Woda Gazowana z Syfonu: Historia i Działanie

Szczegóły: Opublikowano: 27. November 2025

Woda gazowana, inaczej określana jako woda sodowa, zawiera w sobie dwutlenek węgla i jest przeznaczona do picia. Wykorzystywana była już od XVIII w., gdyż to właśnie wtedy udało się ją otrzymać angielskiemu chemikowi - Josephowi Priestleyowi. Jako pierwszy przepuszczał przez wodę dwutlenek węgla, który wytwarzał z kwasu oraz sody. Właśnie stąd wzięła się jej nazwa: sodowa. Nie oznacza to jednak, że tego rodzaju woda zawiera duże ilości sodu.

Pod względem chemicznym jest to wodny roztwór kwasu węglowego, a także kationów metali - magnezu, potasu, sodu oraz wapnia i do tego dochodzą jeszcze aniony - wodorowęglanowe, siarczanowe oraz chlorkowe. Jej smak jest lekko kwaśny. Woda sodowa w przeciwieństwie do tej niegazowanej może dłużej zachować świeżość, co jest związane z tym, że w kwaśnym środowisku dochodzi do wolniejszego rozwijania się różnych mikroorganizmów.

Rodzaje Wody Sodowej

W sprzedaży dostępnych jest wiele rodzajów wody sodowej, a różni ich stopień nasycenia dwutlenkiem węgla. W związku z tym znane są jej trzy rodzaje:

Niskonasycona dwutlenkiem węgla - poniżej 1500 mg/l
Średnionasycona dwutlenkiem węgla - od 1500 do 4000 mg/l
Wysokonasycona dwutlenkiem węgla - powyżej 4000 mg/l

Do nasycenia dwutlenkiem węgla dochodzi podczas przepuszczania gazu przez bardzo dobrze schłodzoną wodę. Jeśli temperatura wody jest niższa, a wyższe jest ciśnienie gazu, to wtedy woda sodowa jest bardziej nasycona dwutlenkiem węgla. Poza tym ten sprężony gaz w czasie uwalniania powoduje schłodzenie otoczenia i dzięki temu wydajniej miesza się z cieczą. Stanowi podstawowy składnik różnorodnych napojów bezalkoholowych, do których zalicza się słodkie napoje, mające w swoim składzie wodę gazowaną, środek słodzący oraz aromat. Może być ona również spożywana z dodatkiem soków owocowych albo pokrojonych w kawałki owoców.

Korzyści z Picia Wody Sodowej

Najważniejszą zaletą picia wody sodowej jest to, że lepiej gasi pragnienie niż zwykła woda niegazowana. Związane jest to z występowaniem w niej dwutlenku węgla, którym jest nasycana. Dzięki temu powstaje efekt musowania i podczas picia dochodzi do pojawienia się złudzenia, że woda sodowa chłodzi oraz orzeźwia. Jest to związane z tym, że na języku oraz w jamie ustnej zaczynają musować bąbelki, które sprawiają wrażenie większego orzeźwienia niż w przypadku napojów niegazowanych. Lepszym rozwiązaniem jest wybranie wody gazowanej, a nie picie słodkich oraz kalorycznych napojów orzeźwiających.

Przeczytaj także: Gdzie kupić wodę destylowaną?

Woda sodowa wypijana w rozsądnych ilościach bardzo dobrze sprawdza się po intensywnym wysiłku fizycznym. Wynika to z faktu, że szybciej się wchłania. Dlatego polecana jest osobom, które są aktywne fizycznie i często uprawiają sport. Jednak tutaj należy pamiętać o tym, aby pić ją na przemian z wodą niegazowaną.

