Czysta woda a suchość w ustach: Kompleksowy przewodnik

Szczegóły: Opublikowano: 19. December 2025

Picie odpowiednio dużych ilości wody jest nam niezbędne do życia - co do tego nikt nie ma wątpliwości. Bez picia jesteśmy w stanie przeżyć nie więcej niż kilka dni. Odwodnienie na poziomie 10-15% jest zwykle śmiertelnie niebezpieczne. Dzieje się tak dlatego, że ludzkie ciało w ponad połowie (w zależności od rozmaitych czynników - w 50-75%) składa się z wody!

Woda uczestniczy też we wszystkich procesach fizjologicznych i nawet jej niewielki niedobór szybko prowadzi do zaburzeń homeostazy. A ponieważ organizm nieustannie traci swoje zasoby płynów (wydalamy je m.in. z moczem, potem, wydychanym powietrzem), musimy je stale uzupełniać.

O tym, jak ważne jest picie dużej ilości wody, najlepiej świadczą objawy jej niedoboru. Co dzieje się z ludzkim organizmem, jeśli podaż płynów jest niedostateczna? Początkowo, przy niewielkim odwodnieniu, z którego możemy nawet nie zdawać sobie sprawy (jeśli zaabsorbowani pracą zapomnimy o potrzebie regularnego uzupełniania płynów), możemy czuć się zmęczeni, rozdrażnieni i… głodni!

W normalnych warunkach raczej nie mamy okazji odczuć na własnej skórze, czym skutkuje poważniejsze odwodnienie. Chroniący nas przed nim mechanizm obronny - czyli uczucie pragnienia - już na wyżej opisanym etapie działa silne, że sięgamy po wodę, która w naszym kraju jest łatwo dostępnym dobrem. Gdybyśmy jednak tego nie uczynili, doświadczylibyśmy tak nieprzyjemnych, a przede wszystkim niebezpiecznych objawów, jak kołatanie serca, nadciśnienie, gorączka, zaparcia, suchość skóry i błon śluzowych.

Zapotrzebowanie na wodę i jakość wody

Zapotrzebowanie na wodę jest kwestią bardzo indywidualną. Organizm potrzebuje otrzymać codziennie tyle wody, ile utracił. Średnio są to 2-3 l płynów, ale wartość ta zależy od wielu czynników (płci, wieku, stanu zdrowia, poziomu aktywności, temperatury otoczenia…) i może być zmienna nawet w przypadku tej samej osoby. Więcej niż zazwyczaj wody potrzebujemy w czasie letnich upałów, przy intensywnym wysiłku fizycznym albo w chorobie, w przebiegu której występuje gorączka czy wymioty.

Przeczytaj także: Różnice między czystą wodą a czystą wódką

W sieci dostępne są dość precyzyjne kalkulatory, które pozwalają oszacować, jaka podaż wody jest dla nas odpowiednia przy uwzględnieniu wszystkich istotnych parametrów. Pamiętajmy, że około 0,3-0,5 l wody dziennie powstaje w organizmie w wyniku przemian metabolicznych (organizm wytwarza ją sobie sam). Wodę zawierają też niemal wszystkie produkty, które spożywamy. Najwięcej jest jej w owocach, warzywach i oczywiście zupach, ale ma ją także mleko, mięso czy chleb. Dobrym źródłem wody są soki owocowe i warzywne, napary ziołowe. Unikać powinniśmy napojów dosładzanych, zwłaszcza tych wysokoprzetworzonych, ponieważ oprócz wody dostarczają mnóstwo cukru i substancji chemicznych, które w nadmiarze mogą być szkodliwe.

Picie dużej ilości wody w praktyce oznacza wypijanie około 1-1,5 l czystej wody dziennie. Lepiej wypić trochę za dużo niż za mało, ponieważ organizm znacznie sprawniej poradzi sobie z jej niewielkim nadmiarem (po prostu wydali ją w postaci moczu) niż z niedoborem. Pamiętajmy też, że nic nie nawadnia równie skutecznie, jak czysta, dobrej jakości woda - łatwo przyswajalna dla organizmu, nie podnosząca wartości kalorycznej diety.

Podaż odpowiedniej ilości wody to nie wszystko. Ponieważ organizm jej nie magazynuje, wypijanie dużych ilości na raz nie tylko może być niebezpieczne, ale zwyczajnie jest pozbawione sensu. Najlepszym sposobem na nawadnianie jest regularne picie wody niewielkimi porcjami - dosłownie po kilka łyków. Aby nie dopuścić do niewielkiego nawet odwodnienia, nie czekajmy z piciem, aż poczujemy pragnienie.

