Wodociągi i Oczyszczalnia Ścieków w Gdyni: Historia, Działalność i Inwestycje PEWIK Gdynia

Szczegóły: Opublikowano: 23. October 2025

PEWIK GDYNIA sp. z o.o. powstała w 1992 roku w wyniku przekształcenia dawnego Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji, jednak gdyńskie wodociągi mają już ponad siedemdziesięcioletnią tradycję.

Historia i Rozwój Gdyńskich Wodociągów

Historia zorganizowanego poboru i dystrybucji wody na terenie dzisiejszej Gdyni jest starsza od samego miasta. Już w 1912 r. na Oksywiu zainstalowano pompę z napędem wiatrakowym oraz rurociąg dostarczający wodę dla kilkudziesięciu zamieszkujących tam rodzin.

Z początkiem XX wieku typowo rybacka wieś Gdynia zaczęła zmieniać swój charakter. Powstały pierwsze kąpieliska morskie i domy kuracyjne. Po odzyskaniu niepodległości Gdynia stała się niezwykle modnym kurortem.

Wzrastający napływ letników oraz związane z tym kłopoty z zaopatrzeniem w wodę, skłoniły Pierwsze Towarzystwo Polskich Kąpieli Morskich do budowy niewielkiego zbiornika wody w rejonie Kamiennej Góry i Płyty Redłowskiej. Projekt techniczny opracowano pod koniec 1922 r., jednak dopiero dwa lata później nastąpiła jego praktyczna realizacja.

W rejonie ulicy Ejsmonda wykonano odwiert studni, wybudowano przy niej stację pomp wraz ze zbiornikiem terenowym o pojemności około 60 m³. Niewielka stacja pomp i lokalny wodociąg w rejonie Kamiennej Góry nie mogły być podstawą sprawnego oraz wydajnego systemu wodociągowego i kanalizacyjnego. Dla celów budowlanych, a także bytowych wykonano szereg studni czerpalnych.

Przeczytaj także: Przydomowe oczyszczalnie: kompendium wiedzy

Po uzyskaniu praw miejskich, władze samorządowe przystąpiły bardziej energicznie do budowy kolejnych odcinków sieci wodociągowej. Jesienią 1926 r. mistrz studniarski Ludwig Hoffmeister z Tczewa ułożył rurociąg wraz z hydrantem pożarowym w ciągu ulicy Dworcowej.

Ostatecznym celem zakrojonych na ogromną skalę prac było stworzenie nowoczesnego systemu dla dynamicznie rozwijającego się miasta portowego, jakim stawała się Gdynia na przełomie lat 20. i 30. W 1928 r. miasto uzyskało środki i przystąpiło do forsownej budowy wodociągów i kanalizacji. Niestety szybkie tempo prac nie szło w parze z jakością ich realizacji. Dotyczyło to zwłaszcza kanalizacji sanitarnej. Wybrana do jej budowy poznańska firma „TRI” okazała się mało solidnym i kompetentnym wykonawcą.

W kolejnych latach budowę kanalizacji sanitarnej opierano głównie na systemie gospodarczym, z wykorzystaniem pracowników sezonowych przydzielanych przez Ministerstwo Robót Publicznych. Znaczące przyspieszenie prac nastąpiło od lipca 1929 r.

Głównym projektantem infrastruktury wodociągowej i sanitarnej został dr Karol Pomianowski, profesor Politechniki Warszawskiej, który opracował kompleksowy projekt zaopatrzenia Gdyni w wodę i odbioru ścieków. Został on zatwierdzony na szczeblu rządowym. Przewidywał pokrycie miasta siecią ulicznych wodociągów, kanałów sanitarnych i deszczowych. Zakładał odprowadzanie wód opadowych bezpośrednio do morza w postaci nie oczyszczonej, natomiast ścieki miały być kierowane do stacji oczyszczania.

Po przeprowadzeniu szczegółowych badań hydrogeologicznych okazało się, że najlepszym miejscem grawitacyjnego spływu ścieków z większej części miasta jest rejon rybackiego molo Wilsona, przy dzisiejszej ulicy Hryniewickiego. Dla sprawnego odbioru ścieków sieć sanitarna została zaprojektowana w układzie rozdzielczym.

Przeczytaj także: Puławy: przełom w oczyszczaniu ścieków

Dzieliła się na dwa systemy: górny, odprowadzający ścieki z wyżej położonych części miasta naturalnym spadkiem wprost do stacji oczyszczania ścieków oraz system dolny, odprowadzający ścieki z terenów niżej położonych, głównie zlokalizowanych w rejonie portu. Ścieki z tego obszaru za pośrednictwem podziemnej przepompowni ścieków znajdującej się u zbiegu ulic Derdowskiego i Nadbrzeżnej (obok tzw. kolonii rybackiej) tłoczone były do głównego kolektora systemu górnego. Główny odcinek kolektora liczył ponad 1250 m. Został zbudowany monolitowo z betonu i wyłożony płytami kamionkowymi. Posiadał przekrój owalny 1200 x 800 mm.

