Rodzaje filtracji krwi: Hemoperfuzja, hemodializa i plazmafereza
- Szczegóły
Terapia pozaustrojowa jest rodzajem metody oczyszczania krwi, służącym usunięciu egzogennych lub endogennych toksyn z krwiobiegu. Inne popularne rodzaje ECT obejmują leczenie nerkozastępcze (hemodializa, hemofiltracja) i terapeutyczną wymianę osocza [nazywaną też terapeutyczną plazmaferezą.
Hemoperfuzja
Podczas hemoperfuzji urządzenie w sposób ciągły pobiera krew z cewnika do dializ o podwójnym świetle i przepuszcza ją przez obwód pozaustrojowy zawierający specjalistyczny filtr, jakim jest kolumna hemoperfuzyjna (kolumna HP). Kolumna HP usuwa je z krwi, a oczyszczona krew jest z powrotem podawana pacjentowi. Kolumny HP cechuje duża powierzchnia pokryta substancjami adsorbującymi, które mogą pochłaniać różne patogenne substancje. Hemoperfuzję można przeprowadzić jako samodzielny zabieg lub w połączeniu z hemodializą. Hemoperfuzja łączona z hemodializą jest wykonywana u małych zwierząt przy użyciu urządzenia zaprojektowanego do leczenia nerkozastępczego u ludzi.
Kolumny hemoperfuzyjne
Najbardziej popularne kolumny HP w medycynie weterynaryjnej obejmują urządzenia z węglem aktywowanym (AimaLojic) i syntetycznym polimerem (CytoSorbents). Kulki węglowe są aktywowane przez przegrzanie ich dwutlenkiem węgla. Powoduje to powstanie wielu mikroskopijnych kanałów transportowych wewnątrz kulek, co skutkuje ogromną powierzchnią, która może wiązać toksyny. Urządzenia z węglem aktywowanym zawierają syntetycznie otrzymywane kulki węgla aktywowanego, które są gładkie i jednolite. Z kolei węgiel drzewny aktywowany jest produktem pochodzenia naturalnego, o nieregularnym kształcie i nierównych krawędziach. Kolumny HP nowszej generacji z węglem aktywowanym mają lepszy profil bezpieczeństwa i większą powierzchnię. Są znacznie lepszym rozwiązaniem niż dotychczas stosowane kolumny HP z węglem drzewnym aktywowanym.
Węgiel aktywowany usuwa toksyny z krwi poprzez adsorpcję. Podczas adsorpcji atomy, jony lub cząsteczki przylegają do powierzchni adsorbentu dzięki siłom van der Waalsa, wiązaniom wodorowym, wiązaniom jonowym i wiązaniom kowalencyjnym.
Zastosowanie hemoperfuzji
Istnieją dane weterynaryjne, które wskazują, że metoda hemoperfuzji z wykorzystaniem węgla aktywowanego umożliwia skuteczne usunięcie NLPZ z krwiobiegu, zwiększając ich wydalanie z organizmu, a tym samym zmniejszając stopień nasilenia zatrucia. Pacjent, który w ostatnim czasie przyjął dawkę NLPZ toksyczną dla nerek, powinien zostać odesłany do ośrodka referencyjnego w celu przeprowadzenia pozaustrojowego usuwania toksyn, jeżeli tylko jest to możliwe ze względu na lokalizację ośrodka referencyjnego w stosunku do miejsca pobytu pacjenta, stan pacjenta oraz możliwości właściciela. Bezobjawowi pacjenci, u których zastosowano metodę pozaustrojowego usuwania toksyn z powodu zatrucia w wyniku spożycia dużych ilości NLPZ, często mogą zostać odłączeni od aparatury w ciągu 24-36 godzin.
Przeczytaj także: Definicja i pomiar filtracji kłębuszkowej
Wczesne rozpoczęcie hemoperfuzji po ostrej ekspozycji na toksyny może zmniejszyć zachorowalność i śmiertelność pacjentów oraz skrócić czas hospitalizacji. Jeżeli u pacjenta występują określone wskazania, należy zaproponować wykonanie pozaustrojowego usunięcia toksyn. Ogólnie rzecz biorąc, do usunięcia toksyny w przypadku ostrego zatrucia wymagane jest tylko jednokrotne zastosowanie metody hemoperfuzji. Szybkie wdrożenie pozaustrojowego usuwania toksyn może zapobiec uszkodzeniom narządów wewnętrznych, do którego dochodzi w wyniku zatrucia, a przynajmniej je zminimalizować.
