Definicja i Normy Wody Pitnej w Polsce

Szczegóły: Opublikowano: 03. October 2025

Woda jest nieodłącznym elementem życia i działalności przemysłowej.

Regularne picie wody jest bardzo ważne - nie tylko dlatego, że woda pomaga utrzymać dobre zdrowie, ale ma też ogromny wpływ na wydajność pracowników. Zapewnienie pracownikom wody pitnej jest nie tylko obowiązkiem pracodawcy, ale także korzystnie wpływa na atmosferę pracy. Łatwa dostępność wody pitnej pokazuje, że pracodawca troszczy się o zdrowie i samopoczucie swoich pracowników.

Definicja Wody Pitnej

Pojęcie wody zdatnej do picia jest dość szerokie. Według przepisów prawa za właśnie taką wodę uznaje się tę, która spełnia pewne konkretne wymagania. W praktyce oznacza to po prostu wodę wolną od zanieczyszczeń chemicznych i biologicznych.

Problem bezpieczeństwa zdrowotnego wody w Polsce reguluje Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017 r. (Dz. U. 2017, poz. 2294) w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, uwzględniające przepisy Dyrektywy Rady Unii Europejskiej 98/83/WE.

Woda do spożycia zawiera wiele różnych substancji, głównie składniki mineralne pochodzenia naturalnego, które są wręcz nieodzowne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Woda przeznaczona do spożycia przez ludzi musi być wolna od substancji szkodliwych, bakterii chorobotwórczych oraz nadmiernych ilości powszechnie występujących w niej składników (żelaza, manganu, chlorków, siarczanów azotanów, azotynów, wapnia i magnezu).

Przeczytaj także: Gdzie kupić wodę destylowaną?

Normy Jakości Wody Pitnej

Woda pitna musi spełniać normy określone w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 7 grudnia 2017 r.

Parametry Mikrobiologiczne

Woda musi być absolutnie wolna od patogennych mikroorganizmów. Monitoruje się obecność bakterii wskaźnikowych, takich jak Escherichia coli (świadcząca o świeżym skażeniu fekalnym) i Enterokoki kałowe (bardziej odporne, mogące wskazywać na starsze zanieczyszczenie). Istotne jest również monitorowanie i kontrolowanie obecności Legionella pneumophila, szczególnie w wewnętrznych instalacjach ciepłej wody.

Escherichia coli: Znajduje się w dużych ilościach w odchodach ludzkich i zwierzęcych. Potwierdza obecność odchodów w wodzie i świadczy o świeżym zanieczyszczeniu kałem oraz wskazuje na niewłaściwą dezynfekcję wody lub wtórne zanieczyszczenie w sieci wodociągowej.
Paciorkowce kałowe (Enterokoki): Wraz z bakteriami grupy coli stanowią wskaźnik jakości uzdatniania systemów wodnych lub uszkodzenia systemu dystrybucji. Ich obecność w badanej próbce świadczy o zanieczyszczeniu wody fekaliami odległymi w czasie.
Bakterie grupy coli: Są to głównie bakterie pochodzenia kałowego. Stwierdzenie ich obecności w wodzie sugeruje nieodpowiednie jej uzdatnienie, wtórne zanieczyszczenie lub nadmierną zawartość substancji odżywczych w uzdatnionej wodzie.
Clostridium perfringens: Stanowią wskaźnik prawidłowości prowadzonych procesów uzdatniania wody oraz zanieczyszczenia wody ściekami. Jest to przede wszystkim problem wód powierzchniowych.
Legionella: Występuje powszechnie w naturalnym środowisku wodnym i w glebie. Stanowią one główne źródła zakażenia ludzi (zakażenie następuje jedynie przez wdychanie aerozolu).

Parametry Chemiczne

Woda nie może zawierać również dużej ilości związków takich jak mangan, żelazo, metali ciężkich, pestycydów, azotanów, a także substancji organicznych, które mogą mieć negatywny wpływ na zdrowie. Wiele z parametrów chemicznych, choć nie są bezpośrednio toksyczne w typowych stężeniach, może znacząco wpływać na pogorszenie właściwości organoleptycznych wody takich jak barwa, mętność oraz smak.

Żelazo i mangan: Zawartość obu pierwiastków w większych stężeniach powoduje brudzenie urządzeń sanitarnych i prania, a także skutkuje zmianami barwy i mętności oraz wywołuje niepożądany smak i zapach wody. Dopuszczalne maksymalne wartości żelaza w wodzie to 0,200 mg Fe/l, a manganu to 0,05 mg Mn/l.
Azotany i azotyny: Szkodliwość azotanów wynika z możliwości przekształcenia w azotyny, których nadmierne spożycie wywołuje niedokrwistość. Woda nie może zawierać azotanów więcej niż 50 mg NO3-/l, a azotynów więcej niż 0,5 mg NO2-/l.
Arsen: Kontakt z arsenem może powodować różne efekty zdrowotne włączając w to zmiany: dermatologiczne, kardiologiczne.
Kadm: Jest metalem bardzo toksycznym dla organizmu człowieka.
Miedź: Większe dawki miedzi szkodzą zdrowiu i mogą wywoływać wymioty, a w efekcie stałego narażenia prowadzą do uszkodzenia wątroby.
Ołów: Ze względu na silne własności toksyczne oraz zdolności kumulowania się w organizmie ludzkim, jest szkodliwy dla zdrowia - wywołuje chorobę zwaną ołowicą.
Nikiel: Nadmiar niklu w organizmie może skutkować zaburzeniami układu trawiennego i uczuleniami.
Rtęć: Jest pierwiastkiem, który wraz z jego wszystkimi związkami wykazuje dużą toksyczność oraz zdolność kumulowania w organizmie ludzkim.
Trihalometany: Powstają w wodzie do picia głównie na skutek reakcji chloru z naturalnie występującymi składnikami organicznymi i znajdującymi się w wodzie bromkami.
Chlorany i Chloryny: Produkt rozkładu dwutlenku chloru; obecne również w przypadku stosowania podchlorynów do dezynfekcji wody.
Bromiany: Mogą powstawać w wyniku utleniania jonów bromkowych podczas ozonowania wody.
Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA): Mogą pochodzić ze źródeł naturalnych (pożary lasów) jak i antropogenicznych (produkty niepełnego spalania paliw kopalnych i drewna).
Pestycydy: Głównym źródłem pestycydów w wodach powierzchniowych jest rolnictwo.

