Polineuropatia a Filtracja Krwi: Przyczyny, Objawy i Metody Leczenia
- Szczegóły
Polineuropatia, znana również jako neuropatia obwodowa, to choroba związana z uszkodzeniem nerwów obwodowych. Jest to szeroka grupa chorób o różnorodnych przyczynach i objawach. W przypadku symetrycznego i rozlanego uszkodzenia wielu nerwów, mówimy o polineuropatii.
Przyczyny Polineuropatii
Przyczyny neuropatii są bardzo zróżnicowane:
- Powikłania cukrzycowe (nieleczona cukrzyca)
- Nadużywanie alkoholu
- Choroby genetyczne
- Niedobory pokarmowe (w tym stan po operacjach bariatrycznych)
- Zatrucia (np. lekami lub metalami ciężkimi)
- Choroby nowotworowe
- Niektóre choroby endokrynologiczne i autoimmunologiczne
W przypadku chorób nowotworowych, neuropatia obwodowa występuje przede wszystkim jako działanie niepożądane chemioterapii, nazywane obwodową polineuropatią indukowaną chemioterapią. Ryzyko polineuropatii obwodowej wzrasta wraz z wiekiem oraz z ilością stosowanych leków. Statystyki wskazują, że neuropatia obwodowa często występuje w przypadku leczenia raka piersi, nowotworów przewodu pokarmowego, raka płuc, nowotworów jajnika, prostaty oraz jąder. Objawy zgłaszane są przez ponad 2/3 pacjentów w ciągu pierwszego miesiąca leczenia.
Polineuropatia może być związana z niedożywieniem oraz niedoborami pokarmowymi. Najczęściej wymieniane tutaj są niedobory miedzi, witaminy D a także witaminy B12, B1 i B6. Witamina B12 może być zwłaszcza problemem u pacjentów poddanych częściowej lub całkowitej resekcji żołądka (np. z powodu raka żołądka lub w przebiegu chirurgicznego leczenia otyłości). Z powodu niedoborów zwiększających ryzyko neuropatii obwodowej wydaje się, że jednym czynników zapobiegających lub łagodzących polineuropatię jest dobry stan odżywienia oraz wysoko odżywcza dieta.
Polineuropatia Alkoholowa
Polineuropatia alkoholowa jest uszkodzeniem układu nerwowego na skutek długotrwałego nadużywania alkoholu. Stanowi jedno z najczęstszych powikłań choroby alkoholowej. Szacuje się, że dotyka do 30 proc. osób przewlekle nadużywających alkoholu. Zwykle pierwszym objawem tej odmiany neuropatii są parestezje odczuwane w kończynach dolnych i górnych oraz osłabienie siły mięśniowej. U chorych zazwyczaj występują owrzodzenia.
Przeczytaj także: Definicja i pomiar filtracji kłębuszkowej
Polineuropatia Cukrzycowa
Jedną z najczęstszych przyczyn rozwoju choroby jest zaawansowana cukrzyca. Według szacunków polineuropatia cukrzycowa występuje u 20-30% pacjentów z cukrzycą typu 1 po 20 latach trwania choroby oraz nawet u 50-60% pacjentów z cukrzycą typu 2 po upływie 10-15 lat. Co więcej, polineuropatia może się rozwinąć już na etapie stanu przedcukrzycowego.
Objawy Polineuropatii
Polineuropatia obwodowa objawia się głównie objawami ruchowymi i czuciowymi. Są to przede wszystkim różnego rodzaju objawy takie jak: drętwienie, pieczenie, mrowienie, dolegliwości bólowe, nadwrażliwość na ból i dotyk a także upośledzenie czucia. Pacjenci mogą uskarżać się na nadwrażliwość na zmiany temperatury, na przykład odczuwać ból po kontakcie z zimnymi powierzchniami. Stan, w którym pacjent odczuwa ból niewspółmierny do czynnika, który go wywołuje (np. kontakt z zimną powierzchnią) nazywany jest allodynią.