Często można spotkać się z opinią, że picie podczas posiłku rozwadnia soki żołądkowe i utrudnia trawienie. Byłoby to prawdą w przypadku wypicia np. litra wody na raz. Kilka łyków może wręcz zastymulować procesy trawienne i ułatwić pasaż treści pokarmowej. Warto wypić pół szklanki wody na kilkanaście minut przed jedzeniem, bo wypełniając żołądek, zmniejszy apetyt (nie zjemy za dużo).

Znaczenie elektrolitów i wód mineralnych

Gospodarka wodna organizmu jest ściśle powiązana z gospodarką elektrolitową. Woda transportuje w ciele niezbędne do procesów fizjologicznych minerały, takie jak magnez, wapń, sód i potas. Co ważne, może być także ich źródłem. Woda to przecież nie czyste H2O - zawiera mnóstwo innych substancji, w tym jony wymienionych pierwiastków, które w wodach mineralnych mogą występować w naprawdę wysokim stężeniu. W konsekwencji picie dużej ilości wody wysokozmineralizowanej może stać się przyczyną niebezpiecznego nadmiaru elektrolitów. Z kolei wypicie na raz zbyt dużej dawki wody niskozmineralizowanej spowoduje wypłukanie z organizmu cennych pierwiastków. O tych regułach także musimy pamiętać, rozważając wpływ wody na organizm człowieka.

Przeczytaj także: Czysta Woda: Regulamin konkursu

Woda pitna to - oprócz cząsteczek H2O - mieszanina kilkudziesięciu (nawet 70!) substancji. Niektóre składniki takie, jak np. magnez, wapń, sód, wodorowęglany, siarczany czy jodki mogą występować w wodzie w ilościach istotnych dla ludzkiego zdrowia. Takie stężenie (łącznie powyżej 500 mg/l) osiągają w butelkowanych wodach średnio- i wysokozmineralizowanych. Kranówka ma zwykle nie więcej niż 200-300 mg wszystkich substancji mineralnych na litr, ale można wzbogacać ją o jony cennych dla zdrowia pierwiastków na ostatnim etapie filtracji, np.

Magnez uczestniczy w większości procesów fizjologicznych, m.in. usprawnia działanie mózgu i serca, reguluje pracę mięśni, obniża ciśnienie krwi, wspomaga przemianę materii.
Wapń to podstawowy budulec układu kostnego, a także zębów czy paznokci.
Sód w diecie często występuje w nadmiarze (stąd popularność wód niskosodowych), niemniej jest nam niezbędny, a jego niedobór zdarza się np.
Siarczany stymulują pracę wątroby i przyspieszają perystaltykę jelit, a tym samym usprawniają trawienie.
Jodki w wodzie to jedno z lepszych źródeł - deficytowego w diecie Polaków - jodu, który uczestniczy w produkcji hormonów tarczycy.

Woda gazowana - pić czy nie?

Oprócz jonów magnezu czy wapnia woda może zawierać znaczne ilości dwutlenku węgla. Dotyczy to wód naturalnie gazowanych (najczęściej tych o bardzo wysokim stopniu mineralizacji) oraz wody sodowej - butelkowanej lub przygotowanej samodzielnie za pomocą saturatora. O ile nikt nie ma wątpliwości, jak wiele daje picie wody niegazowanej, ta z bąbelkami wzbudza sporo kontrowersji. Często przypisuje się jej negatywny wpływ na stan żołądka, zębów, kości, równowagi kwasowo-zasadowej organizmu, a nawet masy ciała.

Picie pewnych ilości wody gazowanej - o ile nie ma ku temu żadnych przeciwwskazań (nie powinny sięgać po nią np. osoby cierpiące na niektóre schorzenia układu pokarmowego) - może być bardzo korzystne dla zdrowia. Działanie pęcherzyków gazu pobudza wydzielanie soków żołądkowych i perystaltykę jelit oraz ułatwia wchłanianie substancji odżywczych. Tym samym taka woda poprawia trawienie i wspomaga odchudzanie. Woda sodowa ma też lekkie właściwości moczopędne, co sprzyja usuwaniu z organizmu substancji toksycznych.

Funkcje wody w organizmie

Jak widać, picie wody wpływa na pracę organizmu praktycznie we wszystkich obszarach jego funkcjonowania. Jej odpowiednia podaż pozwala uniknąć rozmaitych problemów zdrowotnych. Wybierając wodę o odpowiedniej do naszych potrzeb zawartości minerałów dodatkowo dostarczamy sobie tych nieodzownych składników diety. Zarówno ich działanie, jak i sam fakt nawodnienia, są tak istotne, że nie sposób w kilku zdaniach stwierdzić, co daje picie dużej ilości wody.

