Skrzynka rozsączająca w oczyszczalni drenażowej: zasada działania i alternatywy

Szczegóły: Opublikowano: 01. October 2025

Wśród polskich inwestorów i części instalatorów wciąż pokutuje błędne przekonanie o tym, że drenaż rozsączający jest jedynym sposobem na odprowadzenie oczyszczonych ścieków z przydomowej oczyszczalni. Tymczasem dostępnych opcji jest więcej. Zakłada odprowadzenie oczyszczonych ścieków do odpowiednio przygotowanego gruntu za pomocą rur do drenażu rozsączającego. Technologia występuje w dwóch wariantach - podziemnym oraz naziemnym. W drugim przypadku drenaż zlokalizowany jest na dedykowanym nasypie, gdzie ścieki są transportowane z pomocą znajdującej się przed nim przepompowni.

Poza tradycyjnym drenażem rozsączającym, inwestorzy mają do wyboru inne systemy rozsączania ścieków, takie jak studnia chłonna, tunel magazynująco-drenażowy, skrzynka magazynująco-rozsączająca oraz systemy hydrofitowe (roślinne). Każda z tych technologii ma swoje zalety i ograniczenia. Na przykład studnia chłonna jest idealna na małe działki z dobrze przepuszczalnym gruntem, tunel magazynująco-drenażowy sprawdzi się w większych instalacjach, a system hydrofitowy wyróżnia się ekologicznym charakterem i niskimi kosztami eksploatacji.

Oczyszczalnia drenażowa - rodzaje i zalety

Oczyszczalnia ekologiczna drenażowa jest w tej chwili najpopularniejszym rozwiązaniem. Wiele polskim gmin wymaga, by właśnie ta technologia była zastosowana w oczyszczalniach budowanych, dzięki udzielanych przez nie dotacjom. Głównie dlatego, że jest ona najbardziej efektywnym rozwiązaniem niemal w każdych warunkach (drenaż rozsączający na glinie sprawdza się w instalacjach obsługujących nawet do 4-5 osób).

Drenaż rozsączający oczyszczalni ma postać układu drenów (np. rur drenażowych) ułożonych na dobrze przepuszczalnym gruncie, na przykład na warstwie żwiru o odpowiednio dużej frakcji. Do rozdzielania drenów na kilka nitek służy studzienka rozdzielcza, znajdująca się tuż przed samym drenażem, za osadnikiem gnilnym. Niekiedy oczyszczalnia z drenażem może być wyposażona również w studnię chłonną na końcu całego układu.

Pierwszy etapem jest oczyszczanie w warunkach beztlenowych, które realizowane jest w osadniku gnilnym. Za osadnikiem gnilnym odbywa się drugi etap - doczyszczanie tlenowe - polega na oczyszczaniu w warunkach tlenowych, które realizowane jest dzięki systemowi złoża rozsączającego z układem drenów, zakopanego na odpowiedniej głębokości.

Przeczytaj także: Przydomowe oczyszczalnie ścieków Zawiercie

Standardowy drenaż składa się z układu kilku równolegle połączonych ze sobą perforowanych rur z tworzywa sztucznego. Ich celem jest równomierne rozprowadzenie podczyszczonych ścieków do warstwy filtracyjnej, którą należy właśnie wykonać ze żwiru lub drobnego tłucznia. Alternatywą dla takie rozwiązania są skrzynki rozsączające, które nie wymagają zastosowania warstwy żwiru. Ilość skrzynek zależna jest od ilości osób korzystających z instalacji oraz od przepuszczalności gleby.

Poszczególne rury drenażowe powinny być oddalone od siebie o przynajmniej 1,5 m i prowadzone ze spadkiem wynoszącym od 1 do 3 promili. Maksymalna długość jednej nitki drenażowej nie powinna przekraczać 25 metrów. Nie wolno sadzić na tym obszarze roślin z rozwiniętym systemem korzeniowym, ponieważ mógłby on uszkodzić instalację. Przyjmuje się, że odległość drenażu od drzew i krzewów w przybliżeniu ma wynosić 3 m. Odległość ta jest umowna, należy ją traktować zdroworozsądkowo.

Oczyszczalnia tunelowa - czym się cechuje?