Parametry Organoleptyczne

Woda powinna być akceptowalna dla konsumentów pod względem smaku, zapachu, barwy i mętności. Do cech organoleptycznych wody należą: mętność, barwa, zapach i smak.

Mętność: W wodzie do spożycia wywoływana jest drobnymi cząsteczkami stałymi, które mogą znajdować się w wodzie na skutek nieodpowiedniego uzdatniania lub z powodu unoszenia się cząstek pochodzących z osadów w sieci wodociągowej.
Barwa: W rozporządzeniu dotyczącym jakości wody, barwa znajduje się w grupie „wymagania organoleptyczne i fizykochemiczne”, z dopuszczalną wartością - 15 mg Pt/l.
Zapach, smak: Nietypowy zapach, smak mogą być wskaźnikiem obecności potencjalnych szkodliwych substancji.

Parametry Fizykochemiczne

Odczyn (pH): Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia pH wód naturalnych powinno zawierać się w przedziale od 6,5 do 9,5.
Przewodność: Dopuszczalny zakres wartości dla PEW w wodzie to 2500 μS/cm.
Twardość ogólna: Rozporządzenie dotyczące jakości wody do picia podaje zalecaną wartość twardości ogólnej, która mieści się w bardzo szerokich granicach od 60 do 500 mg CaCO3/l.

Odpowiedzialność za Jakość Wody

W przypadku wody pitnej odpowiedzialność za jej jakość spoczywa na różnych podmiotach. Jeśli woda pochodzi z własnego ujęcia, właściciel obiektu musi regularnie badać jej parametry fizyczne, chemiczne i mikrobiologiczne. Woda dostarczana przez wodociągi miejskie podlega odpowiedzialności przedsiębiorstwa wodociągowego, które zapewnia jej odpowiednią jakość. Należy jednak zwrócić uwagę, że za część parametrów jakości wody odpowiada bezpośrednio właściciel instalacji, pomimo jest dostarczania przez przedsiębiorstwo wodociągowe.

Przeczytaj także: Inwestycje w Jakość Wody w Proszówkach

Woda Procesowa

Woda procesowa to woda wykorzystywana w różnorodnych gałęziach przemysłu do celów innych niż spożycie. Uzdatnianie wody procesowej koncentruje się na osiągnięciu parametrów ściśle określonych przez wymagania danego procesu technologicznego lub specyfikację urządzeń. Często wymagania te są znacznie bardziej restrykcyjne niż dla wody pitnej, ale dotyczą również innych parametrów.

Wymagania dotyczące wody procesowej

Twardość wody: Wysoka zawartość jonów wapnia i magnezu powoduje osadzanie się kamienia kotłowego w wymiennikach ciepła, kotłach, rurociągach.
Zawartość soli i minerałów: Wiele procesów (np. w elektronice, farmacji) wymaga wody o bardzo niskiej zawartości rozpuszczonych soli (wody demineralizowanej).
Zanieczyszczenia chemiczne: Woda procesowa musi być wolna od zanieczyszczeń, które mogą wpłynąć na jakość produkcji lub uszkadzać maszyny i urządzenia.
Zanieczyszczenia mikrobiologiczne: Obecność mikroorganizmów w wodzie jest szczególnie niebezpieczna, gdy woda wykorzystywana jest w przemyśle spożywczym, kosmetycznym czy farmaceutycznym.

Obowiązki Pracodawcy w Zakresie Zapewnienia Wody Pitnej

Zapewnienie pracownikom wody pitnej jest nie tylko obowiązkiem pracodawcy, ale także korzystnie wpływa na atmosferę pracy.

Każdy pracodawca powinien pamiętać o kilku ważnych zasadach. Po pierwsze zarówno woda jak i inne napoje muszą być zawsze dostępne w ilościach zaspakajających potrzeby pracowników, czyli tak naprawdę - bez limitów. Ponadto miejsce pobierania wody pitnej powinno znajdować się nie dalej niż 75 metrów od stanowiska pracy każdego pracownika. W przypadku braku dostępu do wody pitnej w miejscu pracy, pracodawca powinien zapewnić odpowiednie środki do przetrzymywania wody, takie jak na przykład dystrybutor wody lub automat z napojami.

Jeśli pracownik pracuje w warunkach definiowanych jako szczególnie uciążliwe, pracodawca oprócz zwykłej wody lub napojów ma obowiązek zapewnić dodatkowo napoje zawierające sole mineralne i witaminy, np. napoje izotoniczne lub soki.

Art. 232. Kodeksu pracy “Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych, nieodpłatnie, odpowiednie posiłki i napoje, jeżeli jest to niezbędne ze względów profilaktycznych.

Przeczytaj także: Woda mineralna Józef: Zalety

tags: #woda #pitna #definicja #normy