Chociaż większość przypadków neuropatii zlokalizowana jest w okolicy kończyn dolnych, około 1/3 pacjentów zgłasza zaburzenia czucia w obrębie kończyn górnych. W przypadku neuropatii dotyczącej nerwów kończyn górnych, objawy zlokalizowane są głównie w rejonie dłoni. Natomiast w przypadku kończyn dolnych obejmują zwykle obszar stóp. Objawy neuropatii obwodowej zwykle lokalizują się symetrycznie i częściej dotyczą przedniej powierzchni ciała.
Inne dolegliwości odczuwane przez pacjentów, związane z długotrwałą neuropatią, to: osłabienie oraz ubytek siły mięśniowej, zaniki mięśniowe, niedowłady, zaburzenia chodu. Niektóre badania wskazują, że neuropatia objawiająca się zaburzeniami czucia może być bardziej związana z niedoborami żywieniowymi.
Wpływ Polineuropatii na Jakość Życia
Neuropatia bardzo mocno wpływa na jakość życia pacjentów - 4% z nich odczuwa ograniczenie w codziennych czynnościach a aż 80% wyraża potrzebę wsparcia. Pojawiają się na przykład problemy z równowagą czy osłabienie wytrzymałości mięśni. U ponad 80% pacjentów zdarza się budzenie w nocy lub zaburzenia snu wywołane neuropatią. Pacjenci zgłaszają również, że zdarza im się upuszczać przedmioty lub z uwagi na neuropatię dochodzi do urazu rąk.
Przeczytaj także: Webber AP8400 - wymiana filtrów
Diagnostyka Polineuropatii
Osoby, u których występują objawy neuropatii obwodowej, powinny zgłosić się do neurologa w celu przeprowadzenia szczegółowej diagnostyki. W przypadku osłabionego przewodnictwa impulsów nerwowych wskazane jest stosowanie preparatów, które wspierają ten proces. Lekarz może zlecić badania oceniające postęp leczenia.
Wszystkie istniejące obecnie metody diagnostyczne pozwalają wykryć rozwinięte już zaburzenia struktur nerwowych. Dodatkowo, ze względu na długi czas wykonywania badania, nie są one metodami przesiewowymi. Nadzieję na zapobieganie polineuropatii poprzez wykonywanie badań przesiewowych daje zaprezentowana przez dr. Solomona Tesfaye’a metoda szybkiej diagnostyki diabetyków w kierunku uszkodzeń włókien nerwowych.
Przedstawione przez dr. Tesfaye’a badanie w kierunki polineuropatii łączy ze sobą dwie metody diagnostyczne. Pierwsza z nich to DPNCheck (NeuroMetrix), która przy użyciu podręcznego sprzętu pozwala ocenić sprawność dużych włókien nerwowych. Samo badanie trwa 3 minuty. Druga metoda to Sudoscan (Impeto Medical), czyli wykorzystanie urządzenia, dzięki któremu w równie krótkim czasie można zbadać kondycję mikrowłókien nerwowych. W celu diagnostyki pacjenci umieszczają swoje dłonie i stopy na metalowych płytach.
Leczenie Polineuropatii
Leczenie polineuropatii obejmuje zarówno leczenie przyczynowe jak i objawowe. W leczeniu neuropatii obwodowej stosuje się leczenie farmakologiczne (stosowane są m.in.: leki przeciwbólowe, leki przeciwdepresyjne a także lek przeciwpadaczkowy - pregabalina). Obecnie trwają również badania oceniające skuteczność akupunktury oraz przezskórnej elektrycznej stymulacji nerwów.
Inne metody to wprowadzanie aktywności fizycznej oraz rehabilitacji. Analizy badań wskazują, że ćwiczenia mogą pomóc zmniejszyć dolegliwości czuciowe pacjentów z neuropatią obwodową. Wśród metod niefarmakologicznych najczęściej wykorzystuje się krioterapię, fizykoterapię oraz hydroterapię.
Przeczytaj także: Optymalne rozcieńczenie bimbru
Leczenie polineuropatii zależy przede wszystkim od przyczyny. Jeśli do polineuropatii doprowadziła choroba alkoholowa, niezbędne jest przede wszystkim zaprzestanie picia alkoholu. Leczenie polineuropatii alkoholowej polega także suplementacji witamin z grupy B. Pacjent powinien także dostarczyć organizmowi niezbędnych składników odżywczych wraz z dietą. Ważnym elementem leczenia jest także fizjoterapia. O skuteczności leczenia decyduje przede wszystkim zaprzestanie picia.
