Woda do picia z elektrolitami – rodzaje i zastosowanie

Szczegóły: Opublikowano: 05. October 2025

Jak powszechnie wiadomo, woda jest bardzo istotna dla naszego organizmu. Stanowi od ok. 55-60% masy ciała, wchodzi w skład każdej komórki organizmu, warunkuje prawidłowe krążenie krwi, potrzebna jest do trawienia i wchłaniania, regulacji ciepłoty ciała, wydalania produktów przemiany materii. Niemal każdy wie, że wodę pić należy, lecz mało kto wie, że woda wodzie nierówna i nie każda nadaje się do codziennego picia. Na półkach sklepowych stoi mnóstwo różnorodnych butelek z wodą i do końca nie wiadomo po którą sięgnąć. W niniejszym artykule postaram się rozwiązać ten problem i mam nadzieję, że każdy znajdzie coś dla siebie.

Dlaczego woda jest tak ważna?

Za minimalną ilość wody, którą człowiek dorosły musi bezwzględnie otrzymać uznano 0,8-1 l/24h, ale przeciętnie, łącznie z napojami i pokarmem stałym powinniśmy spożyć 2-2,5 l/24h (ok. 20% pokrywa woda z pokarmów). Można też przedstawić tę ilość jako 1 l wody na 1000 spożytych kcal. Przy bardzo intensywnym wysiłku fizycznym, wysokiej temperaturze otoczenia lub niektórych stanach chorobowych (np. gorączki, biegunki, wymioty) spożycie może wzrosnąć nawet do 3-4 l/24h.

Eksperci zalecają, by czysta woda stanowiła ok. 70% całkowitego spożycia płynów. Wodę należy pić w ciągu całego dnia małymi porcjami (100-150 ml), gdyż nerki są w stanie przefiltrować około 1 l płynów na godzinę, jeżeli w ciągu tego czasu wypijemy zdecydowanie więcej, wówczas można doprowadzić do niewydolności nerek.

Skutki niedoboru i nadmiaru wody

Skutkiem niedoboru wody mogą być bóle i zawroty głowy, wysychanie jamy ustnej, niska produkcja śliny, zaburzenia ciśnienie tętniczego oraz zaburzenia elektrolitowe. Na niedobór szczególnie narażone są niemowlęta i osoby cierpiące na biegunki. Ubytek wody o wartości 20% masy ciała prowadzi do zgonu.

Nadmierne spożycie płynów o małej zawartości elektrolitów powoduje również zaburzenia elektrolitowe, osłabienie, nudności, brak apetytu, obniżenie ciśnienia krwi, w skrajnych wypadkach może prowadzić do hiponatremii, czyli zatrucia wodnego (zmniejszonej zawartości sodu). Zatrucie wodne objawia się osłabieniem, nudnościami, wymiotami, brakiem apetytu, obniżeniem ciśnienia krwi.

Przeczytaj także: Gdzie kupić wodę destylowaną?

Nadmierne spożycie płynów o dużej zawartości elektrolitów może przyczynić się z kolei do odwodnienia organizmu, ponieważ powoduje odpływ wody z krwiobiegu do przewodu pokarmowego. Niekorzystne skutki nadmiernego spożycia płynów u osób zdrowych występują bardzo rzadko.

Rodzaje wód dostępnych na rynku

Na naszym rynku dostępnych jest wiele wód, zarówno mineralnych jak i źródlanych. Wody wysokozmineralizowane polecane są dla osób o dużej aktywności fizycznej, nie nadają się jednak do gotowania, gdyż wytrąca się z nich dużo kamienia. Wody te także można pić przy niedoborach określonych składników mineralnych.

Wody średniozmineralizowane nadają się do codziennego picia, jednak według zaleceń Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego nie są odpowiednie dla dzieci poniżej 3 roku życia. Wody średniozmineralizowane mogą u osób dorosłych spełniać funkcję profilaktyczną, wspomagając naszą dietę w utrzymaniu odpowiedniego poziomu składników mineralnych w organizmie.

