Właściwości Wody Mineralnej o Niskiej Zawartości Wapnia, Fosforanów i Szczawianów

Szczegóły: Opublikowano: 25. November 2025

Wapń w organizmie człowieka należy do grupy makroelementów, czyli takich, których zawartość w organizmie jest większa niż 0,01%, a dzienne zapotrzebowanie przekracza 100 mg. Jest niezbędnym pierwiastkiem dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Wapń jest piątym najpowszechniejszym pierwiastkiem w biosferze, po żelazie, aluminium, krzemie i tlenie.

Jest składnikiem wapienia, marmuru, koralowców, pereł, muszelek, skorupek jaj, poroża i kości. Ze względu na umiarkowaną rozpuszczalność soli wapnia, występuje on zarówno w formie stałej (skały), jak i w roztworze. Woda morska zawiera około 10 mmol wapnia na litr, a wody słodkie mają stężenie wapnia 1-2 mmol. W glebie wapń jest obecny jako kation wymienny w koloidach glebowych i jest pobierany przez rośliny.

Właściwości Wapnia

Wapń - właściwości:

przyczynia się do prawidłowego krzepnięcia krwi,
przyczynia się do utrzymania prawidłowego metabolizmu energetycznego,
pomaga w utrzymaniu prawidłowego przekaźnictwa nerwowego,
pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu enzymów trawiennych,
bierze udział w procesie podziału i specjalizacji komórek,
pomaga w utrzymaniu zdrowych kości i zębów,
pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu mięśni.

Funkcje Wapnia w Organizmie

Wapń odgrywa kluczową rolę w budowie kości i zębów, które stanowią rezerwuar dla wapnia obecnego w płynach ustrojowych. Poza układem kostnym, wapń jest zaangażowany w przekazywanie impulsów nerwowych, skurcze mięśni, aktywację niektórych enzymów oraz proces krzepnięcia krwi. Jest nieodzowny dla prawidłowego funkcjonowania serca i układu krążenia.

Zapotrzebowanie organizmu na wapń zmienia się w zależności od okresu życia. W organizmie osoby dorosłej znajduje się 900 - 1350 gramów wapnia, z czego 99% zmagazynowane jest w kościach i zębach. Dzieci i młodzież potrzebują wapnia do prawidłowego rozwoju kości, dorośli do utrzymania prawidłowej masy kostnej, a osoby starsze do minimalizacji resorpcji kości i utrzymania prawidłowej retencji wapnia.

Przeczytaj także: Gdzie kupić wodę destylowaną?

W czasie ciąży kobiety zwiększają efektywność wchłaniania wapnia, aby zaspokoić potrzeby płodu, dlatego zaleca się im spożycie wapnia na poziomie zabezpieczającym przyrost. U kobiet karmiących dochodzi do zwiększonej utraty wapnia z kości, co nie jest kompensowane przez dietę. Zwiększone ryzyko niedoboru wapnia występuje w okresach takich jak ciąża, laktacja, dojrzewanie, menopauza oraz przy niedoborze witaminy D3. Konsekwencjami niedoborów są problemy z kośćcem, pobudliwość organizmu lub problemy neurologiczne.

Nadmiar wapnia może być powiązany ze zbyt wysokim poziomem witaminy D3, dlatego przed suplementacją, warto wykonać badanie krwi oznaczające poziom witaminy. Objawem nadmiaru może być niechęć do pokarmu, nudności czy problemy z regularnym wypróżnianiem.

Źródła Wapnia

Wapń występuje w wielu produktach. Najlepsze źródło wapnia to produkty nabiałowe. Mniejsze ilości zawierają ryby, np. konserwy z sardynek czy z łososia, szczególnie spożyte wraz z ośćmi. Dobrym źródłem jest tofu i zielona musztarda. Niską zawartość mają zielone warzywa, np. brokuły, soja, fasola czy szpinak, na dodatek jest on gorzej przyswajalny.

Dlatego nawet spożywając owoce bogate w wapń i warzywa bogate w wapń ze względu na obecność substancji pogarszających wchłanianie, możemy spotkać się z niedoborem wapnia. Inne z źródła wapnia to suplementy diety, które mogą wystąpić w postaci tabletki, kapsułki twardej (np. pullulanowej) czy w proszku. Stosując prawidłową dietę zachowamy odpowiedni poziom wapnia.

Co Ma Najwięcej Wapnia?

