Nebulizator a inhalator – różnice, zastosowanie i wybór odpowiedniego urządzenia

Szczegóły: Opublikowano: 18. October 2025

Pacjent, który na co dzień lub czasowo musi przyjmować lek wziewny, ma obecnie spory wybór, jeśli chodzi o urządzenia do inhalacji i popularny kieszonkowy inhalator ciśnieniowy z dozownikiem nie jest już jego jedyną opcją. Jednocześnie w związku z tym, taka osoba może mieć trudność z wyborem odpowiedniego sprzętu do podawania leków. Zatem jak wybrać najlepszy inhalator? Sprawdź, czym różnią się między sobą dwa popularne rodzaje inhalatorów i jakie są w związku z tym ich wady oraz zalety.

Inhalator - co to jest inhalacja i po co się ją wykonuje?

Inhalacja jest procesem podawania do układu oddechowego cząsteczek związków poprzez wdychanie powietrza zawierającego je w postaci aerozolu, czyli zawiesiny stałych lub płynnych cząstek w fazie gazowej. W jakich celach wykonujemy inhalacje?

Zarówno inhalator, jak i nebulizator mają takie samo zadanie - rozpylić odpowiednią dawkę leku, który skutecznie dotrze do układu oddechowego. Nebulizator to rodzaj inhalatora. Dlatego można przyjąć, że każdy nebulizator jest inhalatorem, ale nie odwrotnie.

Nebulizator - kluczowy element inhalatora

Nebulizator to najważniejsza część inhalatora, w której roztwór ze substancją leczniczą jest rozpraszany do mniejszych cząstek, a następnie w postaci aerozolu wdychany do płuc. Nebulizator jest częścią inhalatora. W nebulizatorze roztwór ze substancją leczniczą jest rozpraszany przez sprężone powietrze (lub tlen) bądź poprzez ultradźwięki. Tak generowany aerozol jest wdychany przez pacjenta przez ustnik lub maskę twarzową.

Rodzaje nebulizatorów

Wyróżnia się kilka rodzajów inhalatorów: pneumatyczno-tłokowe, mambranowo-siateczkowe, ultradźwiękowe oraz klasyczne.

Przeczytaj także: Wszystko o uzdatnianiu wody

Nebulizatory pneumatyczne celem wytworzenia aerozolu wykorzystują sprężone powietrze.
W tego typu urządzeniach może być także wykorzystany tlen.
W skład inhalatora pneumatycznego wchodzi sprężarka pneumatyczna, która połączona jest z nebulizatorem przewodem, nebulizator jest pojemnikiem na lek oraz miejscem, gdzie powstaje aerozol.
Za pomocą tego typu nebulizatora możliwe jest podanie dokładnej ilości leku oraz kilku leków jednocześnie.
Bardzo ważną zaletą tego typu nebulizatora jest brak konieczności synchronizacji wdechowo-wydechowej podczas pracy urządzania.
Nebulizator MESH to urządzenie, które wytwarza aerozol poprzez swoiste wyciskanie roztworu leku przez otwory siatki (odpowiednio kalibrowane) na skutek drgań o niskiej częstotliwości.
Nebulizator ultradźwiękowy wykorzystuje w swojej pracy energię ultradźwięków, a dokładnie falę akustyczną generowaną poprzez głowicę ultradźwiękową (częstotliwość 1-2 MHz).
Wadą tego typu nebulizatorów są przeciwwskazania do podawania nimi glikokortykosteroidów oraz antybiotyków ze względu na możliwość uszkodzenia cząstek leku poprzez ultradźwięki.
Nie zaleca się także wykorzystywania tego typu urządzenia do aplikowania leku dzieciom poniżej 1. roku życia.

Inhalator pneumatyczny - charakterystyka

Inhalator pneumatyczny może być aparatem stałym lub przenośnym, zasilanym baterią lub prądem z sieci. Inhalator wyposażony jest w pneumatyczną sprężarkę gazu, która jest połączona z nebulizatorem - pojemnikiem na roztwór leku. Nebulizatory pneumatyczne zamieniają płynny preparat do inhalacji w aerozol za sprawą sprężonego gazu, który poprzez układ przewodów jest tłoczony do nebulizatora.