Wody nisko- i bardzo niskozmineralizowane, którymi są wody źródlane idealne są do przygotowywania posiłków dla dzieci i niemowląt, można je gotować i stosować w razie wątpliwej czystości wody wodociągowej.

Wody mineralne pochodzą z jednego złoża, mają stały i stabilny skład. Wody stołowe, także dostępne w naszych sklepach (np. Aquarel, Primavera, Celestynka) to mieszaniny o zmodyfikowanym składzie. Są produkowane z naturalnych wód źródlanych, do których dodaje się wody bogate w minerały lub wzbogaca je samymi solami mineralnymi zgodnie z recepturą.

Przeczytaj także: Inwestycje w Jakość Wody w Proszówkach

Czasami na etykietach butelek widnieją różne informacje np. woda niskosodowa - woda o niskiej zawartości sodu, do 20 mg/l. Informacja istotna dla osób cierpiących na nadciśnienie tętnicze i obrzęki, woda hipoosmotyczna - woda o stężeniu minerałów (głównie sodu) niższym niż w płynach ustrojowych, czyli nisko zmineralizowana. Na naszym rynku dostępnych jest wiele wód, zarówno mineralnych jak i źródlanych. Jest zatem w czym wybierać.

Elektrolity - co to za preparaty?

Elektrolitem nazywamy roztwór glukozy i soli w proporcjach określonych przez światowe organizacje na podstawie wieloletnich badań. Elektrolity znajdziesz również pod nazwami doustny płyn nawadniający (DPN) lub Oral Rehydration Solution (ORS). Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) i Fundusz Narodów Zjednoczonych na rzecz Dzieci (UNICEF) w 1969 roku zatwierdziły ORS i zaleciły do stosowania jako lek nawadniający. Miało to na celu zmniejszenie śmiertelności w wyniku odwodnienia podczas pandemii cholery.

Dzieci stanowią grupę, która jest najbardziej narażona na odwodnienie i śmierć w wyniku biegunki lub wymiotów, którym często towarzyszy również gorączka. Jak temu zapobiegać? Odpowiedź jest prosta: poprzez odpowiednie nawodnienie. Pomocne będą tutaj elektrolity.

Skład elektrolitów

Według WHO i UNICEF elektrolit powinien składać się z czterech składników:

Glukozy - jej zadaniem jest ułatwienie wchłaniania zwrotnego sodu i wody.
Chlorku sodu i chlorku potasu - sód i potas są niezbędne do uzupełnienia straty jonów w wyniku biegunki i/lub wymiotów.
Cytrynianu trójsodowego - wyrównuje gospodarkę kwasowo-zasadową, która została zaburzona przy odwodnieniu.

Roztwór elektrolitów powinien być hipoosmolarny. Osmolarność jest parametrem, który oznacza ilość rozpuszczonych substancji osmotycznie czynnych w roztworze. Preparaty o niższej osmolarności są lepiej tolerowane przez nasz układ pokarmowy, zwłaszcza drażniony przez czynniki infekcyjne. Preparat hipoosmolarny zmniejsza objętość stolca, częstotliwość wymiotów i konieczność nawadniania dożylnego.

Przeczytaj także: Woda mineralna Józef: Zalety

Stanowisko WHO i UNICEF różni się od zaleceń Grupy Roboczej Europejskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci (ESPGHAN). Według niego w krajach wysoko rozwiniętych, w których nie odnotowujemy zachorowania na cholerę, stężenie sodu podane przez WHO i UNICEF w roztworach ORS jest za wysokie. Może to powodować działania niepożądane związane z leczeniem (hipernatremię). ESPGHAN zaleca zatem stosowanie roztworów o niższej zawartości sodu.