Najbogatszym źródłem wapnia jest mleko i jego przetwory np. kefir czy jogurt. Źródła wapnia w diecie bezmlecznej to m.in. Czynniki wspomagające wchłanianie wapnia to witamina D3, aminokwasy zasadowe, kwasy organiczne (np. kwas cytrynowy), sole żółciowe, odpowiedni stosunek wapnia do fosforu i laktoza.

Przeczytaj także: Inwestycje w Jakość Wody w Proszówkach

Dlatego wskazuje się, że suplementacja wapnia i witaminą D3 to odpowiednie połączenie zwiększające dostępność wapnia. Niedobór witaminy D może prowadzić do negatywnego bilansu wapnia i problemów z mineralizacją kości. Pokarmy bogate w szczawiany i fityniany utrudniają jego wchłanianie.

Nadmiar włókna pokarmowego, szczególnie lignin, może zmniejszać przyswajanie minerałów przez tworzenie trwałych związków z jonami wapnia czy żelaza. Przyswajanie wapnia z diety wynosi średnio około 25% - waha się od 10% do 40% w zależności od spożywanych produktów. Absorpcja wzrasta nawet do 75% w okresie intensywnego wzrostu czy zwiększonego zapotrzebowania spowodowanego innymi czynnikami, ale maleje wraz z wiekiem.

Należy zauważyć, że wapń pochodzący z produktów roślinnych wykazuje gorszą wchłanialność, ze względu na jednoczesną obecność fitynianów i szczawianów jak wskazano powyżej. Ponieważ dobrym źródłem wapnia są produkty mleczne, a dodatkowo laktoza wspomaga jego wchłanianie, osoby na diecie bezmlecznej powinny rozważyć suplementację wapniem. Suplementy diety zawierające wapń wskazane są także osobom starszym, u których wchłanianie jest obniżone.

Jak Suplementować Wapń?

Wapń należy stosować zawsze zgodnie z zaleceniami producenta. Zgodnie z Uchwałą Zespołu do spraw Suplementów Diety maksymalna dzienna dawka wapnia w suplementach diety wynosi 1500 mg.

Wapń a Kamica Moczowa

Wznowy kamieni zawierających wapń związane są zarówno z pewnymi zachowaniami chorych w życiu codziennym, jak i procesami zachodzącymi w drogach moczowych. Wydaje się, że zmiana stylu życia jest najprostszym sposobem zapobiegania nawrotom kamicy moczowej. W celu zapewnienia prawidłowego funkcjonowania dróg moczowych niezbędna jest produkcja 2 litrów moczu na dobę.

Przeczytaj także: Woda mineralna Józef: Zalety

Należy pamiętać, że ograniczenie spożycia dobowego płynów, które prowadzi do produkcji moczu nieprzekraczającej 1 litra na dobę, jest przyczyną nadmiernego wydalania wapnia z moczem u 20-40% chorych. Przy powszechnym dostępie do różnego rodzaju wód mineralnych na rynku problem ten jest łatwy do rozwiązania. Należy jedynie dotrzeć z informacją do chorych o konieczności spożywania około 2,5 litra wody mineralnej na dobę, jeżeli nie istnieją przeciwwskazania związane ze schorzeniami wymagającymi ograniczenia spożycia takiej ilości płynów.

Leczenie dietetyczne należy rozpocząć od znacznego ograniczenia ilości soli kuchennej w pokarmach, mięsa oraz tłuszczów zwierzęcych. Wysokie spożycie soli kuchennej zmniejsza kanalikową reabsorpcję wapnia i powoduje wzrost jego poziomu w moczu. Wysoki poziom białka zwierzęcego w diecie zmniejsza pH moczu oraz poziom cytrynianów. Jednocześnie zwiększa wydzielanie wapnia w moczu przez zmniejszenie jego nerkowej reabsorpcji.

Znaczenie Wapnia w Diecie Chorych na Kamicę Moczową

Ilość spożywanego w dobowej diecie wapnia oraz jego wpływ na powstawanie kamieni w drogach moczowych są dyskutowane. Wiąże się to z faktem, że wapń odgrywa ważną rolę w procesie wchłaniania szczawianów z przewodu pokarmowego. Jego nadmierne ograniczanie prowadzi do zwiększenia ilości wydalanych z moczem szczawianów i możliwości tworzenia się szczawianów wapnia w drogach moczowych. Należy pamiętać o znaczeniu wapnia w zapobieganiu osteoporozie u kobiet w okresie menopauzy.