Woda poprawia trawienie. Służy mu już jako składnik śliny i soku żołądkowego. Na dalszych odcinkach układu pokarmowego ułatwia pasaż jelitowy, umożliwia wchłanianie rozpuszczalnych w wodzie substancji (np. witamin z grupy B), pozwala efektywnie wykorzystać zawarty w treści pokarmowej błonnik.
Jako składnik krwi woda jest niezbędna do transportu substancji odżywczych (a także tlenu!) do wszystkich tkanek.
Woda służy termoregulacji czyli utrzymaniu stałej temperatury ciała. Optymalne dla organizmu 36,6°C zapewnia na krążenie krwi, które przy zbyt niskim nawodnieniu traci na wydajności. Gdy temperatura ciała rośnie, np.
Woda odpowiada za prawidłowe nawilżenie skóry, włosów i paznokci. Bez odpowiedniego nawodnienia (nie tylko za pomocą kosmetyków, ale przede wszystkim „od wewnątrz”!) skóra traci miękkość i jędrność, szybciej się starzeje, gorzej pełni swoją funkcję ochronną.
Woda utrzymuje w prawidłowym stanie błony śluzowe. Przy jej niedoborach szybko wysychają. Tymczasem ich rolą jest. m.in. ochrona organizmu przed patogenami. Dzięki odpowiedniej podaży wody jesteśmy więc bardziej odporni na infekcje.
Woda jest też głównym składnikiem płynów ustrojowych - m.in.

Jak nawodnić organizm?

Dla wielu osób spożywanie wyłącznie wody może być kłopotliwe. Wiąże się to z niechęcią do picia neutralnego w smaku płynu, podczas gdy innym woda po prostu nie smakuje. Jednak płyny trzeba uzupełniać i nawet jeśli przyjmujemy elektrolity, wody nic nie zastąpi. Zupy są doskonałym sposobem na nawodnienie organizmu i, co ważne, sprawdzi się o każdej porze roku.

Przeczytaj także: Filtracja wody ze zeolitem

Smoothies przygotowywane z wody mineralnej i ulubionych owoców, warzyw i ziół fantastycznie nawadniają. Warto jednak pamiętać, aby nie były one przecukrzone oraz aby zachować równowagę w spożywaniu owoców. Chociaż zawierają one mnóstwo wody, przerobione na smoothies i koktajle pozbawione są swojej bazowej ilości błonnika, zachowując przy tym całą fruktozę. Do samej wody można jak najbardziej dodać kilka plastrów owoców lub listki ulubionych ziół. Gdy taka woda postoi kilka godzin, nabierze smaku dodatków i będzie smaczniejsza. Jeżeli niewystarczająca ilość wody dziennie wynika z niepamięci, można w telefonie ustawić przypominajki, na przykład co godzinę.

Spożywanie warzyw i owoców, które są najbogatsze w wodę, zdecydowanie pomaga utrzymać optymalne nawodnienie. Najbogatsze w wodę są zielona sałata, seler naciowy, cukinia, kapusta, ogórki zielone, a z owoców - arbuz. Są one również niskokaloryczne i pełne witamin. Wyrobienie nawyków pomaga utrzymać nawodnienie w dłuższej perspektywie. Może to być na przykład szklanka wody zaraz po wstaniu i szklanka tuż przed snem, co już oznacza pół litra spożytej wody.

Odwodnienie a suchość w ustach

Gdy zaczynamy odczuwać pragnienie, to znak, że dopuściliśmy do ubytku około 1% wody w stosunku do masy ciała. Picie wody jest istotnym elementem każdego dnia. Suchość w ustach rozwija się wtedy, gdy gruczoły ślinowe nie produkują wystarczającej ilości śliny. Towarzyszy temu nieprzyjemne uczucie w jamie ustnej. Oprócz dyskomfortu zwiększa się również ryzyko różnych problemów stomatologicznych, np. choroby dziąseł. Jak wyjaśniają badaczki z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, obniżenie ilości śliny, np. na skutek stosowania leków, może zwiększać ryzyko próchnicy.

Suchość w ustach może rozwinąć się na skutek działania wielu czynników: stosowania leków, niedoborów żywieniowych, stresu i nie tylko. Dentysta pomoże Ci rozpoznać przyczynę. Suchość w ustach to nieprzyjemny stan chorobowy, który ma wiele przyczyn.