Urządzenia te pracują w trybie ciągłym lub przerywanym. Wielkość cząsteczek zależy od przekroju poprzecznego dysz stosowanych w inhalatorze oraz szybkości przepływu cząsteczek. Warto również wiedzieć o tym, że temperatura roztworu wykorzystywanego do inhalacji za sprawą nagłego rozprężenia gazu u wylotu dyszy obniża się o około 10-15 stopni. U osób, które mają nadreaktywne oskrzela, może spowodować to ich skurcz, co nie jest zjawiskiem pożądanym. Dla takich pacjentów wskazane byłyby termostaty lub przystawki termalne, które pozwalają uzyskać aerozol o wyższej temperaturze.

Inhalatory pneumatyczne są bardzo powszechnie używane, co związane jest m.in. z ich prostą budową, niską ceną, wysoką trwałością, brakiem potrzeby wykonywania specjalistycznej konserwacji, dobrą jakością rozpylania leku.

Inhalator ultradźwiękowy - specyfika

W przypadku inhalatora ultradźwiękowego to komora główna pełni funkcję nebulizatora. Inhalatory ultradźwiękowe wytwarzają cząsteczki aerozolu poniżej 5 µm. Ich praca jest cicha, a przede wszystkim do doprowadzenia leku do postaci aerozolu nie potrzebują one dużej objętości początkowej roztworu, co ułatwia oszczędzanie takiego środka.

Nebulizator ultradźwiękowy tworzy aerozol za sprawą generatora drgań ultradźwiękowych. Taki generator wykonywany jest np. z materiału ceramicznego lub kwarcu. Wielkość cząsteczek zależy od długości i częstotliwości drgań ultradźwiękowych, a także samej specyfiki leku. działanie ultradźwięków pozwala na wytworzenie tzw. kto będzie korzystał ze sprzętu - w przypadku stosowania go przez dzieci, dorosłych i osób starszych przyda się ustnik oraz dodatkowe maski dostosowane do użytkownika.

Przeczytaj także: Omron A3: Inhalator dla zdrowia

Inhalator ciśnieniowy i inhalator suchego proszku

Inhalatory ciśnieniowe z dozownikiem (MDI - metered dose inhaler) - zawierają substancję leczniczą w formie skompresowanej. Urządzenie pozwala uwolnić dokładną ilość leku poprzez naciśnięcie przystawki ciśnieniowej. Lek uwalniany jest w postaci aerozolu. Bardzo ważną kwestia wpływającą na skuteczność leczenia jest skoordynowanie wdechu z uwolnioną dawką leku.

Inhalatory suchego proszku (DPI - dry powder inhaler), w których istotną kwestią jest siła wdechu pacjenta, dzięki której lek jest uwalniany z dozownika.

Na co zwrócić uwagę, decydując się na pierwsze inhalatory do użytku domowego?

Na rynku dostępnych jest wiele różnych modeli inhalatorów - różnej wielkości, o różnych kształtach i kolorach. Jest jednak kilka parametrów, które powinny mieć kluczowe znaczenie przy podejmowaniu decyzji o zakupie.