Plazmafereza
Plazmafereza z greckiego ‘plasma’ - osocze i ‘apheresis’ - oczyszczenie, aferaza lecznicza jest zabiegiem pozaustrojowym, w którym dochodzi do rozdziału poszczególnych elementów krwi. W zależności od rodzaju składnika krwi podlegającego odseparowaniu możemy mówić o: plazmaferezie - oddzieleniu osocza, erytroaferezie - erytrocytów, leukoaferezie - oddzieleniu leukocytów, trombaferezie - płytek krwi. Do przeprowadzenia plazmaferezy wykorzystuje się specjalistyczne aparaty wykorzystujące zjawiska fizyczne do rozdzielania składników krwi.
Rodzaje plazmaferezy
- Metoda wirnikowa (sedymentacyjna) wykorzystująca różnicę gęstości elementów krwi.
- Metoda filtracyjna z wykorzystaniem filtrów (kapilarnych lub płytowych, sorbentów) o odpowiedniej wielkości porów przepuszczających cząstki o wielkości do 3mln kDa.
Plazmafereza lecznicza i preparatywna
Wyróżnia się dwa rodzaje zabiegów w typie plazmaferezy. Pierwszy to plazmafereza lecznicza nazywana również terapeutyczną wymianą osocza - jest to zabieg, podczas którego wykonuje się dwa wkłucia dożylne (do żył obwodowych), a jeśli nie pozwala na to stan chorego stosuje się wkłucie centralne (np. do żyły podobojczykowej). Następnie wraz z osoczem z krążenia usuwane są autoprzeciwciała, kompleksy immunologiczne, antygeny, białka, enzymy, czynniki krzepnięcia, ale także czynniki prozapalne, w tym cytokiny (grupa rozpuszczalnych polipeptydów, które produkowane są przez różne typy komórek). W tym zabiegu chodzi o usunięcie niechcianych elementów z krwi. Plazmaferezę leczniczą wykonuje się więc w celu leczenia pacjenta, u którego zabieg jest wykonywany.
Drugi rodzaj - plazmafereza preparatywna - umożliwia produkcję preparatów osoczowych w celach terapeutycznych. Z krwi zdrowego dawcy pozyskuje się substancje, które mogą zostać wykorzystane w celach leczniczych u innych ludzi. Zaletą tego zabiegu jest fakt, że od dawcy pobiera się jedynie osocze, a pozostałe elementy zostają zwracane, przez co nie jest obciążany w znacznym stopniu układ krwionośny. Jednorazowo można pobrać 650 ml osocza.
Zastosowanie plazmaferezy
Stosowanie technik pozaustrojowego wspomagania organizmu umożliwia leczenie ciężkich chorób zagrażających życiu związanych z obecnością substancji toksycznych, które można usunąć stosując techniki wymiany osocza. Plazmafereza lecznicza znajduje swoje zastosowanie w neurologii i nefrologii, w chorobach autoimmunologicznych o ciężkim postępującym przebiegu, opornych na konwencjonalne leczenie. Skuteczność plazmaferez oceniana była w kontekście wielu chorób, w literaturze wymienia się około 180 jednostek chorobowych. Plazmaferezy właściwie stosowane mogą uratować życie ciężko chorym pacjentom, dają czas na rozpoczęcie działania leczenia farmakologicznego.
Przeczytaj także: Webber AP8400 - wymiana filtrów
Plazmafereza krwi jest wysokospecjalistyczną procedurą leczniczą, stwarza tylko niewielkie ryzyko powikłań, należy jednak przeprowadzać ten zabieg zgodnie z opracowanymi zasadami i procedurami. Musi być wykonywana w ośrodkach podsiadających odpowiedni sprzęt i wykfalifikowany personel lekarski i pielęgniarski. Powikłania najczęściej związane są ze stosowanym dostępem naczyniowym, stosowaną antykoagulacją oraz samym zabiegiem. Do najpoważniejszych należą związane z reakcjami uczuleniowymi, zatorowością płucną lub krwawieniami.