Uporczywe nadmierne pragnienie i towarzysząca mu suchość w ustach to sygnały, których nie warto lekceważyć - zwłaszcza gdy pojawiają się bez wyraźnej przyczyny lub trwają dłużej niż kilka dni. Choć często próbujemy je tłumaczyć zmęczeniem, stresem czy odwodnieniem, mogą skrywać znacznie poważniejsze przyczyny. Nadmierne pragnienie to jeden z najczęstszych i często pierwszy sygnał cukrzycy - zarówno typu 1., jak i typu 2. Choć nadmierne pragnienie rzadko kojarzy się bezpośrednio z chorobami tarczycy, może być sygnałem zaburzeń jej pracy - szczególnie w przypadku nadczynności tarczycy.

W okresie ciąży organizm kobiety przechodzi szereg dynamicznych zmian, które zwiększają jego zapotrzebowanie na wodę - rosnąca objętość krwi, intensywniejszy metabolizm i rozwijające się łożysko sprawiają, że uczucie pragnienia staje się czymś naturalnym. Czasem jednak pragnienie przybiera na sile i staje się uporczywe, co może być sygnałem, że dzieje się coś więcej niż tylko fizjologiczne dostosowanie do ciąży. Jedną z możliwych przyczyn jest cukrzyca ciążowa - zaburzenie gospodarki węglowodanowej, w którym podwyższony poziom glukozy we krwi prowadzi do zwiększonego wydalania wody z moczem (tzw. diureza osmotyczna), a w konsekwencji do silnego pragnienia i suchości w ustach.

Sposoby na suchość w ustach

Suchość w ustach może wystąpić na skutek odwodnienia, dlatego nie zapominaj o piciu wystarczających ilości płynów.
Jak wyjaśniają badacze z Akademii Medycznej im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu, ssanie cukierków bez cukru pobudza wydzielanie śliny.
Nie lubisz cukierków? Wybierz gumę do żucia. Jak wyjaśniają badacze z Akademii Medycznej im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu, żucie gumy pobudza wydzielanie śliny.
Kofeina wysusza jamę ustną, więc może zaostrzać objawy suchości w ustach.
Oddychanie przez usta może wysuszyć jamę ustną. Aby więc uniknąć zaostrzenia objawów, spróbuj oddychać przez nos.
Oddychanie suchym powietrzem sprzyja suchości w ustach. Aby zwiększyć poziom wilgotności w pomieszczeniu, używaj nawilżacza.
Jak wyjaśnia portal Medonet, palenie może spowodować zaburzenia wydzielania śliny.
Wiele płynów do płukania jamy ustnej zawiera alkohol, który ze względu na swoje właściwości może wpłynąć na poziom nawilżenia jamy ustnej.
Na rynku dostępnych jest wiele produktów nawilżających jamę ustną: aerozole, płyny do płukania jamy ustnej i pasty do zębów zawierające specjalne składniki. Aerozole to wygodny sposób na złagodzenie objawów - można je wszędzie zabrać, a efekt widoczny jest już po sekundzie.
Jak wyjaśnia portal Medonet, witamina C zmniejsza suchość w ustach, bo wspomaga produkcję kolagenu oraz ma działanie nawilżające. Gazeta dodaje, że witaminy z grupy B wzmacniają odporność organizmu.

Sygnały ostrzegawcze odwodnienia

Jednym z pierwszych, łatwych do zauważenia sygnałów, że organizmowi zaczyna brakować wody, jest suchość w ustach oraz spierzchnięte, popękane usta. Choć te objawy mogą wydawać się mało znaczące, w rzeczywistości są wyraźnym ostrzeżeniem, że równowaga płynów w organizmie została zaburzona. Suchość w ustach wynika z obniżonej produkcji śliny, która w dużej mierze składa się z wody. Brak odpowiedniego nawilżenia jamy ustnej nie tylko powoduje dyskomfort, ale również zwiększa ryzyko infekcji bakteryjnych i grzybiczych.

Uczucie zmęczenia i spadek energii często przypisujemy stresowi, brakowi snu czy nadmiarowi obowiązków. Woda jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania każdej komórki w naszym ciele. Kiedy poziom płynów zaczyna spadać, organizm musi pracować ciężej, aby utrzymać podstawowe funkcje życiowe. To z kolei prowadzi do szybszego zmęczenia, spowolnienia metabolizmu oraz problemów z utrzymaniem odpowiedniej temperatury ciała.

Brak odpowiedniego nawodnienia wpływa nie tylko na fizyczne samopoczucie, ale również na zdolności umysłowe. Problemy z koncentracją, spowolnione tempo myślenia, trudności w zapamiętywaniu informacji czy ogólne poczucie „zamglonego umysłu” mogą być bezpośrednim skutkiem niedostatecznego spożycia wody. Woda jest niezbędna do prawidłowego przewodzenia impulsów nerwowych oraz dostarczania substancji odżywczych do komórek mózgowych. Gdy organizm jest odwodniony, procesy te zostają zaburzone, co prowadzi do pogorszenia funkcji poznawczych.