W składzie wody sodowej znaleźć można wiele cennych składników odżywczych, takich jak: magnez, potas, sód, wapń oraz siarczany. Wody, które mają powyżej 1000 mg/l dwutlenku węgla stanowią doskonałe uzupełnienie niedoborów wyżej wymienionych składników mineralnych. Poza tym dwutlenek węgla ma działanie bakteriostatyczne, a to oznacza, że powoduje zahamowanie wzrostu flory bakteryjnej. Jej picie pomaga również przy leczeniu nadkwasoty żołądka, a także w zaburzeniach funkcjonowania jelit oraz w infekcjach dróg moczowych.

Inne Zastosowania Wody Sodowej

Wodę sodową można również stosować od zewnątrz, ponieważ występujące w niej bąbelki mają korzystny wpływ na cerę. Wykazują one właściwości odmładzające, gdyż wpływają na elastyczność skóry, poprzez co jest ona bardziej napięta. Woda ta bardzo dobrze usuwa martwy naskórek. Jej działanie jest podobne do delikatnego peelingu, ale tutaj nie dochodzi do mechanicznego uszkodzenia naskórka.

Ważne znaczenie mają zawarte w niej witaminy oraz minerały, które nie tylko dotleniają, ale również odżywiają komórki skóry. Zastosowanie delikatnego peelingu pomaga też pozbyć się opuchlizny, przebarwień, a także wyrównuje koloryt cery. Jednak należy pamiętać o tym, że takie zabiegi nie mogą być stosowane zbyt często, ponieważ przyczyniają się do podrażnienia skóry.

Wady Stosowania Wody Sodowej

Nie każdy może pić wodę sodową. Regularne sięganie po wodę gazowaną może zaszkodzić przeważnie osobom, które mają problemy z chorobami układu pokarmowego oraz płuc. Do tej grupy należą wszyscy, którzy zmagają się z problemami gastrycznymi, ale też mający zespół jelita drażliwego, wrzody i nadżerki oraz leczący się na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc.

Przeczytaj także: Inwestycje w Jakość Wody w Proszówkach

Wody gazowanej powinny również unikać osoby z chorą krtanią, z refluksem żołądkowo-przełykowym i pacjenci po niedawno przebytych operacjach przewodu pokarmowego, a także cierpiący na wzdęcia i zgagę, kobiety w ciąży i karmiące piersią oraz małe dzieci.

Wymienione tutaj przeciwwskazania wynikają z tego, że w wodzie sodowej znajdują się bąbelki, które przyczyniają się do drażnienia śluzówki żołądka oraz ścianek jelit. Do tego spożywanie jej w nadmiarze może spowodować pojawienie się wzdęć. U niemowląt oraz małych dzieci bąbelki mogą dostać się do nosa w czasie picia, co również dodatkowo podrażnia ich śluzówkę.

Woda Sodowa a Otyłość

Osoby otyłe powinny unikać wody sodowej. Taka woda wzmaga apetyt, gdyż powoduje pobudzenie wydzielania soków żołądkowych. Gaz, który jest uwalniany w żołądku, rozpycha go. W związku z tym rozprężający się gaz przyczynia się do przepełnienia oraz do niepotrzebnego rozciągnięcia żołądka. W ten sposób zostaje sztucznie zwiększona pojemność narządu, a to prowadzi do nadmiernego spożywania pokarmów i wtedy zwiększa się otyłość.

Woda Sodowa a Refluks Żołądkowy oraz Zespół Jelita Drażliwego

Dwutlenek węgla uwalniany jest w żołądku i napiera na jego górne ściany, gdy dochodzi do jego rozprężania. Spożywanie dużych ilości napojów gazowanych może uszkodzić zwieracz, który łączy przełyk z żołądkiem. Ten niedomykający się zwieracz przyczynia się do wyrzutu kwaśnej treści żołądka do przełyku, co powoduje uszkodzenie śluzówki.

Pierwsze objawy choroby refluksowej żołądka to zgaga, pieczenie oraz ból w okolicach mostka. Dlatego przy profilaktyce zgagi oraz refluksie żołądkowo-przełykowym trzeba unikać gazowanej wody mineralnej. Spożywanie wody gazowanej może również doprowadzić do nasilenia objawów zespołu jelita drażliwego. Przeważnie chodzi tutaj o wzdęcia oraz bolesne gazy.