Znaczenie Magnezu w Diecie Chorych na Kamicę Moczową

Magnez znany jest jako inhibitor wzrostu kryształów fosforanu wapnia. Znajomość procesów powstawania kryształów fosforanu wapnia i szczawianu wapnia może wyjaśniać działanie osłaniające magnezu w kamicy moczowej. Jeśli zmiana stylu życia i diety nie przynosi pozytywnych wyników, należy rozważyć włączenie terapii lekami.

Cytrynian potasu skutecznie zwiększa pH moczu i poziom cytrynianów, redukując jednocześnie poziom wapnia w moczu. Zmniejsza ryzyko nawrotów kamicy wapniowej o około 75%. Magnez tworzy rozpuszczalne związki ze szczawianami. Udowodniono, że podawanie magnezu razem z cytrynianami zmniejsza ryzyko nawrotu kamicy o 85%. Dobowa dawka magnezu w leczeniu kamicy wapniowej wynosi 200-400 mg/dobę.

Kamica Szczawianowo-Wapniowa

Kamica szczawianowo-wapniowa to najpowszechniej występująca forma kamicy nerkowej, która dotyczy od 56 do 61% chorych. Może być konsekwencją określonych zachowań (siedzący styl życia, niedostateczna podaż płynów, dieta obfitująca w białko zwierzęce i sól, mała ilość błonnika pokarmowego oraz magnezu w diecie) a także występujących schorzeń jak: nadczynność przytarczyc, nadmierne wydalanie z organizmu wapnia, cytrynianów i szczawianów.

Dieta w Kamicy Szczawianowo-Wapniowej

Dieta w kamicy szczawianowo-wapniowej polega przede wszystkim na:

zwiększeniu ilości wypijanych płynów do co najmniej 2,5-3 litry na dobę (podstawowe zalecenie !!!), ponieważ wzrasta wówczas ilość produkowanego moczu, jego wydalanie a tym samym usunięcie powstałych w nerkach złogów szczawianowo-wapniowych (zalecana jest przede wszystkim woda mineralna niegazowana niskozmineralizowana, słabe napary herbat, głównie zielona oraz ziołowe: pokrzywa, rumianek, nagietek, napary z nawłoci, skrzypu),
leczenie dietetyczne należy rozpocząć od znacznego ograniczenia ilości soli w diecie, zalecana jest dieta niskosodowa - ilość sodu nie powinna przekraczać 2000 mg/dzień; związane jest z tym, iż sód zawarty w soli znacznie nasila wydalanie wapnia z moczem, a to zwiększa wiązanie się tego pierwiastka z kwasem szczawiowym i tym samym nasila tworzenie się złogów w przewodach nerkowych czy nerkach,
białko zwierzęce spożywane w nadmiarze także może zwiększać wydalanie wapnia wraz z moczem (szczególnie białko wchodzące w skład mięsa czerwonego); jednakże należy pamiętać, aby nie ograniczać zbytnio innych produktów odzwierzęcych będących dobrym źródłem białka (szczególnie mleko oraz produkty z niego otrzymywane: jogurt, kefir, maślanka, twarożki naturalne), ponieważ z drugiej strony dieta niskowapniowa skutkuje nadmiernym wchłanianiem kwasu szczawiowego z przewodu pokarmowego, co w konsekwencji prowadzi do jego koncentracji w moczu i tworzenia kamieni; jeśli podaż wapnia z produktów jest prawidłowa, to pierwiastek ten zostaje w przewodzie pokarmowym związany z kwasem szczawiowym i w postaci soli- szczawianów jest wydalany ze stolcem,
kolejnym, podstawowym zaleceniem jest całkowite wykluczenie z menu produktów zwiększających poziom kwasu szczawiowego w ustroju, takich jak: szczaw, szpinak, botwina, burak, rabarbar, suszone figi oraz suszone śliwki, rodzynki, rzepa, kakao, czekolada, kawa i herbata czarna (głównie mocny napar),
warto podkreślić, że na gospodarkę szczawianową wpływa ilość wapnia oraz ilość witaminy C (ulega przemianie w szczawiany), dlatego jej dawka nie powinna przekraczać 500 mg/dobę. Istotne jest, aby witamina C pochodziła ze źródeł pokarmowych, a nie z preparatów farmaceutycznych czy suplementów diety.
dodatkowo dieta w kamicy szczawianowej powinna być uboga w cukry proste- węglowodany łatwoprzyswajalne, takie jak cukier z cukiernicy, miód, fruktoza, syrop glukozowo-fruktozowy, słodycze, ciasta, słodkie wyroby piekarnicze (pączki, drożdżówki, faworki, ptysie, wafelki), białe pieczywo- pszenne, produkty z białej mąki, suszone owoce, słodkie napoje (soki kartonowe, napoje gazowane), słodzone przetwory mleczne (jogurty owocowe, smakowe maślanki i kefiry, desery mleczne, serki owocowe), na rzecz zwiększenia udziału produktów wysokobłonnikowych (pełnoziarniste produkty zbożowe, jak chleb razowy, kasze: gryczana, jęczmienna, jaglana, makarony razowe, ryż brązowy, płatki owsiane niesłodzone, dozwolone owoce i warzywa, nasiona, pestki, orzechy),
spożywaj pełnoziarniste produkty zbożowe; polecane są zwłaszcza płatki owsiane górskie i inne pełnoziarniste płatki zbożowe, pieczywo z mąki pełnoziarnistej, a zwłaszcza pieczywo razowe lub graham, kasze (pęczak, gryczana, jaglana, komosa ryżowa, owsiana, orkiszowa), ryż brązowy oraz makaron pełnoziarnisty- zawarte w nich fityniany hamują krystalizację soli wapnia,
spożywaj wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3, gdyż zmniejszają one wydalanie wapnia i szczawianów z moczem, a ponadto mają działanie przeciwzapalne- spore ilości tych kwasów zawiera tran, tłuste ryby morskie (makrela, śledź, łosoś, tuńczyk) oraz pstrąg tęczowy, olej lniany (do spożywania tylko na zimno), siemię lniane, olej rzepakowy nierafinowany, orzechy (szczególnie włoskie); oleje roślinne powinny być dodawane do potraw bezpośrednio przed podaniem, gdyż wtedy zachowują najwięcej wartości (nie jest zalecane spożywanie dużej ilości ryb, pomimo znacznej zawartości kwasów omega-3, gdyż białko rybie sprzyja wydalaniu z moczem wapnia i szczawianów; należy przy tym pamiętać aby jednak nie ograniczać zbytnio podaży ryb w diecie z racji wielu właściwości o działaniu prozdrowotnym),
w diecie osób chorych zaleca się zwiększenie zawartość błonnika pokarmowego w ilości 25 g/dobę (pochodzącego z warzyw, owoców i produktów zbożowych),
mięso, ryby oraz jaja spożywaj w ograniczonych ilościach; nadmiar białka zwierzęcego sprzyja wydalaniu wapnia z moczem,
podaż białka nie powinna przekraczać 0,8 g/kg m.c., ponieważ większa ilość białka w diecie wiąże się ze zwiększoną zawartością szczawianów, fosforanów, wapnia oraz kwasu moczowego w moczu,
dieta w kamicy szczawianowo-wapniowej powinna być ubogotłuszczowa, ponieważ tłuszcz nasila wchłanianie kwasu szczawiowego i krystalizację szczawianów w moczu,
nie ograniczaj drastycznie spożycia wapnia, którego źródłem są przede wszystkim mleko i jego przetwory (paradoksalnie niskie spożycie wapnia sprzyja tworzeniu złogów wapniowych, a dodatkowo prowadzi do utraty masy kostnej i zaburza jej mineralizację); szczególnie polecane są fermentowane przetwory mleczne, gdyż zawarte w nich bakterie sprzyjają rozkładowi szczawianów (jogurt naturalny, kefir, maślanka),
należy również pamiętać, aby w codziennym jadłospisie zadbać o produkty będące dobrym źródłem potasu (nabiał, mięso drobiowe, kasze: gryczana, jęczmienna, jaglana, brązowy ryż, płatki owsiane, nasiona roślin strączkowych, jak soczewica czy ciecierzyca, brokuły, ziemniaki, pomidory, banany, morele, brzoskwinie, pomarańcze, pestki i nasiona), magnezu (orzechy: laskowe, pistacje, włoskie, migdały, pestki dyni, nasiona słonecznika, sezamu, maku, pełnoziarniste produkty zbożowe, jak otręby pszenne, płatki owsiane, kasza gryczana i owsiana, ryż brązowy, pieczywo żytnie, rośliny strączkowe, jak soczewica, ciecierzyca czy groszek, banany), cynku (mięso drobiowe i czerwone, np. chuda wołowina i wieprzowina, sery podpuszczkowe- żółte, pieczywo pełnoziarniste, kasza gryczana, orzechy, pestki dyni), witaminy B6 (ryby: łosoś, makrela, pstrąg, dorsz, śledź, chude mięso drobiowe i wieprzowe, nasiona roślin strączkowych: soczewica, ciecierzyca, drożdże piekarskie, orzechy: włoskie, laskowe, migdały, nasiona słonecznika, pełnoziarniste produkty zbożowe, ryż brązowy, komosa ryżowa, kiełki pszenicy, czosnek, imbir, banany, kiszona kapusta, ziemniaki, sok pomidorowy), ponieważ wpływają na metabolizm szczawianów i zmniejszają ryzyko gromadzenia się kamieni w nerkach.

