Twarda Woda i Sposoby na Radzenie Sobie z Nią

Szczegóły: Opublikowano: 28. November 2025

O twardej wodzie można usłyszeć i przeczytać coraz więcej. To jeden z głównych tematów poruszanych w branży uzdatniania wody. Skala występowania twardości wody jest ściśle związana z obecnością soli wapnia, magnezu, rzadziej żelaza i manganu oraz innych związków, w tym związków mineralnych. Ale czy twarda woda faktycznie jest groźna?

Rodzaje Twardości Wody

Właściwie to można mówić o dwóch rodzajach twardości wody:

Twardość węglanowa (przemijająca): Pochodzi głównie od węglanów oraz wodorowęglanów wapnia i magnezu. Aby zredukować ten rodzaj twardości, wystarczy zagotować wodę. Związki odłożą się właśnie w formie kamiennego osadu.
Twardość niewęglanowa (trwała): Za jej obecność odpowiadają siarczany, azotany, chlorki, sole rozpuszczalne.

Suma tych twardości daje nam twardość ogólną.

Normy Twardości Wody w Polsce

Według norm polskich podanych w rozporządzeniu dotyczącym jakości wody do spożycia przez ludzi, woda pitna powinna charakteryzować się twardością na poziomie 60-500 mg CaCO3/l. Wynika to z faktu, że stopień twardości nie ma większego wpływu na zdrowie. Można więc pić wodę miękką, jak i bardzo twardą. W Polsce ogólna twardość wody przeznaczonej do spożycia według norm może zawierać się w przedziale 60-500 mg CaCO3/l (6-50°fH - stopni francuskich lub ok. 3-28°dH - stopni niemieckich). Za wodę miękką przyjmuje się taką wodę, która zawiera nie więcej niż 140 mg CaCO3/l (czyli 14°fH lub 8°dH). W Polsce średnia twardość wody, to kilkanaście stopni niemieckich.

Informację o twardości wody znajdziemy u dostawcy (np. na stronach internetowych lokalnych wodociągów). Jeżeli mamy wodę z własnego ujęcia, chcąc sprawdzić jej twardość (i inne własności), należy ją oddać do badania lub samodzielnie wykonać test twardości za pomocą testera.

Przeczytaj także: Działanie ozonowania soli fizjologicznej

Skutki Użytkowania Twardej Wody

Najbardziej zauważalnym i jednym z najgorszych skutków użytkowania twardej wody jest wspomniany już wyżej osad zbierający się na dnie czajnika. Mówiąc językiem naukowym kamień kotłowy to inaczej warstwa trwałego osadu składającego się z węglanów wapnia i magnezu. Jeśli twarda woda jest użytkowana przez dłuższy czas, kamień kotłowy na pewno pojawi się w naczyniach, urządzeniach, zbiornikach, w kotłach i czajnikach. Osad będzie widoczny nie tylko na dnie, ale także na wewnętrznych ściankach kotłów, bojlerów oraz na wszystkich elementach podgrzewających wodę.

Największym problemem, jaki sprawia kamień kotłowy są spadki wydajności instalacji, stopniowe zarastanie i zmniejszanie światła rur oraz straty energii cieplnej. Przy wykorzystywaniu wody o wysokim stopniu twardości sprawność wymienników ciepła znacznie spada. Szacuje się, że 3 milimetrowa warstwa osadu jest w stanie spowodować straty energii sięgające około 30%. Osad jest w stanie spowodować spore awarie urządzeń grzewczych, dlatego producenci kotłów i bojlerów zachęcają do zakładania zmiękczaczy wody i korzystania z wody miękkiej.

Awariom mogą ulegać również domowe urządzenia mające styczność z wodą. Kamień kotłowy możemy zauważyć nie tylko na dnie czajnika, ale też w miejscach poboru wody, czyli na baterii prysznicowej, kranach w kuchni i łazience, zlewach, kabinie prysznicowej, wannie. Bardzo twarda woda nie jest odpowiednia do przyrządzania kaw i herbat, ponieważ może mieć niebagatelny wpływ na ich smak oraz aromat. Ten sam osad pozostaje na naczyniach.