Składy elektrolitów zalecane przez światowe organizacje:

Składnik	Według WHO (mmol/l)	Według ESPGHAN (mmol/l)
Sód	60-90, najlepiej 75	60
Chlorek	50-80, najlepiej 65	50
Glukoza	max. 111, najlepiej 75	74-111, najlepiej 80
Potas	15-25, najlepiej 20	20
Cytrynian	8-12, najlepiej 10	10
Osmolarność	200-310, najlepiej 245	200-250
Stosunek sód/glukoza	1

Elektrolity dla dorosłych

Jakie elektrolity wybrać? Na rynku występuje wiele preparatów, m.in.:

Dla diabetyków (pozbawione glukozy).
Mniej słone, aby dziecko chętniej je wypiło.
Z dodatkami polepszającymi smak, np. o smaku bananowym, malinowo-cytrynowym, pomarańczowym, limonkowym.
Z zawartością dodatkowych składników, m.in. magnezu, cynku, gumy guar, probiotyków.
Ze składnikami podnoszącymi kaloryczność (polimery glukozy, skrobia ryżowa).
Ze składnikami zwiększającymi wchłanianie płynów (aminokwasy).
Ze składnikami uwalniającymi krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (skrobia oporna na działanie amylazy).

Przy wyborze preparatu kieruj się przede wszystkim zawartością sodu, glukozy i chlorków. Glukoza sprzyja wydzielaniu chlorków w świetle jelita, a więc i ich utracie. W związku z tym wytyczne zalecają konkretny stosunek sodu do glukozy. Jeśli wybierzesz preparat uboższy w sól (chlorek sodu), glukoza nasili wydalanie niezbędnych chlorków i sodu, a dodatkowo nie uzupełnisz ich niedoboru, który wzrasta przy biegunce lub wymiotach.

Dodatek probiotyków jest jak najbardziej wskazany, zwłaszcza tych o udokumentowanym działaniu, czyli zawierających szczepy Lactobacillus GG i Sacharomyces boulardii. UNICEF i WHO w leczeniu biegunki u dzieci zalecają także suplementację cynku. Jego dodatek nie zaszkodzi, a jedynie może pomóc podczas choroby.

Elektrolity powinniśmy wybierać przede wszystkim w zależności od tego, po co chcemy je wypić. WHO podkreśla, że leczenie odwodnienia w wyniku biegunki powinno przebiegać według ściśle określonych wytycznych. Odwodnienie szybko postępuje i zwiększa konieczność hospitalizacji, zwłaszcza u dzieci. Jeśli odwodnienie wynika z choroby, zastosuj preparat, który spełnia normy zalecane przez ESPGHAN lub WHO/UNICEF.

Elektrolity możesz stosować nie tylko w leczeniu odwodnienia, ale także jako profilaktykę. Po wysiłku fizycznym możesz uzupełnić sól i wodę za pomocą zmodyfikowanych elektrolitów, które nie muszą spełniać aż tak rygorystycznych standardów.

Jak uzupełnić elektrolity? Praktyczne wskazówki

Wybieraj preparaty, które są lekami. Możesz także postawić na produkty, na których opakowaniu producent umieścił informację „Stosowanie i dawkowanie płynu nawadniającego zostało opracowane w oparciu o zalecenia ESPGHAN, WHO/UNICEF”, a dodatkowo ich wytwórcą jest instytut biotechnologiczny.
Przestrzegaj ilości płynu, którą producent wskazał w ulotce. Tylko użycie dokładnej ilości umożliwi powstanie soli w odpowiednich stężeniach.
Do przygotowania elektrolitu wykorzystaj wodę źródlaną. Woda mineralna ma swoje sole, których obecność wpłynie na końcowy skład elektrolitu. Jeśli nie masz pewności, czy woda w butelce jest źródlana, czy mineralna, użyj wody z kranu. Przegotuj ją i ostudź.
Elektrolit możesz schłodzić w lodówce, by poprawić jego smak. Pamiętaj jednak, by nie pić go po upływie 24 godzin od rozpuszczenia saszetki/tabletki.
Zalecana ilość elektrolitu w ciągu pierwszych 4 godzin to 50-100 ml/kg mc. oraz dodatkowo 5-10 ml/kg mc. po każdym biegunkowym stolcu i/lub wymiotach. Po 4 godzinach spożywaj płyny jak na co dzień i uzupełniaj straty po każdym stolcu i/lub wymiotach.
Niemowlętom elektrolity możesz podawać łyżeczką. Jeśli pacjent nie może jeść i pić, możesz podać mu elektrolit przez sondę nosowo-żołądkową.
Glukoza zastosowana w preparacie powinna być bezwodna, aby w cieplejsze dni zawartość saszetki w obecności soli nie uległa upłynnieniu.