Dieta i Suplementacja w Leczeniu Polineuropatii
Najważniejsze z dietetycznego punktu widzenia będą: odpowiednia ilość białka w diecie, dostarczenie odpowiedniej ilości witamin z grupy B, kwasy omega-3 a także odpowiednia ilość witaminy D. U pacjentów, którzy nie mogą dostarczyć odpowiedniej ilości składników za pomocą diety tradycyjnej zalecane jest stosowanie żywienia medycznego czyli preparatów typu Nutridrink (np. Nutridrink Protein Omega 3). Nutridrink Protein Omega 3 to żywność specjalnego przeznaczenia medycznego do postępowania dietetycznego u pacjentów z chorobą nowotworową z niedożywieniem lub ryzykiem niedożywienia z nią związanym.
Suplementacja to ważny element, który sprawia, że regeneracja nerwów obwodowych jest możliwa. Jeśli chodzi o leki na regenerację uszkodzonych nerwów, to bezsprzecznie najważniejsze są tu preparaty zawierające witaminy neurotropowe, czyli witaminy z grupy B. Są one niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego. Jednym z objawów ich niedoboru mogą być neuropatie i niedowłady. Witaminy z grupy B są ważne zarówno dla ośrodkowego, jak i obwodowego układu nerwowego.
Kwas alfa-liponowy to jeden z najsilniejszych antyoksydantów. Zwiększenie podaży tego składnika jest bardzo istotne, gdyż stres oksydacyjny może wpływać na uszkodzenie nerwów i tkanek. Dodatkowo wspomaga on przewodzenie impulsów nerwowych i wspiera regenerację nerwów. Warto stosować suplementy diety i leki na regenerację uszkodzonych nerwów z różnymi antyoksydantami, np. cynkiem, selenem, witaminą C i E. Dodatkowo wskazana jest acetylo-L-karnityna. Jest to składnik, który wspiera zdrowie nerwów.
Ważne jest też przyjmowanie kwasów Omega-3, które wykazują działanie przeciwzapalne, ponieważ uszkodzeniu nerwów często towarzyszy stan zapalny. Ponadto wraz z kwasami Omega-6 są istotne dla przebiegu procesów regeneracyjnych i dla utrzymania zdrowych komórek nerwowych. Regenerację nerwów obwodowych wspiera także witamina D.
Rehabilitacja i Fizjoterapia
Rehabilitacja i fizjoterapia pomagają przyspieszyć regenerację nerwów i przeciwdziałają uszkodzeniom. Dodatkowo mogą łagodzić objawy neuropatii. Jedną z częściej stosowanych terapii jest stymulacja nerwów TENS (ang. Transcutaneous Electrical Nerve Stimulation) - przezskórna elektrostymulacja nerwów.
Ważne są także specjalne ćwiczenia wzmacniające, które poprawiają siłę mięśniową, mobilność i koordynację. Nowoczesną terapią jest zaawansowana metoda fizykoterapii - SIS (ang. Super Inductive System). Polega ona na wykorzystywaniu impulsów elektromagnetycznych o wysokiej intensywności. Efektem stosowania SIS jest stymulowanie regeneracji nerwów - impulsy elektromagnetyczne pomagają odbudować osłonki mielinowe.
Zioła w Leczeniu Polineuropatii
Szczególnie polecane są zioła bogate w antyoksydanty oraz wykazujące działanie regeneracyjne na układ nerwowy. Jedną z takich roślin jest kurkuma, a dokładniej zawarta w niej kurkumina, która korzystnie wpływa na nerwy obwodowe i wykazuje silne działanie przeciwutleniające. Często zalecana jest szałwia lekarska, rozmaryn, czarnuszka i miłorząb japoński.