Ograniczenia tradycyjnego drenażu sprawia, że rośnie popularność alternatywnych technologii. Wśród nich jest m.in. przydomowa oczyszczalnia ścieków tunelowa. Tunele magazynująco-drenażowe (poletka tunelowe) są znacznie bardziej wytrzymałe, co pozwala lepiej wykorzystać znajdujący się nad nimi obszar działki. Ważnym atutem jest też większa powierzchnia rozsączająca na każdy metr bieżący. To sprawia, że oczyszczalnie tego typu mogą być montowane w domach z większą liczbą mieszkańców. Warto też odnotować fakt, że ich montaż nie wymaga tak dużych wykopów jak w poprzednim przypadku.

Oczyszczalnie tunelowe pod względem sposobu działania są podobne do drenażowych. Różnica polega na tym, że rozsączanie odbywa się we wzmocnionym tunelu ze specjalnego tworzywa sztucznego. Często jest on wyposażony w specjalne komory, w których zachodzi proces dodatkowego doczyszczania nieczystości. Konstrukcja tunelu umożliwia jego późniejszą rozbudowę wraz ze wzrostem wymaganej wydajności całej instalacji. Wadą tego rozwiązania jest fakt, że poletka nie nadają się do użytku w oczyszczalniach ekologicznych. Dobrze sprawdzą się zaś w oczyszczalni biologicznej oraz do rozsączania deszczówki.

Oczyszczalnia tunelowa różni się od drenażowej przede wszystkim konstrukcją i efektywnością. W technologii tunelowej ścieki są rozsączane w specjalnych tunelach wykonanych z tworzywa sztucznego, które oferują większą powierzchnię rozsączania na metr bieżący oraz lepszą wytrzymałość mechaniczną. Dodatkowo tunel można łatwo rozbudować w miarę wzrostu zapotrzebowania. Oczyszczalnie drenażowe natomiast wymagają większej przestrzeni i bardziej czasochłonnych wykopów, ale są popularne ze względu na swoją wszechstronność i możliwość stosowania w różnych warunkach gruntowych.

Przeczytaj także: Oczyszczalnia oksydacyjna: zasady działania

Oczyszczalnia ze studnią chłonną - wady i zalety

Zbliżoną funkcję do tunelu pełni studnia chłonna. Ma ona postać dzwonu z tworzywa sztucznego, w którym gromadzone są nieczystości lub woda deszczowa. Przez dno perforacje w ścianach są one następnie odprowadzane do gruntu. Ta technologia rekomendowana jest przede wszystkim do zastosowania na działkach o niewielkiej powierzchni. Wymaga jednak dobrej przepuszczalności gruntu i niskiego poziomu wód gruntowych.

Specyficznym typem studni chłonnej jest poletko rozsączające. Od standardowych wariantów odróżnia się naziemnym montażem.

Oczyszczalnia ze studnią chłonną składa się z dzwonowatej konstrukcji, w której gromadzone są ścieki lub woda deszczowa. Następnie są one odprowadzane do gruntu przez perforacje w ścianach i dnie studni. Ta technologia jest odpowiednia dla małych działek z dobrze przepuszczalnym gruntem i niskim poziomem wód gruntowych. Studnia chłonna zajmuje mniej miejsca niż drenaż czy tunel, ale jej skuteczność zależy od warunków hydrologicznych.

Oczyszczania z rozsączaniem hydrofitowym

Stopniowo rośnie też popularność oczyszczalni roślinnych (inaczej hydrofitowych, hydrobotanicznych lub korzeniowych). Ich zasada działania wykorzystuje występujące w przyrodzie procesy samooczyszczania akwenów. Dzięki obsadzeniu poletka starannie wyselekcjonowanymi gatunkami roślin możliwa jest neutralizacja pozostałych w ściekach zanieczyszczeń. Technologia ta cechuje się bezobsługowością, praktycznie zerowymi kosztami eksploatacji oraz bardzo ekologicznym charakterem.

Oczyszczanie hydrofitowe, znane również jako roślinne lub korzeniowe, wykorzystuje naturalne procesy samooczyszczania wody w środowisku. Ścieki przepływają przez specjalne poletko obsadzone roślinami, które neutralizują zanieczyszczenia dzięki mikroorganizmom żyjącym w korzeniach. System ten jest bezobsługowy, ekologiczny i niemal bezkosztowy w eksploatacji.

Przeczytaj także: Jak ustawić napowietrzanie?