Kiedy warto sięgnąć po elektrolity?

Elektrolity na wzmocnienie organizmu stosuje się przy biegunkach, wymiotach, intensywnych treningach i silnych krwawieniach menstruacyjnych. Obserwuje się wówczas utratę jonów sodu, potasu, wapnia i magnezu. Ich niedobór negatywnie wpływa na układ nerwowy i mięśniowy. Wspomniane jony uczestniczą w przewodzeniu impulsów nerwowych.

Elektrolity na odwodnienie rekomenduje się w środku upalnego lata. Wysokie temperatury grożą przegrzaniem organizmu. Prowadzą do denaturacji białek i śmierci. Ludzki organizm posiada mechanizm obronny, którym jest zwiększone wydzielanie potu. Wspomniany płyn stanowi mieszankę wody i jonów. Chłodzi ciało, zapobiegając jego przegrzaniu.

Wielu specjalistów za najlepsze uznaje elektrolity do picia. Nawadniają organizm, jednocześnie dostarczając cenne minerały. Zazwyczaj posiadają atrakcyjny smak i zapach, który zachęca do ich spożycia. Niektóre występują w formie drinków. Dużą popularnością cieszą się tabletki musujące.

Wysiłek fizyczny prowadzi do utraty dużych ilości elektrolitów przez pot. Ich szybkie uzupełnienie jest bardzo ważne dla zachowania wydolności fizycznej oraz uniknięcia skurczów mięśniowych. Sportowcy powinni regularnie uzupełniać poziom elektrolitów.

Nie tylko sportowcy, ale także osoby prowadzące aktywny tryb życia mogą potrzebować dodatkowego wsparcia w postaci elektrolitów. Wysokie temperatury, praca fizyczna, czy nawet stres mogą prowadzić do odwodnienia.

Osoby starsze są bardziej narażone na odwodnienie, zwłaszcza jeśli cierpią na przewlekłe choroby, które mogą wpływać na równowagę wodno-elektrolitową.

Choroby, zabiegi chirurgiczne, a także stany takie jak biegunka czy wymioty, mogą prowadzić do znacznego odwodnienia. W takich przypadkach trzeba szybko nawodnić organizm i dostarczyć mu wszelkich niezbędnych składników odżywczych.

Dzieci są bardziej podatne na odwodnienie, zwłaszcza podczas biegunek i wymiotów. W takich przypadkach należy jak najszybciej zadbać o uzupełnienie elektrolitów, aby zapobiec poważnym powikłaniom zdrowotnym.

Kobiety w ciąży i karmiące piersią mają zwiększone zapotrzebowanie na płyny i elektrolity, co wynika z konieczności wspierania rozwoju płodu.

Osoby cierpiące na choroby przewlekłe, takie jak cukrzyca, niewydolność nerek, choroby serca, czy przewlekłe choroby układu oddechowego powinny szczególnie mocno dbać o właściwy poziom płynów w organizmie.

Kiedy uważać na nadmiar elektrolitów?

Warto pamiętać, że nadmiar elektrolitów może być szkodliwy dla zdrowia. Taka sytuacja może prowadzić do niewydolności nerek, biegunek, nudności, a nawet do arytmi serca.

Badanie elektrolitów to diagnostyczne testy laboratoryjne, których zadaniem jest pomiar najważniejszych elektrolitów we krwi.

Podczas odwodnienia, które może być spowodowane np. intensywnym wysiłkiem fizycznym, chorobą, czy upałem, organizm traci zarówno wodę, jak i elektrolity.

Napoje elektrolitowe są szczególnie przydatne w przypadku intensywnego wysiłku fizycznego, w upalne dni, podczas chorób z gorączką, wymiotami czy biegunką.

Nadmierna ilość elektrolitów, zwłaszcza sodu, może prowadzić do problemów zdrowotnych, takich jak nadciśnienie czy obrzęki.

tags: #woda #do #picia #z #elektrolitami #rodzaje