Wilgotność a wartość opałowa drewna sosnowego

Szczegóły: Opublikowano: 01. November 2025

Kaloryczność drewna to miara określająca ilość energii, jaką możemy uzyskać podczas jego spalania. Jest to parametr, który odgrywa decydującą rolę w wyborze drewna opałowego, zwłaszcza gdy zależy nam na efektywnym i ekonomicznym ogrzewaniu domu. Kaloryczność drewna opałowego zależy od wielu czynników, takich jak gatunek drzewa, wilgotność czy jego gęstość.

Zwykle wyrażana jest w jednostkach energii, takich jak megadżule na kilogram (MJ/kg) lub kilowatogodziny na kilogram (kWh/kg). Im wyższa wartość kaloryczna, tym więcej ciepła generuje drewno w trakcie jego spalania. Dlatego odpowiednio wysuszone drewno sezonowane, o niskiej zawartości wody, cechuje się wyższą kalorycznością i większą efektywnością opałową.

Alternatywą dla sezonowania jest suszenie drewna w suszarni do drewna, które pozwalają szybko obniżyć wilgotność drewna do optymalnego poziomu.

Wpływ gatunku drewna na jego kaloryczność

Drewno liściaste, takie jak buk, dąb czy grab, charakteryzuje się wyższą kalorycznością niż drewno iglaste, np. sosna czy świerk. Wynika to z jego większej gęstości, co przekłada się na dłuższy czas spalania i więcej wydzielanego ciepła. Warto wybierać drewno opałowe spośród gatunków drzew liściastych, szczególnie gdy zależy nam na wydajnym ogrzewaniu kominka.

Drewno iglaste pali się szybciej, co oznacza częstsze dokładanie opału i większe koszty ogrzewania. Dane te pokazują, że wybór drewna liściastego, o większej gęstości i kaloryczności, jest bardziej opłacalny pod względem kosztów ogrzewania. Najlepszym opałem do kominków jest drewno liściaste (grab, jesion, brzoza, dąb). Pali się ono spokojnie i równomiernie.

Przeczytaj także: Poradnik: walka z wilgocią w mieszkaniu

Oczywiście można również palić drewnem iglastym. Należy jednak wziąć pod uwagę, iż drewno takie strzela i zawiera duże ilości żywic, które podczas spalania zanieczyszczają palenisko i komin.

Znaczenie wilgotności drewna dla wartości opałowej

Wilgotność drewna to kluczowy czynnik wpływający na jego kaloryczność. Świeżo ścięte drewno może zawierać nawet 50% wody, co znacznie obniża jego wartość energetyczną. Odpowiednio wysuszone drewno sezonowane, o wilgotności poniżej 20%, pozwala uzyskać wysoką wartość opałową.

Wybierając drewno na opał, warto zwrócić uwagę na jego wilgotność, ponieważ wilgotne drewno generuje mniej ciepła, a jego spalanie jest mniej efektywne. Dodatkowo spalanie wilgotnego drewna zwiększa emisję dymu i może uszkodzić komin lub piec. Suszarnie drewna mogą być idealnym rozwiązaniem dla tych, którzy chcą uzyskać drewno o stabilnej wilgotności w krótkim czasie, co pozwala efektywnie ogrzewać dom np.

Wartość energetyczna drewna spada wyraźnie wraz ze wzrastającą jego wilgotnością. Na przykład: Drewno z 12 - 20% zawartością wody ma wartość energetyczną 4 kWh/1kg drewna. Zaś drewno z 50% zawartością wody ma wartość energetyczną 2 kWh/1kg drewna. Świeże drewno ma małą wartość grzewczą, źle się pali, bardzo dymi i zdecydowanie skraca żywotność kotła i komina.

Jak sprawdzić wilgotność drewna?

Poziom wilgotności drewna mierzy się z wykorzystaniem tzw. wilgotnościomierza. Jeśli jednak go nie mamy to warto sprawdzać inne parametry drewna lub zwrócić się do specjalnej firmy o sprawdzenie wilgotności. Co ciekawe jej poziom 23-25% poczujemy już w czasie dotyku ręką. Od razu zauważymy, że drewno jest mokre.