Jednym z najbardziej oczywistych, choć często ignorowanych sygnałów odwodnienia, jest zmiana koloru moczu oraz zmniejszenie częstotliwości jego oddawania. Organizm, który nie otrzymuje wystarczającej ilości wody, stara się oszczędzać płyny, co skutkuje bardziej skoncentrowanym moczem o ciemniejszej barwie - od intensywnie żółtej po bursztynową. Prawidłowo nawodniony organizm wydala mocz o jasnosłomkowym, niemal przezroczystym kolorze. Każde wyraźne ściemnienie powinno być sygnałem alarmowym, że trzeba uzupełnić płyny.

Odwodniona skóra traci swoją elastyczność, staje się matowa, szorstka w dotyku, a drobne zmarszczki i linie stają się bardziej widoczne. Może także pojawić się nieprzyjemne uczucie ściągnięcia, swędzenia, a w skrajnych przypadkach nawet łuszczenie się naskórka.

Praktyczne wskazówki dotyczące nawadniania

Rozpocznij dzień od szklanki wody, jeszcze przed śniadaniem.
Noś przy sobie butelkę lub bidon z wodą.
Ustaw przypomnienia na telefonie.
Wzbogać wodę naturalnymi dodatkami, takimi jak cytryna, mięta, ogórek czy owoce sezonowe.

Świadomość, jak ważne jest nawodnienie organizmu, to pierwszy krok. Drugim - równie istotnym - jest wyrobienie sobie prostych nawyków, które pomogą w regularnym dostarczaniu organizmowi odpowiedniej ilości wody każdego dnia.

Pamiętaj, że równie ważna, jak ilość spożywanej wody, jest jej jakość. Zadbaj o to, by picie wody stało się naturalną częścią Twojego dnia. Regularne sięganie po czystą, świeżą wodę, nawet zanim pojawi się uczucie pragnienia, to najprostszy i najskuteczniejszy sposób na wsparcie swojego zdrowia.

Rodzaje wód dostępnych na rynku

Rodzaje wód, które dostępne są na rynku:

wody mineralne, czyli takie, które są wydobywane z odwiertów głębinowych a ich składniki mineralne są pozyskiwane z rozpuszczania skał i minerałów, przez które woda ta przepływ Mogą być: wysoko zmineralizowane powyżej 1500 mg/ 1 litr składników mineralnych; średnio zmineralizowana 500-1500 mg/ 1 litr składników mineralnych i nisko zmineralizowana - poniżej 500 mg/ 1 litr składników mineralnych;
wody źródlane, czyli takie które są pozyskiwane z naturalnych, krystalicznych źródeł, gdzie zawartość składników mineralnych nie przekracza 1000 mg na litr.

Wodę dzielimy na źródlaną i mineralną. Różnią się one przede wszystkim nasyceniem składnikami mineralnymi, co znaczy, że woda źródlana jest dużo w nie uboższa niż mineralna. Uważa się, że w wodzie źródlanej mieszczą się one w zakresie 150-500 mg/l. Jednak tutaj nie kończą się różnice. Woda źródlana, jako że jest krystalicznie czysta, lepiej nadaje się do gotowania i parzenia ciepłych napojów. Jest również odpowiednia dla małych dzieci, ponieważ wody mineralne mogą nadmiernie obciążać nerki maluchów.

Wody mineralne co do zasady przeznaczone są do nawadniania organizmu, ponieważ zawierają składniki mineralne i pierwiastki śladowe. Wodę niskozmineralizowaną, czyli taką, w której zawartość minerałów nie przekracza 500 mg/l. Dlaczego nie jest to woda źródlana? Woda pozyskiwana ze źródeł mineralnych zgodnie z prawem nazywana jest już mineralną, nawet jeśli mineralnie zbliżona jest do źródlanej.

Rodzaj wody	Zawartość minerałów (mg/l)	Zastosowanie
Woda źródlana	150-500	Gotowanie, parzenie napojów, dla dzieci
Woda niskozmineralizowana	Poniżej 500	Nawadnianie codzienne
Woda średniozmineralizowana	500-1500	Uzupełnianie minerałów
Woda wysokozmineralizowana	Powyżej 1500	W przypadku niedoborów minerałów, pod kontrolą lekarza

tags: #czysta #woda #a #suchość #w #ustach