Przeczytaj także: Woda mineralna Józef: Zalety

Woda Sodowa i Występowanie po Niej Gazów

Pojawienie się niekorzystnych objawów po wypiciu wody gazowanej zależy od cech indywidualnych danej osoby. U niektórych osób po spożyciu takich napojów dochodzi do występowania nieprzyjemnego uczucia wzdęcia brzucha, a także powstawanie nadmiernej ilości gazów. Jednak u innych, takie objawy nie będą występowały w ogóle.

Sztuczne nasycenie wody dwutlenkiem węgla powoduje rozprężanie światła przewodu pokarmowego. Dlatego ważne jest, aby obserwować swój organizm, a także jego reakcję na picie takiej wody.

Wpływ na Zdrowie Zębów

Czy woda gazowana ma szkodliwy wpływ na zęby, a przeważnie na ich szkliwo, które jest bezpośrednio narażone na działanie kwasu? Jest wiele badań na ten temat. Jedno z nich „Investigation of mineral waters and soft drinks in relation to dental erosion” wykazało, że gazowana woda mineralna powoduje uszkodzenie szkliwa tylko niewiele bardziej niż woda niegazowana. Poza tym woda mineralna była aż sto razy mniej szkodliwa w porównaniu z niektórymi słodkimi napojami bezalkoholowymi.

Natomiast w badaniu „The potential effects of pH and buffering capacity on dental erosion” wykazano, że gazowane napoje mają duży wpływ na niszczenie szkliwa, ale tylko wtedy, gdy w składzie zawierają cukier. Jeszcze w innym badaniu „Commercial soft drinks: pH and in vitro dissolution of enamel”, próbki szkliwa zębów zostały umieszczone w różnych napojach na całą dobę. Słodzone cukrem napoje gazowane oraz niegazowane, doprowadziły do większej utraty szkliwa niż ich dietetyczne odpowiedniki.

Gdy dokonano przeglądu niektórych badań „Dental erosion and severe tooth decay related to soft drinks: a case report and literature review”, dowiedziono, że cukier w połączeniu z dwutlenkiem węgla może powodować powstawanie próchnicy. Badanie „The erosive potential of flavoured sparkling water drinks” pokazuje, że zwykła woda sodowa nie stanowi dużego ryzyka dla zdrowia zębów, gdyż szkodliwe są tylko cukry.

Wpływ na Zdrowie Kości

Niektórzy zastanawiają się, czy napoje gazowane mogą mieć szkodliwy wpływ na kości z powodu zawartości kwasu. Przeprowadzono duże badanie obserwacyjne „Colas, but not other carbonated beverages, are associated with low bone mineral density in older women: The Framingham Osteoporosis Study”, w którym wzięło udział ponad 2500 osób. Na jego podstawie stwierdzono, że napój typu cola był jedynym napojem, który wpływał na znacznie niższą gęstość mineralną kości. Dlatego wydaje się, że woda sodowa nie wpływa na zdrowie kości.

Inaczej jest z napojami typu cola, ponieważ mają one dużo fosforu. W związku z tym naukowcy zwrócili uwagę, że osoby, które piją takie napoje, mogły wprowadzać do diety zbyt dużo fosforu oraz bardzo małą ilość wapnia, co jest czynnikiem ryzyka utraty zdrowia kości.

Wodę sodową można pić wtedy, gdy nie ma żadnych ku temu przeciwwskazań. Nie tylko bardzo dobrze nawadnia, ale również dostarcza cennych witamin i minerałów. To również zdrowszy zamiennik kolorowych napojów gazowanych. Woda gazowana, znana też jako woda sodowa, to nic innego jak woda wzbogacona dwutlenkiem węgla, inaczej mówiąc: sztucznie nasycona bąbelkami.