Przeczytaj także: Wakacje w Bodrum

Gęstość drewna a jego wartość energetyczna

Gęstość drewna jest równie istotna jak jego wilgotność. Drewno bukowe, dębowe czy grabowe, ze względu na wysoką gęstość, oferuje większą ilość energii w przeliczeniu na metr przestrzenny drewna. W praktyce oznacza to, że metr sześcienny takich gatunków wystarczy na dłużej niż w przypadku mniej gęstych drzew iglastych.

Pierwszą pozycję w tabeli ciepła dawanego przez drewno z jednego decymetra sześciennego zajmuje grab.

Sezonowanie drewna - klucz do efektywnego ogrzewania

Kupując drewno na opał, upewnij się, że było sezonowane przez co najmniej jeden sezon grzewczy, aby osiągnęło odpowiednią wilgotność. Suche drewno pali się wydajniej i generuje więcej ciepła, a dodatkowo zmniejsza ryzyko uszkodzeń kominka czy przewodów kominowych. Drewno powinno być odpowiednio suche, tzn. maksymalnie 15% wilgotności. Oznacza to, że drewno do kominka należy sezonować minimum 15 miesięcy.

Zalecane jest spalanie drewna o wilgotności 12 - 20% oraz okresie suszenia od 1,5 do 2 lat. Maksymalną wydajność i długą żywotność kotła zapewni spalanie drewna, które było suszone przynajmniej 2 lata. Drewno właściwie przygotowane do sezonu grzewczego powinno mieć 20% wilgotności. Taką wilgotność można uzyskać po dwóch latach sezonowania.

Jeśli jednak chodzi o dopuszczalną wartość wilgotności - 35% - jest ona możliwa do uzyskania już po roku sezonowania. Wilgotność jest bardzo ważnym parametrem drewna jako opału, gdyż od jej zawartości uzależnione jest zużycie drewna.

Przeczytaj także: Poradnik pomiaru wilgotności

Sezonowanie drewna opałowego to nic innego, jak odczekanie tego właśnie sezonu czy dwóch - czasem kilku miesięcy, czasem lat, ale o tym w dalszej części - pomiędzy pozyskaniem drewna a jego spaleniem w piecu. W tym czasie w naturalny sposób drewno oddaje wilgoć, choć wbrew pozorom skuteczność tej metody zależy od wielu czynników, a sezonowanie przeprowadzone nie fachowo może doprowadzić do utraty właściwości drewna.

Niezwykle ważnym czynnikiem w przypadku biomasy, a więc również drewna, jest wilgotność. Drewno świeżo pozyskane ma wilgotność rzędu 50-70 proc. Wartość ta zależy od szeregu czynników, m.in. gatunku drzewa czy pory roku, a więc fazy wegetacji, czyli w praktyce stopnia wysycenia wiązek przewodzących sokami. Tymczasem dla zachowania optymalnych parametrów procesu spalania drewna właściwa wilgotność to około 15-20 proc., a więc zdecydowanie mniej.

Naturalna wilgotność różnych gatunków drewna

Naturalna wilgotność świeżo ściętego drewna poszczególnych gatunków drzew jest skrajnie zróżnicowana. Przyjmuje się, że w przypadku drewna iglastego jest to około 100-150 proc., dla drewna liściastego miękkiego 80-120 proc., a drewno liściaste twarde ma około 55-65 proc. wilgotności.

Niektóre gatunki osiągają jednak wartości spoza tych przedziałów i tak np. świeży jesion może mieć około 40 proc. wilgotności, a wierzba w skrajnych przypadkach nawet 180 proc., choć normalnie będzie to raczej 70-110 proc. Jak ustaliliśmy, znaczenie ma też pora roku i tak np. w okresie zimowego spoczynku drzew świeże drewno może mieć np. 35 proc.

Jak prawidłowo sezonować drewno?