Miejska stacja oczyszczania ścieków była obiektem bardzo nowoczesnym, wyróżniającym ówczesną Gdynię spośród innych dużych polskich miast. Zaprojektowano i wykonano ją według najlepszych dostępnych wówczas rozwiązań technologicznych. Składała się z osadnika piasku, trzech komorowych studzien Imhoffa o głębokości 12,5 m, szesnastu basenów ociekowych oraz hali maszyn.

Do budowy studzien wykorzystano ogromne skrzynie żelazobetonowe, używane do umocnień nabrzeży portowych. „Sercem” systemu były kotły, tzw. „montejusy”. Przegniłe osady z komór Imhoffa przenoszone były do kotłów, w których kompresorami wytworzona została próżnia.

Po zamknięciu zasuw na ciągu ssącym i otwarciu na ciągu tłocznym, ścieki były usuwane z kotłów do basenów ociekowych za pomocą sprężonego powietrza, wytwarzanego przez drugą parę kompresorów. W basenach ociekowych następowało oddzielenie osadów stałych od cieczy ściekowej, która charakteryzowała się wysoką, jak na owe czasy, skutecznością usuwania zanieczyszczeń sięgającą 90% - 95%. Dużo gorzej wyglądała redukcja cząsteczek organicznych, wynosząca zaledwie 30-35%.

Aby zminimalizować niekorzystny wpływ ścieków na stan wód Zatoki Gdańskiej, wylot kolektora ściekowego znajdował się w odległości 900 metrów od brzegu, na głębokości 9 metrów pod powierzchnią morza. Kolektor wykonany został z klepek dębowych owiniętych drutem miedzianym. Oddanie do użytku sieci sanitarnej miało miejsce 15 kwietnia 1930 r. Całkowite uruchomienie oczyszczalni nastąpiło dopiero 1 października 1930r.

Przeczytaj także: Przydomowe oczyszczalnie ścieków Zawiercie

W zakresie budowy sieci wodociągowej rolę głównego wykonawcy powierzono gdyńskiej firmie „T. Grobelski i H. Czaplicki”. Pierwsza umowa z maja 1928 r. obejmowała wykonanie robót wodociągowych w 16 ulicach położonych w śródmieściu Gdyni.

W celu zaopatrzenia miasta w wodę wykonano dwa ujęcia. Układ wodociągowy dla Śródmieścia i najbliższych okolic przewidywał połączenie ujęcia przy ulicy Jana z Kolna z centralnym zbiornikiem wody zlokalizowanym przy dzisiejszej ulicy Tatrzańskiej. Składał się z dwóch komór o łącznej pojemności ok. 2500 m³. Ujęcie wody ze zbiornikiem łączyła magistrala o średnicy 300 mm biegnąca wzdłuż osi dzisiejszej ulicy Władysława IV. Śródmiejskie ulice Gdyni o zwartej zabudowie pokrywał pierścieniowy układ rur o średnicy od 150 mm do 200 mm. W głównych ciągach komunikacyjnych pokrytych asfaltem wykonano dwie równoległe nitki rurociągu po każdej stronie ulicy.

Oba gdyńskie ujęcia już w chwili budowy były przewidziane jako rozwiązanie tymczasowe. Ich wydajność była niewystarczająca dla potrzeb miasta, które jak planowano, w ciągu kilku lat miało osiągnąć liczbę około 100 tysięcy mieszkańców. Podjęte poszukiwania terenów wodonośnych koncentrowały się w rejonie Chyloni oraz Rumi, gdzie w 1934 r. powstało nowoczesne i bardzo wydajne główne lewarowe ujęcie wody dla Gdyni.

Budynek stacji pomp wyposażony był w dwie pompy, trzy odżelaziacze, mieszacz wodno - powietrzny, dmuchawę, sprężarkę, układ wewnętrznych rurociągów, urządzenia pomiarowe, stację transformatorową i suwnicę o nośności 15 ton. Wybudowano także lewar wschodni z rur żeliwnych o średnicy od 350 mm do 500 mm i długości 1100 m, do którego dołączono 4 studnie artezyjskie. W 1937 r. Była to żelbetowa budowla podziemna. W jego wnętrzu znajdowała się hala pomp wraz z przyległym do niej zbiornikiem o pojemności 18,5 m³. Zasilanie zbiornika z sieci miejskiej odbywało się rurociągiem o średnicy 200 mm zakończonym zaworem pływakowym, umożliwiającym regulację stanu napełnienia. W hali maszyn firma F.

