowników:

Drzwi pancerne: Chronią wejścia i wyjścia zapasowe (awaryjne) schronu, zapewniając ochronę przed falą uderzeniową, promieniowaniem i zanieczyszczeniami.
Drzwi ewakuacyjne: Umożliwiają bezpieczne opuszczenie schronu w sytuacji awaryjnej, gdy główne wejście jest zablokowane.
Właz podłogowy: Służy do zabezpieczenia wyjścia awaryjnego.
Zestaw ratunkowy (przetrwania): Zapewnia ochronę przed zanieczyszczeniami biologicznymi i chemicznymi NBC. W jego skład wchodzi maska przeciwgazowa, rękawice oraz kombinezon ochronny.
Zapasy: Zapas wody i żywności na minimum 14 dni dla każdego użytkownika.
Apteczka: Zestaw medyczny z bandażami, środkami dezynfekcyjnymi.
Oświetlenie awaryjne: Latarki i źródła światła awaryjnego.
System łączności: Radio na baterie lub krótkofalówka.
Uzdatnianie wody: Filtry przenośne czy tabletki dezynfekujące.
Sucha toaleta: Rozwiązanie sanitarne, które umożliwia korzystanie z toalety bez użycia wody.

Systemy Wentylacyjne LUNOR

Systemy wentylacyjne LUNOR zapewniają ochronę przed zanieczyszczeniami jądrowymi biologicznymi i chemicznymi NBC. System wentylacji serii VA - 40/75/150 zamontowany w pomieszczeniu chroni ludzi i wyposażenie został opracowany do ochrony przed falą uderzeniową, pyłem i odłamkami, zanieczyszczonym powietrzem chemicznie, biologicznie oraz radioaktywnie. System wentylacji dostarcza do schronu czyste powietrze i zapewnia nadciśnienie 50-250Pa.

Zestaw składa się z wentylatora (VA, centrala wentylacyjna), który zasysa powietrze zewnętrzne przez zawór przeciwwybuchowy z filtrem wstępnym (ESV-VF). W przypadku zanieczyszczonego powietrza należy przyłączyć filtr NBC za pomocą węża karbowanego między wentylatorem a przepływem powietrza. Wymaganą ilość powietrza reguluje się na przepływomierzu, a zawory regulują bezpieczny nawiew i wywiew powietrza ze schronu. System zasilany jest z akumulatorów lub ręcznie.

Podsumowanie

Inwestycja w nowoczesne systemy wentylacyjne jest niezbędna, aby schron spełniał swoją podstawową funkcję ochronną. Odpowiednie planowanie, dobór technologii oraz regularna konserwacja zapewniają nie tylko komfort, ale przede wszystkim bezpieczeństwo w sytuacjach kryzysowych. Wybór odpowiedniego urządzenia, jego właściwa instalacja oraz regularna konserwacja pozwolą na zapewnienie czystości powietrza, co jest niezbędne w zamkniętych przestrzeniach schronów.

tags: #filtracja #powietrza #w #bunkrze #systemy