Przede wszystkim, im mniejsze kawałki, tym łatwiejsza utrata wilgoci. Z tego też względu zdecydowanie dłużej trzeba sezonować drewno w całości w wałkach, niż pocięte i połupane w kawałki odpowiednie do palenia. Ponadto, choć to w praktyczne raczej rzadko spotkane ze względu na pracochłonność, szybciej wilgoć oddaje drewno okorowane.

Jeśli drewno jest już pocięte, połupane czy opcjonalnie okorowane, należy się zastanowić, gdzie i jak je składować, gdyż to również ma znaczenie. Przede wszystkim, skoro zależy nam na utracie wilgoci, odpadają wilgotne piwnicy czy układanie bezpośrednio na podłożu gdzieś na zewnątrz. Drewno do naturalnego schnięcia musi mieć zapewnioną cyrkulację powietrza i osłonę od opadów atmosferycznych, a od gruntu dobrze jest je odizolować, układając na paletach.

Wobec zmienności wyżej wymienionych czynników trudno jednoznacznie określić, ile czasu potrzeba na sezonowanie drewna. Najbardziej fachowo byłoby z pewnością dać sobie nieograniczony czas, nie musieć tego drewna wykorzystać np. następnej zimy i od czasu do czasu sprawdzać je wilgotnościomierzem.

Średnio przyjmuje się, że naturalny spadek wilgotności z 50-70 proc. do 15-20 proc. zajmuje w przypadku drewna sosnowego 15-18 miesięcy, dla dębu będzie to około 30-36 miesięcy. Warto podkreślić, że gatunki o najmniejszej gęstości drewna, mimo możliwej dużej wilgotności, mogą ją w sprzyjających warunkach tracić bardzo szybko.

Wierzba czy topola, jeśli są osłonięte przed deszczem, a jednocześnie mają zapewnioną cyrkulację powietrza i wysokie letnie temperatury, mogą być suche nawet po kilku miesiącach. Podobnie, choć nieco inaczej, wygląda sytuacja w przypadku brzozy. Jest to drewno cięższe niż wspomniana wierzba czy topola, natomiast zawiera mało substancji smolistych, a więc nawet przy nieco wyższe wilgotności niż wspomniane 15-20 proc. pali się dobrze i nie kopci.

Jeśli sezonowanie ma miejsce w okresie od wiosny do wczesnej jesieni, w wymienionych sprzyjających warunkach, często pół roku jest czasem w zupełności wystarczającym.

Czynniki wpływające na kaloryczność drewna

Kaloryczność drewna to miara ilości energii, którą drewno może wygenerować podczas spalania. Jest zwykle wyrażana w jednostkach energii, takich jak megadżule na kilogram (MJ/kg). Na kaloryczność drewna wpływają:

Rodzaj drewna i jego gęstość - drewno twarde, takie jak dąb, buk czy brzoza, ma zazwyczaj wyższą wartość kaloryczną, niż miękkie, takie jak sosna czy świerk.
Wilgotność drewna - kaloryczność drewna znacząco spada, gdy drewno jest mokre.
Przygotowanie drewna - rozmiar i kształt kawałków drewna również wpływają na kaloryczność.

Drewno z wyższą wartością opałową zazwyczaj kosztuje więcej. Różnice w wartościach kalorycznych wynikają z odmiennego składu chemicznego drewna, wilgotności oraz gęstości poszczególnych gatunków.

Kaloryczność różnych gatunków drewna

Osika - kaloryczność suchego drewna wynosi około 14.8 MJ/kg.
Brzoza - kaloryczność wynosi około 18.3 MJ/kg. Brzoza jest ceniona za szybkie rozpalanie i stosunkowo wysoką wartość energetyczną.
Buk - kaloryczność suchego drewna sięga około 19.2 MJ/kg.
Dąb - kaloryczność tego drewna w stanie suchym to około 18.6 MJ/kg.
Grab - kaloryczność sięga nawet jeden 19.5 MJ/kg. To z najlepszych gatunków drewna opałowego pod względem kaloryczności.
Jesion - kaloryczność wynosi około podobnie 18.9 MJ/kg. Podobnie jak grab, jesion jest wysoce kaloryczny.
Sosna - kaloryczność wynosi około 17.4 MJ/kg. Jest niższa niż w przypadku większości gatunków liściastych.