Po pierwsze wspomniana już wielkość wytwarzanych przez nebulizator cząsteczek, bo to od niej zależy, do którego miejsca w organizmie dotrze lek.
Cząsteczki, które mają powyżej 8 μm, będą wchłaniane w górnych drogach oddechowych, czyli w gardle i nosie.
Cząsteczki, które mają wielkość od 5 do 8 μm, trafią do tchawicy i dużych oskrzeli, 2-5 μm dotrą do oskrzeli i oskrzelików, a te mające mniej niż 2,5 μm będą wchłaniane w pęcherzykach płucnych.
Dostępne są modele, w których wielkość cząsteczek można regulować, co jest niezwykle przydatnym rozwiązaniem i pozwala na włączenie tego typu leczenia w dolegliwościach o różnym podłożu i różnym przebiegu.
Kolejnym elementem jest szybkość nebulizacji, czyli to, ile płynu urządzenie jest w stanie przekształcić w aerozol w ciągu minuty.
Warto zwrócić uwagę na dodatkowe wyposażenie inhalatora. Maski dla dorosłych, maseczka do inhalacji dla dzieci, ustnik i końcówka do irygacji to najczęściej dodawane końcówki do inhalatorów.
Poziom głośności - bardzo istotny szczególnie wtedy, gdy inhalacjom będą poddawane dzieci.
Hałas generowany przez urządzenie może się kojarzyć najmłodszym z czymś bardzo nieprzyjemnym, a to utrudni albo wręcz uniemożliwi podanie leku.
Dlatego cichy nebulizator sprawdzi się dużo lepiej.
Rodzaj podawanego leku - nie każdy lek może być podawany w każdego rodzaju inhalatorze.
Na przykład nebulizatory ultradźwiękowe nie są przystosowane do podawania m.in. sterydów, które mogłyby zostać uszkodzone przez ultradźwięki.
Długość przewodu powietrznego - odpowiednio długi zapewnia więcej swobody w trakcie inhalacji albo umożliwia odstawienie go na większą odległość tak, żeby wytwarzany przez niego oddźwięk nie powodował dyskomfortu.
Wygląd kompresora - chociaż może się to wydać niezbyt istotne, to nie bez powodu producenci z myślą o małych pacjentach wprowadzili na rynek urządzenia w kształcie kolorowych zwierzątek, które mogą oswoić dziecko z niekoniecznie przyjemną sytuacją, jaką jest podawanie leku.
Rodzaj zasilania - większość inhalatorów ma zasilanie sieciowe, które gwarantuje płynną pracę.
Są jednak dostępne również takie z zasilaniem akumulatorowym albo bateryjnym.
Mały nebulizator sprawdza się np. w trakcie podroży, bo zawsze można go mieć przy sobie i w razie potrzeby podać lek.
możliwość stosowania inhalatora poza domem - szczególnie ważne dla osób prowadzących aktywny tryb życia, które często podróżują.

Nebulizacja solą fizjologiczną - skuteczny sposób na infekcje dróg oddechowych

Inhalacja z wykorzystaniem nebulizatora i soli fizjologicznej jest bardzo pomocna przy katarze. Zarówno kiedy mówimy o wodnistym wycieku z nosa, jak i zatkanych zatokach i trudnościach w oddychaniu. Tak naprawdę to co zostanie wlane do nebulizatora (pojemnika na płynny lek) generuje efekt nebulizacji. Przy zastosowaniu nebulizacji solą fizjologiczną nawilżymy śluzówkę nosa i zatok, udrożnimy przepływ powietrza oraz uzyskamy działanie oczyszczające. Taki zabieg dobrze jest wykonać wieczorem. Natomiast w ciągu dnia, aby lepiej upłynnić zalegającą w zatokach wydzielinę i ułatwić jej ewakuację warto sięgnąć po hipertoniczny roztwór soli. Stężenie chlorku sodu w dostępnych na rynku hipertonicznych ampułkach do nebulizacji wynosi 2,2-6%. Najczęściej stosuje się roztwory 3%. Takie postępowanie sprawdzi się w zasadzie przy każdym przeziębieniu u dorosłych i dzieci. Ponieważ początkowo ściekający po tylnej ścianie gardła i wyciekający z nosa katar stopniowo gęstnieje.

Nebulizacja a inhalacja - odmienne metody, ten sam cel

Nebulizacja a inhalacja to odmienne metody mające to samo zadanie - wprowadzić substancję do dróg oddechowych. Cały proces odbywa nie nieco inaczej i w każdym przypadku potrzebna jest inna technika. Inhalacja jest szerszym pojęciem. Za jej pomocą określamy zarówno wdychanie pary z olejku eterycznego rozpuszczonego w ciepłej wodzie, jak i aplikowanie do dróg oddechowych zamkniętego w kapsułkach proszku, co wykorzystuje się w leczeniu m.in. astmy.

Przeczytaj także: Cronos Blue Water - czy warto?

Nebulizacja określa podanie do dróg oddechowych jedynie rozpylonej mgiełki, w której zawieszone są cząsteczki leku lub soli (chlorku sodu). Zatem nebulizator a inhalator to również odmienne urządzenia. Sam nebulizator często nazywany jest przez wiele osób inhalatorem, bo w końcu ich przeznaczenie jest podobne.