Oczyszczanie krwi w kontekście chorób nerek
Nerki są niezwykle istotnymi organami w organizmie człowieka, pełnią ważną rolę w kontrolowaniu poziomu płynów w ciele oraz oczyszczaniu krwi z substancji szkodliwych. Dlatego kluczowe jest, aby znać przyczyny i symptomy zaburzeń ich funkcjonowania, by móc szybko zdiagnozować i podjąć odpowiednie leczenie. W przeciwnym przypadku istnieje ryzyko nieodwracalnych ich uszkodzeń. Nerki to niewielkie organy, jedne z najważniejszych narządów w organizmie człowieka. Ich waga u ludzi dorosłych zależy od płci i masy ciała i może wynosić od 35 do 175 gramów, a średnia długość zwykle oscyluje wokół 11 cm. Pełnią wiele ważnych funkcji, a ich podstawowym zadaniem jest oczyszczanie krwi z toksyn i innych zbędnych produktów przemiany materii. Nerki są położone z tyłu jamy brzusznej, po obu stronach kręgosłupa.
Funkcje nerek
Podstawowym elementem strukturalnym nerek są nefrony, których ilość w każdej nerce waha się w granicach 1-1,5 miliona sztuk w zależności od osobnika. Wraz z moczem z organizmu usuwanych jest wiele związków chemicznych, takich jak kwas moczowy, mocznik, metabolity leków i inne substancje chemiczne, mogące mieć toksyczny wpływ na inne tkanki organizmu. Ponadto nerki biorą udział w regulacji gospodarki wodno-elektrolitowej oraz kwasowo-zasadowej organizmu.
Każdej doby, dzięki milionom nefronów, które składają się z filtrów zwanych kłębuszkami nerkowymi, oczyszczanych jest około 1500 litrów krwi i wydalane około 1,5 litra moczu. Proces filtracji i resorpcji zachodzi około 300 razy dziennie w nerkach. Nefrony oddzielają wodę, sole mineralne oraz zanieczyszczenia z krwi, pozostawiając krwinki i białka. Poprzez wydalanie jonów różnych pierwiastków nerki regulują ich stężenie we krwi. Ważne jest, aby ilość tych związków była utrzymywana w bardzo ścisłych przedziałach wartości, ponieważ nawet niewielkie wahania mogą prowadzić do zaburzeń.
Choroby nerek
Choroby nerek stanowią liczną grupę chorób, których objawy mogą przybierać bardzo zróżnicowany obraz kliniczny. Wiele z tych chorób wiąże się z ryzykiem wystąpienia ciężkich powikłań, które stanowią zagrożenie dla zdrowia i życia pacjenta, zarówno w postaci ostrej, gdzie objawy pojawiają się nagle z dużym nasileniem, jak i w postaci przewlekłej. Schorzenia te często rozwijają się bezobjawowo przez wiele lat. Zaburzenia pracy nerek mogą być zarówno skutkiem, jak i przyczyną innych chorób współwystępujących w organizmie danej osoby.
Przeczytaj także: Optymalne rozcieńczenie bimbru
Przykładowe choroby nerek:
- Kamica nerkowa
- Przewlekła niewydolność nerek
- Kłębuszkowe zapalenie nerek
- Wodonercze
- Torbiele nerek
- Zapalenie nerek
Diagnostyka chorób nerek
W diagnostyce chorób nerek podstawową rolę odgrywają badania laboratoryjne i obrazowe.
Badania laboratoryjne:
- Badanie ogólne moczu
- Kreatynina
- Poziom kwasu moczowego
- Morfologia krwi
- Wskaźnik ACR (albumina/kreatynina w moczu)
- Albumina w dobowej zbiórce moczu (DZM)
Badania obrazowe:
- Ultrasonografia
- USG z funkcją Dopplera
- Tomografia komputerowa (TK)
- Rezonans magnetyczny (MRI)
- Angiografia MRI
- Angiografia TK
Jak dbać o nerki?
Dbanie o nerki jest równoznaczne z prowadzeniem zdrowego trybu życia. Prawidłowe funkcjonowanie narządów jest ściśle powiązane z produktami, które spożywamy, i nawykami, które powtarzamy każdego dnia. Należy unikać używek, takich jak palenie papierosów, oraz ograniczyć spożycie soli i cukru. Aby zadbać o zdrowe nerki, ważne jest przyjmowanie dużej ilości płynów (przynajmniej 2-3 litry dziennie), najlepiej czystej wody. W naszej diecie powinny znaleźć się natomiast warzywa i owoce, które stymulują pracę nerek i działają moczopędnie, takie jak seler, koperek, pietruszka, bakłażan, pomidory, truskawki, poziomki, gruszki, żurawina i arbuz.
tags: #filtracja #krwi #rodzaje