Wartości te mogą się różnić, w zależności od wilgotności drewna, sposobu jego przechowywania i innych czynników.

Poniżej przedstawiamy tabelę kaloryczności dla wybranych gatunków drewna owocowego.

Gatunek drewna	Gęstość (kg/m³)	Kaloryczność (MJ/kg)	Kaloryczność (kWh/kg)	Opis	Charakterystyka spalania
Jabłoń	700	16.9	4.7	Drewno jabłoni wydziela słodki, owocowy dym, który jest doskonały do wędzenia mięs i ryb.	Wolne, równomierne spalanie.
Wiśnia	750	17.5	4.86	Drewno wiśni wydziela słodki, lekko owocowy dym, idealny do wędzenia ciemnych mięs.	Długotrwałe spalanie.
Grusza	710	17.1	4.75	Drewno gruszy jest podobne do jabłoni. Wydziela słodki dym, który nie dominuje nad smakiem potraw.	Stabilne spalanie.
Śliwka	680	16.2	4.5	Śliwka zapewnia bogaty, nieco cięższy dym idealny do potraw o intensywniejszych smakach, jak wieprzowina.	Szybsze spalanie.
Morela	720	17.3	4.8	Drewno moreli jest podobne do drewna wiśni i jabłoni. Daje delikatny, słodki aromat.	Długotrwałe spalanie.

Kaloryczność drewna określa ilość energii, jaką można wydobyć z jego spalania. Różne gatunki drewna wykazują inne wartości kaloryczne, co ma bezpośredni wpływ na ich efektywność jako źródła ciepła. Drewno o wyższej gęstości zazwyczaj posiada wyższą kaloryczność, co przekłada się na dłuższe i intensywniejsze uwalnianie ciepła.

Gdzie kupić drewno opałowe?

Wśród możliwości zakupienia odpowiedniego drewna najtańszym źródłem są nadleśnictwa. Drewno odpadowe można kupić w zakładach przemysłowych (papiernie, zakłady meblowe, tartaki).

W ofercie sklepu Castorama znajdziesz szeroki asortyment drewna kominkowego. Drewno to charakteryzuje się zdolnością do długotrwałego palenia i pozwala na efektywne utrzymanie ciepła w pomieszczeniu.

Dodatkowe wskazówki dotyczące spalania drewna

Przy właściwym spalaniu popiół wystarczy wybierać raz na 7 - 10 dni. Jest on świetnym nawozem mineralnym do nawożenia np.

Należy jednak pamiętać, że nawet najdokładniej wybudowany kominek i odpowiednie drewno nie zagwarantują dobrego działania kominka, jeżeli nie zapewni się wystarczającej ilości powietrza do spalania.

Opał jeśli jest zbyt wilgotny, to może mieć nawet dwukrotnie mniejszą kaloryczność od odpowiednio przygotowanego. W związku z tym jego wykorzystanie zwyczajnie się nie opłaca. Specjalistyczne firmy mają możliwość obniżania naturalnej wilgotności drewna, z wykorzystaniem jednej z dwóch metod. Naturalne sezonowanie jest skuteczne jednak czasochłonne. Takie rozwiązanie wymaga, aby drewno leżało w odpowiednim miejscu kilka lub nawet kilkanaście miesięcy. Dokładnie uzależnione jest to od gatunku drewna, czy wielkości szczep. Susząc drewno samodzielnie musimy zapewnić sobie miejsce na jego przechowywanie przez nawet dwa lata. Za wartość graniczną uznaje się 20%. Jeśli drewno w pomiarach uzyskuje wilgotność na tym poziomie, to zaleca się, aby było sezonowane jeszcze przez kilka kolejnych miesięcy.

tags: #wilgotność #a #wartość #opałowa #drewna #sosnowego