Zdiagnozowano u Ciebie kamicę szczawianowo-wapniową a jednym z zaleceń lekarskich jest wdrożenie zmian w bieżącej diecie, co pozwoli na zmniejszenie rozrostu kamieni w nerkach i uniknięcie silnej kolki nerkowej.

Wpływ Diety Wegetariańskiej na Poziom Wapnia

Wykazano, że wegetarianie i weganie dostarczają mniej wapnia niż osoby spożywające mięso. Jednakże poziom wapnia u osób na diecie tradycyjnej też jest poniżej średniego zapotrzebowania. Poziom wapnia w organizmie laktoowowegetarian był podobny lub wyższy niż u osób jedzących mięso. Weganie mieli niższy poziom z tendencją do spadku poniżej zaleceń.

Negatywny wpływ na wchłanialność wapnia mogą mieć błonnik, fityniany i szczawiany z pokarmów roślinnych. Przykładem jest szpinak czy boćwina. Zawierają one szczawiany.

Diety wegetariańskie są przeważnie bogate w kwas foliowy, co może maskować hematologiczne objawy niedoboru witaminy B12. W ten sposób niedobór tej witaminy może pozostać niewykryty do momentu pojawienia się oznak i objawów neurologicznych.

Niedostateczne spożycie witaminy D występuje w całej populacji i może dotyczyć wszystkich schematów żywienia. Niedobór tej witaminy u osób spożywających mięso wynosi 0 do 6% u wegetarian 0-33%, a u wegan 3-67%. Witamina D wpływa na aktywność komórek (osteoblastów), które wpływają na kości. Ponadto zwiększa wchłanianie wapnia, co sprawia wyższy jego poziom w organizmie. Oprócz wapnia witamina D ma korzystny wpływ na wchłanianie fosforu.

Niestety produkty żywieniowe nie są wystarczającym źródłem witaminy D. Głównym źródłem witaminy D są promienie UV, ewentualna suplementacja.

Znaczenie Aktywności Fizycznej

Regularna aktywność fizyczna (30-45 minut dziennie) może mieć znaczący wpływ na budowę i utrzymanie masy kostnej. Alkohol spożywany codziennie (1-2 porcję) wpływa na niedobór wapnia, fosforu i witaminy D. Hamuje budowanie tkanki kostnej i chrzęstnej. Natomiast nikotyna zwiększa poziom kortyzolu we krwi i może prowadzić do spadku tkanki kostnej.

Suplementacja Wapnia

Wapń jest bardzo istotny w zdrowiu kości. 99% tego składnika znajduje się w tkance kostnej. Dostarczanie go w odpowiedniej ilości wpływa na budowę i utrzymanie masy kostnej. Wegetarianie czasami spożywają mniej białka niż osoby na diecie mięsnej. Mimo to na diecie roślinnej dostarczenie tego składnika nie jest trudne.

Głównym źródłem białka są rośliny strączkowe. Składają się one z 21-25% białka. Ponadto zawierają lizynę, czyli najważniejszy aminokwas w diecie roślinnej. Produkty zbożowe zawierają 7-14% białka.

Podsumowanie

Właściwa dieta, bogata w odpowiednie składniki mineralne i witaminy, w połączeniu z aktywnym trybem życia, jest kluczowa dla utrzymania zdrowych kości i zapobiegania kamicy moczowej. Warto zwrócić uwagę na spożycie wody mineralnej o niskiej zawartości wapnia, fosforanów i szczawianów, która może być cennym elementem profilaktyki.

tags: #woda #mineralna #niska #zawartość #wapnia #fosforanów