Typowe inhalatory zwykle są znacznie mniejsze i służą do podawania określonych dawek leku, których uwolnienie musi być zsynchronizowane z wdechem. Nebulizator natomiast sprawdza się w przypadku długotrwałych terapii, ale też u małych pacjentów, którym ciężko obsłużyć inhalator. Dla dziecka znacznie łatwiej jest swobodnie wdychać wytworzoną przez nebulizator mgiełkę niż synchronicznie z wdechem aplikować lek wziewny za pomocą inhalatora.

Nebulizacja - jak często ją wykonywać?

Nebulizacja solą fizjologiczną jak często ją wykonywać? Generalnie nie ma większych ograniczeń. Zazwyczaj wykonuje się ją 3-4 razy dziennie, uwzględniając w tej ilości również nebulizację z wykorzystaniem innych leków bądź różnych stężeń soli. Zimą nie należy wykonywać inhalacji lekami rozszerzającymi drogi oddechowe przed wyjściem na zewnątrz, ponieważ znacznie łatwiej trafia do nich zimne i często mocno zanieczyszczone powietrze.

Jaki nebulizator wybrać - dla dorosłych i dla dzieci?

Jaki nebulizator dla dorosłych a jaki dla dzieci wybrać? Tak naprawdę może być to to samo urządzenie, ponieważ jak wspomniano już wcześniej w tym artykule, w kompletnych zestawach do nebulizacji dostępne są dwie wielkości maseczek oraz ustnik.

Nie tylko mechanizm działania nebulizatora ma znaczenie. Wielkość cząstek na jakie rozpraszana jest ciecz w nebulizatorze (MMAD). Ich rozmiar ma ogromne znaczenie dla samej terapii, bo od tego zależy do jakiego odcinka dróg oddechowych one zawędrują. Nebulizacja niemowlaka nie jest prosta kiedy aparat pracuje zbyt głośno. Czas w jakim można wykonać nebulizację. Z reguły im krótszy tym lepszy. Czas w jakim urządzenie może pracować bez przerwy. Nebulizacja dzieci jest nieco łatwiejsza jeśli nebulizator ma przyjazny dla malucha wygląd. Dostępność wymiennych elementów. Dodatkowe akcesoria dołączone do nebulizatora. Chodzi m.in.

Podsumowanie

Nebulizacja to metoda pomagająca zwalczyć najczęstsze objawy infekcji dróg oddechowych zarówno u dorosłych jak i u dzieci. Katar i kaszel mogą stać się mniej dokuczliwe dzięki zastosowaniu odpowiedniego preparatu do nebulizacji oraz samego urządzenia rozpylającego lek bezpośrednio do dróg oddechowych. Oprócz tego zadziałamy na nie oczyszczająco i nawilżająco, co ze względu na duże zanieczyszczenie powietrza w okresie jesienno-zimowym ma również ogromne znaczenie. Jest to sposób leczenia i zapobiegania infekcjom układu oddechowego niemal dla każdego. Jedynie wąskie grono pacjentów nie powinno korzystać z nebulizacji.

Bibliografia:

Karolewicz, B., Pluta, J. Haznar, D. Nebulizacja jako metoda podawania leków. Farmakologia Polska 2009, t. 65, nr 4, s. 291-304.
Broniarz-Press, L., Matuszak, M., Ochowiak, M. i wsp. Wpływ właściwości cieczy na rozpylanie w inhalatorach medycznych. Inż. Ap. Chem. 2014, 53, 4, 221-222.
Kasperkowiak, A. Opracowanie i badania termostatowanego pneumatycznego nebulizatora medycznego. Rozprawa doktorska, Politechnika Poznańska, Poznań 2018. Dostęp: 19.02.2024.
Kowalski, A. (2020). Inhalacje w domowej apteczce. Warszawa: Wydawnictwo Zdrowie.
Nowak, B. (2019). Naturalne metody leczenia kaszlu i kataru.
(2021). Nebulizacja w praktyce - poradnik. Poznań: Wydawnictwo Medyczne.
Białek, T. (2022). Zioła w inhalacjach.
Emeryk A. i inni; Hipertoniczne roztwory soli w nebulizacji; Alergoprofil 2021, Vol.
Karolewicz B.

tags: #nebulizator #a #nawilżacz #powietrza #różnice