Profilaktyka Polineuropatii
Niestety, nie są znane metody skutecznej profilaktyki przeciwko obwodowej polineuropatii indukowanej chemioterapią. W przypadku polineuropatii wywołanej cukrzycą rolę profilaktyczną pełni przede wszystkim kontrolowanie stężenia glukozy i utrzymywanie wyników w zakresie rekomendowanym przez diabetologa. W przypadku pacjentów poddawanych operacjom lub w czasie leczenia onkologicznego jako profilaktykę można wskazać utrzymywanie dobrego stanu odżywienia oraz niedopuszczanie do niedożywienia.
Działania profilaktyczne pomagają zapobiegać neuropatii obwodowej. Obejmują one m.in. dietę, aktywność fizyczną, a także regularne badania diagnostyczne. W codziennej diecie ważne są źródła pełnowartościowego białka i zdrowych tłuszczów. Potrzebne są produkty bogate w witaminy z grupy B, czyli najlepsze witaminy na nerwy obwodowe. Koniecznie należy zrezygnować z palenia papierosów i picia alkoholu, gdyż używki powodują uszkodzenia nerwów. Toksyny i metale ciężkie również mogą niszczyć nerwy, zaleca się więc stosować tabletki na oczyszczanie organizmu, które przyspieszą usuwanie szkodliwych substancji. Ważne jest również to, aby zapobiegać rozwojowi chorób, które mogą sprzyjać neuropatiom, np. cukrzycy.
Polineuropatia a Przewlekła Choroba Nerek
Z przewlekłą chorobą nerek (PChN) często współistnieją zaburzenia czynności ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego. Diagnostyka i leczenie tych zaburzeń są bardzo trudne i wymagają współpracy różnych specjalistów. Przewlekła choroba nerek to czynnościowe lub anatomiczne uszkodzenie nerek trwające ponad 3 miesiące. Początkowym stadiom PChN zazwyczaj nie towarzyszą objawy kliniczne, w tym neurologiczne, poza objawami wyjściowej choroby nerek. Objawy pojawiają się, gdy czynne jest już zaledwie 20-25% miąższu nerkowego, a GFR <15-20 ml/min. Piąte stadium PChN, nazywane schyłkową niewydolnością nerek (SNN) lub mocznicą, jest wieloobjawowym zespołem charakteryzującym się m.in. neuropatią mocznicową, która może występować nawet u 90% pacjentów ze współczynnikiem filtracji kłębuszkowej < 6 ml/min/1,73 m2.
Wyróżniono 5 stadiów PChN w zależności od wartości przesączania kłębuszkowego (GFR) obliczanego na podstawie stężenia kreatyniny we krwi. Szacunkowy GFR (eGFR - estimated GFR) oblicza się ze wzoru MDRD (Modification of Diet in Renal Diseases). Wiadomo, że stężenie kreatyniny pozostaje w granicach normy aż do zmniejszenia filtracji kłębuszkowej >50%.
Przewlekła choroba nerek występuje u ponad 10% populacji, czyli w Polsce u ponad 4 milionów ludzi, z czego blisko 60 tysięcy osób cierpi na schyłkową niewydolność nerek (V stadium PChN). Dane statystyczne wskazują na coroczne zwiększanie się liczby chorych na PChN o 10%, zwłaszcza u osób po 65 r.ż. Wynika to zarówno z wydłużenia czasu życia, jak i z lepszej wykrywalności PChN. Choroba rzadko jest rozpoznawana we wczesnym stadium, ponieważ przebiega bezobjawowo. Rozpoznawanie wczesnych postaci wymagałoby przesiewowego oznaczania stężenia kreatyniny i obliczania eGFR. Badania te powinno się wykonywać rutynowo u osób obciążonych ryzykiem, zwłaszcza zagrożonych uszkodzeniem nerek.
Podsumowanie
Polineuropatia jest poważnym schorzeniem, które może znacząco obniżyć jakość życia pacjentów. Wczesna diagnostyka i kompleksowe leczenie, obejmujące zarówno farmakoterapię, rehabilitację, jak i odpowiednią dietę, są kluczowe dla poprawy stanu zdrowia i zapobiegania powikłaniom. Profilaktyka, zwłaszcza w przypadku osób z cukrzycą i innymi czynnikami ryzyka, odgrywa istotną rolę w zmniejszaniu ryzyka wystąpienia polineuropatii.
tags: #polineuropatia #a #filtracja #krwi