Historia Wody Gazowanej

Choć dziś trudno wyobrazić sobie bez niej półki w sklepach, jej historia jest stosunkowo krótka w porównaniu do innych popularnych produktów spożywczych. Pomysł, by dodać gaz do wody, zrodził się prawdopodobnie z fascynacji naturalnymi wodami mineralnymi, szczególnie tymi, które wypływały w uzdrowiskach i były cenione przez arystokrację za swoje właściwości zdrowotne. Gdy moda na kuracje sanatoryjne zaczęła przenikać do szerszych kręgów, pojawiła się potrzeba „zabrania źródła ze sobą”. I tak narodziła się idea butelkowania oraz sztucznego nasycania wody gazem.

Do końca XVIII wieku modne stały się tzw. wyjazdy „do wód” - podróże do miejsc słynących z leczniczych źródeł były obowiązkowym punktem w kalendarzu europejskiej arystokracji.

Na kontynencie amerykańskim pierwsze butelkowane wody mineralne trafiły do sprzedaży w połowie XVIII wieku. Początkowo dostępne były wyłącznie naturalnie gazowane wody mineralne, dopiero później pojawiły się warianty pozbawione naturalnego dwutlenku węgla, ale nadal bogate w minerały.

Woda gazowana - w zależności od źródła - może naturalnie zawierać minerały lub być nimi sztucznie wzbogacona. W tym drugim przypadku na etykiecie znajdziemy informacje o stopniu mineralizacji, czyli ilości składników mineralnych przypadających na litr wody. Dodatkowe wzbogacanie służy nie tylko zwiększeniu wartości odżywczej. Często ma też na celu obniżenie pH wody, ponieważ woda gazowana ma naturalnie lekko kwaśny odczyn.

pH Wody Gazowanej a Zdrowie

Choć woda gazowana ma lekko kwaśny odczyn (niższe pH), jej wpływ na zdrowie człowieka jest znikomy, zwłaszcza jeśli stanowi tylko część codziennej diety. Aby realnie zaszkodzić szkliwu zębów, trzeba by pić wyłącznie wodę gazowaną przez 100 lat, praktycznie bez przerwy. W rzeczywistości znacznie szybciej można odczuć skutki uboczne ze strony układu pokarmowego - wzdęcia czy niestrawność - niż doświadczyć problemów stomatologicznych.

Jeśli chcesz zminimalizować kontakt wody gazowanej z zębami, prostym trikiem jest picie przez słomkę. Dzięki temu napój omija bezpośrednio szkliwo.

Jak Powstaje Woda Gazowana?

Woda gazowana to po prostu woda, do której pod ciśnieniem wtłoczono dwutlenek węgla. To właśnie obecność tego gazu odpowiada za charakterystyczne musowanie i tworzenie się drobnych bąbelków, które zapewniają orzeźwiające uczucie podczas picia.

Napowietrzanie Wody

Historia sztucznego nasycania wody dwutlenkiem węgla sięga drugiej połowy XVIII wieku. I jak to często bywa z wielkimi odkryciami, również tutaj przypadek odegrał kluczową rolę. W 1767 roku angielski chemik Joseph Priestley, mieszkający tuż obok browaru w Leeds, zauważył, że nad kadziami fermentującego piwa unosi się niewidoczny gaz. Zaintrygowany tym zjawiskiem, zaobserwował, że gaz ten potrafi gasić płomienie i opada na ziemię. Nazwał go wtedy „ciężkim powietrzem”, a dziś znamy go jako dwutlenek węgla (CO₂).

Priestley postanowił eksperymentować. Udało mu się wyprodukować dwutlenek węgla w domowym laboratorium i rozpuścić go w wodzie. Tak powstała pierwsza woda gazowana - o lekko cierpkim, orzeźwiającym smaku. Choć metoda, którą opracował, była powolna i mało wydajna, to jego odkrycie dało początek nowej erze, bo już 15 lat później rozpoczęto na Wyspach Brytyjskich przemysłową produkcję wody gazowanej.