Skrzynki rozsączające - nowoczesne rozwiązanie dla przydomowych oczyszczalni

Aktualnie największym powodzeniem podczas doboru systemu rozsączania cieszą się skrzynki rozsączające. Przyczyną ich popularności jest ich wszechstronność:

kilka wersji: skrzynki pod ruch pieszy, samochodów osobowych lub ciężarowych,
skrzynki dedykowane do gruntów lekkich, ciężkich, bądź słabo przepuszczalnych,
niska cena w porównaniu z tradycyjnymi żwirowymi sposobami rozsączania,
3 razy większa pojemność niż standardowe systemy żwirowe - redukcja powierzchni drenażu,
niewielki nakład pracy podczas montażu, łatwa i szybka instalacja,
możliwość dowolnego układania i przycinania skrzynek.

Skrzynki rozsączające przeznaczone są do zagospodarowania wody deszczowej, a także oczyszczonych ścieków w reaktorach biologicznych. Zastosowanie systemu skrzynek rozsączających zapewnia optymalne zagospodarowanie ścieków na terenach zurbanizowanych.

Napełnione skrzynki rozsączające bezciśnieniowo rozsączają zgromadzoną wodę. Specyfika pracy skrzynek drenarskich niesie za sobą wiele korzyści:

zmniejsza dynamikę odpływu,
zwiększa efektywność pracy oczyszczalni,
pozwala uniknąć przewymiarowania sieci deszczowej,
zmniejsza obciążenie uderzeniowe odbiornika ścieków z kanalizacji ogólnospławnej lub rozdzielczej,
budowa nowoczesnych podziemnych urządzeń chłonnych może się przyczynić do ochrony wód podziemnych oraz powierzchniowych.

Tradycyjne systemy żwirowe w przeciwieństwie do nowoczesnych, jakimi niewątpliwie są skrzynki rozsączające, wymagają o wiele więcej miejsca. Ich objętość jest nawet do 3 razy większa. Natomiast skrzynki rozsączające posiadają zdolność akumulacyjną aż 950 litrów na m3 skrzynki.

W przypadku skrzynek chłonnych nie ma takiego problemu, gdyż owinięte są one geowłókniną, która zapobiega zatykaniu.

W celu doboru odpowiedniej ilości i rodzaju skrzynek musimy brać pod uwagę:

rodzaj i przepuszczalność gruntów występujących na działce; skrzynki dedykowane do gruntów ciężkich różnią się od skrzynek do gruntów przepuszczalnych,
poziom lustra wody gruntowej,
sposób wykorzystania powierzchni nad skrzynkami; skrzynki dedykowane dla ruchu pieszego różnią się od skrzynek dla ruchu kołowego,
powierzchnia zlewni, z której będzie zbierana i rozsączana woda,
położenie geograficzne.

Przykładowa tabela doboru ilości skrzynek

Rodzaj gruntu / opis	Przepuszczalność m/s	100m2	200m2	300m2
Piasek gruboziarnisty	1·10-3	4	8	12
Piasek średni/drobny	1·10-4	8	16	22
Piasek gliniasty	1·10-5	11	22	30
Glina piaszczysta	1·10-6	13	28	38

Aktem prawnym, określającym wszystkie odległości, które należy zachować przy posadowieniu skrzynek rozsączających, jest rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (z późniejszymi zmianami i poprawkami):

minimalna odległość montowanych skrzynek od granicy działki wynosi 2 metry,
minimalna odległość drenażu od najbliższej studni wynosi 30 metrów,
minimalna odległość skrzynek od budynku mieszkalnego wynosi 3 metry,
minimalna odległość montowanych skrzynek od drzew i krzewów wynosi 3 metry.

W przypadku gdy w pobliżu naszej posesji nie ma kanalizacji deszczowej bądź ogólnospławnej, niezbędny będzie odpowiedni system infiltracji, jakim mogą być skrzynki rozsączające. Sprawnie działający i dobrze dobrany system skrzynek będzie spełniał swoje zadanie przez długie lata.

Podsumowanie

Wybór odpowiedniego systemu rozsączania ścieków zależy od wielu czynników, takich jak warunki gruntowe, powierzchnia działki, budżet oraz preferencje inwestora. Skrzynki rozsączające stanowią nowoczesną i efektywną alternatywę dla tradycyjnego drenażu, oferując wiele korzyści, takich jak łatwy montaż, duża pojemność i wszechstronne zastosowanie. Warto również rozważyć inne opcje, takie jak studnie chłonne, tunele drenażowe i systemy hydrofitowe, aby znaleźć rozwiązanie najlepiej dopasowane do indywidualnych potrzeb.

tags: #skrzynka #rozsączająca #oczyszczalnia #drenażowa #zasada #działania