Sieć wodociągową uruchomiono 5 lutego 1930 r. Początkowo do systemu podłączono zaledwie 250 budynków, głównie w centrum miasta. 1 kwietnia 1930 r. komisaryczny Zarząd Miejski powołał do życia Zakład Wodociągów i Kanalizacji miasta Gdyni. Posiadał on odrębną administrację, fundusze, rachunkowość i budżet. Miał zagwarantowaną wyłączność działania w granicach miasta Gdyni. Do jego podstawowych zadań należała budowa urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych, dostarczanie wody i odprowadzanie ścieków. Pierwszym dyrektorem został inż. Mieczysław Michalski.

Wraz z rozwojem miasta następowała rozbudowa infrastruktury wodociągowej i sanitarnej. Oddawano do użytku kolejne odcinki sieci, hydrofornie i stacje pomp. Systematycznie rosło zapotrzebowanie na wodę oraz odprowadzanie ścieków.

O ile w pierwszym roku budżetowym (1930/31) całkowita produkcja wody wyniosła niewiele ponad 210 000 m³, o tyle w ostatnim pełnym roku rozrachunkowym (1938/39) wzrosła do ilości przekraczającej 1 700 000 m³. W zakresie odbioru ścieków wzrost był równie dynamiczny. Pierwszy rok zamknął się liczbą niespełna 65 500 m³, zaś ostatni ilością przekraczającą 850 000 m³. Łączna długość sieci wodociągowej w 1939 r. wynosiła ok. 118 km.

Z przytoczonych powyżej liczb wyraźnie widać skokowy wzrost świadczonych usług. Z całą pewnością działalność przedwojennych gdyńskich wodociągów dobrze zapisała się w pamięci ówczesnych mieszkańców. Pierwsze dziesięciolecie istnienia Zakładu Wodociągów i Kanalizacji miasta Gdyni pozwoliło stworzyć nowoczesny system wodociągowy i kanalizacyjny na miarę potrzeb i ambicji młodego miasta i portu - polskiego „okna na świat”. Nie żałowano środków na zakup najlepszych dostępnych maszyn, urządzeń i instalacji.

Warto podkreślić fachowość budowniczych wodociągów gdyńskich i trwałość ich dzieła. Znaczne odcinki sieci wodociągowych i sanitarnych sprzed blisko 80 lat są do dziś w użytkowaniu i nadal funkcjonują bezawaryjnie. Oczyszczalnia ścieków po ponad 30. latach eksploatacji zniknęła na początku lat 60.

PEWIK Gdynia Dzisiaj

Dużą uwagę przykłada się do odpowiedniej jakości wody, choć w Gdyni jest ona przeważnie bardzo dobrej (klasa Ia - można ją spożywać bez uzdatniania) lub dobrej jakości (klasa Ib - uzdatnić trzeba tylko związki żelaza i manganu). Mimo to stacje uzdatniania są wciąż modernizowane, a w nowych - czego przykładem może być oddana w 2000 roku stacja uzdatniania wody Wiczlino - stosowane są najnowsze technologie.

Grupowa Oczyszczalnia Ścieków Dębogórze już obecnie należy do najnowocześniejszych w kraju. Dowodem tego jest wykreślenie jej przez organy Konwencji Helsińskiej z listy tzw. Hot-spotów Programu Bałtyckiego, czyli miejsc powodujących największe zagrożenia ekologiczne.

KZG „Dolina Redy i Chylonki” posiada 298 225 udziałów Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji PEWIK Sp. z o. Zarząd Spółki jest dwuosobowy i składa się z Prezesa i Wiceprezesa.

Udziałowcami obok Związku są miasta Gdynia i Rumia, rady miast Redy i Wejherowa, które podjęły decyzję o przystąpieniu do spółki i objęciu w niej udziałów.

PEWIK eksploatuje 114 przepompowni ścieków, dzięki którym możliwe jest bezawaryjne i skuteczne pompowanie ścieków sanitarnych do oczyszczalni ścieków.

Inwestycje i Modernizacje

28 listopada 2018 roku Zarząd Spółki podpisał umowę na wykonanie zadania z wykonawcą - Konsorcjum firm: Lider - WTE Wassertechnik (Polska) Sp. z o.o. z Warszawy, Partner - WTE Wassertechnik GmbH z Essen oraz Partner - Przedsiębiorstwo Usług Hydrotechnicznych „RUSIECKI” Adam Rusiecki Sp. z o.o. Zakres rzeczowy inwestycji obejmował m.in. W ramach tego przedsięwzięcia wykonano m.in. Poddano też modernizacji pompownię osadów zagęszczonych, zbiorniki buforowe osadu przefermentowanego oraz komorę zasuw. Cały proces budowlany przypadł m.in na trudny okres pandemii COVID-19, przez co trwał prawie pięć lat.