Odkrycie Priestleya zainspirowało kolejnych wynalazców. Na początku lat 80. XVIII wieku niemiecki farmaceuta Johann Jacob Schweppe opracował nową, bardziej praktyczną metodę nasycania wody gazem, opartą na wcześniejszych eksperymentach Priestleya. Po przeprowadzce do Londynu założył firmę Schweppes, która jako pierwsza na świecie zaczęła sprzedawać butelkowaną wodę sodową na większą skalę.

Dziś nazwa Schweppes kojarzy się przede wszystkim z tonikiem - napojem o charakterystycznym, gorzkawym smaku, zawierającym chininę - ale to właśnie od musującej wody wszystko się zaczęło.

W 1807 roku Henry Thompson uzyskał pierwszy brytyjski patent na metodę nasycania wody dwutlenkiem węgla. W tamtym czasie woda gazowana była traktowana jako środek leczniczy i… sprzedawano ją głównie w aptekach. Wierzono, że pomaga w leczeniu szkorbutu - choroby wywołanej niedoborem witaminy C - choć dziś wiemy, że była to błędna teoria.

Napój zyskał nazwę „woda sodowa”, gdyż często dodawano do niej sodę (wodorowęglan sodu), by złagodzić kwaśny smak i poprawić walory smakowe. Termin „soda” pozostał w użyciu do dziś - szczególnie w krajach anglojęzycznych, gdzie woda gazowana nadal określana jest jako „soda water”.

Współczesna Produkcja Wody Gazowanej

Aby maksymalnie nasycić wodę dwutlenkiem węgla, najlepiej robić to w niskiej temperaturze, jak najbliżej punktu zamarzania. Chłodna woda lepiej wiąże gaz, dlatego to właśnie w takich warunkach powstaje nowoczesna woda gazowana.

Współczesna produkcja opiera się na wstrzykiwaniu CO₂ pod wysokim ciśnieniem, zwykle od 4 do 6 barów. W tych warunkach woda zostaje intensywnie nasycona kwasem węglowym, czyli połączeniem wody i dwutlenku węgla. Gdy butelka zostaje otwarta, ciśnienie spada, a gaz zaczyna się uwalniać, tworząc charakterystyczne musujące bąbelki.

Typowy stosunek wolnego gazu do wody w butelce wynosi ok. 15% gazu i 85% wody, a zawartość rozpuszczonego CO₂ to ok 7-8 g na litr. Co ciekawe, wodę gazowaną można z powodzeniem przygotować również w domowych warunkach z pomocą saturatora lub prostego syfonu.

Definicja Wody Sodowej w Różnych Krajach

Woda sodowa, popularna jako składnik koktajli i drinków typu long drink, może znaczyć coś innego w zależności od kraju. W Niemczech mianem wody sodowej (choć często używa się również określenia „woda mineralna”) określa się wodę nasyconą dwutlenkiem węgla, która zawiera co najmniej 570 mg wodorowęglanu sodu na litr. Nie należy jej jednak mylić z wodą mineralną w rozumieniu naturalnej wody ze źródeł o właściwościach zdrowotnych.

W Austrii natomiast wodą sodową nazywa się wodę gazowaną, która zawiera przynajmniej 4 g dwutlenku węgla na litr.

Jeziora Sodowe

Oprócz znanych źródeł wód mineralnych o właściwościach zdrowotnych czy leczniczych, na świecie występują także naturalne zbiorniki wód gazowanych. To tzw. jeziora sodowe. Charakteryzują się wyjątkowo wysokim pH, sięgającym nawet 9-11, a czasem jeszcze wyższym. Zawierają duże ilości węglanu sodu lub chlorku sodu, co sprawia, że są wyjątkowo bogate w rozpuszczony dwutlenek węgla.