Oprócz kamienia kotłowego, twardość wody ma wpływ na komfort codziennego życia w jeszcze jeden sposób - skutecznie zmienia właściwości wody. Im napięcie powierzchniowe jest większe, tym woda trudniej zwilża wszelkie powierzchnie. Wskutek tego o wiele trudniej usunąć wszelkie zabrudzenia. Woda o wysokim stopniu twardości wymaga zastosowania o wiele większych ilości mydła. Problem będzie odczuwalny także w przypadku prania. Nie dość, ze dopranie tkanin będzie wymagało zużycia większych ilości proszków do prania i płynów zmiękczających, to jeszcze tkaniny nie będą pachniały tak jak powinny.

Przez użytkowanie twardej wody gorzej zmywają się wszelkiego rodzaju kosmetyki. Często pozostają na skórze prowadząc do jej przesuszenia. Oprócz tego częste są przypadki zaczerwienienia skóry po kąpieli, pojawianie się niedoskonałości. Ten problem dotyczy również skóry głowy. Włosy myte przez dłuższy okres w twardej wodzie stracą swój blask, staną się matowe, będą się łatwiej plątać, staną się suche, nie będą chciały się układać.

Przeczytaj także: Analiza wody pitnej w regionie Nowej Soli

Twardość wody ma wpływ na jej napięcie powierzchniowe. Im większe napięcie powierzchniowe wody, tym trudniej zwilża ona wszelkie powierzchnie, na skutek czego trudniej jest za jej pomocą czyścić powierzchnie zabrudzone.

Sposoby na Radzenie Sobie z Twardą Wodą

Z twardą wodą ludzie próbują sobie radzić na wiele sposobów. Zazwyczaj na początek testowane są dawne sposoby naszych babć: kwasek cytrynowy, ocet. Jednak te działają już na skutki użytkowania twardej wody. O wiele lepszym rozwiązaniem jest walka z przyczyną, czyli twardą wodą.

Wiele osób, które już zdecydowały się na zmiękczanie wody w swoich domach wraca i mówi, że ze zmiękczaniem jest jak z samochodem - dopóki się nie stosuje, może się wydawać, że jest to niepotrzebne i da się jakoś żyć.

Zmiękczacze wody: Działają na zasadzie wymiany jonowej.
Filtry do wody: W przypadku chęci obniżenia stopnia twardości wody przeznaczonej do gotowania coraz większe znaczenie mają dzbanki filtracyjne oraz o wiele bardziej wydajne systemy odwróconej osmozy szczególnie chętnie stosowane w mieszkaniach.
Domowe sposoby: Ocet, kwasek cytrynowy, soda oczyszczona.

Tabela Twardości Wody

Woda	mg CaCO3/dm3	mmol/dm3	mval/dm3	oTw (dh)
Bardzo miękka	0 - 85	0 - 0,89	0 - 1,78	0 - 5
Miękka	85 - 170	0,89 - 1,78	1,78 - 3,57	5 - 10
Średnio twarda	170 - 340	1,78 - 3,57	3,57 - 7,13	10 - 20
Twarda	340 - 510	3,57 - 5,35	7,13 - 10,7	20 - 30
Bardzo twarda	> 510	> 5.35	> 10,7	> 30

Twardość wody nie ma znaczenia zdrowotnego. W gospodarstwie domowym twardość wody jest niepożądana, ponieważ wymaga stosowania większych ilości mydła, gdyż powoduje wytrącenie trudno rozpuszczalnych soli kwasów tłuszczowych i metali odpowiedzialnych za twardość wody. Poza tym powoduje twardnienie jarzyn podczas ich gotowania.

Wysoki stopień twardości wody stanowi realny problem w gospodarstwach domowych, który należy mieć na uwadze i próbować z nim walczyć. Nie jest to na pewno zupełnie nieszkodliwa właściwość wody.

Przeczytaj także: Wszystko o chlorkach i fluorkach w wodzie mineralnej

tags: #wytacanie #soli #kwasów #tłuszczowych #i #twarda