Rok temu na Grupowej Oczyszczalni Ścieków „Dębogórze” zakończyła się realizacja ważnej inwestycji pn. „Modernizacja ciągu przeróbki osadów Grupowej Oczyszczalni Ścieków Dębogórze”. Projekt, realizowany od listopada 2018 roku, stanowił część szerszego przedsięwzięcia: „Modernizacja ciągu gospodarki osadowej i innych obiektów oczyszczalni ścieków Dębogórze oraz rozwój sieci kanalizacji sanitarnej PEWIK GDYNIA” nr POIS.02.03.00-00-0023/17.

18 mln zł dofinansowania - taka kwota ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku trafi na modernizację Grupowej Oczyszczalni Ścieków ,,Dębogórze’’. To największy projekt w pilotażowym programie WFOŚiGW w Gdańsku „Szlamnik - poprawa efektywności pracy oczyszczalni ścieków”.

Ponad 1,99 mln zł na modernizację rozdzielnic elektrycznych Z przyjemnością informujemy, że w sierpniu br. podpisana została Umowa Nr ZP/26/FENIKS/2025 pomiędzy PEWIK GDYNIA Sp. z o.o. a firmą XTA Sp. z o.o. z siedzibą w Gdańsku.

Umowa dotyczy realizacji zadania pn.: „Dostawa i montaż rozdzielnic elektrycznych w budynku pras ob.

W dniu 8 września 2025 r. Spółka podpisała kolejną Umowę o dofinansowanie nr FENX.02.05-IW.01-0014/24 dla Projektu pn.: „Poprawa efektywności działania infrastruktury niezbędnej do ujęcia, uzdatniania i dystrybucji wody na terenie Aglomeracji Gdynia”.

Przykładowe Zamówienia Publiczne PEWIK Gdynia

ZP/50/2025 Opracowanie dokumentacji projektowej na budowę przewodów wodociągowych i kanalizacji sanitarnej w ul.
ZP/47/2025 Remont sieci wodociągowej i kanalizacji sanitarnej w ul.
ZP/40/2025 Przebudowa sieci wodociągowej wraz z przełączeniem istniejących przyłączy w ul. Zygmunta Starego, Zygmunta Augusta, Bolesława Krzywoustego, Mieszka I, Władysława Łokietka, Królowej Bony, Gdyńskiej, Stefana Czarnieckiego, Władysława IV, Częstochowskiej oraz budowa odcinka kanalizacji sanitarnej w ul.
ZP/38/2025 Renowacja kolektora ściekowego WRR DN1200 metodą bezwykopową przy zastosowaniu rękawa z włókna szklanego utwardzanego promieniami UV na odcinku S409 - S414 w ul. Rzemieślniczej w Wejherowie oraz na odcinku S1707 - S1726 od ul. Ogrodników do ul.
ZP/26/FENIKS/2025 Dostawa i montaż rozdzielnic elektrycznych w budynku pras ob. PL - Tryb Podstawowy (art.
ZP/29/2025 Budowa sieci wodociągowej w ul.
ZP/18/2024 Usługa wymiany wodomierzy głównych zamontowanych na przyłączach u klientów PEWIK GDYNIA Sp.
ZP/22/2023 Opracowanie i wdrożenie nowej strony internetowej PEWIK GDYNIA Sp.
ZM/0578/2023 Usługa serwisowa drukarek zlokalizowanych w obiektach PEWIK GDYNIA Sp.
ZP/46/2022 Utrzymanie czystości w obiektach PEWIK GDYNIA Sp.
ZP/20/2025 Renowacja rurociągu tłocznego DN300 na odcinku od przepompowni ścieków „Zaciszna” do skrzyżowania ul. Orłowskiej z al.
ZP/17/2025 Utrzymanie terenów zielonych na obiektach PEWIK GDYNIA Sp.
ZP/01/2025 Wymiana istniejącej armatury wodociągowej na magistrali DN300 wraz z likwidacją dwóch komór przy ul. Grunwaldzkiej 22 i ul.

Podsumowanie Finansowe Inwestycji

PEWIK Gdynia aktywnie inwestuje w rozwój i modernizację infrastruktury wodociągowej i kanalizacyjnej. Poniżej przedstawiono zestawienie ostatnich inwestycji i dofinansowań:

Rodzaj Inwestycji	Kwota	Źródło Dofinansowania
Modernizacja ciągu przeróbki osadów GOŚ "Dębogórze"	-	POIS.02.03.00-00-0023/17
Modernizacja GOŚ "Dębogórze"	18 mln zł	Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku
Dostawa i montaż rozdzielnic elektrycznych	1,99 mln zł	-
Poprawa efektywności infrastruktury wodnej	-	FENX.02.05-IW.01-0014/24
Inwestycje	135 mln zł	-
Nowe inwestycje	48,5 mln zł	Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

tags: #wodociągi #oczyszczalnia #ścieków #gdynia #informacje