Tego typu jeziora występują głównie na obszarach suchych i półsuchych. Zazwyczaj są to jeziora bezodpływowe, gdzie wysoka temperatura i intensywne parowanie prowadzą do koncentracji soli i gazów w wodzie.

Jednym z najbardziej znanych przykładów jest jezioro Natron, położone na granicy Tanzanii i Kenii. To płytkie (ok. 3 metry głębokości), słone jezioro osiąga temperatury nawet do 40°C, a jego woda potrafi przekroczyć pH 12. To warunki ekstremalne, w których przetrwać mogą tylko nieliczne organizmy.

Podobne jeziora występują także w delcie Nilu, a największym jeziorem sodowym w Turcji jest Van Gölü - słone, bezodpływowe jezioro położone na Wyżynie Armeńskiej. Co ciekawe, jest to nie tylko największy tego typu zbiornik w kraju, ale także najgłębsze jezioro Turcji.

Naturalne Źródła Dwutlenku Węgla

Choć dziś dwutlenek węgla (CO₂) kojarzymy głównie z przemysłowym nasycaniem napojów gazowanych, w rzeczywistości jest on wytwarzany w sposób całkowicie naturalny, m.in. w procesach fermentacji oraz kiszenia.

Fermentacja alkoholowa, zachodząca np. podczas produkcji wina czy piwa, to proces, w którym drożdże przekształcają cukry w alkohol i dwutlenek węgla. Właśnie dzięki temu piwo lub młode wino może mieć delikatnie musującą konsystencję (to zasługa naturalnie wytworzonego gazu).

Podobnie w przypadku kiszenia warzyw, np. kapusty, ogórków, buraków czy pomidorów, bakterie kwasu mlekowego nie tylko nadają przetworom charakterystyczny smak i właściwości probiotyczne, ale również wytwarzają dwutlenek węgla jako produkt uboczny fermentacji. To właśnie bąbelki powietrza i lekkie „syczenie” po otwarciu słoika świadczą o tym, że fermentacja zaszła prawidłowo.

Saturatory: Historia i Współczesność

Saturator to urządzenie do nasycania np. wody gazem (przeważnie dwutlenkiem węgla). W latach 50. saturatory pojawiły się już w Związku Radzieckim i w Polsce. Wózki zaczęto również produkować także u nas, ale ich produkcja nie zaspokajała popytu na nie. Ze względu na permanentny brak wszystkiego były w większości przypadków „samoróbkami”, gdzie wykorzystywano koła z nieczynnych motorowerów; do tego do zaworów wykorzystywano np. kurki od kaloryferów, a wózek robiono z kawałków blachy, które na koniec malowano na jednolity kolor.

Saturatory były po prostu podłączone do miejskich hydrantów. Miał kółka i dzięki nim mógł łatwo zmienić swoje miejsce i przemieścić się, gdzie było więcej przechodniów. Pod koniec 1. dekady tego wieku podjęto próby „reanimacji” saturatorów. Tak było w Lodzi, gdzie wydano zgodę na tego typu urządzenia, ale z wykorzystaniem jednorazowych kubków. W nowoczesnych wózkach woda pobierana jest z miejskiej sieci wodociągowej, następnie wzbogacana dwutlenkiem węgla, filtrowana i chłodzona za pomocą agregatu. Saturatory powróciły też m.in. na ulice Białegostoku, Częstochowy, Dąbrowy Górniczej, Legnicy, Poznania, Sosnowca i Katowic.

Woda Gazowana w Aptekach

Co ciekawe, to właśnie w aptekach i przyaptecznych rozlewniach wód udostępniano ludności czystą i zdatną do picia wodę oraz gazowane napoje. Warto wiedzieć, że apteki były kiedyś miejscem reklamowych plakatów zdrowotnych, a tabliczki z ciekawymi hasłami można było znaleźć już od progu farmaceutycznego przybytku.

tags: #woda #gazowana #z #syfonu #historia #i